Наноматериалдардың құрылымын зерттеудің өрістік әдістері: өрістік электрондық және иондық микроскоптар.

Соңғы кездері ультраұсақ дәнді (1-4нм), ортаұсақдәнді 10нм және субмикрокристалдық (өлшемі100нм) наноматериалдарға қызығушылық артуда.Ол наноматериалдар өзінің қасиетімен ерешеленеді.Осындай материалдарды зерттеуде өрістік әдіс пайдаланылады.

Электронды проектор немесе өрістік электронды микроскоп- линзасыз электронды-оптикалық құрылғы, қатты зат бетінің бейнесін 10⁵ -10⁶ есе үлкейтіп көрсетеді.Бұл микроскопты 1936 жылы Мюллер ойлап тапқан. Электронды өрістік микроскоптың негізгі құрылғылары: катод(проволка түрінде),қисықтық радусы 10^-7 -10^-8 м;сфералық және конус тәрізді колба,түбіне люминофор қабаты жағылған;аонд- катодты қоршап тұрады,өткізгіш қабат. Колбадан ауасы сорылып алынады(қалған қысым 10^-9 -10^-11 мм.сын.бағ.). Катод пен анод вакуумды камерада орнатылған.Анодқа бірнеше мыңға дейін кернеу беріледі.Осы кезде электронды эмиссия құбылысы жүреді.Электрондар үдетіліп радиалды бағытта тарайды да,экранды атқылайды,осы кезде люмиофор жарқырайды. Экранда объектіміздің кристалдық құрылымының үлкейтілген бейнесін аламыз. Бейненің контрастносты ток тығыздығына,шығу жұмысына f,трубканың геометриялық құрылымына байналысты.Электронды өрістік микроскоп металдардың құрылымын бақылауда,фазалық ауысуларды бақылауда қолданылады.

Иондық микроскоп- электронды оптикалық құрылғы.Ионды микроскопта бейнені алу үшін термионды немесе газразрядты ион көзінің иондық шоғын қолданылады. Иондық микроскоптың жұмыс істеу принципі электронды микроскопқа ұқсас. Ион шоғы объект арқылы өткенде объект арқылы өткенде объект құрылымындағы элементтермен жайылады және аздап жұтылады,кейін магниттік линза немесе электростатикалық жүйе арқылы фоустеледі де,экранда объектінің үлкейтілген бейнесін береді. Иондық микроскоп электронды микроскопқа қарағанда жоғары өткізгіштілігімен ерекшеленіледі. Үдетілген кернеуде де Бройл толқындарының ұзындығы иондар үшін М/m есе кіші,(m-электрон массасы,М-ион массасы) иондық микроскоп жоғары контрастілі бейне береді,ол жоғары үдетілген кернеу беруге және ион массасының өзгеріссіз таралуына байланысты. Иондық микроскоптың кемшілігі де бар.Ол объект бетін құртады

Не нашли, что искали? Воспользуйтесь поиском: