Алғашқы көмек көрсету

Алғашқы медициналық көмек көрсету принциптері мыналардан құралады:

1) оқиға орнын қарау;

2) бірінші рет қарау, көмек көрсету;

3) жедел жәрдем шақыру;

4) екінші рет қарау.

Оқиға орнын қарау

* Сіз үшін қауіпті емес пе?

* Не болды?

* Зардап шеккендер қанша?

* Айналаңыздағылардың сізге көмек көрсететін жағдайы бар ма? Қарау кезінде әрбір нәрсеге назар аударыңыз. Бұл оқиғаның немесе жарақаттың бастапқы себептерін көрсетеді. Егер зардап шеккен адам естүссіз болса, ал куәгерлер болмаса, түбегейлі қарау өте маңызды.

Бірінші рет қарау, зардап шегушіге алғашқы көмек көрсету (бірінші кезекте, өмірлік маңызды органдарға төнген қауіпті анықтауға бағытталған) ол:

1) есін тексеру (ми жүйесі);

2) тыныс жолдарының демалысын тексеру;

3) тыныс алудың болуын тексеру (өкпе);

4) пульсін тексеру (жүректің жұмысын).

Есін тексеру

- Зардап шегушінің есінен айырылмағанын анықтаңыз.

- Егер ол қатты айқай, иығынан жұлқылау сияқты сыртқы тітіркендіргіштерді сезбесе, оны көмек көрсетуге келісті деп есептеңіз.

Сіздің келесі әрекеттеріңіз:

Тыныс жолдарының демалысын тексеру

Пульсін тексеру

Жедел жәрдем шақыру

Жедел жәрдемді келесі кез-келген жағдайларда шақыру керек:

- ес-түссіз немесе ес деңгейінің өзгермелілігі;

- тыныс алудағы қиындықтар (тыныс алудың қиындауы немесе болмауы);

- үздіксіз ауру сезімі немесе кеудедегі қысымды сезіну;

- пульстің болмауы;

- көп қан кетуі;

- іштің қатты ауыруы;

- қан құсу немесе қанның бөлінулер (зәрмен, қақырықпен) шығуы;

- улану;

- сіңір тартылу, қатты ауыру немесе түсініксіз сөйлеу;

- бастың, мойынның немесе арқаның жарақаты, сүйек сыну ықтималдығы.

Тыныс алудың бұзылуын келесе белгілері бойынша анықтауға болады:

- Сау адамның тыныс алуы тұрақты, жеңіл және шусыз.

- Тыныштық жағдайдағы ересек адамның қалыпты тыныс алу жиілігі минутына 12-20 деп алуды құрайды. Балалар мен сәбилердің әдетте тыныс алу жиілігі жоғары.

- Зардап шегуші ауаны аузымен жұтады.

- Тыныс алуы шулы, ысқырықты. Тыныс алу кезінде бүлкілдеген дыбыстар, тыныс алудың жиілеуі немесе баяулауы. Тыныс алу кезіндегі ауыру сезімі.

- Өте терең немесе тым беткейлік тыныс алу.

Өкпені жасанды желдету үшін зардап шегушінің басын шалқайтыңыз және иегін сәл көтеріңіз.

5 сек ішінде көру, есту және сезіну бақылауын жүргізіңіз. Егер зардап шегуші тыныс алмаса, өкпені жасанды желдетуді жүргізіңіз.

Шоктық жағдай

* Қатты қан кетуден немесе организмнің сусыздануынан (құсу, іш өту, күйік) миға басқа да өмірлік маңызды органдарға қан мен оттегі келуінің төмендеуі нәтижесінде пайда болатын, өлім қаупін тудыратын жағдай.

Алғашқы көмек:

* зардап шегушінің жылытыңыз (көрпе т.б. жабыңыз);

Зардап шегушіні арқасымен жатқызыңыз, аяғын дене деңгейінен 30 см жоғары көтеріңіз (егер бас, мойын немесе омыртқа жарақаттанбаса).

* Зардап шегушіні тыныштандырыңыз, шоктың дамуына әкеп соғатын басқа да жарақаттар мен аурулардың болуы кезінде көмек көрсетіңіз. Зардап шегушіге сусын бермеңіз.

Талу

Миға қан келуінің уақытша төмендеуі салдарынан болатын жартылай немесе толық мерзімдік естен тану.

Алғашқы көмек:

* өмір сүру белгілері болуын тексеріңіз;

* шок жағдайындағыдай көмек көрсетіңіз: зардап шегушіні арқасына жатқызыңыз, аяғын басынан 30 см жоғары көтеріңіз;

* таза ауамен қамтамасыз ету;

* егер зардап шегуші 1-2 минут ішінде есін жинамаа, жедел жәрдем шақырыңыз.

Қан кету

Қанның ағуымен жүретін, тамыр қабырғасының бүтіндігінің бұзылуы

Сыртқа қан кету кезіндегі алғашқы көмек:

* Жараны қысыңыз;

* Зақымданған аяқ-қолды көтеріңіз;

* Зардап шегушіні арқасына жатқызыңыз;* Қысатын таңғышпен байлаңыз;

* Шокқа қарсы іс-әрекет жүргізіңіз.

- Егер қан дәкенің сыртына шықса, қосымша сулықтар таңып, ескі таңғыштың үстінен дәкемен ораңыз. Қан сіңген сулықтарды ешқашан шешпеңіз.

- Қолға немесе аяққа таңғыш салу кезінде, саусақтарды дәкемен орау қажет болмаса, саусақтарын ашық қалдырыңыз. Саусақтар бойынша таңғыштың тығыз оралғанын анықтауыңызға болады. Егер қолдың немесе аяқтың саусақтары салқындай бастап, жансызданса немесе түсі өзгерсе, таңғышты сәл босатыңыз.

- Пяқ немесе қолдардағы бақыланбайтын қан кетулер кезінде (аяқ-қолдың ампутациясы) жгут салу артериалдық қан кетуді толық тоқтатудың тиімді тәсілі болып табылады.

Бірақ бұл әдіс ең соңғы құрал ретінде қолданылуы тиіс, себебі барлық жағдайда тығыз таңғыш салу және артерияны саусақпен басу қан кетуді тоқтатуға жеткілікті болып табылады.

Түрлі температураның ағзаға әсері

Күйік

Бұл жоғары температураның, химиялық заттардың, электр тогының, күн сәулесінің әсер ету нәтижесінде тері және шырышты қабаттардың зақымдануы.

Тіндердің зақымдалу тереңдігіне байланысты күйікті үш дәрежеге бөледі:

І дәреже – терінің қызаруы байқалады;

ІІ дәреже – терінің күлдіреуі;

ІІІ дәреже – терінің және төмен орналасқан тіндердің қараюы. Күйік ауыру сезімімен және күйген жердің ашуымен бірге жүреді.

Алғашқы көмек:

Дереу жедел жәрдем шақырыңыз, егер күйік:

* Тыныс алуды қиындатса;

* Дененің бір бөлігін ғана алмаса;

* Бас, мойын, қол білезіктерін, табан немесе жыныс мүшелерінде болса;

* Балала немесе кәрі адамда болса.

Күйік химиялық заттардан, жарылыстан немесе электр тогының әсерінен болса.

Салқындату шағын күйіктер кезінде күлдіреудің алдын алады және қатты күйіктер кезінде тіндердің зақымдалуын азайтады.

- Бірінші және екінші дәрежелі сүйіктер кезінде жараны салқын сумен салқындатыңыз, тірақ мұзбен емес.

- Оны таза дымқыл сулықпен жабыңыз.

- Ісіну пайда болғанша, зардап шегушінің сақинасын, сағатын және басқа да заттарын шешіңіз.

Тыйым салынады:

- Күйген жерге зарарсыздандырылған немесе таза тампон- таңғыштардан басқа заттарды тигізбеңіз.

- Мақтаны пайдалануға және күйген жерге жабысқан киімді тартуға, күйік күлдіреулерді ашуға.

- Үшінші дәрежелі күйік кезінде жараны тазалауға (мүндай күйік кезінде зардап шегушіні мүмкіндігінше жылдам дәрігерге жеткізіңіз).

- қандай да бір кремдерді, мазьді, сепкіштерді, тіс пастасын жағуға.

Үсік

Үсік суық жарақатының кезек күттірмейтін түрі болып табылады және ағзаның тіндерінің қатуына әкеп соғады. Үсік, қол білезігі мен саусақсыз және аяқсыз қалдыруы мүмкін.

Алғашқы көмек:

- Егер дене температурасы 35 гр С-тан төмен болса жедел жәрдем шақыртыңыз.

- Үскен бөлікті ешқашан ысқыламаңыз.

- Үскен бөлікті қолыңызбен немесе дененің басқа бөлігімен жылытыңыз.

- Дененің үскен бөлігін, температурасы 38-42 гр С жылы суға салыңыз және қызарып, жылығанша ұстаңыз.

- Зақымдалған бөлікті құрғақ зарарсыздандырылған дәкемен ораңыз. Аяқ және қол саусақтары үскен кезде, олардың арасына дәке қойыңыз.

- Пайда болған күлдіреуді ашпаңыз.

- Зардап шегушіні мүмкіндігінше жылдам дәрігерге жеткізіңіз.

Жарақаттар

Тірек-қимыл аппараты құрылымының бүтіндігінің бұзылуы.

Тірек-қимыл аппараты жарақатының 4 түрі бар:

1) Сынықтар (сүйек, сүйек үсті, шеміршектер);

2) Буынның шығуы;

3) Бұлшық еттер мен сіңірлердің созылуы;

4) Бұлшық еттер мен сіңірлердің жыртылуы.

Алғашқы көмек:

- Жарақаттанғаннан кейінгі бір сағат ішінде тыныштық, салқынмен қамтамасыз ету.

- Егер сіз зардап шегушіні емдеу мекемесіне жеткіземін деп шешсеңіз, дененің зақымданған бөлігінің қозғалмауын қамтамасыз етіңіз (иммоблизация).

- Дененің зақымданған бөлігін жоғары орналастыру керек.

Имоблизация үшін келесі құралдар пайдаланылады:

- жұмсақ (көрпе, орамал т.б.);

- қатты (картон, тақтай, кітап және т.б.);

- анатомиялық (зардап шегушінің бекітуге көмектесе алатын дене мүшесі, мысалы аяғын аяғына);

- дайын шиналар. Алғашқы көмек:

- Жедел жәрдем шақырыңыз:

- Зардап шегушінің басын тауып алған қалпыңызда екі жағынан бекітіңіз.

- Тыныс алу жолдарының өткізгіштігін бақылаңыз. Ес деңгейі мен тыныс алуды бақылаңыз. Сыртқы қан кетуін тоқтатыңыз.

- Дененің қалыпты температурасын сақтаңыз.

- Егер зардап шегушіге қорғаныс шлемі киіліп тұрса, оны шешпеңіз. Қорғаныс шлемін зардап шегуші деп алмаған жағдайда ғана шешіңіз.

Жалпы улағыш әсердегі УЗ-мен зақымданған кездегі алғашқы медициналық көмек

Категориясы: Алғашқы медициналық көмек

Жалпы улағыш әсердегі УЗ – мен зақымданған кездегі

алғашқы медициналық көмек.

- зақымданушыға газқағарды тез кигізу;

- шлем масканың астынан амилнитриті бар жаншылған ампуланы енгізу (қөгілдір қышқыл антидоты);

- ауыр зақымданған кезде 2 – 3 минуттық үзіліспен амилнитриттің 2 – 3 ампуласын енгізу;

- тыныс алу күрт бұзылған немесе тоқтаған кезде жасанды демалдыру;

- зақымдалушының тыныс алу орнына түскен соң оны тез арада емдеу мекемесіне алып бару;

Теріні құрыстыратын УЗ – мен зақымданған кездегі алғашқы медициналық көмек:

- зақымданушыға газқағар кигізу;

- ИПП – 8 көмегімен ішінара санитарлық тазарту жүргізу;

- Егер улы заттың көзге түскендігі туралы күдік болса көзді сумен жақсылап шаю;

- УЗ асқазанға сумен немесе тамақпен түскен кезде асқазанды түтіксіз шаю;

- Егер дене қышып, қанталаса, онда ішінара тазалаудан кейін зақымданған жерге антисептикалық танғвш қою;

- Зақымданушыны емудеу мекемесіне алып бару;

Тұншықтырғыш УЗ – мен зақымданған кездегі алғашқы

медициналық көмек.

- зақымданушыға газқағар кигізу;

- зақымданушыны субъективтік жағдайға қарамастан зақымданған аймақтан шығару, ешкім шағымданбаса да жаяу көшіруге рұқсат етілмецді. Газқағарды ұзақ кию көңіл – күйді нашарлатады және өкпенің домбығуына әсер етеді.

- Жылдың суық уақытында зақымданушыны жылыту (көрпеге, пальтоға, плащқа орау, жылытқышты пайдалану).

- Тұншықтырғыш УЗ – мен зақымданған кезде жасанды тыныс алдыруға болмайды.

Алғашқы медициналық көмек:

- зақымданушыға газқағар кигізіп, зақымданған аймақтан әкету;

- көзді сумен мұқият шаю, көзді сүртуге болмайды, өйткені бұл жағдайда тітіркену күшейеді;

- 2 – 3 минуттың бойында түтіннен қорғайтын қоспамен демалдыру, егер тітіркену тоқтамаса тыныс алуды 5 – 10 минуттан соң қайталау.

Медициналық тірекке көздің, тыныс жолдары мен терінің құбылыстарымен зақымданғандар ғана жіберіледі.

BZ үлгісіндегі УЗ зақымданған кездегі алғашқы медициналық көмек:

- зақымданушыға газқағар кигізу;

- терінің ашық жерлеріне ішінара санитарлық тазалау жүргізу;

- УЗ асқазанға сумен немесе тамақпен түскен кезде асқазанды түтіксіз шаю;

- Зақымданушыны емдеу нүктесіне алып бару;

Аммиакпен уланғандағы алғашқы көмек;

Зақымдану ошағында өз - өзіне және өзара көмек тәртібімен жүргізіледі;

- көзді алюминий – калийдің 0,5 ерітіндісімен немесе бор қышқылының 2 ерітіндісімен жақсылап шаю;

- газқағар немесе 5 лимон қышқылы ерітіндісімен шайылған мақта – мата таңғышын кигізу;

- тамшы теріге тиген кезде оны сумен жақсылап шаю, ТЖ және АҚ органдары нұсқауы бойынша желге қарсы бағытта зақымдану ошағынан шығу;

- аммиак бумен зақымданушыны тыныштық күйде күту керек, көңіл – күйінің қандай екндігіне қарамастан жатқызып қойып алып кеткен жөн:

Азот қышқылымен және тотығымен зақымдану кезіндегі алғашқы медициналық қөмек:

- көз бен бетті жақсылап сумен шаю;

- газқағар немесе 2 тамақ содасы ерітіндісімен шайылан мақта – мата таңғышын кигізу;

- терінің ашық жерлерінен азот қышқылының тамшыларын сумен 10 – 15 минут бойы жақсылап шаю;

- зақымданушыны тыныштық күйде күту керек, көңіл – күйінің қандай екндігіне қарамастан жатқызып қойып алып кеткен жөн:

Бензинмен зақымданғандағы алғашқы медициналық қөмек:

- зақымданушыны таза ауаға шығарып жаға мен белбеуді босату;

- газқағар немесе 2 тамақ содасы ерітіндісімен шайылан мақта – мата таңғышын кигізу;

- теріде у тамшысы болса, оны сабын ерітіндісімен шаю;

- есінен танған жағдайда мүсәтір спиртін иіскету, тыныс алу тоқтаған кезде жасанды демалдыру;

- зақымданған аймақтан әкету;

Хлормен зақымданғандағы алғашқы медициналық қөмек:

- көзді сумен шаю;

- газқағар немесе 2 тамақ содасы ерітіндісімен шайылан мақта – мата таңғышын кигізу;

- теріде у тамшысы болса, оны сабын ерітіндісімен шаю;

- хлор буымен зақымданушыны зембілмен алып кетеді.

Күйіктердің түрлері және алғашқы көмек көрсету

Күйік жоғары температураның (термиялық күйік), химиялық заттың (химиялық күйік), рентген сәулесінің немесе ядролық бомба жарылған кездегі жарық сәулесінің (сәулелік күйік) әсерінен терінің зақымдануы.

Термиялық күйік – денеге жалын, қайнаған су, жанып тұрған және ыстық сұйықтық пен газ, қызған және балқыған металдар, напалмдардың тікелей әсерінен пайда болады. Зақымданудың ауырлығы әсер еткен температураның жоғарылығына, әсер етудің ұзақтығына, зақымданудың көлемі мен жайылуына байланысты. Қатты күйіктер әсіресе жалын мен қысымда тұрған будың әсерінен пайда болады. Аяқ-қол, көз, дененің басқа мүшелеріне қарағанда күйікке жиі ұшырайды.

Химиялық күйік – денеге жинақталған қышқылдардың (тұз, күкірт, азот, карбол) және сілтілердің (күйдіргіш калий мен күйдіргіш натрий, мүсәтір спирті, сөндірілмеген әк), фосфордың және ауыр металдардың кейбір тұздарының (хлорлы мырыш) әсерінен пайда болады.

Зақымдалудың ауырлығы мен тереңдігі химиялық заттың түрі мен жинақталуына, әсер ету созымдылығына, қай жер екендігіне байланысты. Химиялық заттардың әсеріне кілегейлі қабықша, тері жамылғысы мен мойын төтеп бере алмайды. Ал табан мен алақан мейлінше төзімдірек.

Сәулелік күю – ядролық жарылыстың жарық сәулесінен рентген мен күн сәулесінен пайда болады, сәулелік күйіктің сырттай алғашқы белгілері зақымдау дәрежесіне сәйкес келмейді. Зақымдау дәрежесі біршама кейінірек анықталады.

Термиялық күйіктің кезіндегі алғашқы медициналық көмек зардап шегушіге жоғары температураның ықпалын тоқтатуға, яғни жанған киімді сөндіруге, оны жоғары температура аймағынан әкетуге, оның денесінен күйген киімді шешуге бағытталады.

Күйіктің асқынуын болдырмау үшін күйіктің бетіне таза таңғыштар жабу керек. 1-дәрежедегі күйік кезінде таңғышты спиртпен, арақпен, калий пермаганатымен ылғалдап қоюға болады.көпіршіктерді қыздыруға, алуға немесе қандайда бір май жағуға (вазелин, мал немесе өсімдік) болмайды. Жағылған май ауруды жазуға көмектеспейді. Есесіне жұқпалылардың енуіне жол береді. Бұл өз кезегінде алғашқы медициналық көмекті көрсетуге, теріні алғашқы хирургиялық емдеуге кедергі келтіреді.

Химиялық күйік кезіндегі алғашқы көмек химиялық заттың түріне байланысты. Концентірлі қышқылдар күйдірген кезде (күкірттен өзге) күйіктің бетін 15-20 минут бойы суық сумен шаяды. Күкірт қышқылы сумен қосылып жылу шығарады. Бұл күйікті асқындыруы мүмкін. Сілті ертінділері (сабынды су, сода ертіндісі- стакандағы суға 1 қасыққосылады шаю оң нәтиже береді.

Сілтілермен болған күйікті сумен жақсылап шайып, соңынан сірке қышқылының әлсіз ертіндісімен тазалау қажет (стакандағы суға бір шай қасық асханалық сірке су) ем домнан кейін күйген жерге тазартылған таңғыш қоюға болады. Таңғышты ертінділермен ылғалдауға болады. Фосформен күйген күйік қышқылмен және сілтімен күйген күйікке қарағанда ерекше болады,

Оқиға орнында көмек көрсету

Бірінші тәртіп – күйген жерді мүмкіндігінше таза жаимамен жабу.

Терінің күйген бөлігін байлап тастауға немесе қатты түйуге болмайды.

Екінші тәртіп – целлофан пәкеттерін, пластикалық шөлмектерді қармен, мұзбен немесе суық сумен толтыру және оларды құрғақ жайма төселген күйген жердің үстіне қояды.

Үшінші тәртіп – күйік алған адамға 1-2 таблетка анальгин беру(оның есі болған жағдайда).

Төртінші тәртіп – зардап шегушіге жылы сусынды көп ішкізу және толық тыныштықта қалдыру.

Тері жамылғыларының тұтастығы бұзылмай 1-2 дәрежелі күйік болғандағы көмектер

1.күйген жерді жылдамырақ суық судың астында 10-15 минут ұстау

2.таза құрғақ матамен жабу

3.көпіршік үстіне суық зат қою (мұздық қаптама, мұзды су құйылған немесе қар салынған пәкет).

Алғашқы жәрдем егер адам күйік алса.

Күйік оттан, будан, қайнаптұрған судан, химиялық заттардан, күн сәуледен болу мүмкін.

4 дәрежелі күйік болады:

Бірінші және екінші дәрежелі күйікте сұйықпен толтырылған көпіріктер (пузырьки) пайда болады. Үшінші және төртінші дәрежелі күйікте тек қана адам терісі ғана емес, сонымен бірге одан да терең тканьдар жарақатталады (обугливаются или свариваются).

Емделу:

1. Күйік жерін киімнен ажыратыңыз. (Огалите пораженный участок кожи)

2. Күйік жерін суық суға немесе ағып тұрған суық суға салыныз және ауыр басылғанша солай үстап тұрыныз (10 минуттан 30 минутке дейін).

3. Содан кейін күиік жерін матамен немесе басқа таза шүбірекпен орап қойыныз.

4. Маймен, креммен немесе мазьбен жағуғу тиім салынады.

5. Қөпіріктерді (волдыри) жармаңыз, әйтпесе оған микроп түсу мүмкін.

6. Егер күйік қатты немесе терең болса, онда оны дәрігерге көрсетініз.

Күн сәуледен күйігі

Белгілері:

1. Терініздің қызаруы.

2. Температура.

3. Құсық (рвота).

4. Бас ауру.

Емдеу:

1. Күйік жерінізге суық матаны (компресс) қойып, оны жиі ауыстырып отырыныз.

Ауруды басу үшін (для снятия боли) аспирин немесе парацетомол ішіңіз

Қазір жұмысын жалғастырып жатқан жобалары:

КЛИЕНТ ГОРОД СТРАНА

Не нашли, что искали? Воспользуйтесь поиском: