Калийлік-натрийлік (калишпаттар) тобы

Калишпаттар алдынғы топтың минералдарынан күрделі болады және олар нашарлау зерттелген. Сингониялары моноклиндік және триклиндік болады. Келесі маңызды мәлімет ол K¹⁺ мен Na¹⁺ ион радиустарының бір-бірінен айырмашылығы көп, сондай-ақ 1,33 Å және 0,98 Å сәйкес. Температура түскен кезде олар ажырап, пертиттер құрайды, олар заңды орналасқан қатты сұйықтардың ажырау өнімдері болады.

Фельдшпатоидтар тобы. Бастапқы балқыманың құрамындағы кремний-оттектін мөлшері дала шпаттарды (фельдшпатиттерді) құрауға жетпеген кезде, пайда болатын минералдар фельдшпатоидтар деп аталады. Мысалы, калийлік дала шпаттың – K[AlSi₃O₈] орнына лейцит пайда болады – K[AlSi₂O₆], калийлік дала шпатына қарағанда оның құрамында SiO₂ бір молекулаға аз, ал альбиттің – Na[AlSi₃O₈] орнына нефелин – Na[AlSiO₄], онда сілтілі металдың әр атомына тек қана SiO₂ - нің бір молекуласы келеді, ал альбитте бір натриге 3 SiO₂ келеді.

Нефелин мен лейциттен басқа фельдшпатоидтарға, содалит тобының өте сирек минералдары жатады: содалит, нозеан мен гаюин, және канкринит, олар сілтілі таужыныстарға тән минерал. Осылармен бірге анальцим сипатталады, ол цеолиттер тобына кіреді, бірақ химизмі, құрылымы және парагенезистері бойынша ол фельдшпатоидтарға жақын тұрады.

Фельдшпатоидтардың ішінде ең көп тараған нефелин, ол көптеген сілтілі таужыныстарының құрамына кіреді, интрузивтік және эффузивтіктерге. Лейцит тек төмен қысым кезде кристалданған таужыныстарда тараған – эффузивтерде және сирек гипабиссалдық денелерде.

Негізгі әдебиеттер: [1, c. 145-150];

Қосымша әдебиеттер: [8, с. 115-126, 320-345]; [9, с. 126-132, 212-278] [1, c. 140-145]; [3, с. 40-46]

Бакылау сүрақтары:

1. Шөгінді минералжаралу процесінің сатылары қандай болады?

2. Нақты шөгінді минералдарды атаңыз?

3. Каркасты алюмосиликаттардың жалпы сипаттамасы.

Не нашли, что искали? Воспользуйтесь поиском: