Патриотизм туралы идеялар.

Патриотизм идеясының дамуы Аристотель. Платон, Цицерон есімдерімен тығыз байланысты. Рухани дүниенің басты қасиеттері - адамгершілік, т.б. дәстүрлері Аристотель: «Адамның қалыптасуфына, оның жер бетіндегі міндетін атқаруына сабақтас қасиететр» - деп қарастырады.

Цицеронның пайымдауынша, Отан деген ұғымға ең алдымен, саяси орта, құқықтық қатынастармен байланысты бар адамдар бірлестігіг және мемлекет кіреді.

Патриотизм туралы идеялары кезінде өздерінің шағармаларында екінші Аристотель атанған Әбу-Насыр ә-Фараби, Махмуд Қашқари, ақын-жыраулар: Асан қайғы, Доспанбет жырау Аймауытұлы, Бұқар жырау Қалқаманұлы, Махамбет Өтемісұлы да айтқан болатын. /2,3,4/ Халқын сүйген, халық мұңын жырлаған патриот ақын – Махамбет өз өлеңдерінде шаруалар көтерілісіне, әлеуметтік өмірдің шындығына көз жібере білген. Ол өзінің жалынды өлеңдерімен халықты озбырлыққа қарсы күресуге шақырады.

ХХ ғасырдың ортасына дейін қазақ халқы өз тарихында талай-талай заман тақыметін тартып, жер бетінен жоңғар елі сияқты құрып кету қаупіне де душар болған. Мәселен, академик М.Қ.Қозыбай дерегі бойынша қазақ жерінде XVII ғасырдың аяғынан 1916 жылға дейін 300-ге жуық ұлт-азаттық көтерілістер болған. Осының өзі ата-бабаларымызыдыңе елге деген, туып өскен жерге деген патриоттық сезімдерінің шынайы үлгілері бола алады./5/

Сонымен қатар елді, туған жерді қорғауға ата дәстүрінен сусындаған ақылды да парасатты халық перзенттері – Төле би, Қазыбек би, Әйтеке би, Абылай хан, Бөгенбай, Қабанбай, наурызбай, Қарасай, Жәнібек, Райымбек, Есет, т.б. ұлы адамдар шықты /6/ Ешбір қиындықтың алдында басын имеген ата-бабаларымыз осы заманға дейін мәдени мұралар ғұн, сақ, сәмби, жужан, қыпшақ, оғыз дәуірінен бері келе жатқан мұралар.

Қазыбек бидің жоңғар қонтайшысына айтқан сөзін қазақтардың патриоттық сезімінің айқын белгісі дер едік: «Біз- қазақ деген мал баққан елміз, бірақ ешкімге соқтықпай, жай жатқан елміз. Елімізден құт-береке қашпасын деп, найзага үкі таққан елміз. Ешбір дұшпан басынбағанелміз, басымыздан сөз асырмаған елміз. Атадан ұл туса, құл боламын деп тумайды, анадан қыз туса күң боламын деп тумайды. Ұл мен қызды қаматып отыра алмайтын елміз. Танымайтын жат елге танысқалы келгенбіз, танысуға көнбесең, шабысқалы келгенбіз. Берсең жөндеп бітіміңді айт, не тұрысатын жеріңді айт»/7/

Әлихан Бөкейхан – дара тұлға, ұлт теңдігі жолындағы күреске бел шешіп кіріскен адам. Бұл кезде қазақ халқының бостандығын, егемендігін, тыныштығын аңсаған қазақ зиялылары үлкен бір топ құрып, тоқтамас қуатты күшке айналды.

1917 жылы болған Алаш құрылтайларында төмендегідей қаулы қарарлар қабылданды:

1/250 молданың қарсылығына қарамастан «мұсылман әйелдері саяси құқықтары жағынанда, азаматтық құқықтары жағынанда еркектермен тең құқылы болуға тиіс»

2/8 сағаттық жұмыс күні енгізілсін.

3/ апта сайынғы үздіксіз мерекелік демалыс 2 сағат болып белгіленсін.

4/ Мектепте оқыту ана тілінде жүргізілсін, тегін және міндетті бірдей бастауыш білім беру енгізілсін.

Арада көп уақыт өтпей, Алаш автономиясы кеңестік, коммунисттік зорлықтың құрбаны болды. Тәуелсіздік тапталып, ұлттық сана қанға боялғанымен Алаш Орда азаматтарының ісі өлген жоқ. Қазіргі тәуелсіздік сол жылдардағы бастаманың жалғасы деп қарастырамыз.

Не нашли, что искали? Воспользуйтесь поиском: