Бухгалтерлік есеп пәні. Курс тақырыбы: «Өндірістік шығындар және өнімнің өзіндік құүнынынң калькуляциясы »

Курс тақырыбы: «Өндірістік шығындар және өнімнің өзіндік құүнынынң калькуляциясы»

Сабақ тақырыбы: Негізгі өндіріс шығындары есебі

Жоспар:

1. Негізгі өндіріс және шыындарын есепке алатын шоттары, номенклатура баптары

2. Дайындау-көліктік шығыстары

1. Өндіріс шығындарын есептеу үшін 80 - "Негізгі өндіріс" бөлімшесінің шоттары колданылады, олар тұрлі мақсаттарға арналған.

Өндіріске жұмсалған барлык шығындарды корытындылау (шолу) ұшін 900-"Негізгі өндіріс" шоты арналған. Осы шотгың 8011 - "Материалдар", 8012 - "Өндіріс жұмысшыларыныңеңбекақысы", 8013 - "Еңбекақыдан аударылатын аударымдар", 8014 "Үстеме шығыстары" жинакталады, содан соң жыл сонында 8010 "Негізгі өндіріс" шотында қорытындыланады.

Негізгі ендірістегі шығындар есебін ұйымдастыру сызбада берілген. 8010 "Негізгі өндіріс" шоты бойынша өндірістің шығындар есебі темендегі номенклатура баптары бойынша топтастырылып, әдетте, олар элементтерінің кескіні бойынша есепке алынады.

Материалдар. Шикі заттар мен материалдар — өнімді әзірлеу негізінде пайда болатын немесе осы әзірлеу (дайындау) кезінде қажетгі компоненттер болып табылатын шикізат пен негізгі материалдарға жұмсалған шығындар. Осы жерде табиғи шикізаттардың құны (су шаруашылык жуйесінен субъектінің жинайтын, су үшін телемі және детабиғи шикізат ресурстарын іздестіруге, барлауға, корғауға, оларды пайдалану мен жанғыртуды ұйымдастыруға арналған мамандандырылған ұйымдардың шығындарын етейтін басқа да телемдері), арнайы мамандандырылған үйымдардың жұргізетін жер құнарлығын арттырудың шаралары көрсетіледі.

Лимиттік-алу карталары және талап-накладнойы жұмсалған шикізат пен негізгі материалдарды, сондай-ақ сатып алынған материалдарды ендірісте есептен шығару ұшін негіз болып табылады. Осы құжаттардын деректері иехтар (өндірістер), калькуляция немесе есеп объектілері бойынша "Материалдардың шығыстарын тарату" деп аталатын талдамалық кестеге топтастырылацы және "Цехтар бойынша шығындарының" ведомосы немесе осыған ұқсас есеп регистрлерына (ведомостар, машинограммалар, карточкалар) жазылады.

Көмекші материалдар — тұрақты технологиялық процестерді камтамасыз ету үшін негізгі материалдарды шығару кезінде пайдаланған көмекші материалдардың шығыны (технологиялық мақсаттарға пайдаланған көмекші материалдар). Бұндай кәмекші материалдардың куны белгіленген шығыс нормасы бойынша өнімнің

өзіндік құнына енеді, ол ұшін өнім бірлігіне есептелген сметалык мөлшерлемесі пайдаланылацы. Шығыс нормасы мең бағасы өзгеретін болса, аталған мөлшерлеме кайта каралуы мүмкін.

Көмекші материалдардың накты шығысы әрбір өнімнің өзіндік құнына, тауарлы өнімге және аяқталмаған өндіріске сметалык мөлшерлеме бойынша пролорциональды түрде таратылады.

Қайтарылган қалдықтар — бұл негізгі, кемекші және қосалқы өндірістердің калдығы.

Өнімнің өзіндік құнына кіретін материалдык ресурстарының шығыстарына қайтарылған өндіріс калдықтарының (отходтарының) кұны қосылмайды.

Қайтарылған қалдықтар болып: материалдар, шикізаттар, шалафабрикаттар, жылуды сақтайтын материалдар т.б. материалдық ресурстары-саналады, бірак олар езінің сапасын, тұтыну касиетін жоғалтуына байланысты тікелей өз арналымдары бойынша пайдаланбауы мұмкін.

Белгіленген технологияға сәйкес өнімнің баска түрін өндіру үшің толық канды материал ретінде берілген материалдык ресурстар калдыкқа жатпайды. Сондай-ак қалдықка ілеспе өнімдері де жатпайды, олардың тізімі шығындарды есепке алу және өнІмнің өзіндік кұнын есептен шығару әдістерінде белгіленген.

Қайтарылған қалдықтар (отходтар) келесі тәртіпте бағаланады:

- егер де қалдықтарды негізгі өндіріс мұқтаждығы үшін, бірақ өнім азайтылып
шығарылса немесе қосалқы өндіріс мұқтаждығы ұшін, сондай-ак кеңінен
тұтынатын тауарларды дайындау үшін пайдаланса, онда шикізат пен
материалдардың бастапқы кұнынын. төмендетілген бағасы бойыңша;

- калдықтар каита өндеуге немесе сыртқа сатуға кетсе, олардың жинау
мен еңдеуге жұмсалған шығындарын шегере отырып, қалдықтарға белгіленген
бағасы бойынша;

- егер де қалдықтар шартка сәйкес шикізат немесе толыкканды материалдар
ретінде пайдалаңу үшін сатылса, онда шикізаттар немесе материалдар бастапқы
толық бағасы бойынша бағаланады.

Қайтымсыз (пайдаланылмайтын) қалдыктар бағалауға жатпайды. Қалдықтарды пайдалануды нормалау кажет, ал оларды кіріске алуға тиісінше бақылау жасауды жолға кою керек. Кдйтымды калдықтарды коймаларға тауар қүжаттамалары (накладнойы) боиынша кіріске алады, олардың күнына "Шикізат пен материалдар" бабы бойынша шикізат пен материалдардың шығыстарын азайтады. Қалдыктардың кіріске алынуын 206-шоттың дебеті және 900-шоттың кредиті бойынша көрсетеді. 900-шоттың кредитіндегі талдамалык есеп регистрлеріне (карточкаларға, ведомостарға) жазылады.

Сатып алынатыи бұйымдар, шалафабрикаттар және тараптық кәсіпорындар мен уйымдардың өндірістік сипаттагы көрсетететін қызметтерінеөнімді іріктеп жинақтауға (комплектация жасауға) пайдаланатын шалафабрикаттар мен сатып алынған бұйымдарға немесе дайын өнім алу үшін кәсіпорыннын өзінде қосымша өңдеуге түсетіндерге кеткен шығындар; баска жақтын кәсіпорындарының керсеткен өндірістік сипаттағы қызметтеріне ақы төлеуге жүмсалатын шығындар сол өнімнің жекелеген түрлерінің езіндік құнына тікелей жаткызылуы мүмкін, сондай-ақ материалдар мен шикізатты өндеуге, өнімді дайындау бойынша жекелеген операцияларды орьшдауға және белгіленген технологиялық процестерді сақтау үшін бақылау жасауға, орталық қоймаға дейін запастарды жеткізіп беру бойынша сырт жақтың транспорттык кызметіне жүмсалатың шығыңдар жатады.

Субъектінің ез транспортымен және өз қызметкерлерінің күшімен жеткізілген запастардың (шикізаттар, материалдар, сатып алынған бұйымдар және шалафабрикаттар) шығындары да өндіріс шығьшдарының тиесілі элементтеріне косылады (еңбек ақы төлеу шығындарына, жалақыдан аударылатын аударымдарға және т.б.).

Дайындау-көліктік шығыстары (ДКШ) шығынның келесі түрлері жатады: жабдықтау-сату үйымдарына төленетін устемелері (наценкасы); жұкті тасығаны үшін косымша кіре акысы; субъектің коймасына материалдарды жеткізіп беру мен түсіру шығыстары; дайындау орындарыңда ұйымдастырылған агентгікті және қоймаларды, кеңселерді ұстау шығыстары; материалдарды тікелей дайындаумен байланысты іс-сапар шығыстары т.б.

Технологиялық мақсатқа арналган энергия мен отындар. Өндіріс процесінде тікелей жұмсалатын энергиялар (барлык түрі) мен отындардын шығындары. Олардың шығысы есепте шикізаттар мен материалдардың шығысы сияқты көрініс табады.

Технологиялык максатқа отын шығындарына кәсіпорынның өзі өндірген отындардың қуны да және баска жақтан сатып алынған отындардың кұны да енгізіледі: мартен, домен пештерінде агрегаттарды балқыту үшін, металл-прокаттық, ұсталык-штампылау, престеу және басқа цехтарда қыздыру үшін, бұйымдарға технологиялық процесспен белгіленген байкау (сынау) жүмыстарын жүргізу үшінт.б.

Сондай-ақ кәсіпорынның технологиялық, двигательдік және басқа да өндірістік және шаруашылық мүқтаждарына жұмсалатын сатып алынған энергияның барлык түрлері. Кәсіпорыиның өзі шығарған энергияның электрлік және басқа да түрлерін ендіруге, соидай-ак сатып алынған энергияны оны тұтынатын жерге дейін трансформациялау мен беруге жұмсалатын шығындар тиісті шығын элементтеріне енгізіледі; табиғи кему нормалары шегінде материалдық игіліктердің кем шығуы мен бүлінуінен болған шығындар. Кәсіпорын көлігімен материалдық ресурстарды жетшігт берумен байланысты шығындар (тиеу-түсіру жүмыстарын қоса алғанда) өндіріс шығындарының тиісті элементгеріне (еңбек ақы төлеуге, негізгі қорлар амортизациясына жүмсалатын шығындар, материалдык шығындар және т.б.), сондай-ак материал ресурстарының қүнына жеткізіп берушіден (жабдықтаушылардан) материалдык ресурстармен бірге алынған ыдыстың кұны оның бағасына енгізілген жағдайда жеткізіп берушілерден алынған материалдық ресурстардың ыдыстары мен бумаларын сатыл алуға жұмсаған кәсіпорындардың шығындары да енгізіледі.

Өнімнің өзіндік қүнына енгізілген материалдык шығындардан қайтымды калдыктардың қүны алыньш тасталынады. Өндірістін қайтымды қалдықтары деп әнім өндіру процесінде пайда болған, бастапқьі ресурстың түтыну сапасын (химиялық немесе физикалық касиеттерін) толык немесе ішінара жоғалткан және

соның салдарынан көтеріңкі шығындармен (аз өнім шығара отырып) пайдаланылатын немесе негізгі мақсатқа мүлдем пайдаланбайтын шикІзаттар, материалдар, шалафабрикаттар, жылутаратқыштар және басқа да материалдық ресурстар тұрлерінің кдлдыктарын айтамыз. Өнімнің басқа түрлерін өндіру үшін толыққанды материал ретінде белгіленген технологияға сәйкес басқа цехтарға, бөлімшелерге берілетін материалдық ресурстар калдықтары кайтарымды қалдыктарға жатпайды. Сондай-ақ, жолай алынатын (Ілеспе) өнім де қалдықтарға жатпайды, олардың тізбесі өнімнің езіндік құнын жоспарлау, есепке алу және калькуляциялау мәселелері жөніңдегі салалык әдістемелік ұсыныстарыңда белгіленеді.

Еңбек акы."Еңбек ақы" бабына өндіріс нәтижелері үшін жұмысшылар мен кызметшілердің сыйлыкақыларын қоса алғанда, кәсіпорынның негізгі өндірістік қызметкерлердің жалақысын төлеуге жұмсалған шығындар, ынталандырушы және өтемділік (компенсациялық) төлемдері, сондай-ақ кәсіпорынның штатында түратын, негізгі қызметке жататын кызметкерлердің жалақысына жұмсалатын шығындардың қүрамына мыналар енгізіледі:

- кәсіпорында кабылданғаи еңбек ақы төлеу жүйесімен және нысанымен,
сондай-ақ жеке еңбек келісім шартына сәйкес лауазымды айлык ақысы және
тарифтік мөлшерлемесі, еңбекке кесімді акы төлеу бағасы (расценкасы) арқылы
нақты орындалған жүмыска есептелінген жалақысы;

- ынталандыру сипатындағы төлемдер: өндірістік нәтижелер үшін берілетін
сыйлықақылар (заттай сыйлыкақылардың күнын қоса алғанда), кәсіптік
шеберлігі, еңбектегі жоғары табыстары және т.б. көрсеткіштері үшін төленетін
тарифтік ставкалары мен айлықақыларға косылатын үстемақылары;

- жүмыс режимімен және еңбек жағдайларымен байланысты өтемдік сипаттағы
телемдер, оның ішінде: түнгі уақыттағы жүмыс, мерзімнен тыс жұмыс, көп
ауысымды режимдегі жұмыс, демалыс және мереке күндеріндегі жұмыс үшін,
мамандыкты (кәсіпті) қосып аткарғаны, қызмет көрсету аймақтарын кенейткені
үшін, ауыр зиянды, ерекше зиянды еңбек жағдайларындағы және т.б. жұмыстары
үшін заңдарда белгіленген жағдайлары үшін тарифтік ставкалар мен
айлықакыларға қосылатын үстемақылар мен қосымша акылар;

- қолданылып жүрген зандарға сәйкес жекелеген салалардағы қызметкерлеріне
тегін көрсетілетін коммуналдык кызметтердің, тамактың, азык-түліктің кұны,
қолданылып жүрген заңдарға сәйкес кызметкерлерге берілетін тегін тұрғын үйге
акы телеу жөніндегі шығындар (тұрғын үй, коммуналдық кызметтер және т.б.
тегін берілмегені үшін теленетін ақшалай өтемнің сомалары);

- колданылып жүрген заңдарға сәйкес тегін берілетін, түрақты әрі жеке
пайдалануында калатын заттардың (арнайы киім-кешекті қоса алғанда) қүны
немесе олардың арзан бағаға сатылуына байланысты жеңілдіктер сомасы);

- колданылып жүрген зандарға сәйкес кезекті және қосымша демалыстарға

ақы төлеу (пайдаланылмаған демалысқа өтем ақы төлеу), сондай-ақ мемлекеттік міндеттерді орындаумен, медициналық тексерулерден өтумен байланысты уакыттар;

- зандарда белгіленген жағдайларда кәсіпорындар мен үйымдардың қайта
кұрылуына, кызметкерлер мен штаттағылардың қысқаруына байланысты
жұмыстан босаған кьізметкерлерге төлемдер төлеу;

- колдаиылып жүрген зандарға сәйкес еңбек сіңірген жылдары үшін бір
мезгілдік сыйақылар (осы кәсіпорындағы мамандығы бойынша жұмыс стажы
бойынша үстемақылар) төлеу;

- қолданылып жүрген заңдарға сәйкес аудандык, экологиялық
коэффициентгер бойынша шөлейтті, сусыз және биік таулы жерлердегі жұмысы
үшін белгіленген коэффиииенттер бойынша төлем төлеу; экологиялык колайсыз
жағдайлары бар аудандардағы үздіксіз жұмыс стажы үшін жалақыға зандарда
көзделген үстемақылардытелеу;

-кәсіптік-техникалық училищені бітірген түлектерге және жоғары немесе
арнаулы орта оку орыңдарын бітіріп шықкан жас мамандарға жұмыс басталар
алдында демалысқа акы төлеу;

-кешкі және сырттай жоғары және арнаулы орта оку орыңдарында, сырттай
аспирантура, кешкі (ауысымды) оку орындарында, кешкі (ауысымды)
кәсіптік-техникалык және сырттай жалпы білім беретін мектептерде ойдағыдай
білім альш жүрген, сондай-ак аспирантураға түскен жүмысшылар мен
қызметшілерге берілетің оку демалыстарына колданылып жүрген заңдарға
сәйкес ақьі төлеу;

-зандарда кезделген жағдайларға сәйкес енбек акысы төмен жұмыстарды
атқарғаны үшін ақы телеу; уақытша еңбек қабілетін жоғалтқан жағдайда іс
жүзіндегі жалақы мөлшеріне дейін заңдарда белгіленген қосымша ақылар төлеу;

-бүрынғы жұмыс орнындағы қызметтік айлыкақысының мөлшерін белгілі бір
мерзім ішінде сақтай отырып (заңдарға сәйкес) басқа кәсіпорындар мен
үйымдардан келіп жүмыска орналасқан, сондай-ақ уакытша басқа жұмысын
атқарған қызметкерлерге төленетін айлыкақылардағы айырмашылық;

- вахталық жүмыс кестесіне сәйкес кәсіпорынның орналасқан жеріиен
(жиналу пукнтінен) жұмыс орнына дейін және кері қарай жолда жүрген күндері
үшін, сондай-ақ ауа райының жағдайына қарай жәие көлік ұйымдарыңың
кінәсінен жолда кідіріп қалған күндері үшін айлыкақының тарифтік ставка
мелшерінде теленетін сомасы (вахталықәдіспен жұмыс істеген кезде);

- жүмысшы-донорға тексеруден өткен, қан тапсырған және әрбір кан
тапсырған күннен кейін демалыс алған күндері үшін ақы төлеу;

- егер атқарылған жүмыс үшін есеп айырысуды тікелей кәсіпорынның өзі
жүргізетін болса, кәсіпорынның штатында түрмайтын қызметкерлерге олардың
азаматтық-күқьіктык сипатта жасасқан шарттары бойынша атқарған

жұмыстарына ақы төлеу. Бұл орайда, мердігерлік шарт бойынша жұмыс атқарғаны үшін кызметкерлердің еңбегіне ақы төлеуге жұмсалатын каржының мөлшері осы жұмыстардың (көрсетілген кызметтердің) және төлем қү.жаттарының сметалары негізге алына отырып белгіленеді.

Еңбек акыдан аударылатын аударымдар. Қазакстан Республикасының әрекет етіп тұрған заңына сәйкес жалақьідан аударылатын аударым бабында есептелген әлеуметтік салығы (21% мөлшерлемесі бойынша) көрініс табады. Әлеуметтік салықтың салықсалу объекті болып жұмыс берушілердің еңбеккерлерге ақшалай немесе затгай нысанында төлеген шығысы жатады, оған салык, салуға жатпайтын төлемдерден басқасы түгел кіреді.

Үстеме шығыстар. Үстеме шығыстар — бұл өндірісті баскарумен және қызмет көрсетумен байланысты шығыстар, олар кешендік сипатқа ие болады, олардың құрамында экономикалык элементтердің барлык шығындары көрініс табады.

Бұл шығындар ай бойында белгіленген номенклатуралык шығыс баптары бойынша 930 "Үстеме шығыстары" шотында керініс табады. Әрбір цехтың өзінде дайындалған әнімге үстеме шығыстар қосылады.

Үстеме шығыстар ай соңында белгіленген әдістеме бойынша (§ 2. Үстеме шығыстарыньщ есебіне караңыз). Негізгі өндіріс шығындарыныңкұрамына кіретін үстеме шығыстарын таратқан кезде 904 шоты дебеттеліп және 930 шоты кредитгеледі.

Шаруашылык жүргізуші субъекттер өзінің есептік саясатында өндірІс ерекшеліктерін ескере отырып шығын баптарының номенклатурасына өзгерістер енгізуі мүмкін.

Мысалға, үстеме шығысының күрамында "Өндірісті дайындау және игеру шығыстары" деген бабы жеке бәлінуі мүмкін. Өндірістін жүмыс істеу ұзақтығына және басқа да жағдайларына байланысты тәртібін ескере отырып, оған кджетгі шығын деңгейін сметаның көмегімен анықтайды. Сметаны жасау кезінде сыннан өткізілген өнімнің күнын ескеру керек, ейткені ол жұмыскд қосудың жалпы сомасына қосылмайды. Жұмысқа қосу шығысының сметасын бекіткен кезде өндіріске енгізілетін объектінің өндірістік куаттылығын және оның нормативтік мерзімін ескере отырып, оларды өнімнің өзіндік қүнына жатқызу мерзімІ мен нақты тәртібіне байланысты етіп анықтайды.

Өндірісті дайындау және игеру шығыстары алғашқыда шығыстың жалпы сомасынан алынған енім бірлігіне белгіленген норма бойынша өтеледі.

Егер де кәсіпорында бірнеше өнім түрі өндфілетін болса, онда жана өндірісті игеру шығындары олардың арасына таратылады, ал тарату процесі, әдетге, негізгі ендіріс жүмысшыларының жалақысының сомасына және құрал-жабдықтарды пайдалану мен күтіп-ұстау шығыстарына пара-пар (пропорционалды) етіп жасалады. Жекелеген тапсырыстарды орындаған кезде ендірісті дайындауды

Не нашли, что искали? Воспользуйтесь поиском: