Едыссæ æмæ Еухæр

Царциаты Едыссæ иу бон тар хъæдæй рацæйцыди. Уынæр ыл ссыди æмæ фæйнæрдæм айхъуыста, йæ хъустæ фæгæмæл кодта цæмæдæр. Кæсы: уæртæ иу ивæзтдзых лæг, саджы мард йæ разы, арт кæны, суанцъыйыл [1] аг сæвæрдта æмæ дзы саджы фыдæй фыцы. Райста камчыри [2], скалы дзы фынчытæ; райсы фыдис æмæ дзы саджы фыд сызмæнты; райсы куысси æмæ басæй ахуыпп кæны, уый фæстæ азары:

Камчыри æмæ фыдис,

Иумæ у сæ цæдис,

Куысси сын æмбал у.

Камчыри — хуынчъытæ,

Фелвасы фынчытæ.

Уымæн уый æгъдау у.

Фыдис у æд сиутæ,

Сисы фыд æд фиутæ.

Фынгыл сæ æвæры.

Куысси та тæвд басы

Авæры мæ разы,

Æз дæр дзы ныфсæдын.

Едыссæ йæм кæсы, лæг саджы нард фыдтæ давы йæхицæй, тæвдæй сæ йæ дзыхы бакалы æмæ сæ йæ комы къулты ’хсæн раппар-баппар райдайы, æууилгæ сæ нæ кæны, æнæхъæнæй сæ аныхъуыры. Уый фæстæ хъалацы [3] дзаг мацъа [4] ануазы сусæгæй, скафы æмæ басмæ бахъуызы, ахуыпп дзы кæны æмæ æнцад абады. Едыссæ йæм нал фæлæууыди æмæ йæ фæрсы:

— Дæ саджы мард давгæ куы кæныс, мæнæн дæр ма дзы авæр.

— Æмæ ды чи дæ? — афарста йæ ивæзтдзых лæг, — цæмæ мæм æрбахъуызыдтæ?

— Чи дæн, уымæй мæ цы фæрсыс, уазæгуаты дæм цæуын æмæ мын фысым фæу.

Мæ ном у Еухæр æмæ мæнæн

Мæ уагахастæй бæстæ ридауы [5],

Æргом дын дзурын.

Гæды ныхас-иу хъæдбын фидауы.

Едыссæ дæр æм дзуры:

Гæды ныхæстæ давæг фæкæны,

Фæлæ фæуынгæг,

Уæд фырфæсмонæй хъæлæг фæкæуы.

— Ау, æмæ ды давгæ нæ кæныс? — афарста йæ Еухæр.

— Æз давгæ никуы фæкæнын, — зæгъы Едыссæ.

Æрбадтысты иумæ, бахордтой саджы фыдæй æмæ Еухæр зæгъы:

— Цæй, нæ райсомы хардз дæр сфыцæм.

— Фысым ды дæ, — зæгъы Едыссæ, — куыд дæ фæнды, афтæ кæн.

Сфыхтой райсомы хардз æмæ æрфынæй сты. Еухæр райсом раджы фестади æмæ йæм Едыссæ сусæгæй кæсы: Еухæр саджы фыд иу хæрд акодта, камчыри, фыдис æмæ куысси адæларм кодта æмæ фæцæуы. Едыссæ йæм дзуры:

— Фæлæуу, кæд цæуæм, уæд иумæ. Ам мæ цæмæн уадзыс.

— Цы дæм лæууон, кæрæдзи рæстмæ нæ базыдтам æмæ мæм уазæгуаты куыд цæуыс? Æви æддæс [6] дæ адæмæй?

— Æддæс нæ дæн, фæлæ Царциаты Едыссæ дæн, ды та кæй фырт дæ?

— Æз дæн Еугары фырт Еухæр.

— Ау, æмæ зылындзых Еугармæ уазæг никуы уыди?

Еухæрæн хъыг уыдис дзырд «зылындзых», йæ мигæнæнтæ æрæвæрдта æмæ Едыссæмæ дзуры:

— Кæй фыды хоныс зылындзых?

— Дæ фыды! — фæхъæр кодта Едыссæ.

Хылмæ сын асайдта. Еухæр камчыри фелвæста, нырриуыгъта дзы Едыссæйы, фæлæ Едыссæ камчырийы хуынчъыты йе ’нгуылдзтæ фæтъыста æмæ йæ байста. Уæд Еухæр фыдис раскъæфта, фæлæ йын уый дæр байста. Еухæр куысси фелвæста æмæ дзы Едыссæйы сæр ныццавта. Куысси Едыссæйы сæрыл фæфидар ис. Едыссæ куысси йæ сæрæй фелвæста, Еухæры рацахста, йæ къубал ын слыг кодта æмæ сæр ратылдта. Еухæры сæр сæхæдзармæ æртылди, кæрты йæ фыд Еугар бадти къæлæтджыныл æмæ йæ размæ батылди æмæ дзуры сæры къуыдыр:

— Еды... Еды... Еды...

— Æнæрай фæу, кæд цы «еды, еды» кæныс, — зæгъы Еугар.

Æркасти сæры къуыдырмæ æмæ разынди йæ фырт Еухæр.

Сæры къуыдыр фæстæмæ ратылди æмæ йæ фæстæ цæуынтæ систа, йæ цирхъ æй æрбайрох. Æрбаййæфта Едыссæйы физонæггæнгæ. Еугар æй фæрсы:

— Мæ фырты мын ды амардтай?!

— Йæхæдæг амардта йæхи, — зæгъы Едыссæ, — давæг уыди, йæ хæринаг давгæйæ хордта.

— Хуыцау, кæд æцæг афтæ уыди, уæд мæ лæппуйы гуыр растæгау кæнæд.

Еухæры буар æцæгæй растæгау кодта æмæ Едыссæ зæгъы:

— Уыныс, æз раст дзырдтон. Давæджы цонг лыг кæнын хъæуы.

Едыссæ Еухæры рахиз цонг ралыг кодта. Еугары бон не ссис йемæ схæцын.

Зыдта, æнæхотых кæй у, уый. Едыссæ Еугарæн бахæрын кодта Еухæры сæр æмæ йын зæгъы:

— Мæ хистæр кæм дæ, уым дын бахæрын кодтон дæ фырты сæр, нырæй фæстæмæ фæткæн баззайæд хистæрты раз фынгыл кусарты сæр æрæвæрын.

Едыссæ рахаста Еухæры цонг йемæ, æрцыди Царциатæм æмæ йæ зæппадзы сæр сæвæрдта. Еугар мæстджынæй баззади Едыссæмæ æмæ архайдта йæ фырты маст райсыныл, цыдысты йыл бонтæ, цалынмæ йæхи сæфт не ’рцыди.

Не нашли, что искали? Воспользуйтесь поиском: