Г.Қ. Кабылбекова 3 страница

Патологияның табиғи экологиялық аспектілері ең алдымен қауымдасты орналастыруы мен аурулардың таралуының географиялық факторларымен байланысты. Нақты себептерге байланысты олар үш категорияға ыдырайды.

1. Қалыпты тіршілік әрекетінің бұзылуының тікелей себебі ортаның абиотекалық факторлары болуы мүмкін, олар қандай да бір табиғи зонаға тән. Мысалы, үсіктердің, жылу соққыларының, тау-кен ауруының зоналық климатпен, жердің биіктігімен және ультракүлгін сәулеленудің қарқындылығымен байланысы анық. Жергілікті геопатогенді зоналар туралы деректер бар, мұнда радиациялық фонның, геомагниттік өрістің, тектоникалық толқындардың және басқа да факторлардың жергілікті үйлесімі адам денсаулығы үшін жағымсыз жағдайды тудырады.

2. Географиялық факторлардың ролі тамақтанумен байланысты әр түрлі бұзылымдарда байқалады, онда ас немесе ішетін суда ұзақ уақыт ауыстырылмайтын элементтер жоқ немесе тапшылық. Бұл тамақтану кемшіліктері жердің химиялық құрамының, өсірілетін дәнді дақылдардың жергілікті ерекшеліктеріне, егін шаруашылығы дәстүрлеріне, дәнді өңдеп шығаруға және ас әзірлеуге байланысты пайда болған. Жалпы тамаққа жарымау кезінде дамитын патологиямен бірге, тамаққа жарымаушылықтың ерекше айқындылығы да бар. Классикалық мысал ретінде авитаминоздарды, йодтың жеткіліксіздігінен туындаған эндемиялық зобты алуға болады. Табиғи ғана емес, әлеуметтік факторлармен де шартталған тамақтану ерекшеліктері диабеттің, атеросклероздың, гипертонияның таралуына үлкен әсер етеді. Дамыған елдерде дені сау болмаудың өте үлкен факторы тамақты көп жеу, артық салмақ және семіздіктің әр түрлері болды.

3. Көптеген аурулардың пайда болуы мен таралуы қоршаған ортаның биотикалық құрамды бөліктерімен - вирустармен, бактериялармен, ең қарапайым, түрлі паразиттермен және оларды тасығыштарымен, әр түрлі жануарлармен байланысты. Осы агенттердің таралуына микробтық және паразитарлық инфекциялардың географиясы да тәуелді. Көптеген жағдайларда патогенді организмдердің және тасығыштардың экологиясы, оларды таратудың ортасы мен циклдері аурудың экологиясын анықтайды. Солай, грипп эпидемиясының циклділігі белгілі бір түрде азиялық үйректерді көшіру экологиясына байланысты. Алайда мұнда да жиі табиғи агенттің ғана болуы емес, антропогенді факторлар: адамдар тобының жиналуы, физикалық қатынастардың жиілігі, көшірулер, тауарлармен қоздырғыштарды әкелу, гигиеналық жағдайлар, сонымен қатар осы инфекцияда иммунитеттің болуы немесе жоқ болуы да шешуші фактор болып табылады.

2. Денсаулық көрсеткіштерінің қоршаған ортаның ластануымен байланысы.

Денсаулық жағдайын қалыптастырудағы ерекше роль адам қызметінің техногенді аспектілеріне жатады.

Қоршаған ортаны ластау үнемі әр түрлі аурулардың қауіпті көзі болған. Адамдар, өздерінің тұтынуына және қолдануына қажет етілмеуіне қарамастан едәуір көп заттарды, материалдар мен нәрселерді тарта отырып, бұрыннан бастап өздерін шығарындылар мен қалдықтармен қоршаған. Ластанудың тағы бір көзі болып саналатын үйретілген жануарлардан басқа, адамдарды үнемі бізбен ұласқан организмдер қоса жүретін болды, яғни әр түрлі микробтар, кемпірауыздар, биттер, тарақандар, шыбындар, тышқандар, егеуқұйрықтар, сонымен қатар көптеген эндопаразиттер, гельминттер. Адамда тіршілік ете немесе антропогенді органикамен қоректене отырып, олардың басым бөлігі биотикалық айналымға соңғысын қосуға әсер етті, бірақ бір уақытта қауіпті инфекциялардың көзі болып табылады.

Гигиена мен санитарияны дамыту, қатты дезинфекциялау құралдарын, ал әрі қарай арнайы уларды - биоцидтерді және пестицидтерді қолдану адамның қоршаған ортаның ластануының сапалы өзгеруіне әкелді. Онда биогенді органика, патогенді организмдер мен оларды тасығыштар аз, не болмаса, қалай болғанда да, олармен түйісу жиілігі төмендеді, бірақ синтетикалық ластаушы заттар мен басқа да техногенді агенттер көбейді. Қазіргі ластағыштардың үлкен қатарына қарай адам организмі тиімді иммундық қорғауға ие емес. Сонымен қатар, ластағыштар мутагендер болып табылады және патогенді микробтар, вирустар мен басқа агенттердің қауіпті модификацияларының пайда болуына әсер етуі мүмкін.

Халықтың денсаулығына орта сапасының әсер етуінің едәуір сенімді сандық бағасы қаланың әр түрлі аудандарындағы тұрғындардың аурушаңдығын салыстыру кезінде алынды: ластану деңгейі қаншалықты жоғары болса, халықтың аурушаңдығының көрсеткіші соншалықты жоғары.

Ерекше техногенді экопатологиялар, қатты уланулармен салыстырғанда, шағын, субкритикалық және көбінесе сезілмейтін техногенді ластанулардың нәтижесінде дамиды. Мысалы, қазіргі американдықтың қаңқасы бірінші мыңжылдықтың ортасында Мексика аборигендерінің сүйектеріне қарағанда 1000 есе көп қорғасыннан тұратыны белгіленген. Өнеркәсіптік аудандардағы адамдардың шаштары, тырнақтары құрамында қорғасын, кадмий және басқа да элементтер бар. Көп жағдайларда бұл «симптомға дейінгі» улану. Бүгінде, қазіргі адамзат көпшілігінің жалпы аурушаңдығына оның қосқан үлесі бар ма және ол қаншалықты жоғары. Қандай да бір агенттің биоаккумуляциясының сындарлы мәнінің жетістігі организмге ауруға әкеледі.

XXI ғасырдың басына қарай биоортаның тағдыры адами құндылықтардың басымдылықтарына тәуелді екені анық болды. Қоршаған ортаның техногенді өзгерістері адам организмдерінің бейімделу мүмкіндіктерінен бірталай озып шығады.

Едәуір маңызды өзгерістер атмосфералық ауада - адам өмірінің негізгі ортасында болады. Қарағанды облысының өзінде ғана ортамен атмосфераға 1400 мың тоннаға жуық әр түрлі ластағыш заттар (қатты заттар, күкірт ангидриді, көміртек оксиді, азот оксиді және т.б) лақтырылады. Біздің аймақта 300 мыңға жуық адам демалу органдары ауруымен ауырады, 50 мыңға жуығы тері және тері өзегі ауруларымен ауырады. Адам үшін әсіресе ауаны уландырып ластау үлкен қауіп тудырады. Атмосфералық ауаны өте қауіпті ластағыштардың бірі - диоксиндер. Бұл бүгінгі күннің белгілі уларының ішінде ең улысы. Бала туу функциясының бұзылуымен қатар, олар адамның иммундық жүйесіне кері әсер етеді, жүйке жүйесін, бауырды, миды, теріні бұзады, канцерогендер болып табылады. Диоксиндер шығарындыларының көздері химиялық, целлюлоза-қағаз және металлургия өндірістері, Еуропада – көбінесе қоқыс жаққыш зауыттар болып табылады. Диоксиндердің басым көлемі қоқыстарды және ағаштардан түскен жапырақтарды жағу кезінде қоршаған ортаға түседі. Соңғысы ерекше қауіпті, себебі қаланың ішінде жүргізіледі; зиянды заттар біздің организмге бөгетсіз кіреді және оны бұзады.

Ауыз суының сапасы – халықтың денсаулығына әсер ететін айтарлықтай маңызды фактор. Сонымен, су көздерін қорғау, суды дұрыс қолдану мәселесі өнеркәсіптік кәсіпорындар сияқты ірі тұтунышыларға ғана емес, әрбір елді мекеннің кез келген тұрғыны үшін де өзекті мәселе болып отыр.

3. Жеке экологиялық қауіпсіздік және тұрғын үй қауіпсіздігінің экологиялық факторлары.

Адам денсаулығы үшін оның тұратын үйі, медицина қызметкерлері айтқандай – «тұратын ортасы» негізгі мәнді иеленеді. Өмірінің едәуір бөлігін адам үйде өткізеді және дәл осында ол экологиялық қауіпті және зиянды әсерлерден қорғалған болуы керек.

Тұрғын үйді ластаудың келесі факторларын ажыратады.

3.1 Ауаны ластау.Тұрғын үйлерділастаудың әр түрлерін үш үлкен топқа шартты түрде бөлуге болады: химиялық, физикалық (жылу, электр­магниттік, шулы, дірілді) және биологиялық. Олар ең алдымен, ластау көздерімен ерекшеленеді.

Тұрғын үйлердің ішінде ауаның ластануы көптеген көздердің әсерімен пайда болады, сондай-ақ, жиі бұл деңгей сыртқы ауада артады, ал оның өзгешелігі қатты көрінеді. Тұрғын үй ғимараттарының ішіндегі ауаның құрамын зерттеу нәтижесінде адамға әсер етуі мен улылығы бойынша ерекшеленетін 80-нен астам зат сәйкестендірілді.

Адам үшін қауіпті емес ауаның құрамын қолдау үшін, оның қай ауданда өмір сүретіні өте маңызды. Жиі қоршаған ортаны, сонымен қатар, тұрғын аудандарындағы ауаны ластау автокөлік, от қазандары және өнеркәсіп кәсіпорындарымен пайда болады.

Ғимараттардағы ауаның құрамы ластанудың ішкі көздері: адамның тіршілік әрекеті өнімдерімен, үйдегі жануарлармен, тұрмыстық газдың жану өнімдерімен, құрылыс және бөлмелерді жөндеу, және тұрмыстық қажеттіліктер үшін қолданылатын полимер материалдарды шығаратын өнімдермен анықталады.

Ғимараттарда ауаны химиялық ластау бірінші көзқарасқа шағын болып көрінеді, адам үйде өмірінің маңызды бөлігін өткізетіндігін және осы әсерге үнемі ұшырайтындығын ескере отырып, ауаның сапасы өте маңызды. Ол көңіл-күйге, жұмыс қабілеттілігіне және денсаулыққа байланысты. Пәтер ауасында бар ластағыш заттар, тіпті шағын көлемде басқа орта параметрлері: температурамен, ылғалдылықпен және т.б. үйлесімділікте ауруларға шалдығу қаупінің факторы бола алады.

Жеке салынған үйлерде ауаны ішкі ластау көзі жылыту жүйесі болып табылады. Күштің жеткіліксіздігі және ауа алмасымы кезінде бөлмеде жоғары улы жану өнімдері: көміртек оксиді, азот және күкірт оксиді, күйік, бенз(а)пирен және т.б. жиналады.

Көп қабатты үйлерде ластану процесі едәуір күрделі механизмдерге ие. Құрылыстық конструкциялар мен қоршауларда, жиһазда және икемді зиянды заттардың адсорбциясы маңызды роль атқара алады. Ішкі қоршаулардың мұндай элементтеріне ара жабын тақтасының тар төсемі, ара қабырғалық және қабырғалық панельдер арасындағы түйістер және т.б жатады. Қабаттылықты жоғарылатумен бөлмедегі ауаның физикалық қасиеттері мен химия-бактериялық көрсеткіштері нашарлайды. Жоғарғы қабаттардың төмендегілерге қарағанда ауа ортасы көбінесе ластанған.

3.2 Ауа айналымы. Адам – ғимарат – қоршаған орта жүйесінде ішкі үй және қоршаған ортаның өзара тығыз байланысы бар. Тұрғын үйде сыртқы ауаның кіруі арқылы үнемі ауа айналымы болып отырады. 86 бастап 100% ластану сыртқы ауамен бірге кіреді. Атмосфералық ауадан бөлмелерге күкірт газы, көміртек окисі, шаң, тотық, қорғасын түседі.

Сыртқы ауаның бөлмеге түсуіне ғимараттың сыртқы және ішкі конструкцияларының алғырлығы әсер етеді. Ластану жағдайларында тұрып жатқан ауданның метеожағдайлары, соның ішінде, жел маңызды роль атқарады.

3.3 Ауаны иондау және құрамында озонның болуы. Ауаның иондалуы деңгейлерінің өзгеруі бөлмелерде адам өмірі үшін жағымсыз екені дәлелденген. Бөлмелерде аэроиондардың құрамы әлі жеткілікті зерттелмеген. Адамның болуы кезінде жеңіл иондардың саны азаяды, ал ауыр иондардың саны көбейеді. Жабық жел кірмейтін бөлмелерде ауа тез иондалмаған болады, жеңіл иондар тұрғысынан ауаның түрі өзгереді, бұл адам денсаулығы үшін қауіпті.

Жеңіл аэроиондардың құрамында азайту адамдар санына пропорционал. Жеңіл аэроиондардың шығыны оларды адам демалған кезде, сонымен қатар, жеңіл иондардың ауыр иондарға берілуі ауада өлшенген бөлшектерде отыру арқылы болады.

Адамның ауаны «таза емес» ретінде қабылдау жеңіл иондардың жоғалуымен байланысты деп болжайды. Ауыр иондар улы болып саналады. Ішкі бөлмелердің ауасының иондалғандығы табиғи себептерге және техногенді әсерлерге тәуелді. Ауаның табиғи иондалуы (антропогенді ластануларсыз) ғарыштық және радиоактивтік сәулеленулермен, құрылыс материалдарының, қоршаулардың, ғимараттардың сәулеленулерімен анықталады. Ауаның иондық құрамы электр өрісінің көздеріне тәуелді: теледидар қабылдағыштары, тоңазытқыштар және т.б. тұрмыстық құрылғылар.

Жасанды иондау үшін әр түрлі типті иондағыштарды қолданады: басты, радиоактивтік, термиялық, ультракүлгін, гидродинамикалық және т.б. Иондағыштарды қолдану озонның, азот оксидінің пайда болуына әкеледі, олардың шоғырлануы ықтимал нормативтерден жоғары болуы мүмкін, сондықтан, иондағыштарды қолдану кезінде осы көрсеткіштерді бақылау қажет. Ластанған ауаны иондауға болмайды.

3.4 Шаң.Тұрғын үйлерділастауда шаң маңызды роль атқарады. Бөлмедегі ауа мен сыртқы ауаның арасында тікелей тәуелділік анықталған. Атмосфералық ауадан өлшенген заттардың оннан бір бөлігі бөлмелердің ішіне түседі. Шаңдатудан келетін зиян дегеніміз шаңның бөліктері пәтердегі инсоляция режимін бұза отырып, жарыққа (бөлмедегі табиғи жарық) сіңеді.

Ауаны шаң мен газдардан жасыл желектер жақсы тазартады. Жапырақ беттерінің бір шаршы метрі орташа 1,5…10 г шаңды тұндырады. Шаң беті үлкен жабысқақ, қылшықты жапырақта өте жақсы басылады. Бұл теректің, жөкенің, түт ағашының, катальпаның және т.б жапырақтары. Қылқан жапырақты өсімдіктер шаңды тоқтататыны қызық. Қылқан жапырақтың бір массасына жапырақтардың бір массасына қарағанда шаң 1,5 есе рет көп қонады.

3.5 Полимерлік, синтетикалық және құрылыстық материалдар.Адамның өмір сүру ортасы үшін қауіптілік көзі полимерлік материалдар болып табылады. XX ғасырдың соңында ол тым кең таралды. Соған қарағанда, олардың ролі алдағы кезеңдерде артатын болады, себебі табиғи материалдарды қолдану, мысалы, ағаштардың, табиғи ресурстардың қолайсыз таусылуымен.

Полимер материалдардың қолданылу саласы өте кең. Сонымен, соның ішінде құрылыста әр түрлі полимерлердің 100-ден астам атауы бар. Едендерді, қабырғаларды қаптауды, жылумен оқшаулауды, қымтауды, терезе және есік блоктарын, панельдер-ара қабырғаларды, аспалы төбелерді және т.б. енді полимерлік материалдар мен пластмассалар арқылы жасайды. Өкінішке орай, материалдардың барлығы дерлік қоршаған ортаға улы химиялық заттарды бөледі.

Улардың көзі фенолформальдегидтік және несеп нәр-формальдегидтік негіздегі ағаш-жоңқа плиталары болып табылады. Олар ауаға фенол, формальдегид, аммиак бөледі. Тағы бір ластау көзі – синтетикалық кілем бұйымдары, олардың көбісі ауаға стирол, изофен, күкірт ангидридін, ацетальдегидті бөледі.

Дыбыспен және жылумен оқшаулау үшін қолданылатын шыны пластиктері метакрил қышқылы, толуол, бутанол, формальдегид, фенол, стирол негізінде шығарылады.

Қазіргі лактар мен бояулар бөлмедегі ауаны толуолмен, ксилолмен, бутанолмен, бутилметакрилатпен, бутил-ацетатпен, этилцетатпен, және басқа да денсаулыққа зиянды органикалық заттармен ластану көздері болып табылады.

Осы ұшпа заттар қосындыларының бөлмедегі ауада шоғырлануы, олардың аталған материалдардың бөлінуіне, сонымен қатар, микроклимат параметрлеріне, ең бастысы ауа температурасы мен ылғалдылығына байланысты. Органикалық ұшпа заттардың бөліну қарқындылығын анықтайтын басты фактор – температура факторы. Температура қаншалықты жоғары болса, ластағыш заттар соншалықты көп бөлінеді. Осындай заңдылық ауа ылғалдылығына да қатысты бақыланады. Мұнда ауа қозғалысы қандай мағынаға ие екені түсінікті: барлық осы «ішкі» ластанулар ауа айналымының ұлғаюымен азаятын болады.

3.6 Антропотоксиндер.Химиялық қосылыстармен қатар, гигиенистерді зерттеу объектісі антропотоксиндер болып табылады.

Адам тіршілік әрекеті процесінде қоршаған ортаға әр түрлі заттарды бөліп шығарады. Қазір 400-ге жуық атауы бар. Адамнан бөлінетін кейбір заттар жоғары қауіпті заттарға жатады. Бұл әсіресе желдетілмейтін бөлмелерде байқалады. Желдетілмейтін бөлмелердің ауа ортасы адамдардың санына және осы бөлмелерде олардың келу уақытына пропорционал. Осы ереженің сенімді дәлелдері көптеген зерттеулермен алынған.

Көп адам жиналатын бөлмелерде, қысқа уақыт кезінде де (2....4 сағат) олардың хал-жағдайына және ақыл қабілетіне жағымсыз әсер етеді. Мұндай жағдайларда кейбір заттардың шоғырлануы аса жоғары болуы мүмкін.

Антропотоксиндердің ішінде адамға ең жағымсыз әсер ететін көміртек диоксиді, аммиак, фенол, ацетон, көміртек оксиді, аминдер, спирттер, майлы қышқылдар.

3.7 Микроорганизмдермен ластану.Биологиялық ластану біршама бұрын ластанудың ерекше түрі ретінде талдана бастады. Адамның барлық қызметіндегі тұрақты серіктері микроорганизмдер: бактериялар, өңездер, микро­скопиялық саңырауқұлақтар.

Бөлмеде өмір сүретін кейбір микроорганизмдер өте қауіпті болуы мүмкін. Шаңда микроскопиялық биттер мен бактериялар өмір сүреді. Олар әр түрлі ауруларға әкеледі. Шаңда кір бөлшектері адсорбцияланады, шаң – күшті аллерген. Бөлмеде шаңды сүрту және ылғалды жинау көп деңгейде ластанудың осы түрінің деңгейін төмендетеді.

Жоғарыда айтылғандардан, біздің өмір сүру жағдайымыз тікелей денсаулығымызға әсер ететінін түсінуге болады. Сондықтан, жақсы денсаулықты қамтамасыз етудің аспектісі гигиена мен үйді тазалықта ұстау болып табылады.

Адамның үйі бірқатар талаптарды қанағаттандыруы керек. Ол адамның дұрыс өмір сүре алатындай, белсенді жұмыс істей біліп, демалысын және қалаған интерьерін құруға, үй шаруашылығын жүргізуге қолайлы жағдайларды қамтамасыз ете алатындай болуы керек. Маңызды шарты өмір сұраныстары мен өмір салтына сәйкес психика-эмоциялық қажеттіліктерді қанағаттандыру болып табылады. Жақсы тұрғын үй адамның физикалық және психикалық денсаулығына әсер етеді, ол еңбек қызметі кезінде жиналған жүйкенің күшеюін басуға ғана мүмкіндік жасамайды, сонымен қатар, ішкі дүние үйлесімділігін бірқалыпқа келтіруге, отбасында тыныш және қолайлы атмосфераны жасауға да ықпал етеді.

Өмір сүру ортасы гигиеналық талаптарды сақтаумен қамтамасыз етілуі керек. Экология тұрғысынан бұл, экологиялық факторлардың деңгейі, ең алдымен, қолайлы болуы керек дегенді білдіреді. Олардың қатарына мыналар жатады:

- ауданмен жеткілікті қамтамасыз етілу;

- адам үшін қолайлы температура жағдайларын қамтамасыз ететін жылу режимі;

- ауаның жақсы сапасы, ауада экологиялық қауіпті ластағыш заттардың жоқ болуы;

- жеткілікті инсоляциядан тұратын қалыпты жарықтандыру режимі – тұрғын үйге табиғи күн сәулесінің түсуі, сонымен қатар, жасанды жарықтандырудың қолайлы режимі;

- жалпы экологиялық қауіпсіздік, соның ішінде адамға қоршаған орта арқылы шу, электр-магниттік сәулелену әсерлері сияқты зиянды әсерлердің жоқ болуы, тұрғын ұй ауасына ластағыш (улы, канцерогенді, мутагенді) заттардың түсуі, сапасы нашар суды және асты пайдалану;

- эпидемиологиялық тұрғыдан үйдің қауіпсіздігі, қолданыстағы гигиеналық нормативтерге жауап беретін санитарлық жағдайлар.

Бірқатар талаптар үй салу кезінде әр түрлі ережелермен, санитарлық және құрылыстық нормалармен алдын ала ескерілген. Олар сәулеттік шешімдерде көрініс табады. Сәулеттік кеңістік дәстүрлі, «салауаты» өмір салтын, жұмыс істеуді, демалуды, үйде бос уақытты өткізу мүмкіндігін ескерумен жоспарланады. Осы ережелерге сәйкес, қазіргі тұрғын үй жақсы жабдықталған және қызметтің қызметтік зоналарына бөлінген, жылумен, жарықпен, ауа қолайлылығымен қамтамасыз ететін болуы керек.

Дамыған елдерде кейінгі жылдарда талаптарды жоғарылатуға және ішкі тұру ортасының параметрлерін қатайтуға тенденциялар байқалады. 80-шы жылдарда гигиенамен, техникамен және экологиялық таза энергия көздерін қолданумен байланысты «экологиялық тұрғын үй» идеясы пайда болды. ГФР мамандары ұсынған «Экологиялық тұрақ» - бұл, күн және жел сияқты «таза» энергия көздерін пайдалану арқылы энергиямен жабдықтаудың барлық түрлерін қамтамасыз ететін төрт қабатты үй. Пәтерлерді жоспарлау мұндай үйде оңтүстік жаққа бағытталған, үйдің оңтүстік бөлігі бойынша шыны оранжереялар орналастырылған, қоршаулар мен ара жабындар сәйкес конструкцияларға ие.

Қайда болмасаң да (үйде, далада, жұмыста, ЖОО-да), осы уақыт ішінде немен айналыспасаң да, біз, қоршаған орта факторларының әсерінде боламыз. Бұл факторлар бізге тек жағымды әсер етуі үшін, біз, өз тарапымыздан қоршаған табиғи ортаға дәл осылай жағымды әсер етуіміз керек. Қоғам мен биоортаның, адам мен табиғаттың кооэволюциясы, біздің өзара үйлесімді тіршілік етуіміз – міне, адамзат өркениетінің алдағы дамуының негізгі мақсаты осы.

Дебиеттер тізімі

1. Акимова Т.А., Хаскин В.В. Экология. Человек-экономика-биота-среда. М.: ЮНИТИ, 2007.

2. Новиков Ю.В. Экология, окружающая среда и человек. М.: ФАИР-ПРЕСС, 2003.

3. Лукашев К.И. и др. Человек и природа. – М.: Наука и техника, 1984.

4. Хоружая Т.А. Оценка экологической опасности. – М.: Книга сервис, 2002.

Дұрыс тамақтану – денсаулықтың негізі

Қарағанды мемлекеттік

техникалық университетінің

ӨЭ және Х кафедрасының доценті,

х.ғ.к.

М.Б. Исабаева

Қазіргі жағдайларда тамақтану мәселесі бірқатар себептерге байланысты бірінші орынға шықты, атап айтсақ: экологиялық ортаның бұзылуы, организмге қажет компоненттердің жеткіліксіз түсуі, дұрыс тамақтанбау, сапасы төмен азықтар және т.б. Экология нашарлайды, ал соның нәтижесінде біздің денсаулығымыз бен күшіміз толық жойылады. Организмнің көбінесе, ондағы пайда болатын және оған тамақпен, сумен, ауамен және дәрі-дәрмек заттарымен баратын зиянды заттарды шығаруды қамтамасыз етуге күші жеткіліксіз. Сау адам жейтін асына жиі зейінсіз қарайды. Ал, ауырып, күнделікті жарнама беттерінен түспейтін ең жаңа препараттарды іздей бастайды, сонымен, тамақ сияқты сенімді және тұрақты емдеу құралы туралы ұмытады. Ал, Гиппократтың өзі былай деген: «Біздің барлық емдеу құралдарымыз азық-түлік заттары болуы керек, ал азық-түлік заттары емдік заттар болуы керек».

Не нашли, что искали? Воспользуйтесь поиском: