КӨЗГЕ ЯҢГЫРГА КАДӘР 9 страница

— Йә-йә, яра­мый алай, без­гә рәх­мәт әй­те­гез! Сез­дән со­рау алу­ның ки­рә­ге кал­ма­ды!— Тиз-тиз язып, кыз­ның ку­лы­на кә­га­зь тот­тыр­ды.— Мо­ны­сын де­жур­ный­га би­рер­сез. Юк­са чы­гар­мас. Ә те­ге­сен, кая, ки­тер әле! Мон­да ку­ям!— Ашы­гып-ашы­гып тө­ен­че­ге­нә кыс­тыр­ды да, аны­сын Мар­фа­га суз­ды.— Бар, сең­лем! Ба­ры­сы өчен дә га­фу үте­нәм. Чын­нан да га­еп­ле дип уй­ла­ган идек бит. Үз ку­лым бе­лән тот­кан идем шул. Ян­гын чык­кан як­тан ки­леп төш­мә­гән бул­са, бу бә­ла­гә тар­мас та иде.

Мар­фа­ны, җи­ңен­нән то­тып, ишек­кә ки­тер­де.

— Ху­шы­гыз!

Кыз ба­шын гы­на сел­ке­де һәм сал­мак адым­на­ры бе­лән озын ко­ри­дор бу­ен­ча ат­ла­ды. Тик­ше­рү­че Вась­ка Дур­ной аның ар­тын­нан кү­зе бе­лән оза­та кал­ды. Кыз, та­гын да сал­мак­ хә­рә­кәт бе­лән ку­лын суз­ды, кар­шы­сы­на чы­гып бас­кан де­жур­ный ми­ли­ци­о­нер ха­тын­га кә­га­зь тот­тыр­ды һәм тө­ен­че­ген ко­чак­ла­ган ки­леш ат­ла­ды да ат­ла­ды. Бер­кая бо­рыл­ма­ды һәм тук­та­ма­ды. Юл ур­та­сын­нан бар­ды да бар­ды.

Йө­зен­нән хуш ис­ле җил сы­пы­рып үт­те, ба­су­лар­да җит­лек­кән иген тә­ме, ик­мәк җы­лы­сы иде бу. Шун­да гы­на Мар­фа ай­ны­ган­дай бул­ды, уңын-су­лын ка­ран­ды һәм үк­сеп елый-елый йө­ге­рә баш­ла­ды. Ты­ны кы­сы­лып, та­ма­гы­на ту­зан утыр­ды. Әм­ма кыз тук­та­ма­ды, күз­лә­рен­нән яшь ак­ты, җа­ны тет­рәп үк­се­де, кем­нән­дер кур­кып кач­кан төс­ле чап­ты да чап­ты. Хәт­та юл­га ар­кы­лы ак­кан инеш­не дә ерып кы­на чык­ты һәм, ка­ен­сар­га ке­реп, ка­ен­нар ара­сы­на кап­лан­ды.

... Ты­ныч, рә­хәт. Әй­лә­нә-ти­рә­дә яшел чи­рәм. Ал­га та­ба үр ме­нә. Ә Са­му­ил бе­лән Мар­фа янә­шә ба­ра­лар да ба­ра­лар. Әйе, рә­хәт шул. Еге­те тү­гел, ин­де ире икән, имеш. Кый­мый­ча гы­на кү­тә­рел­гә­ләп бер-бер­се­нә ка­рый­лар. “Са­му­ил,— ди Мар­фа,— си­нең күз­лә­рең ка­раң­гы кө­рән тү­гел иде­ме­ни? Ни­гә ачык зәң­гәр төс­кә кер­гән­нәр?” Ә ул — ел­мая: “Мин хә­зер шу­лай ин­де!”— ди. Ка­рый. Ара­ла­ры ерак­ла­ша ба­ра. Яшел чи­рәм үзал­ды­на сар­га­еп, бас­кан җир­лә­ре саз­лык­ка әве­ре­лә. Ара­ла­рын­да әл­лә нит­кән чо­кыр, уп­кын. Буй­га су­зыл­ган. Һа­ман ки­ңәя. “Са­му­ил!”— дип кыч­кы­ра Мар­фа. Ә ул — эн­дәш­ми. “Ни­гә әйт­ми­сең? Ча­кыр­саң, хә­зер яны­ңа ба­рып җи­тәр идем!”— ди Мар­фа. Ә ул һа­ман зәң­гәр күз­лә­рен ту­ты­рып ка­рап тик то­ра, ера­гая. Ни­дер эй­тә, ише­тел­ми. Әл­лә та­тар­ча эн­дә­шә ин­де шун­да? Юк, та­вы­шы рус­ча яң­гы­рый бу­гай? Аң­ла­шыл­мый бит...

— Что слу­чи­лось, доч­ка? Че­го та­кой?

Мар­фа ба­шын кү­тәр­де, кар­шы­сы­на ие­леп, аңар­га ак са­кал­лы тү­гә­рәк ке­нә бер та­тар кар­ты дә­шә икән. Кыз си­ке­реп тор­ды. Итәк­лә­рен как­ты.

— Нәр­сә кы­зым? Че­го та­кой?

— А вот, ус­та­ла и зас­ну­ла...

— А я ду­мал, что-че­го не­доб­рый...

— Ни­че­го, спа­си­бо, ба­бай, за то, что раз­бу­ди­ли!

Ул-бу бул­ды­мы дип бор­чы­лып кил­гән ба­бай ел­ма­еп җи­бәр­де.

— Ни­че­го, доч­ка, бы­вайть-бы­вайть... От­ку­да бу­дешь?

Мар­фа ту­ган авы­лы­ның исе­мен әйт­те. Ба­бай һа­ман ел­ма­еп то­ра бир­де. Аның нур­ла­нып бал­кы­ган йө­зе Мар­фа­ның кү­ңе­ле­нә ягым­лы­лык сал­ды. Уй­ла­ры да, күр­гән тө­ше дә берь­ю­лы оны­тыл­ды. Юга­ры­га ме­неп җи­теп, ин­де авы­шыр­га да әзер­лән­гән ко­яш дөнья йө­зе­нә шат­лык бү­ләк итә иде. Кыз үзе­нең мон­да ни­чә сә­гать­ләп ят­кан­лы­гын ча­ма­лар­га ма­таш­ты. Ба­бай­дан со­рар­га ях­шы­сын­ма­ды. Тө­ен­че­ген ку­лы­на алып, үз юлы бе­лән ат­ла­мак­чы иде, чы­бык сын­ды­рып ма­таш­кан бу та­тар кар­ты аны тук­тат­ты:

— Са­дись, доч­ка, са­дись. Я ведь ту­да еду.— Ба­ра тор­ган ягы­на та­ба ку­лы бе­лән изи-изи күр­сәт­те.— Вот моя ко­бы­ла, хо­ро­ша ло­шад­ка, хо­ро­ша! На­ши де­рев­ня, ведь, в той сто­ро­не. До это­го до­ве­зу, как это... Һе-һе!.. Вот па­мя­ть. Ну лад­ны, там ска­жу!..

— Спа­си­бо, ба­бай!

— Даг бог зд­ра­вия, доч­ка, дай­ты бог!

— Вам то­же!

Ар­ба­сын­да ба­бай ял­гы­зы гы­на тү­гел иде. Ба­шын-чә­чен бөр­кә­неп утыр­ган ха­ты­ны, Мар­фа­ны әй­дәк­ләп ки­те­рү­ен күр­гәч, ярат­ма­ды бул­са ки­рәк, йө­зен чит­кә бор­ды. Бу кы­ла­ны­шын кү­реп ал­ган кыз кы­ен­сы­нып куй­ды. Әм­ма ба­бай һа­ман да кыс­тый иде:

— Са­дись, доч­ка, са­дись!..

Үзе ха­ты­ны яны­на ме­неп, ал­га ка­рап утыр­ды, дил­бе­гә­не ку­лы­на ал­ды. Әм­ма Мар­фа һа­ман да тә­вәк­кәл­лә­ми то­ра иде. Ба­бай мо­ны күр­гәч, ашык­ты­рып ка­ра­ды, ә кыз мыш­тыр­дый бир­де. Ул да тү­гел, йө­зем ярым кап­лап, те­ге әби бо­ры­лып ка­ра­ды, ба­шын сел­кеп:

— Са­дыс-са­дыс...— дип үтен­де.

Мар­фа­га шул сүз ге­нә җит­мә­гән икән, җә­һәт ке­нә ар­ба­га мен­де, арт­ка ка­рап утыр­ды. Ас­ка ка­лын итеп тү­шәл­гән пе­чән җы­лы­сы озак­ла­мый тә­не­нә күч­те. Авыр гы­на куз­га­лып кит­кән ат рә­хәт­лән­де­реп юыр­та бир­де.

Бе­раз юл үт­кәч, ба­бай ел­ма­еп кы­на Мар­фа­га бо­рыл­ды да со­рап куй­ды:

— Го­во­рят, наш Ис­ма­гил у вас по­жар де­лал, не знам?

— Знам, ба­бай, знам,— дип бел­де­рер­гә ашык­ты Мар­фа.— Толь­ко, ба­бай, это не он за­жег. Его неп­ра­виль­но об­ви­ни­ли! То­го, кто де­лал, пой­ма­ли, ба­бай! Ско­ро и Ис­ма­и­ла ос­во­бо­дят...

Кыз­ның бу ка­дәр бел­дек­ле сөй­ләү­лә­рен­нән ба­бай үзе ге­нә тү­гел, янын­да­гы әби­се дә ап­ты­рап кит­те. Алар Мар­фа­га дүрт күз бе­лән те­кәл­де­ләр. Яңа­дан да яңа хә­бәр­ләр­не ише­тә­се­лә­ре кил­де. Го­рур итеп ба­шын кү­тәр­гән, әм­ма ка­бат бер сүз дә эн­дәш­мә­гән кыз­га ба­бай та­гын да со­рау би­рер­гә уй­ла­ды. Аты­ның дил­бе­гә­сен тә­мам ку­лын­нан тө­ше­реп, бо­ры­лып ди­яр­лек утыр­ды. Үзе ке­бек хәй­лә­кәр сый­фат­лы би­я­се исә, ху­җа­сы­ның юл­дан кү­ңе­ле чит­ләш­кә­нен си­зе­неп, ак­ры­ная-ак­ры­ная тук­та­ды һәм рә­хәт­лә­неп иген ба­су­ын­нан аш­лык ба­шак­ла­рын гы­на сай­лап чәй­нәр­гә ке­реш­те.

— От­ку­да знам, доч­ка, от­ку­да знам?

— Мар­фа рә­хәт­лә­неп ел­май­ды.

— Знам, ба­бай, очень хо­ро­шо знам, я ведь его не­вес­та! Толь­ко что, то-есть ут­ром у сле­до­ва­те­ля бы­ла, в ми­ли­ции! Там ска­за­ли!

— Кту ска­зал?

— Этот, как его, Вась­ка Дур­ной.

— А-а, ес­ли Дур­ной, то вер­но, зна­чит прав­да и ес­ть!

— Прав­да-прав­да, ба­бай, по­верь мне. Ис­маи­ла, на­вер­но, уже ос­во­бо­ди­ли.

— Ву ра­дость ка­куй!

Ал­гы ягы­на та­ба бо­ры­лып, ар­ба­дан тө­шеп бар­ган дил­бе­гә­се­нең очын эләк­те­реп ал­ды да, би­я­се­нә эн­дәш­те:

— На-а, мал­кай, ях­шы хә­бәр­ләр алып кай­та­быз икән, әл­хәм­де­лил­лаһ! Йө­гер­сәң дә бу­ла, чап­саң да ярый!

Мо­ңа ка­дәр эн­дәш­мә­гән ха­ты­ны, ча­бып бар­ган ат­ка әле бая гы­на ба­бай сын­ды­рып бир­гән чы­бык бе­лән су­гып, Мар­фа­ның сүз­лә­рен­дә олы мәгъ­нә күр­гән­дәй, кар­тын­нан со­рап куй­ды:

— “Не­вес­та” дип әй­тә­ме? Шу­шы ми­кән­ни ин­де ул кыз?

— Не­вес­та-не­вес­та, хо­ро­ша не­вес­та!— дип ба­бай рә­хәт­лән­де­реп ел­май­ган хә­лен­дә аңа тиз ге­нә җа­вап та бир­де.

— И карт юләр,— ди­де ха­ты­ны, ире­нә тер­сә­ге бе­лән төр­теп.— Кыз­лар күр­сәң, ко­ты­ра баш­лый­сың... Бик чи­бәр нәр­сә­кәй бит бу!..

— Хо­ро­ша не­вес­та, хо­ро­ша!

Мар­фа­га бик тә, бик тә рә­хәт, кү­ңел­ле бу­лып кит­те. “С­па­си­бо, ба­бай!” Җа­ны шу­лай дия-дия сө­е­нә иде.

Ба­бай атын юл ча­ты­на җи­ңел ге­нә ки­те­реп тук­тат­ты.

— Ну, доч­ка, нам — сю­да, вам — ту­да!

Мар­фа ап­ты­рап кит­те. “Ка­ра әле, без­нең Ис­мә­гыйль ди­гән­нәр иде тү­гел­ме соң? Авыл­даш­ла­ры бу­лып чык­ты­лар бит! Ба­ры­бер алар­га ба­рыр­га ни­ят­лә­гән идем ин­де, ях­шы икән әле!”— дип, та­тар­ның ар­ба­сын­да юлын дә­вам итәр­гә уй­ла­ды һәм:

— Я, ба­бай, так­же с ва­ми еду! К Ис­маи­лам зай­ду!

— Ка­ра-ка­ра, нәр­сә ди ул? Ис­мә­гыйль­ләр­гә ба­рам, ди­ме? Бул­ма­ган­ны, оят ки­рәк аз­рак!

Ба­бай­ның әби­се Мар­фа­ны авыл­га алып кай­та­сы кил­мә­де, тер­сә­ге бе­лән кар­ты­на төр­теп-төр­теп куй­ды. Алар­ның ни сөй­ләш­кән­нә­рен Мар­фа ачык ишет­мә­гән­лек­тән, бер нәр­сә дә аң­ла­ма­ды.

— Ха­лык ни әй­тер? Без алып кил­гән бу­лып чы­га­быз! Юк-юк, әни­лә­ре дә эз­ли тор­ган­нар­дыр бу ба­ла­ны, кайт­сын авы­лы­на! Го­мер бул­ма­ган эш. Өй­лә­нер­гә исә­бе бар икән, Ис­мә­гыйль үзе дә бик ос­та алып кай­тыр! Төш­сен!

Әби тор­мыш­ны бе­леп су­ка­лый иде. Ба­бай кы­ен­рак хәл­дә кал­ды. Шу­лай да Мар­фа­га аң­ла­тып ка­рар­га бул­ды:

— Доч­ка, ведь ка­кое де­ло, мой ста­ру­ха го­во­рит, обы­чай, го­во­рит, не раз­ре­ша­ет. Нель­зя те­бе в наш де­рев­ня-то, очень нель­зя. Пой­ми, доч­ка, го­ро­ша же­лая го­во­рит. Обы­чай-то есть, та­кой вот де­ло-то. Этот пре­ме­та та­куй. Ка­кая не­вес­та без же­ни­ха до­мой зай­дет, та не­вес­та не­хо­ро­ша бу­дет. Же­них при­ве­дет. Ой же­них у те­бя, доч­ка, та­кой хо­рош. Нель­зя, ведь, очень нель­зя! Доб­ро хо­чу, пло­хо­го не хо­чет ба­бай. Мой ста­ру­ха го­во­рит прав­ду. Она из-за доб­ра так го­во­рит!

Әм­ма кыз аны тың­лар­га те­лә­мә­де. Ис­мә­гый­лен бик тә са­гын­ган­лы­гы сә­бәп­ле, йорт­ла­рын гы­на бул­са да кы­рын кү­зе бе­лән кү­реп ки­тә­се, кү­ңе­лен ты­ныч­лан­ды­ра­сы кил­де. Бәл­ки кай­тып та җит­кән­дер? Юк-юк, ар­ба­дан тө­шеп кал­са да ка­лыр, җәяү ба­ра­чак ул!

— Ба­бай, я уж к ним в дом не зай­ду. Так, кра­еш­ком гла­за на них пос­мот­рю. Не бой­тесь, ни­че­го не бу­дет!

Мар­фа­ның үте­неч ка­тыш сүз­лә­рен ишет­кәч, ба­бай уй­га кал­ды. Әм­ма әби­се та­гын тын­гы­лык бир­мә­де. Тер­сә­ге бе­лән ка­быр­га­сы­на төр­теп-төр­теп ал­ды:

— Нәр­сә ди ул ба­ла? Ба­рам дип әй­тә тү­гел­ме соң? Әл­лә аң­ла­та бел­мә­дең­ме? Җе­беп тор­ма ин­де!

“Та­тар­да ир­ләр ха­тын­на­ры өс­тен­нән ида­рә итә­ләр дип сөй­лә­гән бу­ла­лар, бер дә бе­леп әйт­ми­ләр икән!— Мар­фа шу­шы фи­ке­рен­нән ел­ма­еп куй­ды.— Ка­ра ни­чек изә ба­бай­ны!”

Карт­лач, та­гы да ар­ба­да­гы кыз­га бо­ры­лып, җай гы­на аң­ла­тыр­га ке­реш­те, бу юлы­ та­вы­шы ачу­лы­рак иде:

— Иди, доч­ка, иди! Ес­ли на­до, мать Ис­ма­гый­ла от ме­ня уз­на­ет, что его ос­во­бо­ди­ли. Расс­ка­жу, что ты — хо­ро­ша не­вес­та ска­за­ла. Нель­зя те­бе к ним. Вот Ис­ма­гыйль при­дёт, сам к те­бе и, этот, при­дёт. Так хо­ро­ша бу­дет... Әйе, ба­лам, әйе!..

Ба­бай сүз­лә­рен та­тар­ча бе­тер­гәч, әби­се дә Мар­фа­га та­ба бо­ры­лып, ма­тур­лап үгет­ләр­гә то­тын­ды:

— Ба­р-бар, ба­лам, бар! Әти-әни­ең дә кө­тә тор­ган­нар­дыр... Кай­тып сө­ен­дер үз­лә­рен. Ә без үзе­без әй­тер­без. Си­не күр­дек, ди­яр­без. Ис­мә­гыйль­не ял­гыш­лык бе­лән зин­дан­га сал­ган бул­ган­нар, га­еп­ле ке­ше­не тот­кан­нар, ди­яр­без. Бар, ба­лам, бар!

Ба­бай әйт­кәч, Мар­фа әле ки­ре­лә­нер­гә, ба­ры­бер ан­да ба­ра­сы бар­лы­гын аң­лат­мак­чы да иде, әм­ма әби­нең бу ка­дәр үгет­ләү­лә­рен ишет­кәч, бу уен­нан кайт­ты. Чын­нан да, бәл­ки алар­да шун­дый га­дәт бар­дыр, ырым?

Мар­фа ар­ба­дан төш­те. Тө­ен­че­ген ике кул­лап күк­рә­ге­нә кыс­ты. Мо­ңа ба­бай­ның кү­ңе­ле бул­ды, ел­май­ды да:

— Хо­ро­ша, не­вес­та, очень хо­ро­ша! Будь счаст­ли­ва!— дип, дил­бе­гә­сен тар­тып куй­ды. Авыл­ла­ры­ның ин­де кы­ек оч­ла­ры кү­рен­гән­ле­ген ат та бе­лә иде. Сук­мый­ча да юыр­тып кит­те.

Кыз, ку­лын кү­тә­реп бол­гый-бол­гый:

— Спа­си­бо, ба­бай, спа­си­бо, ба­буш­ка! Счаст­ли­во­го пу­ти!— дип кал­ды. Әм­ма алар арт­ла­ры­на бо­ры­лып ка­ра­ма­ды­лар. Ар­ка­ла­ры­на төш­кән ко­яш ну­ры ул әби бе­лән ба­бай­ның гәү­дә­лә­рен бер­гә ку­шып, очып кы­на ба­ра­лар­дыр төс­ле итеп күр­сә­тә иде.

Мар­фа үз авыл­ла­ры­на та­ба бо­рыл­ды. Юл­да һич­кем юк иде. Тик киң кыр­лар вә үзән­лек­ләр буй­лап зең-зең ит­кән то­нык ти­мер та­вы­шы һәм са­ран­ча­лар-чи­керт­кә­ләр терт-терт си­кер­гә­лә­гә­не ге­нә ише­те­леп куя. Ти­мер­че­ләр урак те­ши бу­гай? Ни ка­дәр ва­кыт­лар үт­кән. Әле ки­чә ге­нә чә­чел­гән­нәр төс­ле иде, үсеп тә җит­кән­нәр. Урак­ка тө­шәр ва­кыт­лар да якын­ла­ша.

Ко­яш, Мар­фа­ның күз­лә­ре­нә кы­рын-кы­рын ка­рап, юри ша­яр­тып уй­ный­дыр төс­ле иде. Кыз әле кы­тык­ла­нып, әле те­ге ба­бай бе­лән әби­нең нин­ди ях­шы ке­ше­ләр бу­лу­ла­рын исе­нә тө­ше­реп, әле Ис­мә­гый­ле­нең ме­нә тиз­дән азат ите­лә­се­нә чын кү­ңе­лен­нән ыша­нып, шул уй­ла­рын­да кө­лә-ел­мая кай­та бир­де. Әм­ма еге­те мәсь­ә­лә­сен­дә әле­гә ашы­гып уй­лый иде ул.

XII

Су­зып-су­зып кы­на те­ле­фон сыз­гыр­ды. Ай­зик­ның сак ко­ла­гы куз­га­лып-куз­га­лып ал­ды. Әм­ма ху­җа­би­кә йо­кы­сын­нан уя­ныр­га те­лә­ми иде бу­гай. Те­ле­фон та­выш бир­де. Ул та­гын ка­бат­ла­на­чак. Ай­зик ху­җа­би­кә­нең бүл­мә­се­нә үт­те, би­тен яла­ды. Аль­би­на, ире­неп ке­нә:

— Ки­рәк­ми, ки­рәк­ми ин­де!— дип ың­гы­раш­ты.

Ул, га­дә­те бу­ен­ча уры­ны­на шә­рә тән бе­лән чу­мып, изе­леп-йон­чып йок­лар­га яра­та иде.

Те­ле­фон та­гын су­зып-су­зып кы­на сыз­гыр­ды.

Бу юлы ху­җа­би­кә күз­лә­рен ач­ты, труб­ка­ны ку­лы­на ал­ды. Йо­кы ара­лаш эн­дәш­те:

— Әйе-әйе, мин тың­лыйм!

Шал­ты­рат­кан ке­ше ире иде. Ин­де ни­чә көн­нәр Мәс­кәү­дә биз­нес эш­лә­ре бе­лән мәш­гуль бу­лып, көн­нең те­лә­сә кай­сы ва­кы­тын­да ха­ты­ны­на шал­ты­ра­та, хә­лен бе­ле­шә, бү­ген-ир­тә­гә кай­тып җи­тәм дип әй­тә, мә­хәб­бә­те ха­кын­да сөй­ли.

— Тың­лыйм-тың­лыйм, Ген­на­дий!

Аль­би­на то­рып утыр­ды. Зат­лы йом­шак юр­га­нын ачып, чит­кә кай­тар­ды. Шә­рә кал­ган тә­нен­нән оя­лып­мы, әл­лә ин­де ита­гать бе­леп­ме, Ай­зик шың­шый-шың­шый үз бүл­мә­се­нә чык­ты.

Ген­на­дий­ның та­вы­шы бик бор­чу­лы иде.

— Мин ки­чә кич си­ңа шал­ты­рат­тым, ни­гә те­ле­фон­да юк идең? Нәр­сә бул­ды?

Ха­ты­ны уй­лар­га өл­гер­мә­де, әм­ма га­дәт­лән­гән җа­ва­бын бир­де:

— Һич­нәр­сә бул­ма­ды, Ай­зик­ны йөрт­тем!

— Шу­лай соң­га кал­ган­чы­мы? Мин бит ун­бер­дә шал­ты­рат­тым!

— Ай­зик те­лә­гәч, мин ниш­ли алам? Ни­гә­дер кә­е­фе ки­теп то­ра.

— Да­ру бир!

— Бир­дем, фай­да­сы бул­ма­ды. Әл­лә кай­да тү­гел идем бит, подъ­езд тө­бен­дә ге­нә!

Аль­би­на әл­бәт­тә ал­дый һәм ял­га­ны то­ты­ла­ча­гын бел­ми иде. Ире чы­гы­рын­нан чы­га язып ди­яр­лек та­гын үкер­де:

— Мин Ва­рис­ка да шал­ты­рат­тым. Ул си­не ка­рап кил­де. Зво­нок та бир­гән, подъ­езд ти­рә­лә­рен­дә йөр­гән. Бор­чы­лып бет­тем. Си­не тап­ма­ган!

Әм­ма ха­ты­ны­ның исе дә кит­мә­де, шун­да ук ба­шы эш­ләп ал­ды:

— Ты­ныч­лан, ир­кәм, ты­ныч­лан! Ай­зик ми­не һич­кем­нән ким­сет­тер­ми, яным­да сак­лап кы­на йө­ри. Чит­кә­рәк кит­кән бул­ган­быз­дыр. Көн­нәр буе өй­дә ге­нә уты­ру кү­ңел­сез бит. Кайт ин­де тиз­рәк, кө­тә­без. Ике­без дә кө­тә­без. Ай­зик, ба­ра да, гел си­нең ки­ем шка­фың­ны ис­ни... Ул да са­гын­ды!

Бу сүз­лә­рен ишет­кәч, ире эреп кит­те бул­са ки­рәк, та­вы­шы ты­ныч­лан­ды, сүз­лә­ре дә ягым­лы бу­лып ише­те­лә баш­ла­ды:

— И җан ки­сә­гем, си­нең өчен ге­нә бор­чы­лып әй­тәм бит. Ул-бу хә­тәр­ләр­дән Ал­лаһ сак­ла­сын! Тө­ше­мә дә ян­гын, гел по­жар ке­рә. Кот­ла­рым оча ин­де. Ме­нә бү­ген бер ки­ле­шү­не тө­гәл­ли ал­сам, кич­ке рейс бе­лән Ка­зан­га очар­мын дип то­рам...

— И-и-и юлә­рем! Төш тә юрый бел­мә­гәч, ни­гә дип кү­рә­сең алар­ны? Ян­гын — ях­шы фал, ни­ка­дәр көч­ле­рәк, шул­ка­дәр әй­бәт­рәк! Ба­йый­сың ди­гән сүз, че­реп ба­йый­сың!

Аль­би­на­дан бу сүз­ләр­не ишет­кәч, Ген­на­дий үке­реп җи­бәр­де. Биз­нес­ка ке­реп кит­кән­че үзе­нең хис­лә­рен бо­лай кыр­гый рә­веш­тә әкә­мәт итеп бел­дер­ми иде, хә­зер үз­гә­реп бет­те. На­чар­га да үке­рә, ях­шы­га да. Имеш, йо­ла­сы шун­дый. Кем­нең ни­чек үке­рү­е­нә ка­рап ак­ча­сы ар­та, эше уңыш­лы­рак ба­ра. Әй­тик, го­рил­ла ке­бек бии-бии үкер­сәң, си­нең эш­ләр уңыш­лы, баш­ка су­га-ка­га уһыл­да­саң — отт­ыр­дың, авыз­ны дүрт бар­мак бе­лән яба-яба һо-һо кил­сәң — бу то­вар һич­шик­сез си­не­ке, аһ-уһ кил­сәң — кай­гың бар, яки банк­рот­лык яный, гү-гү дию — мә­хәб­бәт һәм бә­хет... Мор­за сис­те­ма­сы ке­бек, ба­ры­сын да сөй­ләп бе­те­рер­гә мөм­кин тү­гел. Ком­мер­ция һәм биз­нес­та шу­шы­ны бел­ми­чә эш­кә то­тын­ган ке­ше­ләр бе­рен­че көн­не үк уңыш­сыз­лык­ка оч­рый­лар.

— Нәр­сә алып кай­тыйм үзе­ңә, җан ки­сә­гем?

— Бер­нин­ди әй­бер дә ки­рәк­ми. Үзең кайт тиз­рәк!

— Мин мон­да си­ңа атап тун ал­ган идем, ма­тур, яра­тыр­сың дип бе­ләм!

— Нәр­сә­гә алар шул­ка­дәр?

Аль­би­на­ның исе­нә яңа та­ныш­кан дус­ты Хан­бал кил­де. Кух­ня тә­рә­зә­се­нең чел­тә­ре юк иде бит. Алып кайт­сын әле Ген­на­дий!

— Ир­кәм, чел­тәр алып кайт! Кух­ня тә­рә­зә­се­нә. Бик әл­лә ни зат­лы­сы ки­рәк тү­гел.

— Без­не­ке бар бит әле...

— Бар дип, ис­кер­де­ләр ин­де, алыш­ты­рыр­га ва­кыт!

— Та­гын нә­рсә?

— Ко­чак­лыйм, үбәм, са­гы­нып кө­тәм!

— Мин дә! Ай­зик­ка сә­лам!

Сөй­лә­шү­лә­ре шу­шы­ның бе­лән тә­мам­лан­ды. Аль­би­на, уры­нын­нан куз­га­лыр­га те­лә­ми­чә су­зы­лып-тар­ты­лып, ка­бат йом­шак тү­шәк­кә чум­ды.

— Ка­за­лып кит­сен­нәр әле, йок­лыйм!..

Бе­раз ят­ты, әм­ма йо­кы­сы ачыл­ган иде ин­де. То­рыр­га бул­ды. Та­гын те­ле­фон шал­ты­ра­ды.

— Ә-ә, Ва­рис, сә­лам, ки­чә ми­не эз­лә­дең­ме­ни?

Те­ге­се ак­ла­нып ма­таш­ты. Һәр­хәл­дә Ген­на­дий өй­дә югын­да Аль­би­на яны­на бер­се­нең дә ки­лер­гә ха­кы юк иде. Бел­мәс­сең, дус ке­бек йө­рер­ләр, ха­ты­ның­ны ко­чар­лар. Шун­лык­тан ире югын­да ха­ным япа-ял­гы­зы ка­ла, кем­нәр­нең­дер чит­тән ге­нә кү­зәт­кән­нә­рен дә тоя, сер ге­нә бир­ми. Алар­ның имин­ле­ге ха­кын­да кай­гыр­та­лар икән, на­чар­мы?

— Шал­ты­рат­ты, үзе шал­ты­рат­ты дим бит! Бәл­ки кай­тыр! Шпи­он!

Ва­рис та­гын ак­ла­на баш­ла­ды бу­гай, Аль­би­на, аны тың­лап та бе­тер­ми­чә, те­ле­фон труб­ка­сын куй­ды:

— Олак!

Көз­ге ал­ды­на кил­де. Исе­нә күп­тән укы­ган бер хи­кәя ки­леп, үзал­ды­на кө­леп куй­ды. Ни­чек иде әле ан­да? Бер бай кы­зы, ише­ген бик­ләп, ана­дан ту­ма шә­рә ка­ла да үзен көз­ге ал­ды­на арт­тан-ал­дан ка­рый. Чи­бәр­ле­ге­нә га­шыйк бу­ла һәм үзен­нән баш­ка һич­кем­не ярат­мас дә­рә­җә­гә җи­тә. Хез­мәт­тә­ге ас­ра­вы­ның кү­реп кал­га­нын си­зе­нә дә, дөнь­я­ның һәм ан­да­гы бән­дә­ләр­нең нин­ди шак­шы икән­лек­лә­ре­нә үз-үзен ышан­ды­рып, ахыр чик­тә һәр­кем­нән чир­ка­нып, хән­җәр­гә ка­да­ла, үлә. Ах­мак! Бу­ла бит шун­дый­лар!

Көз­ге­дә Ай­зик­ның ишек ар­тын­нан ка­рап тор­га­нын күр­гәч, Аль­би­на ты­е­ла ал­мый­ча кө­леп җи­бәр­де:

— Һай чу­кын­чык, кит мон­нан!

Шың­шый-шың­шый эт яңа­дан үз бүл­мә­се­нә ке­реп кит­те. Ха­ным, ку­лы­на та­рак алып, чәч­лә­рен та­ра­мак­чы иде, бу ни­я­тен­нән ки­ре кайт­ты, өс­те­нә ха­лат са­лып, душ бүл­мә­се­нә та­ба юнәл­де, сөл­ге ба­шын гы­на чы­ла­тып би­ен-ку­лын сөрт­те. Ашык­мый­ча гы­на ки­ем шка­фы янын­да күл­мә­ген яңарт­ты һәм зал­га та­ба ба­шын ты­гып:

— Ай­зик, йө­реп ке­рә­без!— дип дәш­те.

Ин­де күп­тән шу­ны көт­кән эт ачык ишек­тән подъ­езд­га таш­лан­ды. Әм­ма чы­гып йө­гер­мә­де. Ху­җа­би­кә­нең йо­зак­лар­ны бик­лә­гә­нен көт­те. Ха­ным лифт ча­кы­рыр­га уй­ла­ды, әм­ма ул эш­лә­ми иде.

— Чу­кын­ды­лар ин­де!..

Урам­да көз­гә тар­тым ал­тын ко­яш үз би­лә­мә­лә­ре­нә ка­рап сок­ла­на-кө­лә иде.

Ай­зик озак йөр­мә­де, ис­нән­де, йө­гер­де, йо­мы­шын үтә­де дә, Аль­би­на­га ка­рый-ка­рый, ар­тын­нан ияр­де. Подъ­езд тө­бен­дә ике та­тар әби­се һәр­ва­кыт­та­гы­ча кул­ла­ры­на сум­ка­ла­рын тот­кан ки­леш нәр­сә­ләр­дер ха­кын­да вак­лап-вак­лап озын итеп сөй­лә­шә­ләр иде. Утыр­ган эс­кә­ми­я­лә­ре әл­лә кай­чан бу­ял­ган зәң­гәр тө­сен югал­тып яшел­лә­нә-яшел­лә­нә кыр­шыл­ган, тик чит-чит­лә­ре ге­нә элек­ке­ге сый­фа­тын сак­лап кал­дыр­ган иде. Аль­би­на алар­ны ях­шы бе­лә, бер­се — си­ге­зен­че кат­тан, ба­ба­сы бе­лән бер­гә ты­ныч кы­на шө­кра­на кы­лып, Ахи­рәт тор­мы­шы­на әх­бар­лык кы­лып яши, икен­че­се — бе­рен­че кат­та шау­лы тор­мыш бе­лән го­мер ки­че­рү­че га­и­лә­дә то­ра, онык­ла­рын тәр­би­я­ли, алар ка­ни­кул­да бул­гач, рә­хәт әби­гә, төш­кә ка­дәр йок­ла­та үз­лә­рен, то­ру­ла­ры­на ашар­га әзер­ләп, чәй ку­еп кө­тә. Әле ир­тә, авыл­да бул­саң, соң, ди­яр идең, шә­һәр тор­мы­шы өчен ир­тә­рәк. Сә­гать ту­гыз ту­лып, ки­мен­дә-кү­бен­дә унын­чы яр­ты­лар­дыр. Әби­ләр бе­лә: әле бу ва­кыт­та ки­бет­ләр­дә то­вар гы­на бу­ша­та­лар, ки­чә­дән кал­га­нын са­тып бе­те­реп ма­та­ша­лар. Мә­гә­рем ки, ун­бер­ләр­гә, ун­бе­рен­че яр­ты­лар­га ба­рып җит­сә­ләр дә та­ман гы­на!

— Исән­ме­сез, әбе­кәй­ләр!

Алар Аль­би­на­ның үтеп-сү­теп йөр­гән са­ен исән­лек-сау­лык со­раш­ты­ру­ы­на кү­не­геп бет­кән га­дәт бе­лән ялт кы­на эн­дә­шә кал­ды­лар:

— Исән әле, кы­зым, исән әле, Ал­ла­га шө­кер!

— Сау­мы, кы­зым, имин­ме!

Ди­ни бәй­рәм көн­нә­ре бул­ган­да Аль­би­на, бер дә кыз­ган­мый­ча, бу әби­ләр­гә хә­ер-са­да­ка­лар чы­га­рып би­рә, хәт­та кай­ва­кыт шу­шы га­дә­тен бел­гән абыс­тай­лар би­шәү-ал­тау җы­е­ла­лар, рәх­мәт укып, до­га кы­лып ка­ла­лар. Бу хөр­мәт­лә­рен күр­сәт­сә дә, ар­ты­гы­на баз­мый ха­ным. Өе­нә кер­теп Коръ­ән дә укыт­ка­ны юк. Шу­лай да һәр ел са­ен, ире бе­лән язы­лы­шып то­ра баш­ла­ган көн­гә ту­ры ки­те­реп, Ахи­рәт әби­се­нә ал­дан ук күч­тә­нәч­ләр һәм хә­ер ак­ча­сын кер­теп би­рә һәм үзе­нең те­лә­ген ка­бат­лый:

— Без­нең исе­ме­без­гә, фа­ти­ры­быз сау­лы­гы­на, имин тор­мыш­лар өчен Ал­ла­һы тә­га­лә шу­шы­лар­ны ка­бул ит­сә иде, Коръ­ән укы­саң иде, атап!

Аль­би­на оя­лып ки­тә. Тап­кан­нар бит үзен ни­чек атар­га. Мө­сел­ман исе­ме юк иде ми­кән­ни? Аль­би­на! Ба­ла ча­гын­да җи­ңел бу исем, үс­кәч — авыр­ла­ша, йөк ке­бек кү­тә­реп йө­ри­сең төс­ле. Кар­тай­гач ни­чек бу­лыр икән? Аль­би­на әби! Биг­рәк көл­ке ин­де!

Аль­би­на­ның ире­нең дә, үзе­нең дә исе­мен әби юри бо­зып, мө­сел­ман­ча­га ярак­лаш­ты­рып әй­тә:

— Ге­на­сы Га­ли бу­лыр, си­не­ке, кы­зым, Әми­нә! Кал­ган бар җир­лә­ре­гез дә ки­леп то­ра! Укыр­мын, кы­зым, укыр­мын! Бар шар­тын да ту­ры ки­те­реп укыр­мын, Ал­ла­һы тә­га­лә ка­бул итеп ал­сын!..

Не нашли, что искали? Воспользуйтесь поиском: