Презентациялық дәріс

Тақырыбы: Туристік сұраныс географиясы (А.Ю. Александров бойынша).

Мақсаты: Туристік сұраныс және туристік ұсыныс бойынша сипаттама беру.

Жоспар:

1. Туристік сұраныс және туристік ұсыныс.

2. Туристік сұраныстың факторлары.

3. Туристік сұраныс географиясы.

Негізгі ұғымдар: рекреация, рекреациялық география, рекреациялық туризм, саяхат, экскурсия, рекреология, демалыс, сұраныс, ұсыныс.

Туристік рекреациялық миграция халықтың арасынадғы адамдардың демалыс пен саяхаттарда қажетті қажеттіліктерін әр-түрлі қызметтерін тауарлады тұтынуға сұраныс түрінде.

Туризм экономика жағынан тұтынушылық сұраныстың жаңа формасын жасайды. Халықтың туристік рекреациялық миграциясы адамджардың саяхаттарымен демалыстарына қоғамдық қажеттілік ретінде әр-түрлі тұтыну қызметтерінің кешенді түрінде көрінеді. Қызметтер кешені: көлік, орналастыру, тамақтандыру, саудлық кәсіпорындар, мұражайлар, спорттық емделу мекемелерінен тұрады. Сонымен қатар туристік қызметтерге табиғи климаттық және әлеуметтік-экономикалық ресуростарда кіреді. Туристік сұраныс түсініг туристік ұсыныспен қатар жүретін экономикалық категория туристік қызметтер мен тауарлар, тұтынушылар арқылы сатып алынып, тұтынылса – ол туристік сұраныс болып табылады.

Туристік сұраныс әлеуметтік категория болып табылады оған тән белгілер: динамизм (қозғалыстағы процесс), әр түрлілік, кешенділік, тегіс емес, уақыт пен кеңістікте бірдей еместігі. Ол объективті және субъективті сипаттағы әр-түрлі факторлардың әсерінен қалыптасады. Туризмнің динамикалық дамуы демографиялық, табиғи-географиялық, әлеуметтік-экономикалық, ғылыми-техникалық факторларға байланысты. Сонымен қатар тұтынушының яғни туристің талғамы мен қажеттілігіне байланысты ұлттық дәстүрлерге, престижге байланысты субъективті факторлар тобы да көрінеді.

Туристік сұраныс көптеген факторлаға байланысты. Оның ішінде мыналар басты орын алады: тұтынушының кірісі, оның бос уақыттың ұзақтығы тауарлармен қықметтердің бағасы, көрсетілген қызметтердің сапасы. Сондықтан да туристік сұраныс осы факторлардың біреуінің өзгеруіне байланысты өзгеруі мүмкін. Туристік сұраныстың негізгі сипаты белгілі бір жыл мезгіліне сай маусымдық болуы мүмкін, қоңыржай климаттық белдеуде орналасқан елдерде негізгі туристік маусымдар: жазғы (шілде, тамыз) немесе маусым «пик», қысқы (қоңтар – наурыз айлары), маусым аралық (көкек, маусым, қыркүйек) және «өлі маусым» (қазан-желтоқсан).

Статистикалық мәліметтерге қарағанда 2 жаз айының ішінде Батыс Еуропа елдерінің жартысына жуығы туритсік саяхаттар жасайды.

Туристік сұраныстың ауытқуы әр-түрлі факторларға байланысты:

1. климаттық мотивациялық яғни жаз айы демалысты өткізуге біршама қолайлы уақыт

2. экономикалық – ол Батыста көп таралған шілде – тамыз айларында кәсіпорындардын профилактикалық жөндеулерге байланысты жабылуы, яғни еңбек өнімділігінің төмен болатын айлары

3. әлеуметтік – ата-ананың өз демалыстарын мектептегі каникулға сәйкестендіріп балаларымен бірге демаулға ұмтылуы.

4. адамдардың сол кездегі уақытқа сай жаз айларында курорттарға баруға ұмтылуы.

Туристік сұраныс кеңістікте туристік ағымдар географиясын көрінеді. Іскерлік жорықтар этникалық жорықтар сияқты, ал рекреациялық қажылық жасаушылардың қозғалыстарымен анықталады. Туризмнің әр-бір түрі өз ағымдарын жасайды, олардың белгілі бір бағыты болады.

Демалыс пен көңіл көтеру мақсатындағы туристік ағындар яғни рекреациялық ағындар кең таралған болып есептеледі. Мұндай ағындар көбінесе Европа, Солтүстік Америка, Солтүстік Шығыс Азия және Тынық мұхит елдерінде көбірек таралған. Бұл елдерде халықаралық шығу туризмінің 90 % тен жоғары үлесі сәйкес келеді.

Халықаралық туристік иарық экономикалық категория рстінде өзін тауар-ақша қатынас сферасы есебінде үсынады, оның озіне тән ерекшеліктерін келесі қағидаларымсн анықтауға болады:

- нарықтың кешенді сииаты болады, яғни онда көрсе-тілетін қызмет пен тауарга сүраныс жоне үсыныс орын алады;

- көрсетілетін қызмет пен тауарларды пайдалану ондіретін елде болады. Бүл жағдайды сыртқы сауда операция-сының пайдалы түрі ретінде қарауға болады, ойткеиі ішкі нарықта сауда жеке бағамен жүргізіледі жоне ол котерме бағадан едөуір жогары;

- сүраныс субъективті түрде болады. Түтынудың түрі ретінде сүраныс тура түгынушылардың жеке табысына тәуелді. Түрмыстың жақсаруымен, соған сәйкес, түрақты жердегі және демалыстағы шығынның да өзара қатынасы өзгереді. Демалыстағы туристік шығынның өсуі, орине, түрақты жеріндегі шыгынды қүлдыратнайды. Туристің дема-лыс кезіндегі шығыны оның түрақты жеріндегі шығынынан әлдеқайда жоғары келеді. Қоғам омірінің деңгейі жогары-лағанда ғана туризмге деген шығын өседі. Туристік кджеттілік пайда болады және ондірістік күштің дамуының белгілі бір деңгейінде соған қоғамдық-экономикалық жағдай сөйкес келгенде ғана қалыптасады. Бірте-бірте күнделікті бюджет туристік бюджетке ауыса бастайды. Мүндай процестер экономикасы дамыған елдерде ғана анық байқалады;

- туризмдегі үсыныс өте икемсіз. Бүлай болу себебі - мұнда өндірістің мүмкіндіктері нақты анықталған. Сүраныстың озгеруінс қарай жылдам әзгере алмайды. Сүраныстыц кобісі туристсрге көрсетілетін қызмет болғаыдықтан, үсыныстарды дамытып іске асыру үшін туристік инфрақүрылымға және негізгі қорға коп капитал қажет болады;

— туристік мекемелер жүмысының өзіндік ерекшелігі — стратегиялық қорды қүрудың мүмкін еместігі. Онысыз "өлі мезгіл" кезіндегі жүмыссыздықты өтеу үшін "мезгілдің шыңы" кезіндегі үсыныстарға сай жүмысты үлғайта алмайды. Мүның барлығы мекеме үшін отслмейтін шығын.

Сондыктан да, туристік иотенциалға, туристік қызметтегі сүрапыс пен үсынысқа кешенді баға беру арқылы туристік шаруашылықтың казіргі тиімділігін анықтауға және оның дамуына үзақ мерзімдік болжам жасауға боладі.і.

Сыртқы экономикалық іс-әрекеттің маңызды жағының бірі ретінде, халықаралық туристік ағымдардың өсуі мемлекет арасындағы сыртқы экономикалық байланыстарды кеңейтуге осеріп тигізеді, материалдық байлықтар мен мөдени қүнды-лықты қүруда басқа улттардың төжірибесін пайдалануга мүмкіндік береді. Осының арқасында, сыртқы экономикалық байланыстың бір түрі ретінде, халықаралық туризмнің маңызы үздіксіз есе береді.

Белгілі бір жерде және белгілі бір уақыгга түтынушылар сатып алғысы келетін және сатып алатын туристік қызметтер мен тауарлардың саны туристік сүраныс деп аталады.

Туристік сүраныстың өзіндік сипаты болады: динамизмі, көоптүрлілігі мен кешенділігі, икемділігі, кеңістік пен уақыт жағынаи біркелкі еместігі және т. б. Оның қллыптасуына көптеген факторлар өсер етеді

Туристік сүраныс - динамикалық категория. Туристік қажеттіліктер, яғни, сүраныс қоғамның дамуымен бірге озге-ріп түрады. Кейбіреулері мүлдем жойылады, ескілері түрін өзгертеді, жаңалары пайда болады. Олардың шеңбері үнемі кеңейіп отырады, ал қажеттілік үлгая түседі. Соғыстан кейінгі уақыгга туристік қызметтерді қолдануда саны мен сапасы жағынан едәуір ілгері жылжу болды, яғни ғылыммеи техниканың алға басуы мен саяси, әлеуметтік жоне эконо-микалық сферадағы өзгерістердің әсері тиді. Ол халықгың жалны қозғалысынан корініс тауып, туризмді қазіргі кейпіне жеткізді.

Туристік қозғалыс жылдам, бірақ біркелкісіз дамыды. Кейбір жылдары саяси шиеленістердің үлғаюы немесе экономикалық конъюктураның нашарлағандығынан, халық-аралық туризмнің төмендегені байқалды.

Туристік сүраңыс көптүрлі және кешенді түрде болады. Саяхат кезінде, турист өзіне көрсетілетін өр түрлі қызмеперді пайдаланады - жалпы, арнайы туристік және қосалқы. Ең алдымен, оған тіршілігі үшін қажетті қызметтер керек - үй, тамақ, сонымен қатар көлік. Туристің бүл сүранысыныц жергілікті турғындардың сүранысынан айырмашылыгы жоқ.

Туристік қозғалысты оятқан басқа бір болігі - соган жетелеген мотивтер, таза туристік сүраныс. Демалу ушпг, коңіл көтеріп жаңа өсерлср алу үшін адам рекреациялық турга қатысады; косіптік ынтасын қанағаттандыру ушін іскерлік сапарға барады және т. б. Көңіл котеру, көсіитік ынтасын қанағаттандыру, емделу, оқу жоне басқа да мақсаттармен бару туристік сапардың мотивтері қосымша туристік қызметтерге сүраныс туғызады. Мысалы, пленум мен конгрестерге қатысушылар қосымша туристік қызметке сүраныс жасайды. Олар конгрестен кейінгі турларға баруға тілек білдіреді, көрмеге немесе концертке барады, яғни айтқанда көсіптік іс-өрекетін мөдени танып-білу демалысымен бірлестіреді.

Қорытынды: Туристік сүраныстың әртүрлілігі мен кешенділігі жиынды туристік қызметке — турға үсыныс туғызады.

Туристік сүранысташ икемдітік, Жоғарыда айтылғаңдай, туристік сүраныс түтынушының табысына, бос уакыттың узақтығына, корсетілетін қызметтердің және тауардың бағасына жөне басқа да факторларға байланысты. Сонымен, реттелген төленетін демалыстың енгізілуі жөне жүмыс ақысының көтерілуі туристік кызмет пен тауарларды пайдалануды өсіреді.

Демек, туристік сүраныстың икемділігі дегеніміз бір нор-сенің озгеруімеи басқаны да өзгертетін өлшем реакциясы.

Сүраныстың ике.мділігі баға жағынан және табыс жағы-иан болады. Сұраныс бағаның озгеруіне сезімтал (икемді) немесе қапы озгермейтін (икемсіз) болады немесе бірлікті икемділік болуы мүмкін.

Өзін-өзі тексеру үшін сұрақтар:

1.Еуропа елдеріндегі атақты туристік куорттар?

2. Орталық Азия елдерінің туризмді дамыту факторлары?

3. Туркиядағы курорттық орталықтарды атаңыз?

Ұсынылатын әдебиеттер:

І. А.С. Кусков, В.Л. Голубаев, Т.Н. Одинцова. Рекреационная география.

2.Биржаков М.В. Введение в туризм.СПб Герда-1999.

З.Долженко Г.П. История туризма в дореволюционной России иСССР.Ростовно-Дону, 1988

4.Ердавлетов С.Р. География туризма. Развитие и научноеизучение.Алматы-2003

Не нашли, что искали? Воспользуйтесь поиском: