Курс студенттеріне арналған емтихан сұрақтарының базасы

Жалпы медицина» мамандығы

Экология және тұрақты даму» пәні

курс студенттеріне арналған емтихан сұрақтарының базасы

2015-2016 оқу жылы (ІІ семестр)

Барлық экология базаларынан жинақталып жасалған.

Жалпы сұрақ: 460.

1. Экология ғылымы нені зерттейді://

Тірі организмдер жасушаларының құрылысы мен қызметін.//

Жерде тіршіліктің пайда болу және даму проблемаларын.//

Адамның шаруашылық әрекеттерінің қоршаған ортаға әсерін.//

+Организмдердің бір-бірімен және қоршаған ортамен қарым-қатынас заңдылықтарын.//

Биологиялық әралуандылықты сақтауға бағытталған шараларды.

***

2. Экологияның міндеттерінің бірі://

Жануарлардың ішкі құрылысын зерттеу. //

Тірі организмдердің молекулалық деңгейдегі

ұйымдастырылуын зерттеу. //

Әртүрлі ұлпалардың жасушаларындағы биохимиялық процестердің ерекшеліктерін зерттеу.//

Физикалық заңдардың тірі организмдерден білінуін. //

+табиғи ортаның күйін үзіліссіз бақылау (мониторинг жүргізу).

***

3. Экологияның "Аутэкология" деп аталатын бөлімі қоршаған орта факторларының мыналарға әсерін зерттейді://

Түр түзілу процестеріне. //

Популяциялардың негізгі сипаттамаларына. //

+Дара организмге. //

Тірі организмдер қауымдастықтарының қызмет атқаруына. //

Экожүйелердің қызмет атқаруына.

***

4. Синэкология нені зерттейді://

Өсімдік организмінің тыныс алу қарқынын. //

Организмнің әртүрлі климаттық жағдайлардағы адаптивтік (бейімделушілік) қасиеттерін. //

Организм өмірінің ұзақтығын.//

Организмнің өсу жылдамдығын. //

+Қауымдастықтың түрлік құрамының уақытқа қатысты өзгеруін.

***

5. Экология ғылымының «демэкология» деп аталатын бөлімі мынадай мәселені зерттейді://

+Популяция критерийлері мен популяциялардың негізгі сипаттамаларын.//

Қауымдастық құрамындағы организмдердің өзара қарым-қатынастарын.//

Биосфераның жанды затының функцияларын (атқаратын қызметтерін).//

Экожүйелердің түрлері (типтері) мен қызмет атқару ерекшеліктерін.//

Ластанулардың биоценоздардың түрлік құрамына әсерін.

***

6. Экологияның міндеттерінің бірі://

Жердегі магниттік дауылдардың шығу төркіні жайында түсінік қалыптастыру.//

+Организм деңгейінен жоғары тұрған биологиялық жүйелердің қызмет атқару заңдылықтары жайлы түсінік.//

Салауатты өмір салты туралы білімдер жүйесін қалыптастыру.//

Тірі ағзалардың эволюциясы туралы түсініктерді қалыптастыру.//

Теңіз деңгейінің көтерілуі мен лықсып қайта шегінуіе Айдың әсері туралы түсініктерді қалыптастыру. Ботаника.

***

7. Жаратылыстану ғылымында экологиялық көзқарастың қалыптасу кезеңдері: //

Х-ХІІ ғ. //

V-VІ ғ. //

+ХVШ-ХІХ ғ //

ІХ-Х ғ. //

VІІ-VІІІ ғ.

***

8. Автотрофты организмдер сулық экожүйелерде қандай систематикалық топ түрінде кездеседі://

Моллюскалар.//

Шаян тәрізділер.//

Су құстары.//

+Су балдырлары.//

Зоопланктон.

***

9. Автотрофтылар деп мынадай қасиеттері бар организмдер аталады://

+Бейорганикалық қосындылардан өздері органикалық заттар синтездей алатын.//

Тіршілік процесі барысында дайын органикалық заттарды пайдаланатын.//

Өлі органикалық заттарды ыдырататын.//

Өсімдік тектес азықпен қоректенетін.//

Жануар тектес азықпен қоректенетін.

***

10. Гетеротрофты организмдер тіршілік процесі барысында://

Өздері, жарық энергиясын пайдалана отырып, бейорганикалық заттардан органикалық зат түзеді (фотосинтез). //

+Дайын органикалық заттарды пайдаланады. //

Тек бейорганикалық заттармен ғана қоректенеді (мысалы, СО₂, Н₂О).//

Тек жылу энергиясын ғана пайдаланады.//

Тек механикалық энергияны пайдаланады.

***

11. Консументтердің экожүйедегі ролі мынадай://

Фотосинтез барысында жарық энергиясын фиксациялау.//

Өлі органикалық заттарды ыдырату.//

+Продуценттер синтездеген органикалық заттарды пайдалану.//

Атмосферадағы оттегі қорын толықтыру.//

Шайынды суларды тазарту.

***

12. Жануарлар биоценозда қандай функционалдық топқа жатады://

Атотрофтарға.//

Редуценттерге. //

Продуценттерге.//

+Консументтерге.//

Фототрофтарға.

***

13. Топырақтың түзілу процесіндегі маңызды роль атқаратын абиотикалық фактор:

+Уақыт.

Атмосфералық қысым.

Өсімдіктер.

Жануарлар.

Микроорганизмдер.

***

14. 1-ші кезектегі консументтер қандай организмдер://

Жыртқыштар.//

+Шөпқорекі жануарлар.//

Өлексемен қоректенуші жануарлар.//

Жасыл балдырлар.//

Гүлді өсімдіктер.

***

15. 2-ші кезектегі консументтер қандай организмдер://

Фототрофтар.//

Автотрофтар.//

Шөпқоректі жануарлар.//

+Етпен қоректенетін жануарлар.//

Продуценттер.

***

16. Төменде келтірілгендердің қайсысы 1-ші кезектегі консументтер://

Қасқырлар.//

Мысықтар.//

+Ешкілер.//

Сілеусіндер.//

Жапалақтар.

***

17. Төменде келтірілгендердің қайсысы продуцент://

Шөпқоректі жануарлар.//

Саңырауқұлақтар.//

Жыртқыш балықтар.//

+Шөп.//

Паразит құрттар.

***

18. Төменде келтірілгендердің қайсысы редуценттерге жатады://

Жыртқыш балықтар//

Шөпқоректі жануарлар.//

Ағаштар.//

Шөптесін өсімдіктер.//

+Бактериялар.

***

19. Тірі ағзалар жүйесіндегі негізгі құрылым бірлігі: //

Особь//

Популяция //

Геном //

+Түр //

Ген

***

20. Әр түрлі трофикалық деңгейлерде жататын биоценоз мүшелерінің бірін-бірі жеп қоректенуі арқылы; қоректік заттардың және энергияның кезекпен берілуі қалай аталады?//

+Қоректік тізбек //

грофикалық деңгей //

экотоп //

биотоп //

популяция

***

21. Қоршаған ортадағы қолданушы (түгынушы) организмдер: //

Экожүйе//

+консументтер //

фитоценоз //

биогеоценоздар//

экотоп

***

22. Бейорганикалық заттарды органикалық затқа айналдыра алатын автотрофты организмдер: //

+продуценттер //

редуценттер //

капрофиттер//

консументтер //

сапрофиттер

***

23. «Экологиялық қуыс» терминін ұсынган: //

В.Н.Сукачев//

Ч.Элтон//

Э.Геккель //

Дж.Гриннель //

+К.Мебиус

***

24. Өлі өсімдіктер мен жануарларды пайдаға жарататын организмдер: //

Детритрофагтар//

Гетеротрофтар//

+сапрофиттер//

автотрофтар //

сапрофагтар

***

25. Экология ғылымының зерттеу нысаны: //

адамның қоршаған ортамен байланысы //

биоценоздағы өзгерістер//

+организмдердің бір-бірімен жэне қоршаған ортамен қарым-қатынасы//

табиги ресурстарды пайдалану//

биологиялық жэне географиялық микро жэне макрожүйелер мен оның уақыт пен кеңістікке қатысты тіршілік ырғағы

***

26. Абиотикалық факторларға жататындар: //

Антропогенді, химиялық, зоогенді. //

Орографиялық, фитогенді, эдафогенді.//

+Климатты, эдафогенді_, орографиялық, химиялық //

Климатты, зоогенді, антропогенді. //

Фитогенді, эдафогенді, орографиялық, зоогенді

***

27. Экологиялық ортаның биотикалық факторлары мынадай болып бөлінеді: //

+Фитогендік, микробиогендік, зоогендік, антропогендік.//

Антропогендік, зоогендік, химиялық, эдафогендік. //

Фитогендік, эдафогендік, химиялық, зоогендік.//

Эдафомды, микробиогендік, зоогендік, антропогендік. //

Климаттық, антропогендік, зоогендік, микробиогендік.

***

28. Тірі организмдердің бір-бірімен және олардың қоршаған ортамен байланысын зерттейтін ғылым//

анатомия //

адам экологиясы //

нооэкология //

биология //

+экология

***

29. «Табиғатта барлығы бір- бірімен байланысты- табиғат барлығынан жақсы біледі» - заңын кім ашты? //

Либих//

+Коммонер//

Зюсс//

Олли //

Шварц

***

30. Шектеуші факторы болмаған жағдайда жеке таралымның санының өсу жылдамдыгы қалай белгіленеді? //

Таралым тығыздығы //

+Экологиялық валенттілік //

Толеранттылық //

Таралым саны //

Биотикалық потенциал

***

31. Популяцияға тән қасиеттер: //

жыртқыштық, бәсекелестік, паразитизм//

+өсу, даму, көбею, бейімделу, тіршілігін сақтау//

тұрақты дене температураның болуы //

азық мөлшерінің жеткілікті болуы //

ылғал, жарық, корек жасап шығару

***

32. Туылу саны өлім- жітім санымен шаы шен теңелсе популяция қалай аталады? //

Өскен //

Жаңарған//

Орын басқан//

+Тұрақты //

Қысқарған

***

33. Популяция саны дегеніміз, бұл://

Популяция құрамындағы әртүрлі жынысты дара организмдердің ара салмағы.//

Аудан бірлігіне шаққандағы дара организмдердің орташа саны.//

+Популяция құрамындағы дара организмдердің жалпы саны.//

Популяция құрамындағы әртүрлі жастық топтарға жататын органимдердің саны.//

Бір аналықтың бүкіл өмірі бойында берген ұрпақтарының саны.

***

34. Популяция тығыздығы дегеніміз, бұл://

Популяция құрамындағы дара организмдердің жалпы саны.//

Популяция құрамындағы әртүрлі жынысты дара организмдердің ара салмағы.//

Популяция құрамындағы әртүрлі жастық топтарға жататын органимдердің саны.//

+Организмдердің аудан немесе көлем бірлігіне шаққандағы орташа саны.//

Әрбір аналықтың бүкіл өмірі бойында берген ұрпақтарының саны.

***

35. Популяция гомеостазы дегеніміз, бұл: //

+Популяция санының белгілі бір деңгейде сақталуы.//

Популяцияның өсімталдығының төмендеуі.//

Популяция санының өсуі.//

Популяция санының реттелуі.//

Популяцияның қоршаған ортамен әсерлесуі.

***

36. Популяцияның динамикалық сипаттамаларына не жатады: //

Популяцияның жыныстық және жастық құрамы.//

Популяцияның экологиялық қуысы.//

+Популяцияның туылымы, өлім-жітімі.//

Дара организмдердің кеңістікте орналасуы.//

Организмдердің саны мен тығыздығы.

***

37. Түрдің ең шағын (элементар) бірлігі, бұл://

Дара организм (особь).//

Қарама-қарсы жынысты екі организм.//

Саны шектеулі организмдер тобы.//

Организмдердің аудан бірлігіне келетін орташа саны.//

+Популяция.

***

38. Аудан немесе көлем бірлігіне шаққандағы дара организмдердің орташа саны нені көрсетеді://

Түр әралуандылығын.//

Популяцияның өсімталдығын.//

+Популяция тығыздығын. //

Популяция санын.//

Популяцияның өсу жылдамдығын.

***

39. Туылым дегеніміз - бұл://

Популяцияның шексіз өсуге қабілеттілігі//

+Уақыт бірлігі арасында дүниеге келген дара организмдер саны.//

Организмнің сыртқы тітіркендіргіштергі жауап қайтару қабілеті.//

Популяция мүшелерінің таралуға бейімділігі.//

Популяцияның іштей реттелуге қабілеттілігі.

***

40. Белгілі бір территорияда немесе көлемде болатын таралымдардың жалпы мөлшері қалай аталады? //

Биотикалық потенциал//

+Популяция саны//

Популяция тыгыздыгы //

Элиминация //

Логистикалық өсу

***

41. Қандай популяцияларда пострепродуктивтік жастағы организмдер популяцияның басым бөлігін құрайды://

Шапшаң өсіп келе жатқан популяцияларда.//

Саны біршама тұрақталған популяцияларда.//

+Саны кеміп келе жатқан популяцияларда.//

Санының өзгеруінде айқын заңдылық байқалмайтын популяцияларда.//

Өсу жылдамдығы нольге тең популяцияларда.

***

42. Экожүйе дегеніз, бұл://

Бүтіндей биоценозды энергиямен қамтамасыз етуші өсімдік тектес организмдердің қауымдастығы.//

Автотрофты организмдердің жиынтығы.//

Энергия тасымалын қамтамасыз етуші консументтердің белгілі бір мөлшері.//

Өлі органикалық заттарды ыдыратушы редуцент организмдердің қауымдастығы.//

+Энергия ағыны мен заттар айналымы арқылы біріккен тірі организмдер қауымдастығы және физикалық жағдайлар кешені.

***

43. Экожүйелердің құрылысын, қызметі мен дамуын зерттейтін сала://

+Синэкология.//

Геология.//

Аутэкология.//

Демэкология.//

Геоэкология.

***

44. Лимиттеуші (шектеуші) фактор дегеніміз қандай фактор://

Организмнің төзімділік дәрежесін сипаттаушы фактор.//

Жоғарғы және төменгі шекаралары организмнің тірі қалу мүмкіншіліктерін анықтайтын фактор.//

Зерттеліп отырған организм үшін мөлшері оңтайлы фактор.

+Мөлшері зерттеліп отырған организмнің төзімділік шектеріне жақын тұрған фактор.

Мөлшері түрдің өсіп-өркендеуіне қолайлы фактор.

***

45. Толерантылық дегеніміз, бұл://

+Организмдердің қоршаған орта жағдайларының белгілі бір аралықта өзгеруін көтеру қабілеттілігі.//

Организмдердің жаңа тіршілік жағдайларына бейімделуге қабілеттілігі.//

Организмдердің жергілікті формалар түзуге қабілеттілігі.//

Организмдердің тәулік мезгілін анықтауға қабілеттілігі.//

Тіршілік ортасына ықпал етуге қабілеттілігі.

***

46. Биоценоз дегеніміз -бұл: //

Экожүйедегі өсімдіктер қауымдастығы. //

Экожүйедегі жануарлар дүниесі. //

Экожүйедегі микроорганизмдер қауымдастығы. //

+Экожүйедегі барлық тірі организмдер қауымдастығы. //

Экожүйедегі консумен және редуценттер қауымдастығы.

***

47. Төменде келтірілген факторлардың қайсыларының бірлескен әсері шөлді аймақ жағдайында шектеуші қызмет атқарады? Неғұрлым дұрыс жауапты таңдаңыз://

Желдің күші мен атмосфералық ауаның мөлдірлігі.//

+Ауаның ылғалдылығы және температураның ауытқуы.//

Бәсекелестік қарым-қатынастар және жел.//

Атмосфералық қысым мен паразитизм.//

Жыртқыштық пен симбиоз.

***

48. Экожүйенің бастапқы жалпы өнімділігі дегеніміз – бұл://

+Продуценттердің фотосинтез барысында органикалық заттар түзу жылдамдығы.//

Гетеротрофтардың органикалық заттарды пайдалану жылдамдығы.//

Редуценттердің органикалық заттарды жинақтау жылдамдығы.//

Хемотрофтардың органикалық заттарды жинақтау жылдамдағы.//

Энергияның консументтер деңгейінде жинақталу жылдамдығы.

***

49. Төменде келтірілген экожүйелердің қайсына ең жоғарғы өнімділік тән: //

Тундра.//

+Тропикалық орман.//

Қылқанды орман (тайга).//

Шөлді аймақ.//

Шөлейт дала.

***

50. Төменде келтірілгендердің қайсысы редуценттерге жатады://

Жыртқыш балықтар//

Шөпқоректі жануарлар.//

Ағаштар.//

Шөптесін өсімдіктер.//

+Бактериялар.

***

51. Биоценоз ұғымын алғаш рет ұсынган ғалымды ата: //

В.И Вернадский//

Э. Геккель //

Г.Ф Гаузе //

К. Мебиус //

+А. Тенсли

***

52. Табиғи экожүйелердің орнықтылығы неге байланысты емес://

Өсімдіктердің өнімділігінің жоғары болуына.//

Микроорганизмдердің белсенді қызметіне.//

Түр әралуандылығының жоғарлығына.//

+Атмосферадағы ауа ағындарының сапырылысуына.//

Биогендік элементтердің айналымының жоғарылығына.

***

53. Экожүйенің бастапқы жалпы өнімділігі дегеніміз – бұл://

+Продуценттердің фотосинтез барысында органикалық заттар түзу жылдамдығы.//

Гетеротрофтардың органикалық заттарды пайдалану жылдамдығы.//

Редуценттердің органикалық заттарды жинақтау жылдамдығы.//

Хемотрофтардың органикалық заттарды жинақтау жылдамдағы.//

Энергияның консументтер деңгейінде жинақталу жылдамдығы.

***

54. Экологиялық пирамидалардың қайсысы экожүйелердегі трофикалық деңгейлердің өнімін неғұрлым дәл сипаттайды://

Сандар пирамидасы.//

Биомассалар пирамидасы.//

+Энергиялар пирамидасы.//

Жастар пирамидасы.//

Пирамидалардың ешқайсысы толық сипаттай алмайды.

***

55. Тропикалық орманның азаюы қандай қауіп тудыруы мүмкін://

су тасқындарының азаюына//

+оттегінің ортаға түсуінің азаюына//

өсімдіктер биоалуандығының артуына//

жануарлар биоалуандығының артуына//

жер сілкіністерінің артуына

***

56. Орманның экологиялық қызметін атаңыз://

ультракүлгін радиацияны төмендетеді//

ҚО температурасын төмендетеді//

+құрағақшылық пен эрозияның алдын алады//

ауаның ылғалдылығын төмендетеді//

жыртқыштарға әсер етеді

***

57. Бүгінгі күні Қазақстанда қанша ботаникалық бақ жұмыс жасайды?//

3//

4//

+5//

6//

***

58. Жарық сүйгіш өсімдіктер қалай аталады?//

+гелиофиттер//

ксерофиттер//

сциофиттер//

мезофиттер//

гидрофиттер

***

59. Табиғатты қорғауға және қайта қалпына келтіруге арналған табиғи жер телімін атаңыз://

+ұлттық парк//

қорықша//

қорық//

ботаникалық бақ//

дендропарк

***

60. Саңырауқұлақтармен күрес үшін қолданылатын пестицидтер//

Гербицидтер//

Токсиканттар//

Инсектицидтер//

+фунгицидтер//

акарицидтер

***

61. Халықаралық Қызыл Кітаптың алғашқы басылымы жарық көрген жылы //