Инженерлік геодезия» пәнінен емтихан сұрақтары

Инженерлік геодезия» пәнінен емтихан сұрақтары

5В071100 «Геодезия және картография»

мамандығына арналған

курс – 3, семестр – 5

Құрастырған: _______________ аға оқытушы Р.Ш. Сайфуллина

Кафедра отырысында қарастырылған

Хаттама № ____ «____» __________ 2014 жыл

Кафедра меңгерушісі ________ Беристенов А.Т.

Факультеттің Ғылыми отырысында қарастырылған және мақұлданған

Хаттама №______ «____» ___________ 2014 жыл

АСТАНА 2014 ж.

Инженерлік геодезия» пәнінен емтихан сұрақтары

1. Инженерлік геодезияға қойылған міндеттер.

Инженерлік геодезия міндеттері мыналар:

1) Далалық геодезиялық өлшеу және есептеу-графикалық жұмыстарды орындау, құрылыс жұмыстарын әзірлеу үшін қажетті геодезиялық материалдарды қамтамасыз ету; олардың құрылыс жобалары бойынша құрылымдар мен басқа да тән нүктелер шекараларын негізгі осьтерінің жерлерде және лауазымы

2) Айқындау;

3) Салу кезінде оның жобасына сәйкес жерге құрылыс элементтерінің геометриялық фигуралар мен өлшемдерін қамтамасыз ету;

4) Мамандандырылған жабдықтарды монтаждау және іске қосу геометриялық жағдайларын қамтамасыз ету;

5) Өзінің жобасы (атқарушы зерттеулер) зауытының құрылысы ауытқуын белгілеу; базалық органның деформациясы;

6) Зерттеу және құрылыс сыртқы факторлар мен адам қызметінің әсерінен, түрлыі жүктемелер әсерінен өту;

7) Жер бетіндегі орнын анықтау үшін (немесе оның тереңдігі) жеке обьектілерді, элементтер мен қызығушылық сипаттмаларын өнеркәсіп осы түрі немесе ұлттық экономика үшін.

2. Ғимараттардың осьтері.

Ғимарат немесе басқа да құрылыстар планда шартты осьтік сызықтар сегментті қатарға бқлінеді. Орынды анықтайтын берілген сызықтар конструкцияның негізін ұстаушылар бойлық және ендік координаталық ось деп аталады.

Координаталық ось арасындағы интервал ғимарат планында ҚАДАМ деп аталады.

Егер бойлық ось координаталар арасындағы арақашықтық, негізгі конструкция өткінімен сәйкес келген жағдайда, онда ол интервалды ӨТКІН деп аталады

Нэт қабат биіктігіне, таңдалынған қабат едені деңгейінен, жоғары орналасқан қабат еденіне дейінгі арақашықтық қолданылады. Тура осы принциппен жоғарғы қабат биіктігін анықтайды. Бірқабатты өндістік құрылыстарда қабат биіктігі еденнен конструкциялық жабындының төмегі жағына дейінгі арақашыққа тең.

Өзара орнатылған бқліктерді анықтау мақсатында, координаталық ось торын қолданылады.

Координаталық оське жіңішке сызықтармен пунктир штрих енгізіледі және ішін 6-дан 12мм-ге дейін диаметрмен маркерлейді.

Координаталық осьтерді маркерлеу араб цифрларымен белгіленеді және бас әріптермен (3, Й, О, X, Ы, Ъ, Ь.символдардан басқасы) белгіленеді.

Сандармен ең көп координаталық осьтері бар ғимараттың осін беогілейді.

Маркерлеу бағытын солдан оңға қарай, көлденең төменнен жоғарыға енгізеді.

Сыртқы қабырғаның координаталық осі а = 100 мм қашықтықта орналасады.

3. Жер бетіндегі реперден Н_р=100,00 м, а_р=1200 мм шұңқырдың биіктігін анықта, в_шұң=2220 мм. Сызбада көрсет.

Н_рп2=Н_рп1+а-(b₂ - b₁)-В.

4. Инженерлік геодезиялық ізденістер.

Инженерлік-геодезиялық ізденістер – нысандар мен ландшафтты жобалаудың, аймақтарды абаттандырып көгалдандырудың бастапқы кезеңі. Инженерлік-геодезиялық жұмыстардың мақсаты - бір арнайы аймақтың бедері мен ахуалы жайлы мәлімет алып, кейін осы мәліметті қағазға немесе электрондық тасушыға түсіру. Инженерлік-геодезиялық жұмыстардың нысаны – жоспарлы-биіктік түсірім геодезиялық торабын құру, топографиялық түсірім жасау, жер асты коммуникацияларын түсіру және жер тәлімінің шекараларын анықтау; құрылыстар мен ғимараттарды орнықтыру, туралау жұмыстарының нәтижелеріне және нысанда бұрыннан бері бар темір жолдар мен автожолдардың сипаттамаларына қарай қажетті профильдерді құру және жаңа жолдарды жобалау. Төңіректе жүргізілетін өлшеу жұмыстарының барлығы жоспарға 1:200 – 1:1000 масштабында түсіріледі.

Инженерлік-геодезиялық ізденістер (ҚР ҚН 1.02-02-2008) құрамына келесі жұмыстар кіреді:

• өткен жылдарда жасалған инженерлік ізденістердің материалдарын, топографиялық-геодезиялық, картографиялық, аэрофототүсірімдік және басқа да материалдар мен деректерді жинау және сараптап өңдеу;

• аймақты алдын ала тексеріп білу;

• тірек геодезиялық желілерін, сонымен бірге құрылысқа арналған геодезиялық желілерін құру (дамыту);

• жоспарлы -биіктік түсірім геодезиялық тораптарын құру;

• 1:10000-1:200 масштабтарында топографиялық (жер бетіндегі, аэрофототопографиялық, стереофотограмметриялық және т.б.) түсірім, сонымен бірге жер асты және жер үсті құрылыстардың түсірімін жүргізу;

• топографиялық (инженерлік-топографиялық) және кадастр жоспарларын 1:10000-1:200 масштабтарында, графикалық, сандық, фотографиялық және басқа пішіндерде жаңарту;

• инженерлік-гидрографиялық жұмыстар жүргізу;

• таудағы қуыстар мәселесін, геофизикалық нүктелерді және инженерлік ізденістер жүргізу барысында анықталған басқа нүктелерді даладағы нақты жағдаймен байланыстыру;

• қауіпті табиғи және техно-табиғи үрдістер дамитын аймақтардағы ғимараттар мен құрылыстардың табандарында, сондай-ақ жер беті мен топырақ қабаттарында пайда болатын деформацияларды геодезиялық стационарлық құралдармен бақылау;

• Қоныс-мекендер мен мемлекеттік (қала құрылысы және т.б.) кадастрлардың геомәліметтік жүйелерінің (ГМЖ) инженерлік-геодезиялық қажеттіліктерін қамтамасыз ету;

• инженерлік-топографиялық жоспарларды, кадастрлық және тематикалық карталар мен жоспарларды, арнайы атластарды (графикалық, сандық және басқа пішіндерде) жасау және басып шығару (тарату);

• далада жиналған мәлеметтерді кеңседе талдап өңдеу (камералық өңдеуден өткізу);

• техникалық есеп (түсіндірме хат) жасау

5. Қазба, үйме, нольдік деген нүктелеріне, сызбаларына анықтама бер.

Нольдік жұмыстық нүкте деп жобалық және нақты биіктіктері тең

нүктелерді айтады.

Үйме қазу дегеніміз тау жыныстарын қотару жылжыту сонымен бірге жер бетіне тік жазықтықта тегістелген жобалық жазықтықта жер бетіне түсіру.

Шаршы ішіндегі қазу-үю жұмыстарының көлемін есептеу үшін жұмыс биіктіктерін пайдаланады.

Карторграмма арқылы жер қазу, ұүю жұмыстарының көлеміне есеп жүргізгенде ғимарат пен құрылым үшін қазылған қазан шұңқырдан қазып алынатын топырақ және тау жыныстарының да көлемін есепке алып орнын аустыратын жыныстың көлемдік шамасына түзетулер енгізіледі. Егер шаршы бұрыштарында(+) плюс және (-) минус мәнді жұмыс биіктіктері болатын болса, онда жіктеу арқылы нөлдік нүктелердің жағдайларын анықтап және де оларды бір-бірімен қосып тегістелінуші участоктың қазу және үю жұмыстарының контурын анықтайды, яғни нөлдік жұмыс сызығын анықтайды.

6. Бұрыштық үйлеспеушілігінің шамасын, таңбасын, шегін есепте, егерде тұйық 6 ұштық полигонда ішкі бұрыштардың қосындысы тең 719⁰59^/. Қолданған теодолит ТТП-30^/.

7. Инженерлік геодезиялық жұмыстардың дамуы, болашағы.

Инженерлік геодезиялық ізденістер – болашақ инж ғимараттың салынуы мен пайдалануға беру жағдайын зерттеу мақсатында, жобалау алдында орындалатын кешенді жұмыстар.

Инж ғимараттардың жалпы жоспарына: эк. Ізденістер, инж-геод. Ізденістер,и инж-геологиялық, инж-гидрометеоролигиялық ізденістер кіреді

8. Трасса жүргізгендегі геодезиялық жұмыстар.

Жыралы жерлерді ннивелирлеу

Тік құламаларды нивелирлеу,

батпақты жерлермен нивелирлеу

Трассаның осін нивелирлеуге кірісу трассаның негізгі нүктелерін жерде бекітіп, оны пикеттерге, плюстік нүктелергежәне көлденеңдіктеге бөліп пикеттерді қисыққа шығарғаннан кейін басталады.

9. Бұрыштық үйлеспеушілігінің шамасын, таңбасын, шегін есепте: егерде тұйық бұрыштық полигонда сыртқы бұрыштардың қосындысы 2159⁰58^/. Қолданған теодолит ТТП-30^/.

10. Жобалау жұмыстарының сатылары.

Жобалау сатылары компаниямыздың мамандары жүзеге асыра алатын жобалау жұмыстарының барлық негізгі циклін қамтиды, әдетте, екі сатылы жобалауда «Жоба» және «Жұмыс құжаттамасы» сатыларын, бір сатылы жобалауда «Жұмыс жобасы» сатысын қамтиды.

Біздің компаниямыз клиенттеріміздің жобалау жөніндегі ойларын жүзеге асыру және Қазақстан Республикасының құрылыс нормалары, ережелері мен стандарттарының талаптарына сәйкес келетін жоба-смета құжаттамасын әзірлеу қызметтерін ұсынады.

Жоба сатылары бойынша қызмет түрлері:

ҚАЛАҚҰРЫЛЫСТЫҚ ЖОБАЛАУ:

Ø Қазақстан Республикасы аумағын ұйымдастырудың бас сұлбалары

Ø аумақты дамытудың өңіраралық сұлбалары

Ø аумақтарды қалақұрылыстық жобалаудың кешенді сұлбалары

Ø елді мекендердің бас жоспарлары

Ø толық жайғасым жобалары

Ø өнеркәсіптік аймақты жайғастыру жобалары

Ø құрылыс салу жобалары

Ø объектілер мен кешендердің бас жоспарлары

Ø абаттандыру және көгалдандыру жобалары

Ø өзге жайғасым жобалары

ТҰРҒЫН-АЗАМАТТЫҚ ОБЪЕКТІЛЕРДІ ЖОБАЛАУ:

Ø тұрғын ғимараттар

Ø қоғамдық ғимараттар (офистер, мәдени-ойын-сауық мекемелері, сауда- ойын-сауық кешендері)

Ø мектепке дейінгі мекемелер

Ø жалпы білім беретін мекемелер

Ø денсаулық сақтау ғимараттары

Ø спорт имараттары

Ø көпфункционалдық ғимараттар мен кешендер

Ø діни имараттар

Ø зәулім ғимараттар мен имараттар

ӨНЕРКӘСІПТІК ОБЪЕКТІЛЕРДІ ЖОБАЛАУ:

Ø энергетикалық өнеркәсіп

Ø өңдеуші өнеркәсіп

Ø жеңіл өнеркәсіп

Ø тамақ өнеркәсібі

ИНЖЕНЕРЛІК ТОРАПТАРДЫ, ЖҮЙЕЛЕР МЕН ЖАБДЫҚТАРДЫ ЖОБАЛАУ:

Ø электрмен қамту, электрмен жарықтандыру және қуатыы электр жабдығы

Ø жылыту, желдету және ауа баптау

Ø суқұбыр және канализация

Ø байланыс жүйелері

Ø қорғаныс-өрт дабылы және адамдарды өрт туралы хабардар ету

Ø кешенді автоматтандыру

Ø газбен қамту

Ø сыртқы жылу желілері

Ø сыртқы диспетчерлік желілер

Ø сыртқы электрмен қамту желілері

Ø сыртқы суқұбыр және канализация желілері

Ø сыртқы байланыс желілері

ЖОБАНЫҢ АРНАУЛЫ БӨЛІМДЕРІН ӘЗІРЛЕУ:

Ø жұмыс өндірісінің жобалары

Ø құрылысты ұйымдастыру жобалары

Ø жеке жұмыс түрлері мен технологиялық процестеріне жасалатын технологиялық карталар

Ø қоршаған ортаға әсерді бағалау

Ø еңбекті қорғау бөлімі

Ø жүйелер мен құрылмаларды тоттануға қарсы қорғау жұмыстарын орындау бөлімі

Ø жайдан қорғау бөлімі

Ø өртті болдырмау іс-шараларын орындау бөлімі

11. Жер бетіндегі тегіс жазықтықтың ауданын жобалау.

Тегіс жазықтықтың ауданын табу үшін ортогональді проекция қолданылады

Чаще всего площадь поверхности определяют для класса кусочно гладких поверхностей с кусочно гладким краем (или без края). Обычно это делают с помощью следующей конструкции. Поверхность разбивают на мелкие части с кусочно гладкими границами: в каждой части выбирают точку, в которой существует касательная плоскость, и ортогонально проектируют рассматриваемую часть на касательную плоскость поверхности в выбранной точке; площадь полученных плоских проекций суммируют; наконец, переходят к пределу при всё более мелких разбиениях (таких, что наибольший из диаметров частей разбиения стремится к нулю). На указанном классе поверхностей этот предел всегда существует, и если поверхность задана параметрически кусочно -гладкой функцией , где параметры , изменяются в области на плоскости , то площадь выражается двойным интегралом

где , , , a и — частные производные по и . В частности, если поверхность есть график -гладкой функции над областью на плоскости , то

12. Н₀ және ылди бұрышты есепте, егерде: ДО=5⁰24^/, ДС=354⁰38^/.

13. Жобалау жұмыстардың құжаттары.

Жобадан жердің бетіне инженерлік құрылысты шығару үшін келесі жоба құжаттарының негізгі топтары қолданылады:

1. Бас және топографиялық пландардың масштабтары 1:5000-1:500, бұнда құрылыстың пландық биіктік қалпы, оның пішіні, мөлшері және бір-біріне өзара орналасуы көрсетіледі.

2. Құрылыстың негізгі қималарының бойлық және көлденең профильдері, бұнда құрылыс бөліктерінің жердің бетінен ьиіктікпен орналасуы көрсетіледі.

3. Жобаланған инженерлік құрылысты салатын территорияны вертикаль пландаудың планы

4. Құрылыстың геодезиялық тірек торларының веомостары мен схемалары.

5. Жұмыс сызбалары мен графиктер.

14. Жер бетіндегі ылди жазықтықтың ауданын жобалау.

Для определения площади кусочно гладкой поверхности в трёхмерном пространстве используют ортогональные проекции к касательным плоскостям в каждой точке, после чего выполняют предельный переход. В результате, площадь искривлённой поверхности A, заданной вектор-функцией , даётся двойным интегралом^[1]:

То же в координатах:

Здесь .

15. Н₀ және ылди бұрышты есепте, егерде: ДО=11⁰20^/, ДС=168⁰10^/.

16. Әр сатыдағы инженерлік геодезиялық жұмыстардың құрамы.

Геодезиялық жұмыстар келесі негізгі түрлерге бӛлінеді: түсіру,

трассалау, бӛлу жұмыстары, сонымен бірге орындаушылық түсірістер, құрылыс нысандарының деформациясын қадағалау.

Түсіру және трассалау жұмыстары – құрылыстың бастапқы жобалау және инженерлік ізденістер кезінде орындалады.

Бөлу жұмыстары – құрылыс кезеңіне тікелей байлынысты жүргізіледі

және ғимараттар мен имараттардың осьтері мен нүктелерін жергілікті жерге түсіруге арналған жұмыстар.

Орындаушылық түсірістер – құрылыстық процесс кезінде және

құрылыс-монтаждау жұмыстардың орындау сапасын бақылау мақсатында, сонымен бірге салынған жергілікті алаңның жаңа жоспарын құрастыруға қажет.

Құрылыс нысандардың деформациясын қадағалау – оларды

тұрғызудан бастап құрылыстың аяқталуына дейін жүр

17. Котлован қазғанда геодезиялық жұмыстар.

Қазаншұңқырды қазбай тұрып сол алаңды көлденең және бойлық осьтердің қиылысқан нүктелеріне қойып нивелирлеу жасайды. Қазылатын шұңқыр тереңдігі 2 м аласа нивелирлеу сыртқы ернеуі арқылы жүргзіледі, ал егер тереңдік болған кезде оның табанына репер орналастырып оған құрылыс алаңының негізгі нивелирлік торының биіктігін берелһдң. Ол үшін шұңқырдың сыртқы жағасына орналастырңған кранштейнге болат рулетканы іліп екінші ұшына 10 кг жүк байлап төменге түсіреді

18. Жердің бетінен іргетастың биіктігін есепте, егер: Н_р=100,00 м, а=1820 мм, в=1210 мм. Сызбада көрсет.

19. Жобалау жұмыстарындағы топографо-геодезиялық жұмыстар.

1. Құрылыс алаңында геод жұмыстарды ұйымдастыру.

2. Негізгі геод жұмыстар

3. Құрылыстардың жер асты бөліктерін (қабаттарын) геод іспен қамтамасыз ету

20. Геодезиялық пландық негіздерінің түрлері.

21. Жер бетінен терең шұңқырға биіктік бер, егер: Н_р=100,00 м, а=0,980 мм, К_б=12300 мм, К_т=2100 мм, в_{төменде}=1200мм. Сызбада көрсет.

22. Геодезиялық биіктік негіздері.

Геодезиялық биіктік - жер бетіндегі мәлім нүктеден референц-эллипсоид бетіне дейінгі қашықтық немесе нүктенің геоид бетінен биіктігі. Геодезиялық биіктік нүктенің абсолют биіктігі мен осы нүктедегі биіктіктер аномалиясының қосындысы ретінде анықталады. Барлық инженерлік есептеулер мен құрылмаларда абсолют биіктіктер пайдаланылады.

Топографиялык пландар мен карталарды, сондай-ақ инженерлік жобалағанда және жобадан жерге шығарғанда жер бетіндегі нүктелердің биіктігін білу қажет. Осы мәселеге байланысты жердің бетінде геодезиялық жұмыстар орындалады, оны нивелирлеу деп атайды. Нивелирлеу кезінде жер бетінде бір нүктелер мен екінші нүктелердің деңгейлік беттен саналатын биіктіктерін есептейді. Өзара биіктікті анықтау әдісі және қолданылатын аспаптарына байланысты келесі нивелирлеу түрлері бар.

1) Геометриялық нивелирлеу

2) Тригонометриялык нивелирлеу

3) Гидростатикалық нивелирлеу

4) Барометрлік нивелирлеу

5) Механикалық нивелирлеу

23. Ғимараттарды пландық байланыстыру.

1) Құрылыстың бас планы

2) Жобаның бас парағы

3) Құрылыстың негізгі осьтерін қадалау планы

4) Фундаменттердің планы

5) Жабдықтар фундаментінің планы

6) Тік қималар

7) Өндірістік және технологиялық жабдықтардың монтаждық сызбасы

24. Екінші қабаттың деңгейін есепте, егер: Н_р=100 м, а=1100 мм, К_{төменде}=2010 мм, К_биікте=6100 мм, в=0,900 мм. Сызбада көрсет.

25. Негізгі нормативтік құжаттар.

геодезиялық қызмет құрылыс ұжымдардың геодезиялық қызметтерінің жұмысын басқару және бақылауды жүргізеді, геодезиялық жұмыстар бойынша нормативтік құжаттарды ӛндіреді, геодезист кадрларының квалификацияларын кӛтеруді ұйымдастырады.

Бөлу жұмыстары дәлдігінің нормалық шамасы жобада немесе нормативтік құжаттарда беріледі: құрылыс нормалары мен ережелерінде (ҚНжЕ), мемлекеттік стандартта, веломствалық (инструкцияларда) МЕСТ- тағы 21779-82 «Технологиялық қиылыспаушылық» немесе ӛлшеулер түріне байланысты (бұрыштық, сызықтық, биіктік) ҚНжЕ –гі 3.01.03-84 «Құрылыстағы геодезиялық жұмыстар» сияқты олар анық түрде кӛрсетілуі мүмкін.

26. Ғимараттарды биіктік байланыстыру.

27. Жер бетінде А нүктесінің биіктігі 100,00 м, сол нүктенің жоба биіктігі 99,10 м. Жұмыс биіктігін есепте.

28. Бас пландық құжаттары.

Құрылыс бас планының жеке түрі құрылыстыңқ бас планында қосалқы және уақытша өндірістік ғимараттар көлік жолдары инженерлік тораптары, қоймалар, уақытша басқару ғимараттары және басқа құрылымдар көрсетіледі.

29. Жол салғанда геодезиялық жұмыстардың сатысы.

Трасса дегеніміз- жобалайтын сызықтық құрылыстың осі, ол картаға, планға, фотопланға координаталарымен түсірледі және жердің бетінде бекітіледі. Трасса күрделі кеңсітік сызығы болып табылады, планда түзулер әртүрлі қисықтармен жанасады. Трасса жазықтық, алқаптық, суайырықтық, беткейлік, және көлденең-суайрықтық болып бөлінеді.

Далалық трассалуда келесі жұмыстар жүргізіледі:

1) трассаның басты нүктелерін жердің бетінде анықтау және бекіту

2) трассаның бойымен пикетерді белгілеу және ситуацияны түсіру

3) трассаның бұрылыс бұрыштарын өлшеу

4) айналманың басты нүктелерінің пикеттік орнын анықтау

5) түзу мен қисықтар ведомосін есептеу

30. Үшінші пикеттің биіктігін есепте, егер: ПК₁=110,00 м, ылди ±0,005.

31. Қара, жобалық, жұмыс нүктелеріне анықтама бер

Қара биіктіктер деп нақты жер бетінің абсолюттік биіктіктерін

айтады.

Жұмыстық биіктік белгісі деп бірінші кабат еденінең есептелген

биіктікті айтады.

Жұмыстық биіктіктер деп жол тарту кезінде қызыл мен қара

биіктіктер айырмасын айтады. Олар қазып алу немесе салу топырақ

қалыңдығын қӛрсетеді.

32. Ғимараттарды биіктік байланыстыру, су өткізу. Репер, марка деген не?

Су ағар сызығы деп жер бетіндегі ең тӛмен нүктелерді қосатын

сызықты айтады.

Су айрық сызығы деп жер бетінің ең биік нүктелерін қосатын

сызықты айтады.

Репер деп биіктігі белгілі ғимарат қабырғасында немесе жерде

бетонмен бекітілген нүктені айтады.

Репер (фр. repère — белгі, бастау, нүкте) —

1. ғимарат тұғырларыңда (немесе қабырғаларында) немесе топырақта бекітілген, абсолюттік деңгейі нивелирлеу аркылы анықталатын белгі. Репер деңгейі өзгермейді, сондыктан да жер бетіндегі өзге объектілердің деңгейлері репердің деңгейімен тексеріліп отырады;

2. геодезия саласында қолданылатын таңба, белгі. Жер бетінің ерекше нүктелерінің биіктігін немесе төменгі жер нүктелерін нивелирмен есептеп айқындау арқылыы сол жердің салыстырмалы деңгейін бекіту.

3. Артиллерияда — нысананы жою үшін алдымен кәздеп, артынан атысқа үластыратын нысана ауданындағы арнайы таңдалған көмекші нүкге. Репер шынайы (атылған нысана немесе координаталары белгілі бақылаудағы жер) және жалған (координаталары бақьиіау кезінде кездесетін пункт белгілері арқылы анықталатын жарылу топтарының орталығы) болуы мүмкін. Репермен ату нысананы тікелей ату мүмкін болмаған жағдайда (нысана бақыланбағанда) немесе соққы беру үшін қолданылады.

4. Геодезиялық пункт — нүкте. Ол тас гимараттарда немесе биіктігі теңіз деңгейінен өлшеу арқылы анықталатын арнайы белгісі бар жерлерге орнатылады.

Геодезиялық марка - ғимараттардың іргетастарына орнатылған шойынды нивелирлеу пункттері. Маркаларда геодезиялық пункттің түрі және нөмірі көрсетіледі.

33. АВ сызықтың румбы тең ОШ=30⁰.Сол сызықтың кері румбысын есепте ВА.

34. Берілген бұрышты, сызықты, биіктікті жерге қондыру кезінде қолданылатын аспаптар.

35. Нольдік циклда атқаратын геодезиялық жұмыстар.

Ғимараттар мен құрылыстарды түбегейлі қадалау

Тұғырды қадалау және оған осьтерді түсіру

Осьтерді бекіту

Жер асты иженерлік торап арықтарын және бақылау құдықтарын қадалау

Қазан шұіқырларды салудағы геод жұмыстар

Шұңқыр табанын және кемерін нивелирлеу

Экскаватор жұмыстарын геод істермен қамтамасыз ету

Қазан шұңқырларды қазу кезіндегі жұмыс көлемін есептеу

Қазан шұңқырдың ұзына бойлық жіне көлденең профильдерін салу

Фундаментті қадалау

Құрылыс осьтерін ыундаментке шығару

36. АВ сызықтың дирекциондық бұрышы тең 96⁰30^/. Кері дирекциондық бұрышты ВА есепте.

37. III және IV разрядтық биіктік тірек торлардың дәлдіктері.

3 және 4 класты триангуляция тор қабырғаларының ұзындықтары ретімен 5-8шқ және 2-5шқ болып келетін торлар тізбегін құрайды да, өзінене дәлдігі жоғары триангуляциялық тор қосындарымен түйісіп жатады.

38. Қажетті нүктелерді жерге қондыру тәсілдері.

39. Бесінші пикеттің биіктігін есепте, егер: Н_пик=100,10 м, і=±0,005.

40. Теодолит, тахеометр аспаптарының атқаратын жұмыстары.

Тахеометр (грек. Tachus – тез және metreo – ӛлшеймін) –

тахеометриялық түсірістері жүргізуге қолданылатын, жергілікті жерде

горизонталь бұрыштарды, ара қашықтықтар мен өзара биіктіктерді

өлшеуге арналған топографиялық аспап. Т-лер қатарына вертикаль

дөңгелегі және дүрбісінде қашықтық өлшеуіш жіптері бар әдеттегі 30

секундтық теодолит жатады. Т-лер оптикалық-механикалық және

электрондық-оптикалық болып бөлінеді.

Теодолит — жер өлшеу жұмыстарында, жерді тексеріп шолуда және ірі масштабты съемка жасауда көп пайдаланылатын бұрыш елшейтін геодезиялық аспап. Оның ең маңызды бөліктеріне: қарау түтігі, градусталған екі — вертикальды (тік) және горизонтальды (жазық) — шеңбері жатады. Сондықтан теодолитпен горизонтальды, вертикальды бұрыштарды бірдей анықтауға болады. Бұл аспап арқылы шырақтың не жердегі нәрсенің горизонталь координаталары, яғни азимут пен биіктігі анықталады. Аспап онша улкен емес, экспедицияға алып жүруге ыңғайлы.

41. Геодезиялық түсірістердің түрлері.

Тахеометрлік түсіріс

Теодолиттік түсіріс

Мензулалық түсіріс

Нивелирлік түсіріс

Теодолиттік түсіріс -өлшеу аспабы теодолиттің атына байланысты аталған.Егерде өлшеу кезінде тек горизонталь бұрштар мен қашықтықтар өлшееніп,ситуация ғана түсірілсе,онда оны контурлық теодолит түсірісі дейді.Ал,егер теодолиттік түсірісте горизонталь бұрыштар мен ұзындықтарды өлшеумен қатар,вертикаль бұрыштар өлшеніп,өзара биіктіктер анықталса және ситуациямен қатар рельеф түсірілсе, ондай түсірісті биіктік –теодолит түсірісіне жарқызамыз.

Тахеометриялық түсіріс- тахеометр аспаптарымен жасалынады.Ол аспаптармен горизонталь және вертикаль бұрыштар,өзара биіктіктер және горизонталь қашықтықтар өлшенеді.Топографиялық планды алу үшін инжинерлік практикада тахеометрлік түсіріс жиі қолданылады.Бұл түсірістің орындалу технологиясы биік –теодолит түсірісіне ұқсас.

Мензулалық түсіріс -мензула мен кипрегель аспаптарымен орындалады.Мензулалық түсірістің құндылыңы-түсіріс кезінде жер бетінің бейнесін сызба түрінде алуға болады және оны түсірілген жердің элементтерімен және контурларымен тікелей салыстыруға болады.

Жер үсті фототопографиялық түсіріс -жер бетіндегі фототүсірістің және содан алынған фотосуреттерді арнайы өңдейтін жұмыстардың жиынтығын қарастырады.Жердің бетін фотокамераман н/ефототеодолиттеу арнаулы фотокамерамен н/е фототеодолитпен орындалады.Сондықтан бұл түсірісті кейде фототеодолит түсірісі деп те атайды

42. Іргетастың биіктігін есепте, егер Н_R=100 м, а_R=1980 мм, в_{іргетаста}=1080 мм.

43. Нивелирдің типтері және атқаратын жұмыстары.

Нивелир - екі нүкте биіктіктерінің айырмашылығын анықтауға арналған геодезиялық аспап; көлденең нысаналау сәулесі мен осы нүктелерде тік орнатылған рейка көмегімен қолданылады.

Құралымының негізгі типтері бойынша нивелирлерді цилиндрлік деңгейлі нивелир және компенсаторлы нивелир деп екі топқа бөледі, соңғыларында нысаналау сызығы горизонталь жағдайға автоматты түрде келтіріледі. Дәлдігі жөнінен нивелирлер, негізінен, І және ІІ класты нивелирлеуге арналған өте дәл, ІІІ және ІV класты нивелирлеуге арналған дәл нивелирлер, зерттеу және құрылыс жұмыстарына арналған техникалық нивелирлер деп бөлінеді. Н-05 — оптикалық микрометрлік жоғары дәлдікті нивелир, биік айырымды 1 км-лік екі мәрте жүрісте 0,5 мм-ден арпайтын орташа квадраттық қателікпен анықтауға арналған. Н-3, Н-3К, Н-3Л нивелирлері — дәл, 1 км екі мәрте жүрісте биік айырымды 3 мм-ден аспайтын орташа квадраттық қателікпен анықтауға арналған, дәл аспаптар. Инженерлік-геодезиялық зерттеулерде, ІІІ және ІV кластық нивелирлеу кезінде қолданылады. Н-10, 2Н-10Л, Н-10К, Н-10КЛ нивелирлері — 1 км-лік екі мәрте жүрісте биік айырымды 10 мм-ден аспайтын орташа квадраттық қателікпен анықтауға арналған техникалық нивелирлер. Олар құрылыста, инженерлік-геодезиялық зерттеулерде және топографиялық түсірістерде биіктік шама негіздерімен қамтамасыз ету үшін қолданылады. Қазіргі кездегі нивелир аспаптарында дүрбінің осін горизонталь жағдайға келтіру деңгейі арқылы тексеріледі немесе авторедукциялық компенсаторлар арқылы өздігінен жасалады.^[1] Қалаларды пландауда, темір жолдар салуда, су жүретін трубаларды жүргізуде де ниверлеудің маңызы өте күшті. Ниверлеу көп еңбек сіңіруді керек қылатын жұмыс, сол себепті бұл жұмыс автоматтандырылды

44. Мемлекеттік пландық тірек торлар.

Мемлекеттік геодезиялық тораптар басқа тораптарды салудың негізі болып табылады да олар пландық және биіктік болып бөлінеді.

Мемлекеттік геодезиялық пландық тораптар 1,2,3,4 кластық болып бөлінеді және олар триангуляция, трилатерация, полигонометриялық әдістермен салынады. Триангуляциалық әдісі жер бетінде бір-біріне жалғасып жатқан үш бұрыштар жүйесін құруға негізделген (сурет 3.2) Үш бұрыштар төбесінің координаталарын анықтау үшін әрбір үшбұрыштардың бұрыштары өлшенеді және бастапқы үшбұрыштың бір қабырғасы өлшеніп, қалған қабырғалары формула бойынша есептеледі. Триангуляция 4 класқа бөлінеді. 1- кластық триангуляция торларының іші 2-кластық триангуляция торларымен толтырылады, 1-ші және 2-ші торлар ішітері 3-ші, 4-ші класты торлармен толтырылады. Мемлекеттік торларды сипаттайтын кейбір көрсеткіштері төмендегідей

45. Дирекциондық бұрышы 276⁰36^/ бағыттың румбысын анықта

83,24

46. Мемлекеттік биіктік тірек торлар.

Геодезиялық биіктік - жер бетіндегі мәлім нүктеден референц-эллипсоид бетіне дейінгі қашықтық немесе нүктенің геоид бетінен биіктігі. Геодезиялық биіктік нүктенің абсолют биіктігі мен осы нүктедегі биіктіктер аномалиясының қосындысы ретінде анықталады. Барлық инженерлік есептеулер мен құрылмаларда абсолют биіктіктер пайдаланылады. Геодезиялық тор — Жер бетіндегі координаттары белгілі центрі арнайы белгілермен бекітілген геодезиялық пункттердің (нүктелердің) жиынтығы.

Геодезиялық тор пункттерінің координаттары астрономиялық немесе геодезиялық әдіспен анықталады. Осылай анықталған пункттердің жиынтығын геодезиялық тіректік тор деп атайды. Олар жиілету немесе толықтыру торларының негізі болып табылады. Пункттердің абсолюттік биіктіктерін геодезиялық биіктіктерді теңіз деңгейі бетіне қатысты анықтайды. Геодезиялық тор пункттерінің пландық координаттары триангуляция, трилатерация және полигонометрия әдістерімен анықталса, биіктіктік жағдайы — геометриялық, тригонометриялық нивелирлеу әдістерімен анықталады. Геодезиялық тор топографиялық түсірімдер,карталар жасау, сондай-ақ барлау, құрылыс салу жұмыстарының жергілікті жердегі дәлдік есептеулеріне байланысты пландық және биіктік негіз ретінде қолданылады.

47. Кері геодезиялық есеп.

Тура геодезиялық есеп деп А нүктенің координаталары, dAB мен

αAB беріліп, В нүктеңің координатасын табу есебін айтады.

Кері геодезиялық есеп деп А мен В нүктелердің берілген

координаталары бойынша αAB және dAB шамаларын табу есебін айтады.

Геодезиялық және маркшейдерлік жұмыстарда пункттер координаталары, олардың арақашықтықтары мен дирекциондық бұрыштары тікелей немесе кері геодезиялық есептерді шешу арқылы анықталады.

Кері геодезиялық есеп.

Ал бұрыш (румб) 1-2-1 үшбұрышынан анықталады:

Дирекциялық бұрыш пен координаталар өсімшелері былайша түзудің жазықтықтағы проекциясы есептелінеді. (23)

48. Жердің бетіне сызылатын бұрыштың формуласын көрсет. Сызбада көрсет.

49. Осьтері жоғары жатқан нүктелерге беру қондыру.

50. Нивелир мен рейканың құрылысы, тексеру, зерттеу.

Нивелирлік рейкалар. Техникалық нивелирлеуде сантиметрлік бөліктері бар екі жақты рейкалар қолданылады. Олар ұзындығы 3-4 м, ені 8 см ал қалыңдығы 2 см ағаш тақтайлардан жасалады және де олар бүтін не бүгілмелі келеді. Рейкалардың екі жағында да бір сантиметрлік бөліктер белгіленген. Бұл бөліктер рейканың бір жағында қара, ал екінші жағына қызыл сырмен белгіленген. Рейканың қара жағында көрсеткіштер нөлден басталады және ол негізгі жағы болып есептеледі. Рейканың қызыл жағы тексеру үшін қажет, оның табаны нөлден емес басқа саннан, мысалы 4677 мм не 4787 мм-ден басталады. Егерде нивелирлеу кезінде рейканың екі жағынан өлшем көрсеткіштер алынса, онда қызыл жағынан алынған көрсеткіштен қара жағынан алынған өлшем көрсеткіштерін шегергенде әр қашан 4687 не 4787 саны қалып отыруы қажет. Бұл сан өлшем көрсеткіштерін алудың дәлдігін де, дұрыстығын да көрсетеді. Жұмыс жүргізу алдында нивелирлік рейкалар тексеріліуге тиісті. Ол үшін рейканы тегіс столға жатқызып, үстіне арнайы тексергіш сызғышты салып рейканың әрбір дециметрлері мен метрлерін өлшейді. Тексеру кезінде рейканың дециметрлік бөліктеріндегі кездейсоқ қате 1 мм, ал жалпы ұзындығындағы қате 2 мм-ден аспауға тиісті.

51. Δх, Δу қандай формуламен есептеледі.

ΔХ═ d соsα

ΔУ═ d sіnα

Мұнда, α- дирекциондық бұрыш

Өлшеу нәтижелерін өңдеу және жергілікті жерге көшіру жұмыстарында тура және кері геодезиялық есептерді шығаруға тура келеді. Мысалы, түзудің бірінші нүктесінің координатасы Х1, У1, 1-ші нүктеден 2-ші нүктеге дейінгі горизонтальдық салынды d1-2 және дирекциондық бұрышы α1-2 беріліп, екінші нүктенің координаталарын Х2, У2 анықтау үшін, түзу геодезиялық есеп формулалармен шешіледі: ΔХ= Х2 –Х1; ΔУ=У2 –У1; ΔХ= d1-2 cos α1-2; ΔУ= d1-2 sin α1-2; Х2= Х1+ d1-2 cos α1-2; У2= У1+ d1-2 sin α1-2; Егерде екі нүктеніңде координаталары беріліп, дирекциондық бұрышты және горизонтальды салындыны есептеу керек болса,онда мына формулалармен кері геодезиялық есеп шығарылады: ΔХ= Х2 –Х1; ΔУ=У2 –У1;

tg α= ΔУ/ΔХ = (У2 –У1)/ (Х2 –Х1); d= ΔУ/ sin α=(У2 –У1)/ sin α;

d= ΔХ/ cos α= (Х2 –Х1)/ cos α 2 2

d = DX + DY 4

Бірақ жобалау топографиялық жоспарларының копия данасынан жүргізілетінің ескерсек, онда графикалық дәлдік одан да төмен болатынын көреміз. Сол себептен осы әдісті аса жауапты емес, немесе көмекші ғимараттардың құрылысында, немесе жоспарлық дәлдігі аса маңызды емес ішкі кварталдық құрылыста қолданылады.

мұндағы Х және У – координаттық тордың тӛменгі бұрыштың координаталары, ал ΔХ, ΔУ - графикалық әдіспен жоспардан алынған ара қашықтық, мм. Қағаздың деформациясын ескергенде А нүктесінің координаталары:

52. 2Т30 және 2Т30П теодолитін тексеру, зерттеу.

53. Траншея, шұңқыр қазғанда геодезиялық тексеру жұмыстары.

Бірінші әдісте, трасса жоспарына сәйкес, траншея түбінде сынады және тұрақты белгімен бастапқы және соңғы нүкте осьтің құбыр жодың түзу сызықты бөлігіне бекітіледі. Осы нүктенің бірінде ЛГП және шоқ жұмыс жғдайына келтіріледі, ол бақылау маркасының экраны бойынга бағдарланады, соңғы нүктеге бекітіледі. Микрометрмен барабан меонелігінде ылди орнатылады, ол барабан межелігінің бөлігінен беріледі, содан кейін аспаптың цилиндрлік деңгейіндегі үлбіреуік нӛлге келтіреді. Осымен бағытталу кеңістігіндегі құрылу аяқталады және құбыржол ылдиы, бұдане кейін лазер шоғы бойынша оның элементінің құрастырылуы басталады. Құбыржолдың салыну секциясына жұмыс белгісі орнатылады, содан кейін құбыр салғыш оны траншея түбіне түсіреді. Траншеяға түтік секциясын түсіру үрдісінде, құрастырушылар оның салмағын реттейді, яғни лазер шоғы жұмыс маркасының экранының ортасына түсуін қадағалайды.

Іргетас астына салынатын қазаншұңырды, траншейді қазу басталмай тұрып, жобада көрсетілген ғимараттар мен имараттардың негізгі остері және қазаншұңқырдың ішкі және сыртқы жиектері қазықтар мен белгіленіп, жерді қазатын мекемеге акт пен тапсырылуы тиіс. Негізгі остерді бөлу қазаншұңқырдың пішініне, мөлшеріне байланысты іргетастың төменгі кесігі арқылы жүргізіледі (сурет 4.20). Бұл жұмысты жүргізу үшін, бекітілген қалыптастыру белгілеріне салынған монтаждық остерге жіңішке сымдар тартылады (сурет 4.21), осы сымдардың қиылысқан нүктелерінен тіктегіш түсіріліп, оның проекцияларына қазықтар қағылып, іргетастың төмегі кесігінің негізгі остері белгіленеді. Қазаншұңқырдың жоғарғы жиегін бөлу үшін, оның төменгі контурының остерінің перпендикулярынан қашықтық d салынып белгіленеді. Осы қашықтықты мынандай формуламен есептейді

d= m(Н₁ –Н₀+iL) /(1+m_i),

мұнда, Н₁- құрылстың репер биіктігі, Н₀ – қазаншұңқыр табанының жобалық биіктігі, m- қазаншұңқыр құламасының коэффициенті, L- құрылыс реперінен қазаншұңқыр табанының жиегіне дейінгі горизонтальдық қашықтық, i- қазаншұңқыр құламасының еңістігі

i= (Н2-Н1) /l,

мұнда, Н2- ғимараттың сыртқы контурының жер бетіндегі биіктігі, l- ғимараттың сыртқы контурынан құрылыс реперіне дейінгі қашықтық.

54. Реперден іргетасқа биіктік беру, егер: Н_репер=100 м, а_репер=1090 мм, в_{іргетас}=0,990 мм. Сызбада көрсет.

55. Котлован қазғанда геодезиялық тексеру жұмыстары.

56. Ғимараттардың биіктігін өлшеу.

Н_эт қабат биіктігіне, таңдалынған қабат едені деңгейінен, жоғары орналасқан қабат еденіне дейінгі арақашықтық қолданылады. Тура осы принциппен жоғарғы қабат биіктігін анықтайды. Бірқабатты өндістік құрылыстарда қабат биіктігі еденнен конструкциялық жабындының төмегі жағына дейінгі арақашыққа тең.

Өзара орнатылған бқліктерді анықтау мақсатында, координаталық ось торын қолданылады.

Координаталық оське жіңішке сызықтармен пунктир штрих енгізіледі және ішін 6-дан 12мм-ге дейін диаметрмен маркерлейді.

Координаталық осьтерді маркерлеу араб цифрларымен белгіленеді және бас әріптермен (3, Й, О, X, Ы, Ъ, Ь.символдардан басқасы) белгіленеді.

Сандармен ең көп координаталық осьтері бар ғимараттың осін беогілейді.

Маркерлеу бағытын солдан оңға қарай, көлденең төменнен жоғарыға енгізеді.

Сыртқы қабырғаның координаталық осі а = 100 мм қашықтықта орналасады.

57. Реперден шұңқырдың биіктігін есепте. Н_репер=100 м, а_репер=0,800 мм, в_шұңқыр=2200 мм. Сызбада көрсет.

58. Кез келген бұрыштарды жер бетіне қондыру, бекіту, тексеру.

59. Іргетас түрлері. Геодезиялық жұмыстармен қамтамасыз ету.

Қада табанды тұтасқұймалы іргетастасты бөлу жұмыстары, қадалардың басына бойлық және ендік остерді белгілеуден тұрады

Құрама іргетастар. Іргетастың табанының биіктігін нивелирлеу арқылы тексереді.

Жеке құрамалы іргетастардың остерін бөлу үшін қазаншұңқыр табанына бұрыштық және маяктық (аралық) блоктардың немесе блок- тұғырықтардың остерін. белгіленеді.

Таспалы іргетастың остерін бөлу, жеке іргетастарды бөлу тәсіліндей жүргізіледі және қосымша бұрыштық және аралық іргетастардың қойылатын орындары белгіленеді.

Ұстын (тірек) табанын жинақтауда бағыттау белгілері 1 стакан тесіктерінің өлшеміне байланысты, ұстын остерімен байланыстыру арқылы салынады.

60. Реперден ғимараттың құрылыс деңгейіне дейін биіктігін есепте, егер: Н_репер=100 м, а_репер=1300 м, К_{төменде}=1400 м, К_биікте=6400 мм, в_биікте=0,900 мм.

61. Сызықтарды жер бетіне қондыру, бекіту, тексеру. Қажетті аспаптар.

62. Әр мерзімде орындалатын геодезиялық жұмыстар (есеп беру).

63. Сызықтың ұзындығын есепте, егер: ∆х = -30м, ∆у= -40м. Бағытын анықта.

64. Қажетті нүктелерді жер бетіне қондыру, бекіту, тексеру тәсілдері.

65. Жер бетін нивелирлеу тәсілдері.

66. Жер бетіндегі реперден терең шұңқырға биіктік бер: Н_репер=100 м, а_{реперде}=1400 мм, К_биік=10400 мм, К_төмен=1200 мм, в=1100 мм.

67. Ғимараттардың қабырғаларын тік орнату. Пландық биіктік белгілеу, тексеру.

68. IV кластық нивелирлеу жұмыстары. Тұрақты нүктелер: бекіту, тексеру.

69. Нольдік нүкте деген не?

Нольдік жұмыстық нүкте деп жобалық және нақты биіктіктері тең

нүктелерді айтады.

70. Жер бедерін анықтағанда байланыс және аралық нүктелерінің биіктігін есептеу.

71. Іргетас орнатқанда геодезиялық жұмыстар. Қолданылатын аспаптар.

72. Жолдың жобасын жердің бетіне сызу үшін қандай құжаттар дайындайды?

73. Жер жұмыстарының көлемін есептеу.

Жер жұмысының көлемін көбінесе төртбұрышты призма немесе

үшбұрышты призма әдістерімен есептейді.

Төртбұрышты призманың жер жұмысының көлемі мына формуламен

анықталады

V=(ΣΔh/4)*S (1)

мұнда (ΣΔh/4)- біркелкі призманың орташа арифметикалық биіктігі,

S- призма табанының ауданы.

Үшбұрышты призманың жер жұмысының көлемі мына формуламен

анықталады

V=(ΣΔh/3)*S (2)

Аралас квадраттағы бесбұрышты призманың көлемін төртбұрышты

призма мен үшбұрышты призманың айырымы арқылы есептеу орынды.

Квадрат әдісімен үйме және ойық жер жұмысының көлемін әрбір

квадраттың немесе квадрат бөлігін (1) (2) формуларымен

есептейді.

74. Каркас-панельдік ғимараттарды салғанда геодезиялық бөлу.

Каркасты-панельді құрылыста неғұрлым қиын геодезиялық жұмыстары геодезиялық ұжым немесе геодезиялық топтың күшімен орындалады, ал жеңілдеу жұмыстар – техник-геодезист кӛмегімен орындалады. Кішірек нысандардың құрылысында геодезиялық жұмыстарды құрылыс ТРЕСТінің басқаруымен геодезиялық топ орындайды. Құрылыс жұмыстарды қабылдау кезіндегі бақылау геодезиялық түсіруді құрылысқа жалпы техникалық қадағалау жүргізетін тапсырыс 13 беруші орындайды немесе техникалық тексеріске бӛлінген қаражатымен (тапсырыс берушінің сұранысымен) жобалық ұжым орындайды.

75. Тұйықталған полигонның қосындысы теория бойынша нешеге тең?

Тұйық жүрістің өлшенген ішкі бұрыштарының қосындысы мына формуламен анықталады:

Σβ_nрак =β₁+ β₂+...+ β_n; - бұрыштардың теориялық қосындысы мына формуламен анықталады:

Σβ_теор = 1800 (n-2) - өлшенген бұрыштар қосындысы мен теориялық қосындысының айырмашылығын бұрыштық үйлеспеушілік деп атайды.

Бұрыштық үйлеспеушілік f β былайша анықталады:

ƒβ _өлшен = Σβ_nрак- Σβ_теор

76. Жер бетінің ауданын есептеу тәсілдері.

77. Жер бетінде сызықтарды бағыштау: сызықтың азимуты, румбы, дирекциондық бұрыштар.

Жергілікті жерде, картамен немесе сызбалармен жұмыс істегенде сызықтардың жер бетіндегі бағытын дүние тұстары арқылы немесе берілген тұрақты бағыт ретінде алынған бағыттан анықтайды. Бағытты бағдарлау,- берілген тұрақты бағыт сызығымен, анықталатын сызық бағытының арсындағы бұрышты анықтауды айтады.

Сызықтардың бағыттық бұрыштары ретінде-нақты және магниттік азимуттар, дирекциондық бұрыш және румбалар алынады. Жергілікті жердегі заттарды компас не бусосль арқылы бағыттауға болады. Ақиқат меридианның солтүстік бағытынан бір затқа қарай сағат нұсқарының бағытымен есептелген жергілікті жердегі немесе картадағы горизонталь бұрышты азимут деп атайды. Азимут арабшадан аударғанда «бағыт» дегенді білдіреді.

Румб деп- оңтүстік немесе солтүстік бағытағы меридиандарға тақау жатқан анықталатын сызықпен, меридиан арасындағы сүйір бұрышты айтады. Румб r-әрпімен белгіленіледі, румбтің мәні 00 –тан 900 –қа дейін, қай ширекте жатуына байланысты, румбтердің бағыттары болады.

Оң таңбалы, солтүстік бағыттағы абцисса осінен (осьтік меридианнан), анықталатын сызық арасындағы, сағат нұсқарының айналу бағытымен алынған бұрышты - дирекциондық бұрыш деп атайды. Дирекциондық бұрышты α-әрпімен белгілейді, бұрыштың мәні 0 0 –тан 3600 –қа дейін

78. Берілгені: а_1-2=96⁰28^/, β₂=56⁰21^/, а_2-3 – нешеге тең?

79. Жиылатын темір-бетондық, каркас-панельдік ғимараттар құрғанда жеке бөлу жұмыстары.

80. Әр қабатқа вертикальдық осьтерді беру, бекіту.

Құрылыс салу кезеңдерінде осы белгілер сақталмауы мүмкін, осындай жағдайда геодезиялық қиылыстыру әдісі қолданылады. Вертикальдық көздеумен әзірленген остерден монтаждық горизонттарға көтеру, ғимараттардың биіктігі 15 м аспаса, ауыр (400 гр) тіктегішпен жүргізіледі. Егерде екінші қабат құрылымы (конструкциясы) салынған болса, онда аражабық ойығынан жіңішке жіппен тіктеуіш түсіріліп, оның үшін бұрыннан белгіленген тұстамалық остер мен қиылыстырып вертикальдық ості көтереді. Бұл жұмысты екі адам орындайды. Вертикальдық ось 15 метрден артық болса, онда зенит-және надир- аспаптары қолданылады.

81. Егер бастапқы қабырғаның дирекциондық бұрышы а_1-2 = 276⁰54^/ сол жақтағы түзетілген бұрыш β₂=123⁰45^/ тең болса, онда келесі қабырғаның дирекциондық бұрышы а_2-3 нешеге тең болады?

82. Кірпіштен құрылған ғимараттарды геодезиялық жұмыстармен қамтамасыз ету.

Не нашли, что искали? Воспользуйтесь поиском: