Успамінаў Ф. В. Гусева, былога начальніка медыцынскай службы Быхаўскай ваенна-аператыўнай групы

У пачатку 1943 г. ў самых буйных партызанскіх атрадах 810-м і 425-м, якія дзейнічалі на правабярэжжы Быхаўшчыны, было ўсяго па два медработнікі. Ні адзін з іх не меў хірургічнай падрыхтоўкі. Медыкаментамі забяспечваліся ў асноўным толькі праз сувязных. Не было медыцынскіх халатаў, ручнікоў. У такіх умовах медработнікі рабілі амаль немагчымае, выратоўваючы жыццё параненых і хворых партызан.

Пасля аб'яднання атрадаў у 11-ю Быхаўскую партызанскую брыгаду пачалі папаўняцца рады партызанскіх медыкаў. А ў канцы 1943 г. ў Быхаўскай ВАГ было дзевяць медыцынскіх і чатыры ветэрынарныя ўрачы, дзевятнаццаць фельчараў, два фармацэўты, трыццаць восем ме-дыцынскіх сясцёр і санітарак. Гэта дало магчымасць арганізаваць санітарную службу ў атрадах, рыхтаваць на месцы санітараў, аказваць партызанам больш кваліфікаваную дапамогу. Праўда, наша работа ўскладнялася тым, што не было медыцынскай літаратуры.

Першая дапамога, як правіла, аказвалася на полі бою ротным фельчарам або санінструктарам з абавязковай праверкай параненага на камандным пункце ўрачом атрада або палка. Калі ў баявых аперацыях удзельнічалі ўсе часці і атрады, разам з імі ішоў увесь склад медработнікаў. Дапамога аказвалася і непасрэдна ў час бою, на падводах або ў бліжэйшых сялянскіх хатах.

Гарачы бой быў каля в. Студзёнкі. Некалькі партызан тады загінулі і больш дзесяці былі паранены. У цяжкім стане санітары даставілі ў в. Барсукі байца Яндоўскага. Адна куля прабіла яму руку. другая раструшчыла нагу. Марудзіць нельга было — пачыналася гангрэна. У вясковай хаце на ссунутых сталах тэрмінова пачалі аперацыю. Нагу ампутавалі, а руку ўдалося зберагчы.

Быў і такі выпадак. Атрады Вараб'ёва, Бархозава і Кісялёва арганізавалі засаду на Хаміцкім шляху. У разгар бою асколак снарада трапіў у жывот былому лётчыку партызану Барабанаву. Праведзеная ў палявых умовах аперацыя была паспяховай. Нам з фельчарам Пахомавай удалося раздабыць хірургічны набор, што дазволіла рабіць складаныя хірургічныя аперацыі.

Вядома, спецыяльнай аперацыйнай у нас не было. Звычайна ёю служыла зямлянка санчасці партызанскага атрада, а то і фурманка пад адкрытым небам. У нас амаль не было магчымасці эвакуіраваць параненых, таму лячылі іх у партызанскіх лагерах.

Лічылі мы сваім абавязкам і аказанне дапамогі насельніцтву. За кожным атрадам былі замацаваны вёскі, куды рэгулярна выязджалі або знаходзіліся там нашы медыцынскія работнікі. Асаблівы клопат аб грамадзянскім насельніцтве праяўлялі начальнік санслужбы 810-га партызанскага палка Собалева, урач Каран, медыцынскія сёстры Мяцеліца, Ягоранкава, Пахомава, Бабылёва, урачы 152-га партызанскага палка Жалудкова, Міронаў, Клепча, Сіненка і іншыя. Па іх ініцыятыве былі пабудаваны лазні, ізалятары. Партызаны 152-га палка спрабавалі наладзіць выраб мыла. Аднак з-за адсутнасці каўстычнай соды вымушаны былі спыніць яго. Усе мы актыўна выступалі ў «баявых лістках» з артыкуламі пра інфекцыйныя захворванні і меры барацьбы з імі.

Баявыя аперацыі, частыя маршы, працяглыя пераходы, адсутнасць мыла, бялізны, добрага абутку — усё гэта рабіла нашу работу ў шмат разоў цяжэйшай, патрабавала фізічнай загартоўкі, вытрымкі, нечалавечых намаганняў. А сярод медыцынскіх работнікаў большасць складалі жанчыны... Усе яны без выключэння — героі моцныя духам, міласэрныя, мужныя. Собалева, Жалудкова, Пахомава, Ясінецкая, Паддубская і многія іншыя за сваю нястомную, гераічную працу ўзнагароджаны баявымі ордэнамі і медалямі.

Выпрабаванне

Не нашли, что искали? Воспользуйтесь поиском: