ТОР 5 статей: Методические подходы к анализу финансового состояния предприятия Проблема периодизации русской литературы ХХ века. Краткая характеристика второй половины ХХ века Характеристика шлифовальных кругов и ее маркировка Служебные части речи. Предлог. Союз. Частицы КАТЕГОРИИ:
|
Кәсіпорынға қысқаша сипаттамаҚазақстан Республикасы Үкіметінің 1997 жылғы 31 қаңтардағы №129 «Қазақстан Республикасы темір жол кәсіпорындарын қайта құру туралы» қаулысымен Алматы теміржол бөлімшесі, Тың теміржолы және Батыс Қазақстан теміржолдарының қосылуы нәтижесінде «Қазақстан темір жолы» республикалық мемлекеттік кәсіпорны құрылды. Теміржолдарды біріктіру арқылы тасымалдау үдерісі, артық құрылымдарды қысқарту, теміржол саласын қаржылық-экономикалық сауықтыру көзделеді. Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2002 жылғы наурыздың 15-індегі №310 «Қазақстан темір жолы» Ұлттық компаниясы» акционерлік қоғамын құру туралы» қаулысымен «Қазақстан темір жолы» республикалық мемлекеттік кәсіпорны мен оның еншілес кәсіпорындарының бірігуі есебінен «Қазақстан темір жолы» Ұлттық компаниясы» жабық акционерлік қоғамы құрылды. 2004 жылғы сәуірдің 2-сінде Қазақстан Республикасының «Акционерлік қоғамдар туралы» 2003 жылғы мамырдың 13-інде жарық көрген Заңына сәйкес «ҚТЖ» ҰК» ЖАҚ-ы «ҚТЖ» ҰК» АҚ болып қайта тіркеуден өткізілді. Қазіргі таңда «ҚТЖ» ҰК» АҚ темір жол саласының тасымалдау үдерісі мен қызметтік міндетін қамтамасыз ететін холдингілік құрылымы бар. «ҚТЖ» ҰК» АҚ-ының бірден бір акционері болып «Самұрық –Қазына» ұлттық әл-ауқат қоры» акционерлік қоғамы табылады. Ол Ұлттық компанияның оперативтік жұмыстарына араласпай, корпоративтік басқаруды жетілдіру, бюджет ашықтығын қамтамасыз ету, «ҚТЖ» ҰК» АҚ қызметін Директорлар Кеңесі арқылы басқаруды қамтамасыз етеді. Оған қоса Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігі 2001 жылғы желтоқсанның 8-індегі №266-11 «Теміржол көлігі туралы» Заңға сәйкес, өкілетті орган ретінде теміржол көлігіндегі мемлекеттік саясаттың жүзеге асырылуын қамтамасыз етеді. Қазақстан Республикасы көлік кешенінің жұмысын үйлестіреді, реттейді, бақылайды. «ҚТЖ» ҰК» АҚ магистральдық теміржол желісінің, жүк және жолаушылар тасымалының операторы қызметін атқарады. Аталған қызметтер Қазақстан Республикасының «Теміржол көлігі туралы» және «Табиғи монополиялар және реттелетін рынок туралы» Заңдарымен бекітілген. Қазақстан темір жолы өз тарихында ел экономикасы мен тұрғындардың тасымалдауға сұранысын толығымен қамтамасыз етіп келеді. 90-шы жылдардың өзіндегі экономиканың құлдыраған шағында да темір жол саласы өзінің міндетін тоқталыссыз атқарды. Экономиканың тұрақтанып, көтеріле бастаған 2000-2008 жылдары компания жылдық тасымалдау үдерісі көрсеткішін жеті пайыздық өсім деңгейінде ұстады. Қазақстанның теміржол саласы экономиканың дамушы секторы. Соңғы кездері өндірістік және техникалық әлеуеті өсіп келеді. 140 мыңнан астам адам жұмыспен қамтылған. 2. Қызметінің басты бағыттарының тізімі:
3. Компанияның сұрақтары/мәселелерінің қысқаша сипаттамасы: Жалпы ҰК ҚТЖ АҚ-ның өзекті мәселелеріне келетін болсақ, ең негізгі мәселенің бірі соңғы уақытта темір жолда көптеген апаттардың орын алуы болып табылады. Нақтырақ айта кетсем, 2014 жылы 30 мамырда Қайрақты стансасында бензин толы 9 цистерн аударылған болатын. Сонымен қатар, «Ырысты» Алматы электровозжөндеу зауытында № 171 Атыраудан Алматыға қатынайтын жолаушылар поездінің 5 вагоны жолдан шығып кеткен болатын. 2014 жылдың 1 маусымында Шымкент—Арыс аумағында жүк тиелген 24 вагон рельстен шыққан. Бұл жағдайдан туындаған өрттің салдарынан болған шығындар бірнеше миллион теңгені құрады. Бұл оқиғаларды зерттеу нәтижесінде барлығы да басшылардың және қатардағы қызметкерлердің өз міндеттерін дұрыс атқармай, жауапкершіліксіз қарауынан болғаны анықталды. Соңғы ақпараттар бойынша, компанияның вагондар мен локомотив паркінің 60%-ы тозған, 5.5мың км жол ремонт аралық мерзімі асып кеткеніне қарамастан пайдаланылуда. Осы аталған мәселелерді тез арады шешіп, өз міндеттеріне жауапкершілікпен қарайтын қызметкерлерді жұмысқа алып, тозған барлық жолдарға, вагондарға көңіл бөлмесе, компания осындай оқыс оқиғалардың әсерінен халықтың да сенімінен айырылып, миллиондаған шығындарға тап болуы мүмкін. ҰК ҚТЖ АҚ Алматы пайдалану вагон депосының мәселелеріне келетін болсақ, ол дербес ұйым ретінде табыс таппайды. Ұйымның негізгі қызметі вагондарды қарау және оларға ағымдағы жөндеу жұмыстарын жүргізу болып табылады. Қызметкерлердің 80 %-ы вагон қарау қызметін атқарады. Ол қызмет үшін ұйымға ешқандай табыс түспейді. Ұйымның негізгі табысы - вагондарға ағымдағы жөндеу жұмыстарын жүргізуден түседі. Алматы пайдалану вагон депосының шығыны табысынан едәуір асып түседі, барлық шығындарын Бас компания қаржыландырады. Сол себепті, ұйым табысты емес, керісінше шығынды ұйым болып табылады.
1) Қарыздарды жабуға арналған қаражаттардың үлесі ретінде сипатталатынкәсіпорын активтерінің мобильділік (жұмылдырылу) коэффициентін
2011 жылы К= 332 142 054/1 703 642 949=0,2 2012жылы К= 278 215 287/2 096 573 963=0,1 2013 жылы К= 265 393 885/2 487 477 272=0,1
2) Шашыратылған (иммобилизацияланған) және жұмылдырылған қаражаттардың өзара қатынасы коэффициентін (А қосымшаны қараңыз). Ол ағымдағы активтер құнының ұзақ мерзімді активтер құнына қатынасымен анықталады.
2011жылы К= 332 142 054/1 371 500 895=0,2 2012жылы К= 278 215 287/1 818 358 676=0,2 2013жылы К= 265 393 885/2 222 083 387=0,1
3) Айналым қаражаттарының (ағымдық активтер) жұмылдырылу коэффициенті, ол жұмылдырылуы жылдам (мобильді) бөлігінің (ақша қаражаттары) ағымдағы активтер құнына қатынасымен анықталады.
2011жылы К=133 596 150 /332 142 054=0,4 2012жылы К= 69 706 429 /278 215 287=0,3 2013жылы К=85 855 902 /265 393 885=0,3
1. Тәуелсіздік коэффициенті. Бұл коэффициент кәсіпорынның қарыз қаражаттарынан қаншалықты тәуелсіз екендігін және меншік қаражаттарын оңтайландыру қабілетін анықтайды.
2011жылы К= 966 321 676/1 703 642 949=0,5 2012жылы К= 1 049 310 608/2 096 573 963=0,5 2013жылы К= 1 329 171 023/2 487 477 272=0,5
2. Авансталған капиталдың құрамындағы қарыздың үлесін сипаттайтын тәуелділік коэффициентін
2011жылы К= 1 703 642 949 /737 321 273=2,3 2012жылы К= 2 096 573 963/1 047 263 355=2 2013жылы К= 2 487 477 272/1 158 306 249=2,1
3. Меншік капиталдың тартылған капиталға қатынасымен сипатталатын қаржыландыру коэффициентін
2011жылы К= 966 321 676/737 321 273=1,3 2012жылы К= 1 049 310 608 /1 047 263 355=1 2013жылы К= 1 329 171 023/1 158 306 249=1,1
4. Тартылған капиталдың меншік капиталға қатынасын білдіретін қарыз қаражатардың меншік қаражаттарына қатынасы коэфициентін
2011жылы К= 737 321 273 / 1 703 642 949=0,4 2012жылы К= 1 047 263 355/2 096 573 963=0,4 2013жылы К= 1 158 306 249 / 2 487 477 272=0,4
Баланстың өтімділігін талдау. Қаржылық тұрақтылығын талдамай кәсіпорынның қаржылық жағдайын бағалау толық емес болып табылады. Кәсіпорынның балансының өтімділігін талдау арқылы активтердің жағдайы мен пассивтердің жағдайы салыстырылады. Бұл өз кезегінде кәсіпорынның өз қарыздарын жабу деңгейін бағалауға мүмкіндік береді. Өтімділік деңгейіне байланысты, яғни ақша қаражатына айналу жылдамдығына байланысты, кәсіпорын активтері келесідей топтарға бөлінеді: 1. Өтімді активтер = Ақша қаражаттары + қысқа мерзімді қаржылық салымдар 2. Тез өтімді активтер = қысқа мерзімді дебиторлық берешектер+басқа да қысқа мерзімді активтер; 3. Жәй өтімді активтер = Қорлар−Болашақтағы шығындар+ҚҚС+Ұзақ мерзімді қаржылық салымдар+Ұзақ мерзімді дебиторлық берешектер; 4. Өтімділігі төмен активтер= «Ұзақ мерзімді активтер» бөлімінің жиыны –Ұзақ мерзімді қаржылық салымдар.
3-кесте. Ұйымның пассивтерінің төлену мерзімінің деңгейі бойынша және баланс активтерінің өтімділік деңгейі бойынша топтамалары
Баланс пассивтері оларды төлеу мерзімінің деңгейіне байланысты топтарға бөлінеді: 1. Ең жедел міндеттемелер = Кредиторлық берешектер+Басқа да қысқа мерзімді міндеттемелер; 2. Қысқа мерзімді пассивтер=Қысқа мерзімді займдар, несиелер («Қысқа мерзімді міндеттемелер» бөлімінен); 3. Ұзақ мерзімді пассивтер= «Ұзақ мерзімді міндеттемелер» бөлімінің жиыны; 4. Тұрақты пассивтер= «Капитал» бөлімінің жиыны−Болашақтағы шығындар (1-ші бөлімнен «Қысқа мерзімді активтер»+ «Болашақтағы табыстар» (3-ші «Қысқа мерзімді міндеттемелер» бөлімінен) Баланстың өтімділігін анықтау үшін активтер мен пассивтердің келтірілген топтарын салыстыру керек. Баланс толық өтімді болып табылады, егер келесідей шарттар орындалса: ● Өтімділігі жоғары активтер ≥ Ең өтімді міндеттемелер; · Тез өтімді активтер > Қысқа мерзімді пассивтер; · Жәй өтімді активтер > Ұзақ мерзімді пассивтер; · Өтімділігі төмен активтер < Тұрақты пассивтер. Егер кейбір теңсіздіктер келтірілген шектеулермен сәйкес келмесе, онда баланс өтімділігінің абсолюттік деңгейден айырмашылығы жоғары деңгейде екенін көрсетеді. Бір топтамадағы қаражаттардың жетіспеушілігінен (артықшылығынан) екінші топтамадағы өтімділігі төмен активтер басқа топтамадағы өтімді активтерді алмастыра алмайды және керісінше. Өйткені ең жедел міндеттемелер өтімділігі төменірек активтер есебінен жабыла алмайды.
Жыл А1 < П1 баланс теңсіздігі сақталған, баланс өтімді А2 > П2 баланс теңсіздігі сақталған, баланс өтімді А3 > П3 баланс теңсіздігі сақталған, баланс өтімді А4 < П4 баланс теңсіздігі сақталған, баланс өтімді
Жыл А1 > П1 баланс теңсіздігі сақталмаған, баланс өтімді емес А2 > П2 баланс теңсіздігі сақталған, баланс өтімді А3 > П3 баланс теңсіздігі сақталған, баланс өтімді А4 < П4 баланс теңсіздігі сақталған, баланс өтімді
Жыл А1 > П1 баланс теңсіздігі сақталған, баланс өтімді А2 > П2 баланс теңсіздігі сақталған, баланс өтімді А3 > П3 баланс теңсіздігі сақталған, баланс өтімді А4 < П4 баланс теңсіздігі сақталған, баланс өтімді
1) Ағымдағы өтімділік коэфициентін. Бұл ағымдағы пассивтердің ағымдағы активтермен жабылу деңгейін көрсетеді. Бұл шама қаншалықты жоғары болса, қысқа мерзімді міндеттемелерді төлеу сенімділігі соншалықты жоғары болады. Ктл = (қысқа мерзімді активтер-болашақтағы шығындар)/қысқа мерзімді міндеттемелер
2011 жылы К= 332 142 054/254 479 855=1,3 2012 жылы К= 278 215 287/284 881 854=1 2013 жылы К=265 393 885/243 246 652=1,1
2) Мерзімді өтімділік коэфициенті (Жедел өтімділік коэффициенті) бұл коэфициентағымдағы өтімділік коэфициентіне қарағанда ағымдағы активтердің аз бөлігі қамтылады, яғни материалдық өндірістік қорлар есептелмейді. Мерзімді өтімділік коэфициенті кәсіпорынның қысқа мерзімді міндеттемелерді тартылған қаражаттар есебінен, қысқа мерзімді қаржылық салымдар және шоттағы қаражаттар есебінен (дебиторлық берешектер) жабу әдістерімен сипатталады. Кликв. = (Ақша қаражаттары+Қысқа мерзімді салымдар+Қысқа мерзімді дебиторлық берешектер)/Қысқа мерзімді міндеттемелер
2011 жылы К=564 376+274 596/1 316 124=0,6 2012 жылы К=1 303 613+449 614/1 099 453=1,6 2013 жылы К=3 439 182+431 140/1 565 447=2,5
3) Абсолютті өтімділік коэфициенті кәсіпорынның өзінің қысқа мерзімді міндеттемелерін өтімділігі жоғары активтердің және қысқа мерзімді қаржылық салымдар есебінен жабу қабілетімен сипатталады. Ол қысқа мерзімді қарыз міндеттемелердің қай бөлігі тез арада жабылатындығын көрсетеді. Кабс.ликв.= (Ақша қаражаттары + Қысқа мерзімді қаржылық салымдар)/ Қысқа мерзімді міндеттемелер. 2011 жылы К=564 376/1 316 124=0,4 2012 жылы К=1 303 613/1 099 453=1,2 2013 жылы К=3 439 182/1 565 447=2,2
4) Қаржылық тұрақтылық коэффициенті. Қаржылық тұрақтылық коэффициенті - компанияның жиынтық активтеріндегі таза активтерінің үлесі. Қаржылық тұрақтылық коэффициенті компанияның меншікті капитал есебінен қаржыландырылатын активтердің үлесін көрсетеді. Ол, меншікті қаражаттары мен ұзақ мерзімді несиелер мен зайымдардың қосындысын актив жиынтығына бөлу арқылы анықталады. Бұл коэффициент үшін стандарт ретінде 0,5 - 0,7 аралығындағы интервалдағы мағына қолданылады.
2011 жылы К=1 299 494 766/1 703 642 949=0,7 2012 жылы К=1 601 128 456/2 096 573 963=0,7 2013 жылы К=1 962 603 999/2 487 477 272=0,7
5) Автономия коэффициенті кәсіпорынның жалпы қаражаттарының құра-мындағы меншік қаражаттарының қайнар көзінің үлесін көрсетеді және ол былай анықталады: Автономия коэффициенті = меншік және оған теңестірілген қаражаттар көзі/ баланс жиынтығы
2011 жылы К=966321676/1703642949=0,57 2012 жылы К=1049310608/2096573963=0,5 2013 жылы К=1329171023/2487477272=0,5
4-кесте. Үш жылдық табыстары мен шығыстары* мың тг
4 кестедегі мәліметтерге назар аударсақ, өткізілген өнім мен көрсетілген қызметтердің өзіндік құны кәсіпорында өндірістік ресурстардың пайдаланылуын және нәтижелерін көрсетеді. Өзіндік құн 2012 жылы 16 %-ға өссе, 2013 жылы 5 % -ға өсіп отыр. Жалпы пайдаға келетін болсақ, ол өнімнің өзіндік құны мен өткізілген өнімнен түскен табысқа тәуелді. 2012 жылы 255 100 643 мың тг-ге көбейсе, 2013 жылы 296 703 622 мың тг-ге жоғарылап отырғанын байқаймыз. Өткізілген өнім мен көрсетілген қызметтер бойынша шығындар 2011 жылы 159 971 мың тг болса, 2012 жылы 193 391 мың тг, ал 2013 жылы 154 403 мың тг-ні құрап отыр. Яғни, шығындардың 2012 жылдан қарағанда 2013 жылы төмендеп отырғанын көріп отырмыз. Әкімшілік шығындар 2012 жылы 28 %-ға, ал 2013 жылы 18 %-ға ұлғайып отыр.
Аталған мәселелерді шешу, компанияға пайдалылығы тұрғысынан дипломдық жұмысқа таңдалған тақырыптың себебін және өзектілігін анықтау. Менің таңдап алған дипломдық жұмыс тақырыбым «Кәсіпкерлік қызметтегі қаржылық тәуекелді бағалау». Бұл тақырып бойынша мен өз дипломдық жұмысымда жазу барысында кәсіпорынның өтімділігін,төлем қабілеттілігін, Альтман моделі бойынша банкроттылық ықтималдылығын т.б. көрсеткіштерді есептедім. Сонымен қатар, қаржылық-шаруашылық қызметін реттеу арқылы кәсіпорынның болашақтағы табыстылығының артуын зерттеуім қажет. Таңдалған диплом тақырыбы қазіргі таңда өзекті тақырыптардың бірі болғандықтан, өзгертілген жоқ.
Не нашли, что искали? Воспользуйтесь поиском:
|