Бухгалтерлік есеп» пәні. Курс тақырыбы: «Еңбек және оның төлемақысының есебі»

Курс тақырыбы: « Еңбек және оның төлемақысының есебі »

Сабақ тақырыбы: « Еңбекақыдан ұсталынатын ұсталымдар »

Жоспар:

1. Еңбек қызметімен байланысты, еңбеккерлердің денсаулығының және басқа да сәтсіз оқиганың есебі және оны тексеру

2. Қызметкерлермен енбек ақысы бойынша есеп айырысу есебі. Жалақының жинағы және оны тарату

Еңбек қызметімен байланысты, еңбеккерлердің денсаулығының және басқа да сәтсіз оқиганың есебі және оны тексеру

Кез келген еңбеккер өзінің еңбек кызметін орындау барысында ез қауіпсіздігіне жауап беретін талаптарды, еңбек жағдайын жасауды талап етуге күқысы бар (Қазақстан Республикасының Ата заңында 24 б. 2 т. және №1914/ХІІ 22.01.1993 жылы шыққан "Еңбек туралы" ҚР заңында қаралған). Осыны ескере отырып, жұмыс беруші еңбеккерлерге қажет жағдайды жасауы тиіс. Егер де еңбеккер жүмыс орнында мертігіп немесе басқа сәтсіздіктерге душар болса, онда жұмыс беруші еңбеккерлердіңтартқан зардабын өтеуге міндетті.

Еңбеккерлердің кез келген жағдайда денсаулығының бұзылуы еңбек ету қызметімен байланысты болса, онда №326 3 наурызда шыққан Қазақстан Республикасының Үкіметінің қаулысына сәйкес, ендірістегі сәтсіздік оқиғасы ретінде танылады. Ондай жағдайда міндетті түрде жұмыс берушілер етеуі тиіс. Аталған қаулыдағы бекітілген ережелер мыналарға да таралады:

- жүмыс берушінің келешектегі өндіріс қызметіне сәйкес дайындалған, сынақтан еткен, кәсіби дайындық алған түлғаға;

- жүмыс берушінің жұмысын орындауға кәсіби практикадан өту кезінде, жоғары және арнайы оқу орындарында алған білімін жүзеге асыру барысында жұмысқа тартылған түлғаларға;

- өзінің негізгі (кәсіби) кызметімен байланысты емес, уақытша жұмыска тартылған әскери қызметкерлерге;

- сот шешімі бойынша еңбекке тартылған тұлғаларға;

- әскери авариялык-күтқарушы бөлімінің жеке кұрамы, әскери күзеттер, авария салдарын жою барысында қүрылған ерікті команданың мүшелеріне.

Себебіне қарай жіктеліп, өндіріс (кәсіби) зақымдарын алғандар ресми тұрғысынан рәсімделеді:

- жұмыс алдында немесе жұмыс соңында жұмыс орнын тәртіпке келтіру кезінде рәсімделеді;

- жұмыс барысында немесе іс-сапарда жүрген кезінде, немесе жұмыс берушінің баска да тапсырмасын орындаумен байланысты басқа жерде жүрген кезінде ала алады;

- өндірістік және басқа да қауіпті факторлары болса;

- жүмыс орнына дейін жүмыс берушінің тапсырмасымен, объекті қозғалысына қызмет көрсетумен байланысты болса, еңбеккерлердің жол бойындағы жұмыс уақыты;

- жұмыс берушінің транспортымен жұмыс орнына жеткенге дейінгі уақыты;

- еңбеккерлердің жеке транспортымен жұмыс орнына жеткенге дейінгі уақыты, егер де олардың жұмыс берушімен келісім-шарты болса;

- еңбеккерлер жұмыс берушінің корғаушы кұралдарын пайдалана отырып, жүмыс берушінің мүддесі үшін жасаған әрекеттерінің кезінде алған жаракдттарына рәсімделеді.

Бұл келтірілген тізім толық емес, өйткені олардың сипатын, негізінен, кәсіпорында кұрылған комиссия тексеріп және солар оның толық жағдайын анықтайды.

Өндірісте алған зақымдардың бәрі тұтастай өндіріс (кәсіби) зақымдар ретінде таныла бермейді, атап айтқанда:

- егер де жұмыс берушінің мүддесімен байланысты емес, жарақаттанушының өз инициативасы бойынша жұмыс орындалса;

- өз денсаулығына зиянның келетіндігін біле тұра каса-қана жасаса;

- мас болып жүмысты атқарса т.б.

Сонымен, комиссия болган барлық сәтсіз оқиғага жан-жакгы зерттеулер жүргізеді. Комиссияның жүмысына жұмыс беруші кедергі жасамауы керек, олар (яғни комиссия) ез жұмыстарын занда белгіленген Ережелеріне сәйкес жүргізу керек.

Арнайы зерттелген сәтсіз окиғаның материалдары Н-1 нысаны бойынша актімен рәсімделеді, онда: қауіпсіздік техникасы жөніндегі нұсқау мен оқу алғаны, алдын ала және кезекті дәрігерлік тексеруден (қараудан) өткені туралы; болған оқиғаны көргендердің мәліметі; еңбекті корғау нормасы және талап ережелеріне жауапты қызметкерден алынған түсініктеме; окиғаның болған жерінен алынған фотосуреті, сызбасы, жоспары; нүсқаудан, бұйрыктан алынган көшірме; дәрігердің жаракат алған адамның денсаулығы және онын. сипаты туралы қорытындысы; экспертиздік, эксперименттік, лабораториялық талдау нәтижелерінің көрсеткіштері, жүмыс берушінің шеккен материалдықзияны туралы деректер т.б. кажет құжаттар кіреді. Осы және басқа да құжаттардың негізінде комиссия өз шешімін шығарады. Ол екі данада рәсімделеді, содан соң ол жеті күннің ішінде жергілікті ішкі істер органдарына бағытталады. Тексерілген

материалдардың қорытындысы 45 жыл сақталады. Егер де материалдарды сақтаған ұйым жойылса, онда ол мемлекеттік архивке (мүражайға) беріледі. Бүндай орын алған сәтсіздік окиға бір күннің ішінде тиісті органдарға хабарлануы тиіс, егер де ол аталған мерзімнен кешіктірілсе, онда ол өндірістік закым деп танылмайды.

Сонымен, комиссия жоғарыдағы келтірілген қүжаттардың негізінде өздерінің қорытындысын шығарады, корытынды шығарылған жағдайда, ол Н-2 нысанындағы актіменрәсімделеді. Олтөртданадажазылады. Оныңбірданасыжарақаталғанадамда сақталады, екіншісі - еңбекті қорғау қызметінде, үшіншісі - еңбекке жарамсыз парағымен бірге сакталады, төртіншісі еңбеккерлердің өкілетті тұлғасына беріледі. Н-2 нысанындағы акт арнайы журналда тіркеледі және ол бес жыл сақталады.

Еңбеккер мүгедектік немесе басқа да денсаулығына жарақат алған жағдайда, жоғалтқан жалақысын (табысын) орнына келтіруге құқы бар, ол, негізінен, жүмыс берушінің есебінен өтеледі. Егер де еңбеккер мүгедек болып калса, онда оған жәрдемақы тағайындалады. Жоғалтқан жалақының орнын толтыру үшін есептелетін өтем ақының мөлшері орташа айлықжалақысына пайыздық (процентгік) деңгейінде анықталады. Оны есептеу кезінде еңбек келісім-шарты бойынша да, азаматтық-қүқыктық сипаты бойынша да есептелген еңбек ақының барлық түрі алынады. Есептеуге бір жолдық сипаттағы (пайдаланбаған демалысының компенсациясы, жұмыстан шыққан (шығарған) кезіңдегі жәрдем акысы) төлемдер кірмейді.

Жалақының барлық түрлері, бірақ салык, ұсталынбаған сомасы алынады. Жалақының осы сомасын он екі айға бөліп, орташа айлық жалақысын шығарады.

Егер де еңбеккер он екі айдан аз жүмыс істесе, онда оның нақгы жалақысын (салық үсталынбаған жалақысын) нақты істеген айының санына бөледі. Егер де жаракат алған еңбеккер сол шақта (кезенде) жүмыс істемесе, оңца оның тілегі бойынша жүмыстан шықкан кезівдегі жалакысы алынуы мүмкін, бірақ ол 10 МЕК кем болмауы керек.

Егер де еңбеккердің мүгедектік немесе денсаулығына зақым алғанға дейін жалақысы көтерілсе, онда оның орташа айлық жалақысын есептеу үшін оның алдындағы жалакысы алынады, яғни тиісті түзетулер енгізілген жалақысын алады.

Егер де зақым алған еңбеккер қайтыс болса, онда:

- кайтыс болған адамның асырауында болған жұмыскэ жарамсыз тұлға бес жылға дейін жәрдем ақы

алуға құқылы;

- қайтыс болғаннан кейін туған балалар;

- жан үясының мүшесі, әйелі;

- жасы толмағандар — он сегіз жасқа толғанша, егер де олар студент болса — жиырма үш жасқа толғанша;

- елу сегізден асқан әйелдерге, алпыс үштен асқан ерлерге — өмір бойы;

- мүгедек — мүгедек болған мерзіміне.

Еңбеккерлердің кайтыс болуымен байланысты өтелетін өтем ақыны есептеген кезде, оның жалакысы, зейнетакысы және баска осы тәріздес телемдері есепке кіреді. Бұл төленетін етемақылар, зейнетақы сиявды заң актілеріне сәйкес индексацияланады, яғни айлық есептік көрсеткіштер (АЕК) өскен сайын, келтірілген зардапты өтеу құны да пара-пар (пропорционадды) өсіп отырады (ҚР Азаматтык Кодексі, 283 баб).

Жоғарыда айтылғандармен кдтар, еңбеккерге "Еңбекті корғау туралы" заңының 30 бабына сәйкес сәтсіздік окиғаға душар болғандарға бір жолғы жәрдем ақысы төленеді. Оның мөлшері ұжымдык. келісім-шартта және Қазақстан Республикасының зандарымен анықталады, бірақ ол мына деңгейден кем болмауы тиіс:

- сәтсіздік оқиғаның салдарынан еңбеккер кайтыс болған жағдайда, енбеккердің жылдық жалакысының он еселенген деңгейінен;

- егер де бірінші немесе екінші топтағы мүгедек ретінде танылса, онда ол жылдық жалақының бес еселенген деңгейінен;

- егер де үшінші топтағы мүгедек болса, онда оған жылдық жалақының екі еселенген мөлшері беріледі;

- егер де мүгедектігі белгіленбесе, тік түра алатын болса, онда оған жылдық табысы беріледі.

Жылдық жалақыны есептеудің тәртібін Қазақстан Республикасының үкімет аныктайды.

Сонымен коса, кәсіпорын жарақат алған еңбеккерлерге протез салу, емдеу, әлеуметтік және дәрігерлік көмек көрсету түрлерін кетереді.

Не нашли, что искали? Воспользуйтесь поиском: