Тақырып Халықаралық валюталық – қаржылық жүйе.

1. ХХ ғ. ортасынан бастап халықаралық – экономикалық қаржы валюта қатынастары дами бастады. Валюталық қатынастар дегеніміз – дәстүрлі ақша қызметінің дүниежүзілік ақша қызметіне ауысуымен байланысты жүзеге асатын экономикалық қатынастың жиынтығы. Валюталық қатынастар орта ғасырда Андверпенде, Батыс Европаның сауда орталығында вексельдік жәрмеңкелер түрінде жүзеге асты. Бұл жерде барлық есеп айырысулар аудармалы вексельдер бойынша жүргізілген. Феодалдық және капиталистік өндірістің дамуында халық есеп айырысулар банктер арқылы жүзеге асырған. Халықаралық валюталық қаржының даму процесінде валюталық жүйе дегеніміз – валюталық қатынастарды ұйымдастыру және реттеуші формасы. Ол ұлттық заңдылықтармен немесе мемлекеттік келісімдермен бекітілген. Валюталық қатынастарда ең алдымен ұлттық- валюталық жүйе қалыптасты (ҰВЖ). ҰВЖ дегеніміз – мемлекеттік заңдармен бекітілген елдің валюталық қатынастырын ұйымдастыру формасы. ҰВЖ- сі валюта курсымен паритетінен тұрады. Влюта курсы дегеніміз – жекелеген елдердің валюталық арақатынасы немесе басқа елдің валютасы арақатынасы көрсетілетін жеке бір елдің валюталық бағасы. Паритет – валютаның алтын мөлшеріне сәйкес арақатынасы. Халықтық валюта жүйесі дегеніміз – дүниежүзілік шаруашылық шеңберіндегі валюталық қатынастарды ұйымдастыру формасы. Бұл дүниежүзілік капиталистік шаруашылықтың дамуы нәтижесінде ХІХ ғасырдың ортасына қарай пайда болып немесе ғаламдық деңгейде валюталық қаржылық қатнастарды реттеуші механизм. Сонымен бірге ҰВЖ-мен тығыз байланысты.

2. Халықаралық валюталық жүйе даму эволюциясында 4 кезеңнен өтеді.

1 кезең – Алтын стандарт жүйесі – бұл жүйе ХІХ ғасырда қалыптасып немесе заңды түрде 1867 жылы Париж конференциясында бекітілді. Мұндағы шешім бойынша алтын әлемдік ақшаның жалғыз формасы болып есептеледі. Алтын монополиялық стандарт бірінші дүниежүзілік соғысқа деген салыстырмалы түрде тиімді болады. Уақыт өте келе алтын монеталық стандарт ескере бастады.

2 кезең – валюталық жүйе заңды түрде 1922 жылы Генуядағы халықаралық экономикалық конференцияда бекітілді. Ол алтын девиздік стандандарт принципі былайша банкноттар алтынға емес, вексель, чек, яғни дивиздерге айырбасталды. Дивиздік валюта ретінде доллар мен фунт, стирлинг қабылданда.

3 кезең – валюталық жүйе 1944 ж Бреттон – Вудстандағы халықаралық конференцияда бекітілді. Бреттон-Вудстан мынандай принциптерден тұрады:

1. Алтын елдер арасындағы соңғы ақшалай есеп айналымының функциясын орындайды.

2. Американдық доллар біртұтас резервтік валюта болды, яғни алтынмен қатар әртүрлі елдердің валюталық құнын анықталғаннан өлшем ретінде әртүрлі етті.

3. Басқа елдердің орталық банктермен үкімет мекемелері долларды АҚШ қазына мекемелерінде айырбасталған.

4. Валютаның өзара айырбасы және олардың бір-біріне теңесуі алтынмен және доллармен өрнектелген ресми валюталық паритеттер негізінде жүргізіледі.

5. Елдер кез келген басқа валютаға қатысты өз валютасының өзгеріссіз курсын сақтауға тиіс болды.

6. Мемлекеттер арасындағы валюталық қатынастар халықаралық валюталық қаржы арқылы реттелді. Бұл қор Бреттон-Вудс конферециясында құрылды.

4 кезең – Валюталық жүйе 1976 жылы халықаралық валюталық қаржының Ямайкада өткен мәжілісінде қалыптасты.

3. Еуропалық одақ шеңберінде өткен келіссөздер нәтижесінде 1979 жылы Еуропалық валюталық жүйесі құрылды. Еуропалық валюталық жүйе – ұлттық валютаның экономикалық интеграция шеңберінде қызмет етуі мен байланысты экономикалық қатнастар жиынтығын көрсететін халықаралық валюта жүйесі, Еуропалық валюта жүйесі 3 әлемнен тұрады.

1. Экю-еуропалық валюта халықтың негізі.

2. Валюта курстарымен интервенциясының механизмі.

3. Валюта курсын тұрақтандыру үшін қолданылатын миханизмі.

Европалық валюта жүйесінің дамуы мен қызмет етуі «делор» дегенмен тығыз байланысты. Еуропалық одақтың көрнекті қайраткері Ж Делор Еуропаның валютасын біріктіру жөнінде 3 сатылы жоспар ұсынды:

1. Еуропалық одақтың жекелеген елдері арасында үйлестірілген экономикалық және валюталық саясатты жүзеге асыру.

2. Еуропалық одақтың орталық банкін құру.

3. Ұлттық валюталарды Еуропалық одақтың ортақ валюталарына аудару.

1990 жылы Еуропалық валюталық жүйесіне қатысушы елдер қатарына Англия, Испания, Португалия қосылды. 1991 жылы біртұтас европалық экономикалық кеңістік құру жөніндегі Мастарихт келісіміне қол қойылды. Осы келісімге сәйкес Еуропалық Одаққа мүше елдердің басшылары валюталық Одақ құруды құптады.

Не нашли, что искали? Воспользуйтесь поиском: