Ритцтің Комбинациялық принципі.

Жарқыраған газдар сызықтық спектрлерді шығарады. Кирхгоф заңына сәйкес газдардың жұтылу спектрлерінің де, құрылымы сызықтық болады. Сутегі атомының сызықтық спектрін көптеген жылдар бойы зерттеген, Швейцария физигі Н. Бальмер 1885 жьлы, сол кездегі белгілі сутегі атомының 9 спектрлік сызығын мынадай өрнекпен есептеуге болатынын тапты λ=λ₀ (1)

мұндағы λ₀ =3,64613*10^—7м ，n = 3,4,5,...11-бүтін сандар. (1)- өрнегін мына түрде де жазады ν^* = = R'( (2)

мұндағы R' =10967758 м^-1, n = 3,4,5，...；v* = 1/λ толқындық сан. R'- константа, оны Ридберг түрақтысы дейді. Бальмер ѳрнегі атом құрлысы туралы ғылымның дамуында зор рөл атқарады. (2) өрнегінен n — нің мәндеріне байланысты әр түрлі сызықтар, топтар не сериялар алынады. Оларды Бальмер сериясы дейді. n — үлкейген сайын серия сызықтары бір-біріне жақындайды, n =∞ Бальмер сериясының шекарасы, оған сәйкес толқын үзындығы λ_шек=3,645981•10^-7 м. (2) өрнегі спектр сызығына сәйкес жиілік ν арқылы да жазады. Сонда ν = болғандықтан (2) өрнегі былай жазылады ν = R() (3)мұндағы R = R'*с = 3,28985*10¹⁵ c^-1 -арқылы ѳрнектеген Ридберг тұрақтысы деп те аталады.

Р.Ридберг тек сутегінің спектр сызығын ғана емес, басқа элементтердің спектр сызықтарында да, спектр сериялары байқалатынын, сонымен қоса сол сериядағы барлық сызықтардың жиілігі ν мына заңдылыққа бағынатынын анықтады ν=Т(n₂) – Т(n₁)

мұндағы n₁, n₂ - бүтін сандар. Т(n₂) және Т(n₁) функциялары спектрлік термдер деп аталады. Мысалы, Бальмер сериясы үшін (2) өрнегінен Т(n₂)= R/2² және Т(n₁)= R /n²₁ алынады. Егер n₁ үздіксіз ѳссе, онда Т(n₁) →0 да, Бальмер сериясының жиілігінің шегі Т(n₂) терм болады. 1908 ж. Ритцтің комбинациялық принципі деп аталатын қағиданы В.Ритц тағайындады. Ол бойынша: Кез келген атомның спектр сызығының шығарылу жиілігі екі термнің айырымы түрінде жазылуы мумкін; термдердің әр турлі комбинацияларын қүрып, сол атомның барлық мумкін деген спектр сызығының жиілігін табуға болады.

Не нашли, что искали? Воспользуйтесь поиском: