Люминесцентт! шамдар

Люминесценгп шамдар (ЛШ) УК сэулеленд1рудсп сынапты разряд люминоформен узын толкынды сзулеленуге турленетш, теменп кысымдагы жарык кезш разрядтаушы. ЛШ непзп артыкшылыгы:

а) жогары жарык 6epyi жэне кызмет ету мерз1м1 кеп;

э) багасы арзан, жогары дэрежедеп механизациясына байланысты, курылысы карапайым жэне материалы мен шиюзатын кол жетерлш;

б) туе берудщ жогары сапасын камтамасыз ететш колайлы сэулеленд!ру
спектр!;

в) темен жарыктык жэне шамньщ температурасы.

Сонымен катар ЛШ б!ркатар кемщшктер! бар ~ сыртк;ы жарыктандыруга жэне улкен гимараттарды жарьщтандыруга Keperi аз, ейткеш оньщ к,уаты аз (4Вт 150Вт дей!нп аральщта), ЛШ келем1 улкен, KeHicTiKTeri жарык агынынын концентрациясы мен кайта таратылуыньщ киындыгы, жэне де коршаган ортаньщ температурасы темендегенде жумысыньщ 6epiK емесйп.

ЛШ классификацнясы разряд сипаттамасы бойынша ЛШ догалы разрядтьщ ыстык катоды жэне суык катодты быксыган разрядты шамдар деп белуге мумкшдш беред!. Стандартты жуйел1 кернеуден тутанатъш, алдын-ала катоды кыздырылган догалы разряд шамдары у^иемДЬ колдануы бойынша карапайым жэне жарыктандыру техникасында кен^нен колданылады. ЛШ тутату эд!с1 бойынша стартерл!, тез жэне лезде тутанатын болады. Бьщсыган разрядты шамдар лезде жанады жэне сигналдарда жэне жарык жарнамаларында колданылады. Догалы разрядты ЛШ жалпы жене арнайы арналган деп белуге болады. Жаллыга арналган шамдар - буд жуйедег! кернеу! 127 жэне 220В -пк колбадагы жэне электр куаты 0,05Вт/см, стартерл1 жану ЛШ. Арнайы колданыстагы шамдар ерекше колдану касиет!не ие, конструкциясыньщ ерекшел1пмен шартталган: аз келемд! ЛШ, фигуралы колбалы ЛШ, амальгамды, тез тутанатын, жогары интенсивт!, рефлекторлы (шамдар), панельд1, турл!-туст1 жэне спектр! арнайы сэулеленд1р!лген (фотосинтездеу уш1н, ультракулпн сэулеленд1ру ymiH, эритемд1). Инерто газдагы разряды бар ЛШ бар - сынапсыз ЛШ, олардьщ манызды

i бар: олар уыттылыгы жок жэне темен температурада жумыс жасай алады. BipaK олардыд жарык 6epyi б1ршама темен жэне кызмет ету мерзим! аз, Бул парамегрлер неонды кызыл ЛШ баскаларына Караганда канагагганарлык. Перспективт! болып сирек кездесет1н элементтер непз1ндеп люминофорлар табылады, олар яащшке спектральд! жолактарда люминесценция береди, галофосфатты люминофорларга Караганда жарык беруд^н жогарылыгын камтамасыз етед!.

Tycmi JTLII декоративть жарыктандыруда жэне жарнамалар жарыгында, белме 1шшде колдануга арналган. Келем! бойынша оларды стандартты шамдармен алмастыруга болады, б!рак сулба бойынша тез косылу жумысына арналган.

Бьщсыган разрядты сигналды аз квлемЫ ЛШ жумыстык тогы 3 мА автоматика жэне радиоэлектроника жуйелерше арналган, эртурл! люминофорлармен шыгарылады, олар шамныц жарыктыгын аныктайды:, жасыл, кегшд1р жэне сары. Оньщ Tyci шамньщ тур1ндеп сонгы эршпен белгшенед!.

Жарык жарнамасында колданылатын газ жарыцты шамдар (тутштер), быксыган разряд шамын бейнелейд1, оларда он столбтын, сэулеленд1р1лу1 жэне тут^кке келт!р1лген жэне разрядтыц сэулелену!мен коздырылатын люминофорлардыц жарыктануы колданылады.

ЛШ айнымалы токтан коректенген кездег! жарыц агыныныц пупьсациясы столб разрядындагы ультракулпн сэулеленуд1Ц пульсациясымен жасалган жэне люминофорлардыц жарыктануынан кей1н б1ршама т\'зелед1. ЛШ жарыктанудын пульсациясын тузету утш, олардьщ тогы фаза бойынша 6ip-6ipine карай жылжитындай eTin косады, соньщ аркасында пульсация коэффициент! нормага жетедь Эс1ресе жарыктанудьщ пульсациясы ЛШ соцында катты байкалады, ойткен) пульсация жшлт - ЛШ ортасында 100Гц болудьщ орнына 50Гц темен, ал пульсация коэффициент жогары. Сондыктан ЛШ соцын экрандау кажет. Пульсацияны темендетудщ 6ip эд1с1 жогары жи1Л1кт1 коректенд1руге ету болып табылады. ЛШ барлык турдег! жэне куаттагы радио кедерплер! 0,15-тен 1,5 МГц диапазонына дейт генерацияланады, ягни узын жэнекыска толкын диапазондарында, Радио кедерплер ЛШ жанган кездепге Караганда, тутанган кезде жшрек. Радио кедерплерд! темендету уш1Н шамньщ электрлж сулбасыньщ элемент! болып табылатын фильтрлер кызмет етед!. Фильтрл! ЛШ колдану кезщде радио кедерплер нормадан аспайды.

К,ызмет1н жасап б^ткен ЛШ пайдага асыру кезшде ЛШ толтырылымында болатын сынаптьщ улылыгын ескеру кажет.

6 № 6 дэр!с. Жогары жэне ете жогары кысьшды газразрядтаушы

Шамдар

Дэрктщ мазм^ны:

- ДРЛ шамыньщ жэне сынанты-вольфрамды шамдардын Typi;

- жогары кысымдагы сынапты шамдар;

- металлды галогенд1 шамдар;

- натрийл! шамдар;

- ксенонды шамдар.
Дэрктщ максаты:

- ГЛВД жэне ГЛСВД непзп турлер!мсн танысу, олардьщ пайдалану
аумаш жэне колданылуыныц ерекшелжтерк

6.1 ДРЛ шамыныц жэне сынапты-вольфрамды шамдардыц Typi.

Д - догалы, Р - ртутьтт!, Л - люминесценгп, эрштен кейшп сандар: шамныц куаты ватта, ары карай жакшада- «кызыл катынас», %, сызыкшадан кейш, сан - шыгарудыц номер! немесе вольфрамды сииральмен.

ДРЛ жумыс жасау цагидасы жэне цурылгылары ГЛВД ртуттьт! разрядын УК люмионфор кемепмен, спектрдщ кызыл белшне жетюпейтш сэулеленд!руге, барльщ сзуледенд1рудщ * 40 % ку_райт5ли, турленд1руге непзделген. ДРЛ туе берушщ сапасын тузету «кызыл соулеленд1руге» катысты мазмунымен аньщтадады - спектрдщ кызыл белшндеп жарык агыныньщ шамыньщ («кызыл катынас») жалпы жарык агынына катынасы, ДРЛ-ды люминофорсыз жарыктандырган кезде заттьщ туешщ катты бузылуы байкалады, scipece адам Tepic-шщ, ол спектрдш кызгылт сары-кызыл бел!гшдеп сэулелещцрудщ жок болуымен тусшд!ршедь Кдзфп замандагы ДРЛ тутк туршдеп кварцты шыныдан жасалган, тыгыз еритш шыныдан жасалган колбага бектлген сынапты оттыкты турде берглген. 1шк1 колбадагы 1шк1 бет у_нтак туршдеп люминофордьщ ж!щшке кабатымен жабылган жэне резьбалы цокольмен жабдыкталган. Кептеген ДРЛ ею непзп электродтан баска тагы да 6ip немесе eKi разрядтаудын тутануын жещлдететш жэне жуйеге дроссель аркылы косыдуга арналган тутандыргыш электродтары бар оттыкпен жасалады. EKi электродты ДРЛ косылу сулбасы дроссельден баска арнайы тутандыратын бел!г1 болады. Жану жагдайы кез-келген болуы мумюн. BipaK келденен турган жагдайда оттыктагы дога конвекциялы агынньщ эсер1нен жай гана жогары майысады, ол куаттыц жэне жарык берудш К1шкене темендеу1не алып келедь Кварцтык шыныныц кызуынан оттыктьщ жогары жагындагы бел1пнде кызмет ету Mep3iMi темендейд1. 1шю колбанын орта белтндеп жумыстыц температура 220 ден 280 °С. Цоколдеп температура шамнаын куатына байланысты ортада^ыдан 110°С -150 °С аспауы кажет. Оттыктьщ температурасы 700 - 750 °С жетедЬ щоршаган ортанъщ температурасы тутану кернеуше U3 эсер етеД1. Минустык температурада сынып буларынын пары азайгандыгы соншалык, разрядтьщ т^тануы таза аргоида болады жэне сынап пары болгандагыдан жогары кериеу кажет. Жуйедег1 кернеу Uc шамньщ жумыс режим1н аныктайды, Uc акырын езгергенде ± (10-15) % аралыгында жарык агыныньщ езгеру1 ДФ_и/Фи = 2.5AUc/Uc катынасынан ссептелед!, куаты ДРл/Рл е 2AUc/Uc. Жарьщ агыныньщ пульсациясы жуйен!ц ек! еселенген жи1Л1Г1.мен болады. 50Гц жи!л1ктеп жуйеде ДРЛ белек жу_мысынын стандартты дроссельдеп цшбасьгада пульсация коэффициент! 63 - 74 % курайды. Осы жишкте (100Гц) пульсация кезге байкалмайды, 6ipaK машинаньщ айналмалы бeлiктepi болган

кезде олар KayinTi стробоскопиялык эффект шакыруы му.мюн. Суммалы агынньвд пульсациясы шамды жуйенщ эртурл! уш фазасына косканда азаюы мумюн. К,ызмет ету мерзШ стендтж тексеру кез^нде 12-15 мын сагат жэне косылу саны кебейген кезде жогарылайды. ДРЛ жу-мысьшьщ npoueci кез!нде жарык агынынын жэне кызыл катынастыц дэрежсл!к темендеу! болады. Аз куатты жэне куатты ДРЛ кудауьшьщ жылдамды.гы, орта куаттагы шамд1к1нен жогары. Неггзгх цоядану аумагы: НО, туе беру сапасыньщ жогары болуын талап етпей-пн, тебес! 3-5м бтк енд!р1с кэс!порындарын жарыктандыруда.

6.2 Жогары кысымдагы сынапты шамдар ДРШ тип!ндеп шар тэр1здес сынапты шамдарда кец!нен таратылган; СВД тут!кт! шамдары аз колданылуда. Д-догалы, Р-ртутьтг, Ш-шар тэр1здес. Орштерден кей!нп сандар - куат ватпен, сызьщшадан кей!нп сандар ~ шыгарылымньщ номер!. Проекциялык оптикага ьщгайлы жарыктанган дене ^ршьгк тэр1здес немесе бошке тэр!здес формада жогары жарыктыкпен ерекшеленед!. Кептеген шамдар айнымалы токта жумыс жасауга арналган. Олар калын кабыргалы (2-Змм) шар тэр1здес немесе соган жакын формадагы, мелд!р кварцтык шыныдан жасалган колба туршде болады, оныц ек) жагына вольфрамды электродтар дэнекерленген. Туракты ток шамдарында анод катодка Караганда улкендеу. Катодттар эдетте активтенд!р1лген. Электродтар саныныц арасындагы кашьщтык 4-8мм (немесе арнайы типтерде 0,3-0,5мм). Доганьш орналасу жагдайьш бек^ту ушш электродтар соны конус тэр!здес болып келед!. Шыкпалар фольганын соны мен цокольдар кызып кетпес ушш oipuiaMa узын eTin жасалган. РЛСВД жаръщ беруг 50-55 мм/Вт. Ек! электродты (ту_тандырушысы жок электрод) шамды трпату электродтарга жогары кepнeyдiн жогары жишкт! импульс!н беру аркылы 1ске асырылады. Тутану уацыты 2-5 мин к^райды жэне сынаптьщ булану жылдамдыгымен аныкталады. Барльщ сынап буланган соц онын буыньщ кысымы б1рнеше мегапаскальга дейш жетед1, ал колба температурасы 750-850⁰С жeтeдi. Шамныц орналасу жагдайы электрод немесе колбаныц кызып кетуше жол бермеу! керек, жэне колдануга арналган ережелерге сэйкес есептелу! керек. Шамдар тшнен жану жагдайьша арналган, ал кез-келген жагдайда жанса, Кызмет ету Mep3iMi азаяды. СэупеленЫру enejempi сызыктык. сииатгамага ие, б!рак РЛВД-га Караганда б!ршама интенсивт! у^зД1^кс'³ фоны бар, соньщ аркасында кызыл катынас 4-6% жетедь Крршаган ортанъщ температурасы жэне салцындату шорты ДРШ шамыныц параметрлерте кэд^мпдей эсер етедг. Темен температурада жэне кушейтш салкындату кез1нде сынап конденсацияга ушырайды Жэне барлык параметрлер б!рден взгеред!. Артык жылуландыру эсершен температураныц жогарылауы колбаныц Kayinri жылуына алып келед1, ол кварцтьвд кристаллдануына жэне колбаныц б^зылуына жалгасады, сондыктан да шамнын колданылу шарттарыныц температурасы катан сакталуы керек. ДРШ типт1 шамныц цызмет ету мерзгмг (пайдалы) б!рнеше жуздеген сагатты к^райды жэне колба караюынан жарьщтыктын, темендеу1нен жэне элекродтар бузылуынан болган, дога жагдайьшьщ ту.раксыздыгымен аныкталады. Сацтандыру шаралары арнайы

кызметкерлерд! УФ сэулеленуден, сонымсн 6ipre колба жарылган кездеп кварц шыныларынын, ыстык сынактарынан коргау уш!н жасалуы керек. К,олданылу аумагы - жарык сэулел! осциллографтар, фотолито1рафия, люминесцентп талдау жэне люминесцентп микроскопия, жобалау жуйелер1 жэне баска жагдайларда. мысалы кершетш аумак спектршде немесе жакын жэне орташа УФ сэулелещцруде жогары жарыктык кездер1 керек болганда.

6.3 Металлды галогенд! шамдар. Оларды пайдаланудьщ

перспективасы жогары ПвК-мен жогары метшкт1 куатта б!ртект1ден узджазге дейшп сэулеленд1руд1 таратудыц спектральд1 турленд1рудщ ерекше кен мумющдктер1мен аныкталады. МГШ курылысы мен жумыс жасау кагидасы квптеген металлдардьщ галогенидтерг, металлга ткараганда тез жогалады, жэне де кварцты шыныны булд1рмейтщше непзделген. Сондыктан да МГШ ращрядты колбаньщ iuii синап (ртуть) пен аргоннен баска, сынаптьщ ЛВД-дагы сиякты косымша галоидтер туршдеп эртурл! химиялык элементтер енгцдледь Разряд жанган сон,, колбаньщ жумыстык температурасы шегше жеткен кезде, металлдардьщ галогенидтер! б!ртшдеп бу. кушне ауысады. Б1рнеше мын Кельвин температурамен разрядталудыц орталык зонасына xycin, галогенидтер молекуласы галоген жэне металлга диссоциаланады. Металлдыц атомы кызып, соган сзйкес спектр шашылады. Олар разрядтану каналыныц шегшен шыгады да колба кабыргасына жакын темен температурадагы зонага тусш, галогенидтерге косылып кайтадан буланады. Бу_л туйыкталган цикл ек1 принципиалды ерекшел!кт1 кдмтамасыз етедк

а) разрядта металл атомадарыньщ кджетп сэулеленд!ру cneKTpin беретщ
жеткшктл концентрациясы пайда болады, ейткен1 кварцтык колбаньщ
жу-мыстык, температурасы 800-900°С болганда, кептеген металл
галогенидтерд1ч бу кысымы металлдардын ездер!н1к)не к,араганда, мысалга
талий, скандий, диспрозий жэне т.б. жогары;

б) разрядка ciiTi (натрий, литий, цезий) жэне баска агрессивп металлдар
(мысалы, кадмий, цинк) енпзуд^ц мумкшдш пайда болады, олар таза куйшде
300-400°С жогары температурада кварцтык шыныныц тез сыкуына алып
келед!, ал галогенидтер туршде мундай сынуга алып кемлмейдь
Галогенидтерд! пайдалану сэулеленд{руд] генерациялау уш1н кажет химиялык
элементтерд5ц санын курт кебойтчи, эртурл! спектрл! МГШ шыгаруга
мумк!нд!к беред1, scipccc галогенидтер коспасын пайдалану кез1нде сынапты
бу буфердщ рол!н ойнайды, разрядтагы жогары температураны потенциалдьщ
жогары градиент1Н, аз жылу шыгынын жэне т.б. камтамасыз етед1.

МГШ колданылуына байланысты классификацияланады:

1. Жалпыга арналган МГШ.

2. Туе беру мысалы, туст! телебагдарлама жэне кинотус!р1лЁм сапасы
жаксартылган тупкт! жэне шар тэр1здес МГШ.

З.Кептеген арнайы колданыека арналган МГШ, непзшде технологиялык.

6.5 Натрийл! шамдар. Натрийл! шамдар KopineTiH сэулеленд5ру козш!ц ец 6ip эффективт1 тобьшыц 6ipi болып табылады: олар барлык, белг1л1 ГШ

(ГЛ) 1ш1ндеп ец жогары жарык беру жэне узак кызмет ету мерз(м!нде жарык агыныньщ байкаусыз темендеу1н1н касиет!не ие. Сондыктан да, натришп шамдар 6ipiHmi кезекте жогары кысымдагы, жарыктандыруды унемдеуде, scipece сырткы жарьщтандыруда кец^нен колданылып жур. Бул шамдардын кемш1Л1п жарык, беру сапасыныц теменд!Г1нде. Натрийл! шамдардыц жумыс жасау кагидасы Д-натрий катарыныц резонанстык сэулеленуш пайдалануга нег1зделген. Ыатрийд1н жумыстык кысымына байланысты натрийл! шамдар ек1 турге бел!нсд1 - темен кысымды НЛНД жэне жогары кысымды НЛВД. Натришп разрядтьщ жарык беру сэулелену1н1ц натрий буыныц кысымына тэуелд1л1пн!Н кисьщтыгы ек! максимумга ие. EipiHmi максимум аумагы 0,2 Па жакын кысымга сэйкес жэне суйык фазаныц температурасы 270-300°С жетед1; жарык беруд!ц екшш! максимум шеп НЛВД-да 10 кПа жакын кысымда жетед1. Бул кысым жарык, етюзетш жогары температуралы материалдан жасалган разрядты тут1кт1н. температурасы 650-750^аС болганда на!рийд1н канган буына ие болады.

Колдану аумагы. Н ЛНД-авто страд аны, туннельд!, жол киылыстарын, коймалар мен жук станиияларын, енд1р1ст1к обьект1лерд\ жарыктандыру; архитектуралык жэне декоративт!к жарыктандыру. НЛНД &зтщ сары монохроматикалык жарыгыныц арк;асында, туман болганда теменп жарык дэрежесЫц жаксы керущ камтамасыз eтeдi, сигнал беру кондыргыларьшда колданыека ие. Туе беруд1н жаксы сапасын жэне керуд!н унамды еэттерш, жарыктандыру кондыргыларында НЛВД-ны баска эффективт! кездермен араластыру аркылы алуга болады, олар спектрдщ кек-жасыл бел1пнде басым сэулеленд!руд1 беред1. Мысалы РЛВД 6ipre. НЛВД багасы РЛВД типтеп ОРЛ жэне МГШ типшдеп ДРИ шамдарына Караганда 7-10 рст алып турса да, оларды пайдалану жаца жобадагы к,ондыргыларды жарыктандыруда жэне курылысты жендеу жумыстарында колдану капиталды жэне колдану шыгындарын унемдейдг.

6.6 Ксенонды шамдар. Ксенонды шамдарда жогары жэне ете жогары Кысымдагы жэне тыгыздыктагы ток ксенонындагы разряд пайдаланылады, оныц кураушысы ондаган жэне жуздеген А/см². Бул турдеп разряд б1ркатар ерекшел1ктерге ие:

а) сэулелещцру спектр!н1ц узд!кс1зд1п, кершетш аумакта спектр сэулеге
жакын болады да туе берудщ жогары сапасын камтамасыз етед1, жакын
аумакта б1рнеше интенсивт! спектральд1 сызыктар бар;

э) жогары ток диапазонындагы ecin келе жаткан ВАХ аз балластпен разрядты турактандыру мумк1нд1пн беред!, аз узын тут1кт1 шамдар жуйеге балластсыз да косылады;

б) жану периодыньщ болмауы;

в) жанудьщ жогары кернеу1, ол жанган кездеп шамдагы кысымнын
Пашен кисыгыныц минимумынан алые болгандыгы; шамга жагудьщ киын
сулбасын кажет етед1;

г) шам параметрлершщ колбаньщ жумыстык темпер атурасынан
тоуелдадМ жэне парам етрлердщ езгерушт теменп температурада (-50°С
дейш) щмыс жасау кабшеттшп;

д) жогары разрядты ток;, ол ксенондагы потенциал фадиентшш теменп
шамасымен шартталган, шамамен сынап буындагыдан 3-4 рет аз; осыныц
эсершен электродтар мен К1рмелерд1 улкрн колемде жасауга тура келед!;

е) шамды курастырганда жэне колданганда конвекция мен iuifd магнит
ер1сшщ icKe катысын есепке алу керек.

Шамныц классификациясы конструктивт; белплер1мен непзделген:

а) табиги жэне сумен салкындататын тулки ГЛВД;

э) табиги жэне мэжбурлеп (ауамен немесе сумен) салкындататын кыска догалы ЛСВД. Осыдан баска арнайы шамдардьщ турлер! болады, мысалы улкен куатты металлды алмалы-салмшш шамдар, электродсыз шамдар жэне т.б.

Шамнын маркировкасы: Д-догалы, Кс-ксенонды, Т-тутжт1, Ш-шар тэр1здес, РБ-разборная (алмалы-салмалы), М-металлды, Э-зритемд!, В-сумен салкындататын. Сандар ваттагы куатка, сызыкшадан кешнп сан-шыгарылымныц реттлк номерше сяйкес.

7 № 7 дэрк. Арнайы оптикалык саулелещиру кездер! Дэрютш мазмуны:

- импульет! шамдар;

- 6ip рет кызмет ететш тутангыш шам;

- быксып жаркырайтын шамдар;

- спектральдл шамдар;

- электр люминесцентп панелдер;

- жарык шашушы диодтар;

- радиоактивт! изотопты жарык кездер! жэне туракты эсердег! жарык
ку-рамдары;

- лазерлер.
Дэркпн максаты:

- арнайы оптякальщ сэулеленд1ру кездер1н1н непзп жу-мыс жасау
кагидаларын окып биту.

7.1 Импульсп шамдар. ИШ -интенсивт.1 оптикалык сэулеленд!румен 6ipre журет!н, куатты импульеп электрл!к разрядтарга арналган ГШ, Шамдар химиялык активт1 емес газбен толтырылган, шыны немесе кварцтан жасалган герметикалык, баллонная турады.

ИШ тутандыру шамнын 1ш1нде немесе беинде орналаскан уш1нш! баскарушы электродтьщ, жогары вольта импульс беру1мен icKe асырылады. Кейб1р жагдаиларда ИШ-ьщ баскарушы электродтары болмайды жэне непзп электродтардагы кернеуд1Ц кыска уакытты Ke6eroiMeH тутанады. ИШ цосылу с^лбасында туракты ток квз! кезшен ок;талатын жинаушы, зарядтык кондыргыньщ, импульст! тутандыратын генератордыц, разрядты контурдьщ жумысын реттейт1н, синхрондайтын, коргайтын баскару кондыргылары бар.

Конструктивт! белгшерше карап тут:кт! жэне шар тэргздес ИШ сипаттамасыныд ерекшел!ктер1 бар, олар аз узактыгымен жзне импульстен импульске цент жарыктанатьш канал бейнес1нде озгерет1н, кабыргамен шектелмеген аз узындыктагы разрядты кашьщтыгымен шартталады. Нег1з!нен лазерлерд! оптикалык толтыруга арналган. Шамдардыц косымша параметрлер!: t_HM - жаркырау кез1ндеп уакыт интервалы; 1_ИН - узд!кс1з жумыстьщ ен кеп узактыгы; Р_ер -Wpf -орташа электр куаты; f_Max -жаркыраудьщ ен кеп жшлш; N- кызмет ету мерз^мшдеп жаркыраудьщ саны;

7.2 Eip рет кызмет етет!н п^тан^ыш шамы (ЛВ) кислород
атмосферасындагы магний немесе цирконий фольгасыньщ жану
реакциясыньщ есебшен сэулеленд!ру импульс!н беред!, Халыкаралык
стандартпен курылымы, классификациясы, жарык параметрлер1 жане суретке
Tycipyre арналган тутангьнп шамдар (ЛВ) параметры елшеу здга койылган.
Фотофафиялык шамдардьщ тутануьтыц эффективт1 узактыгы 10 жэне 30
мКс шегшщ арасында жатыр. вн/прюте молд!р пластмассса кубтьщ сыртында
орналаск,ан терт тутангыш шамнан туратын фотографиялык ту^тангыш-куб
шыгарылуда

7.3 Быксып жаркырайтын шамдар (ЛТС) непзшде индикатор
рет!нде колдануга арналган. Сонымен катар, олар кептсген баска арнайы
колданылымдар табуда.

К,урылысы мен жумыс жасау цаяидасы катодты бьщсып жаркырауды пайдалануга непзделген. Щамньщ шыны баллонына ек! электрод дэнекерлене;^, олар 6ip-6ipme жакын орпаласкан. Тутанудьщ кернеущ темендету уш!н шам, эдетте неонды-гелишп коспамен, аргонньщ К1шксне коспасымен толтырады. Электродтар формасы бьщсьш жаркырайтын шамдардьщ (ЛТС) тагайындалуьша байланысты болады. Кебшесе электродтар тутандыру KepHeyiH темендетет!н aктивтeндipiлгeн заттармен жукаланып жабылады. Айнымалы токиен жумыс жасаганда жаркырау кезекпен ек! электродты да (жуйе жи1л1пмен) жабады. Сэулеленд^ру б]ршама аз серп:нд1кке ие болады жэне 20-22 кГц жишгшде модульдене алады. Быксып жаркырайтын шамныц (ЛТС) жарык агыны щам турше байланысты 0,02-ден 5 лм курайды. Жаркыраудьщ жарыктыгы - 10²-10⁴ кд/м². Жарык беру - 0,2-ден 1 лм/Вт дей1н, БЖШ (ЛТС) куаты -0,01-ден 10 Вт дей!н. БЖШ кызмет ету мер31м! 1000с. жогары жэне шамды толтыратын газ жэне электродтьщ шашылуымен колбаны карайтумен шектеледь

7.4 Спектральд! шамдар (СЛ) дэл аныкталган толкын узындыктарын
сэулелендхру немесе сэулелендгру агыныньщ белпл! спектральд1
тыгыздыгыныц узд!кс1з cneKxpiniH; кез! рет1нде кызмет етедь Курылысы жэне
эсер ету капздасы бойынша спектральд! шамдар б1рнеше топка белгнед!.

7.4.1 Металлдар буы мен HHepiri газдары бар догалы разрядты шамдарда юшкене разрядты тупк тур^ндеп сэуле шыгарушысы бар, ол тутж тутанатьш газы бар 6ip металлдын бу коспасьшен жэне 6ip металлмен немесе инертт1 газбен толтырылган сэуле шыгарушысы цокольмен жабдыкталган шыны колба 1Ш1не орналастырылган. Сэуле шыгарушы TyTiKTin келем! мен

шыны сорты, толтырушы мен жылу режимше оайланысты, ол толтырушы металл катарыньщ интенсивт! сэулеленуш камтамасыз eTin, кажетп электрл! режим мен жетерлштей кызмет ету мерз1мш есептеп тацдададщ. Шамдар металл жэне газ оттыгын толтырушы атомдарга сай сызыкты спектр шашады.

7.4.2 Догалы темен вольта шамдар УФ-ке жакын аумактагы уздшспз
интенсивт1 сэулелещиру бередк кеЙб1р шамдарда активтенд!р1лген
кыздырылган катод колданылады, ол зкрандалган цилиндрге салынады, жэне
де сацылаулы диск туршдеп анод, разрядты бакылауга арналган. Анод пен
катод арасьшдагы кешст1к разряд ету ушш юшкене сацылаулы экранмен (1-2
мм шамасында) бешнген. к!шкене сацылаудагы плазма концентрациясы ток
тыгыздыгын жэнс сзулелсндфудщ энергетикалык жарыктыгын
жогарылатады. Шамнын колбасында УФ сэулелещи'руд! шыгаруды
камтамаеыз ететш арнайы терезс бар. Шам колбасыньщ жанында
монокристалды фторлы магнийден жасалган тепе терезе бар. Му_ндай
конструция шамды, тыгыздау аркылы спектральд1 аспап камерасына тжелей
сэулелещцру xycipy аркылы вакуумды-тыгыз косуга мумкшдж бередь
Металлдар буы бар шамдарда нормальд1 режим косылган сон 7-10 минутган
кейш орныктырылады, газы бар шамдарда жану периоды болмайды.

7.4.3 ВСБ-2 туршдеп жогары вольгп электродсыз шамдар децгелек
формадагы 0 20 мм болатын шынылы колба тур^нде болады. Ол б!рнеше жуз
Паскаль кысымдагы инергп газбен толтырылган жэне ку-рамында аз металлы
бар. Щам геиератордан шыккан жогары жишюч ер!ске (=100 мГц) салыиады
да, сол металлдын, тар спектральд! сызьщтарын шыгарады. Шамдар атомды-
абсорбниялык,, атомды-флюоросцетт1 спектрметрлердс, рсфрактомстрлердс
жэне сол сиякты аспаптарда колданылады.

7.4.4 Неонды догалы шамдар кьвгылт сары - кызгылт сэулеленд!ру;ин
зффективт! жэне куатты кем болып табылады. Шам 220 В жуйесшде жу_мыс
жасаиды, жишп 50 Гц жэне дроссельмен т!збектей косылады. 'Гу-тату уш1Н
алдын-ала кыздырылган активтенд1р1лген электродгардьщ жогары кернеул1
импульс сулбасы колданылгап, бу_л люминесдентт! шамиыц стартерге косылу
с^лбасына уксас. осы максат уппн эр электродтьщ соцы шыгарылган.
жанудыд орташа узактыгы ЮООсагат. шамдар -40-тан +40°С температурага
дейш oepiK жумыс жасаиды жэне басты турде аэродромды сигналдандыруды
жарыктандыруда колдапылады.

7.5 Электрл! люминесцентт1 панельдер (ЭЛП) Teric конденсатор рет1нде бейнеленед1, оныщ электр:пк epicine люминофор орналастырылган. Электролюминеспен'пч конденсатордыь^ тепе параллельд! айналмалары 6ip-6ipinen 6ipneme ондаган микрометр кашыктыкта орнаиаскан. Олардьш арасындагы KeincriK мелддр диэлектрикпен толтырылган, онда люминофорлардьщ белшектер1 ы1нген, 6ip немесе cki айналмалы Мвлд1р болып жасалады, эдетте шыныдан (кейде керамикадан) немесе майыскак непзде, содгы жагдайда ЭЛП жен1л майысуы мумк!н. Шыныдагы стандарпы ЭЛП 220 В жуйеде 50,400,1000 жэне 1200 Гц жишкте жумыс жасауга арналган жэне келем1 10х20-дан 300x300 мм.-ге деЙ1н т1к бурышты пластина

тур1нде болады, калындыгы 4-5мм. Люминофор ретшдс цинк сульфид! жэне сульфидтер, цинк, кадмий селенидз колданылады. Кажет кез1нде ЭЛП карапайым жэне курддщ белг1лер формасына ие бола алады. Копдаиыпу аумагы - сигнал жуйесшдеп жаркырайтын белг!де жэне акпаратты бейнелеуде, сонымен катар эртурл1 колданыстагы аз куатты сэулелещпру кез1 рет^нде.

7.6 Жиры к шашушы диодтар - деген!м!з жартылай етк1зпшт1кте
электрондар мен «сацылаулар» комбинациясынын. зеерзнен сэулеленд!ру
пайда болатын, микроминиатюралы жартылай етк1зпш жарык кез!. Жарык
шашыратушы диодтарда жогары жиЫктт жартылай етк1зпш материалдар
колданылады. Материалдар тушеетш р жэне n-типт! жерде, етюзпит р - п
етюзпш пайда болады. Егер р - п отюзпшше TJKe полярлы (ягни, п-
материалына минус, р-материалына плюс) 6ipneiue вольтт1 туракты кернеу
берсек, онда бершген epic электрондар жэне «сапылауларды» 6ip-6ipiHe карай
жылжытады жэне олар туЙ1су зонасында кайта араласып, жекеленген
фотондар шыгарады. СэуяепенЫру спектр! жартылай етк1зпш материалга
жэне енпзшген коспага байланысты болады. Жарык шашыратушы диодтар
басты турде аз колемд1 жарыктандырулар, эртурл! индикаторлар жэне
оптрондагы элементтерде колданылады: оларды кеб1несе оптикальтк
изоляторлар (ОИ) деп атайды.

7.7 Радиоактивт1 изотопты жарык кездер1 жэне теракты эсердеп
жарык курамдары (СПД). Бул типтег) жарык кездер1 Ш$& коректенд!ру
кез!н кажет етпещп', жарылыска Kayinci3, кьгзмет ету Mep3iMi узак, 6ipaK
аспаптардын, шкаласын, жаркырайтын белплерд1 жэне сол сиякты максаттарга
арналаган жарык агыны мен жарыктыгын беред1. Олар imi люминофор
кабатымен жабылган жэне тритий газы - сутеп изотобымен (Н) толтырылган,
дэнекерленген шыны колба немесе диаметр! 1-3 ем туршде бейнеленед!.

Туракты эсердеп жарык К¥Р^амД^аР^ы (СПД), радиоактивт! заттармен араласкан люминофорды бщвдреда. Ka3ipri уакытта коздыру уш'т р-сэулеленд1руд1: тритий жэне прометий 147 беретш радиоактивтл изотоптар колданылады. Олардыц артыкшгллыгы, электрондар затгыц к1шкене гана коргау кабаттарында да толы к устал туратынында жэне люминофор непзш бузбай туратындыгында. «Изотоп» компаниясы эр турл1 туст1 тритий нег1з1нде жасалган туракты эсердег1 жарык курамдарды (СПД) жетк!зе;п. Жарыктык туске байланысты 0,05-тен 0.2 кд/м² курайды. Туракты эсердег! жарык курамдары (СПД) ез! жаркырайтын бояулар шыгаруда колдапылады. Олар каутЫз, ейткен1 бояудын, ж1щшке кабаты тритийд1н Р-сэулелеид1ру1н толык жутады. Жарыктыктын темендеу1 тритийд!н жартылай жогалу периодымен аныкталады.

7.8 Лазерлер. Лазерлер керемет касиетке ие оптикалык сэулелещиру
генераторьш керсетед1: а) кен1ст1ктеп жэне уакыттагы жогары
когерентностапмен, э) ерекше еназ багыталгандыгымен (0,4' деЙ1нг1
шыгындалу), б) куаттьщ улкен концентрациясымен (узд!кс!з режимде 10"
Вт/см² дей!н, импульсте Ю¹⁸ Вт/см² дей1н), в) монохроматиканыч жогары

дэрежеЫмен (X = 500 нм болгандаД = 10" нм), г) ерекше аз келем катарында м фокусталу касиетше ие.

EipiHmi лазерлер i960 жылы жасалды. ЛазерлердЫ жу_мыс жасау кагидасы коздырылган атоммен немесе сол жиЫп бар сэулелещйру эсершен болган молекуламен фотонды мшдетп турде (ынталандырылган) шыгару процесш колдануга непзделген. Бул процестеп ен маныздысы жэне тамашасы, мшдеттелш шыгарылган фотон, оны шакырган 1шк! фотонмен багыты, жрДл1г|₄ фаза жане поляризациям ен мулдем О1рдей.

Толкындык оптика тшнде бул мшдетп турде сэулеленддру ынталандырумен когерентп. Бул кагида барлык электр магнитп сэулеленд1ру ушш эдш. Лазер непзп уш тушннен турады: сэуле шыгарушы, толтыру жуйеш жэне коректещдру коз!, жэне де онын нормальд! жумысын камтамасыз ететш жэне лазерлж сэулелерд1 баскаратын косымша кондыргылар, Сэуле гаыгарушы толтыру энергиясын лазерлш сэулеленуге турлевдру ушш арналган. Актива элемент сэуле шыгару шыныц непзп кураушы 6ejiiri болып табылады, онын курамында толтыру процес! кез!нде актив-ri орта пайда болатын, лазерл1к заттар бар. Лазерл1к заттар газ туршде, суйык; жэне катты турде болады. Соган сэйкес: 1) газдьщ, 2) суйыктык, 3) катты денел! жэне 4) жартылай етюзлнт лазерлерлер деп бел1нед1. Лазерлерд!д жу_мыс жасау режим! уздшшз жэне импулься болады, соцгы жагдайда узд1кс!з импульс сериясын беретш импульст1-периодикалык, жэне сэулеленд1руд!н б!рл1к импульсш бере^н импульст!.

8 № 8 дэр1с. Жарыктандыру кондыргыларыньщ жарык техникальщ бвл!г! жобаларыньщ Heri3ri кагидалары. Жарыктандыруды есептеудщ эдктер! Дэр1ст!н мазм^ны:

- жарыктандыру жуйесш тандау;

- жарыктандырудьщ турлерц

- жарыкхандыруды тандау жэне кор коэффициент!;

- шырактардьщ турш тандау;

- жарьщтандыруды есептеуд^ц иепзп эд1стер1.
Дэрк^и максаты:

- жарыктандыру кондыргыларыньщ жарык техникальщ белтн
жобалаудагы непзп принциптер жэне жарьщтандыруды есептеу эдюшен
танысу.

8.1 Жарыктандыру жуйесш тандау

Жарыктандыру кондыргыларын орналастырганда ек! жуйе колданылады: жалпы жэне аралас жарыктандыру. Жарыктандыру кондыргыларыньщ сапасы мен унемдшш кеп жерде жарыктандыру жуйесщ дурыс таддауга байланысты болады.

Жалпы жарьщтандыру жуйелерг барлык белмелерд! сонымен 6ipre жумыстык 6eTri де жарыктандыруда колданылады жэне ек! эдхспен юке

асырылады: жарыктанган белмедег! шырактарды тебеге 61ркелм жэне dpmypni орналастыру.

Аралас жарьщтандыру жуйелер! жогары жарыктандыруды талап етет^н, нэз1к керу жу_мыстары бар белмелерде колданылады.

Мундай жуйелерде шырактардьщ 6ip бвл!п жумыс орындарын (сол жердег! шырактар), келесю1-барлык баска белмелерд!, нег1з!нде етпелер мен коридорларды (жалпы жарыктандыру) жарыктандырады.

8.2 Жарыктандыру турлер1

Электрл1к жарыктандырудьщ Kejieci турлер! болуы мумк!н: жумыстык, апаттык жэне эвакуациялык,.

Жумыстыц жарьщтандыру барлык белмелерде орналастырылады жэне жумыстык беттерде нормаланган жарыктандыруды жасайды. Апаттыц жарьщтандыру кенеттен жумыстык жарыктандыру ош!п калган кезде, жарылыс немесе ерт, жаппай травма алу, технологиялык процест!н узак бузылуы жэне т.б., сонымен катар жауапты обьект!лерд!н (элек'ф станциялары, радиохабар, сумен жабдыктау, жылуландыру туй!ндер!нде) жумысыныд бузылу орындарында кажет. Апаттык жарыктандыру аварияльщ режимде жу^мыс орындарында жарыктандырудьщ 5% курауы керек, жалпы жарьщтандыру жуйесщщ жумыстык режим нормасы бойьшша, 6ipaK 2 лк аз болмауы керек. Эвакуациялык жарыктандыру белмедег! жумыстык жарыктандыру апаттык жагдайда еш!п калганды адамдарды кау1пс!з эвакуациялау уипн кызмет жасайды. Эвакуациялык жарыктандыру Hemri етпелер мен баспалдактарды 0,5 лк аз емес жарыктандыруды камтамасыз ету! керек. Апаттык жэне эвакуациялык жарыктандыруда люминесценгл шамдарды (шектеул!) жэне кыздыру шамдарын колдануга руксат ет^лед!. ГШ баска турлерш колдану руксат ет!лмеген. Шырактар кеп жагдайларда жумыстык жарыктандырудьщ iminfleri. шырактарды ерекшелещц, жэне нормальд! режимде олар нормаланган жарыктандыру мен жумыстык беттщ пайда болуына эсер!» типзед!. Апаттык жэне эвакуациялык жарыктандырудьщ шырактары тэуелс!з коректенуге белек жел!мен жалганады немесе жумыстык жарыктандыру кенеттен euiin калган кезде автоматты турде ауысады. Сонымен 6ipre, олар жумыстык жарыктандыру шырагынан келем! немесе арнайы жазылган белплермен срекшелену! кажет.

8.3 Жарыктандыруды тандау жэне кор коэффициент!.

1шк1 жэне сырткы жарыктандырудьщ минималды жарьщтануы СНиП немесе салалар нормасымен, жэне де сапалык корсетк!штср!не байланысты тацдалады.

Шагылысудын керсетк!ш!не келес! факторлар эсер етед!: а) шырактардьщ жарык тарату сипаттамасы жэне шамнын куаты; б) жумыстык беттеп шырактардьщ iniHy бшктш жэне шырактар арасындагы немесе олардыц катарыныц арасындагы кашыктыктьщ катынасы; в) жарыктандырылган белмен!н жан-жагынын катынасы.

К,огамдык орындардыц жарьщтандыру кондыргыларын да, жарьщ кездершн кез аумагындагы жарыктыкты тарату кезшде пайда болатын

ьщгайсыз жылтырауын багалау ушш, ыцгайсыздык керсетюгш кабылданган М, ол шырактыц жарьщтыгымен, шырак кершш турган бурышпен, шырактын бакылаушыньщ кезше карагандагы жагдайы (положение), уйренудщ жарыктыгы лоне белмедеп шырактардын санымен аньщталады.

Шагылысып эсер ету жагдайын шектеу ушш керу жумысы жагдайынын максималды ьщгайсыз дык, керсетюшп ру_ксат етшген шамаларга байланысты нормалармен белгшенген. Оный шамасы белмедеп кабырганын жерден 1,5 м би1КТ1пндег1, нуктемен нормаланады.

Жердщ бетшдеп жарыктандыру аспаптары кондыргыларынын ек! еселнс бшкттнен аспайтын белмелерге, жэне адамдар етуге арнадган нсмесе кыска уакытта гана болатын белмелерге ынгайсыздыктьщ керсетюпп белпленбеген.

Белменщ жарыкка каныгу сез!м!нщ сипатгамсы цилиндрлш жарыктандыру Е_ц болып табылады, ол oci т!к орналаскан, радиусы мен бшктт нелге умтылатын цилиндрдщ жан кабыргасындаш жарык агыныньщ орташа тыгыздышмен аньщталады.

Цилиндрлж жарьщтаидыру шырактардьщ сипаттамасына, онын орналасуына, жарыктандырылган белменщ геометриялык келемше жэне тебенщ, кабырганын., жердщ касиеттерше iTeiyaJlfli'.

Жарыкпен каныгу пайда болу у™н сол белмеге арналып есептелген цилиндрл!к жарыктандыру нормадан аз болмауы керек, ягни E_WW4 < Е_цнорм.

К,ор коэффициент{н!Ц шамасы колдану кез!ндеп жарыктандырудыц темендеу!н есепке алады.

8.4 Шырактардын турш таидау

Жарыктандыру кондыргыларынын 6epiK жумысы жоне унемд!л1Г1 ушш шыракты дурыс тандаудьщ улкен мацызы бар. Тандау кез!нде жобалаушы шырак жрлыс жасайтын коршаган орта шарттарын, белмен!Н жасалу сипаттамасына, арналуына кажет жарык агынын жэне шырактыц унемдшгш есепке алуы керек. Егерде тандалган шырак шк\ ортанын шарттарына сэйкес болмаса, онда ол оныц шектен тыс шан болуына, соньщ эсершен берыет1н жарык агыныньщ темендеу1не, металл белжтершщ коррозияга ушырауына жэне оныц ютен шыгуына; сымдардьщ окшауламасынын бу-зылуына; жарылыска Kayinri жэне ортке Kayirm белмелерле - ертке немесе жарылыска алып келу1 мумк1я

Белмелерд! технологиялык тагайындалымдарына байланысты жарыктандыруга арналган шырактарды тандаганда, шырактардын жарык техникалык классификациясын да (кед1ст1ктеп жарык тарату класы мен жарык куш! кисыктарыньщ формасы) есепке алу кажет.

8.5 Жарыктандыруды есептеудщ непзп эдктер!. Жарыктандыру
кшдыргыларын есептегенде жарык кездер1н!н санын жэне куатын
аньщтайды, олар жарыктанган бетон нормаланган жарыктануын немесе
жарык кезшен орналаскан кез-келген нуктедег1 факт1 турдеп жарыктандыру

кажет. Heri3ri есептеу эдютерш карастырайык.

8.5.1 Жарык агынын пайдалану коэффициент! эд!с1мен жарыкты есептеу. Келденен беги жалпы б!ркелю жарыктандыруга арналган болмелерде, жарыктандыруды жарык агынын пайдалану коэффициент! эд!с!мен есептейдь

Бул эд!с бойынша келденен беттеп жарыктануды, шырактан бетке тшелей тусет!н жэне кабыргадан, тебеден, бетке дейш шагылысып тускен жарык агынынынан пайда болган жарыктандыру белтн де еселтейтшдктен, оны шагылыскан жарык агыны мацызды роль аткаратын, ягни кабыргалары жарык белмелерде жэне шырактары шашылып, шагылысып, эЫресе шашырау жарыгы бар болмелерд! жарыктаидыруда колданады.

Коэффициенттерд! К_:йп жэне жарыктанган бетке z xycipmreH жарык агыныньщ эртурл! болып кулауын есептеп эдютщ непзп тендеуш аламыз

Фл шамасы бойынша жуйедеп кернеуге байланысты стандарггы шамды жарык агыныныц жакын шамасымен (кыздыру шамдарына арнап) тацдайды.

8.5.2 Менш!кт1 куатка байланысты есептеудщ жакындатылган эд1сп
Меншлкп куат Р_уд дегешм!з белмеде орналастырылган барлык шамдардьщ
куаты суммасыныц, жарыктанган еден (пол) (Вт/м)ауданына катынасы.

Жобалау практикасында жарык техникалык есептеу ci3 кажет белмедеп б^ргелк! жарыктанган барлык шамдардьщ куатын аныктайтын меншктл куат эддс! колданады. Сонымен катар менпикт! куат sflici жарык кондыргыларынын жарык техникалык есептеулершщ шамамен дурыстыгын багалауда колданады.

MeHmiKTi куат эд1С1мен есептеудщ катары келссщей. Жарыктанган белмеге арнап шырактыц тишн жэне 1луд!ц есептелген би!кт!г1н тандайды. К^тздыру шамдары бар шырактарда олардыц пайдалы саны карастырылады N_CB; нормаланган жарыктанудыц шамасына Е_1юрм, жарыктанган белмешц ауданына S, 1Л1нуд1ц есептелген би1кт1пне h_pac4 жэне шагылысу коэффициент!не байланысты кестеден мснш1кт! куат суммасын Р_уд, шамньщ тагайындалган куат суммасын (P_yjl=P_yjS) жэне 6ip шамньщ куатын аныктайды(Р_л =P_yCT/N). Люминесцентп шамды шырактарда есептелу катары 6ipixmMa езгеред1, ейткен! эр шырактагы шамньщ куаты алдыи-ала белпл1. Сондьщтан жарыктандыру кондыргысыньщ куатын аныктаганнан кей!н (Р_уст = РудЭ) шырактар санын аныктайды N_CR = Р_уст/(КР_Л), мунда N - шырактагы шам саны,

8.5.3 Жарыктандыруды нуктелш эдюпен есептеу. Нуктел^к эдю
пайдалану коэффициент!не Караганда жумыстык беттщ кен!ст1Г1нде эртурл1
жагдайда орналаскан, мысалы келденен, тж жэне енкейген кез-келген
нуктешн жарыктануын аныктауга мумк1НД1К бередь Пайдалану коэффициент!
9fliciH, мысалы жергипкт! жэне 1шк! жарыктандыру енкейген немесе т!к бетт1к
жарыктандыруды нуктел!к эдюпен шыгару колданылады. Кептеген нуктел!к
эд!с тагы да жарыктанган беттег! факт! бойынша жарыктанудыц тарауын

багалау кажет болганда тексеру есептеулер! ретшде колданылады. BipaK йуктешк эдютщ кэдшпдей кемшЫп бар: кабырга мен тебеден шагылысып пайда болган жарык агьшын есепке алмайды. соныц асершен жарыктандыру б1ршама темендетшген болып шыгады.

Нуктелж жэне сызыктык сэуле щыгарушылардьщ есептелу! кезшде юшкене ©3repic бар.

Есептелу келеш кезекпен жасалады. 1. Тандалган типтеп стандартты шырактардьщ жоба бойынша аньщталган ijiiHy бшзтгше h жэне кашыктыгыньщ d кисытына байланысты, эр шаманыц шарт бойынша жарыктандырылганын керсететш жакын даткан кисыгын табады. Егор h жэне d координаталарындагы бершген нукте кисыкка келмейтш болса, 6'нда жарыктандыру шамасы ею жакын жаткан кисыктыд интерполйрленушен аныкталады. 2. Эртурл1 шырактардагы кисык бойынша табылган шартты жарыктандыру нуктешк есептеу ушш косылады. 3. Егер орнатылган шырактар б^рдей куаттагы ЛШ 6ip тиггп болса, бершген жарыктандырудагы Ег 6ip шамныц жарык агыныпьщ шамасы былай аныкталады

6,-ЮООАД

м^нда |д - алыста орналаскан шырактардьщ бершген нуктесшдеп Хе_п аньщтаганда жэне кабырга мен тебеден шагылысу жэне белмен1н бетш есептегенде саналмаган косымша жарыктандыру ды, есепке алатын коэффициент, [х шамасы белметн бет1ндеп шагылысу коэффициент!не байланысты 1-1,2 шамасында кабылданады.

Эдебиеттер Ti3i!ni

1. ГОСТ 16703-79. Приборы и комплексы световые. Термины и
определения.

2. ГОСТ 26695-85. Светильники. Общие технические требования.

3. ГОСТ 26092-84, Приборы световые. Установочные и
присоединительные размеры.

4. ГОСТ 15597-82. Светильники для производственных зданий. Общие
технические условия.

5. ГОСТ 8607-82. Светильники для освещения жилых и общественных
помещений. Общие технические условия.

6. Справочная книга по светотехнике / Под ред. Ю.В. Айзенберга - 2-е
изд., перераб. и доп.- М.: Энергоатомиздат, 1995.

7. Энергосбережение в освещении / Под ред. Ю.Б. Айзенберга /, изд.
Дом Света.- М.: «Знак», 1999.

8. Рохлин Г.Н. Разрядные источники света.- М.: Энергоатомиздат, 1991.

9. Трембач В.В. Световые приборы (теория и расчет),- М.: Высшая
школа, 1991.

10. Оболенцев Ю.В., Гиндин Э.Л. Электрическое освещение
общепромышленных помещений.- М.: Эиергоатомиздат, 1990.

11. Афанасьева Е.И., Скобелев В.М. Источники света и
иускорегулирующая аппаратура.- М: Энергоатомиздат, 1986.

12. Азалиев В.В., Варсанофьева Г.Д., Кроль Ц.Е. Эксплуатация
осветительных установок промышленных предприятий. - М:
Энергоатомиздат, 1984.

13. Кнорринг Г.М. Светотехнические расчеты в установках
искусственного освещения. - Л.: «Энергия», 1973.

14. Справочная книга для проектирования электрического освещения.
Под ред. Г.М. Кнорринга. -Л.: «Энергия», 1976.

15. Живов М.С- Монтаж осветительных электроустановок. - М.: Высшая
школа, 1984.

16. Лесман Е. А. Освещение административных зданий и помещений. -
Л.: Энергоатомиздат, 1985.

17. Правила устройства электроустановок, 6-е изд. - М.:
Энергоатомиздат, 2001.

18. Пикман И.Я. Электрическое освещение взрывоопасных и
пожароопасных зон. - М.: Энергоатомиздат, 1985.

19. Пособие по расчету и проектированию естественного,
искусственного и совмещенного освещения (к СНиП 11-4-79)/ НИИСФ. - М.:
Стройиздат, 1985.

2007 ж. жиынтык жоспар, рет!. №61

Наталья Анатольевна Туканова Гульназ Сайпудиновна Жунусова

ЭЛЕКТР МЕХАНИКАСЫ ЖЭНЕ ЭЛЕКТР ТЕХНИКАЛЬЩ ЖАБДЬЩТАР

Жарык техникасы жэне жарык кездер!

050718 - Электр энергетика

мамандыгыныц барлык оку турлершщ

студенттер! уш'^н дэр1стер жинагы

Редакторы Ж.А.Байбураева

5 асуга кол койылды
Тираж _\ 00__ дана.
Келегш__ 2,5_ оку-басп.э.

niinmi 60x84 1/16

№ 1 типографиялык кагаз Тапсырыс Н% р Багасы 250 тг.

«Алматы энергетика жэне байланыс институтыньщ» коммерциялык емес акционерлж когамыньщ

кеш1рмел1-кебейтк1ш бюросы 050013, Алматы, Байт^рсынулы кошес!, 126

Не нашли, что искали? Воспользуйтесь поиском: