Этнопсихологияның негізгі зерттеу бағыттары

Көпшілік батыс этнопсихологтары мен ғалымдары XX ғасырдың басында психоаналитикалық тұрғыны ұстанады. Психоанализ бір кездері тұлға концепциясы болса, енді психотерапевтикалық тәжірибе болып отыр. Фрейд бойынша тұлғаның қалыптасуы балалық шағына байланысты, яғни оның сексуалды құмарлықтарына шек қою оның психикасына травма болады деді, мысалы: (мінез қырларының өзгеруі, психикалық аурулар т.б.).Көптеген шетел этнопсихологтары өз іштерінде өздерінің методологияларын өзара қолданса да, Фрейдтің адамның мінез-құлқы тек туа біткен инстингтер бағытымен келісті.Фрейдтің кейбір жұмыстарымен кейбір этнопсихологтар келіспеседе, оның ең негізгі методологиясының бағытымен келісті, бірақ біршама модернизацияланған категориялар мен түсініктерге сүйенді.Кейбір этнопсихологтар әлеуметтік ортаны қоғамдық өндірістік жүйедегі адамның тарихи анықталған қарым-қатынас ретінде емес, туғандағы эмоцияның, сезімдердің, құмарлықтар сияқты психологиялық көрінулердің қорытындысы ретінде қарастырды.Батыстағы этнопсихологиялық көзқарастарға және оның методологиялық негізінің дамуына француздық этногрф және философ Л. Леви-Брюльдің (1837-1939) әртүрлі этникалық ортақтықтағы адамдарға ерекше ойлау түрі тән деді. Ол әлеуметтік институттары, мәдениет, тіл, сал-дәстүрлер де көрінетін ұжымдық көріністер адамның ойлауына әсер етеді деген.Ұзақ уақытты ұлттық психикалық эволюция жайында ол алғашқы қауымдық адамдардың логикасы қазіргі уақыттағы адамдардың ойлауынан ерекшеленеді. Оның ойынша алғаш қауымдық адамдардың ойлауының негізінде дамуға деген қабілет және практикалық тәжірибе жатыр дейді. Сол уақытта логикалық ойлауға дейін, қоғамдық өмірдегі сфералар, яғни ұлттық қатынас, ұлттық өзіндік сана және адамгершілік, мораль, дін түрінде көрінеді. Этникалық психология төңірегінде оның жұмысы ойлаудың ұлттық ерекше механизмдерінің пайда болуына және оның факторларын түсінуге және адамның қылықтары мен әрекеттеріне, олардың мінез-құлқына әсер етуіне көмектесті. Осы көзқарасты қорытындылай келе, қоршаған әлем құбылыстары және заттарға әсер ету, кезінде көрінетін мінез-құлық тәсілдері және олар үшін алғаш көрінетін сезімдер, сондай-ақ нақты этникалық ортақтықтың көрінуі және құндылық бағдарына бағытталған ерекше жиыннан тұратын әлеуметтік-психология (этникалық) туралы тұрақты көріністер қалыптасады.Әлеуметтік-психологиялық архетип адамға мұра арқылы беріліп отырады, оның санасына вербалды емес әсіресе рефлексиацияланбаған (санасыз) деңгейде қалыптасады.Этнопсихологиялық көқарастардың дамуына француз этнографы және социолог Ж. Леви-Стростың да көзқарасы әсер етті. Оның негізі бағыты индивидуалды: «санадан тәуелсіз ойлау және өмір құрылымының қортындысы»-деді. Мысал ретінде, Солтүстік және Оңтүстік Америкадағы алғашқы қоғамдық зерттеулер.Леви-Стросстың айтуы бойынша, ұлттық мәдени және әлеуметтік зеттеу құрылымының мақсаты, сондай-ақ ортақтық басқаратын заңдарда қарастырады. Леви-Строс «жаңа гуманизімді» білмейтін нәсілдік және қоғамдық топтардағы әртүрліліктер концепциясын алға жылжытты. Оның теориясы мазмұны жағынан этнопсихологиялық, бірақ, әртүрлі этникалық ортақтық көріністері аралығындағы арқилы көрінулерге бағытталған.

Не нашли, что искали? Воспользуйтесь поиском: