Ядролық күштер

Ядроның ішіндегі нуклондардың бірімен-бірін байланыстырып, ұстап тұратын күштерді ядролық күштер деп атайды. Оның бірнеше қасиеті бар:

1. Ядролық күштер өте кішкене қашықтықта əсер етеді, оның əсер ету радиусы r=2.2*10-15м.

2. Ол күштер тартылыс күштеріне жатады.

3. Ядролық күштер нуклондардың зарядтарына байланысты болмайды, яғни

екі протонның, екі нейтронның жəне нейтрон мен протонның тартылу күштері

бірдей болады. Бұл қасиет ядролық күштердің табиғатының электромагнит

табиғатынан басқа екенін аңғартады.

4. Бұл күштер қанығу қасиетіне ие болады. Бір нуклон тек белгілі

нуклондармен ғана əсерлеседі. Ол нуклонның барлық нуклондарымен əсерлесуі міндетті емес

5.Ядролық күштер гравитациялық жəне кулон күштері сияқтыбөлшектердің ара қашықтығына байланысты болмайды.

6. Нуклондар əсерлескенде біріне-бірі қарапайым бөлшек (мезон) беріп отырады.

7. Ядролық күштер өте қуатты күштердің қатарына жатады.

8. Ядролық күштер спиннің бағытына байланысты болады.

Ядролық күштердің басқа күштерден (мысалы, гравитациялық және электр-магниттік күштер) өзгеше қасиеттері бар. Оларды қысқаша айтсақ төмендегідей:

1) ядродағы нуклондар арасында әсер ететін күштің шамасы атомның электрондық қабықтарында әсер ететін күштің шамасынан әлдеқайда артық. Сондықтан да нуклонды атом ядросынан сыртқа қарай бөлініп шығару үшін млн-даған эВ-қа тең энергия жұмсалуы керек.

2) Ядролық күштер электр-магниттік және гравитациялық күштерге қарағанда өте қысқа қашықтыққа әсер ететін күш болып есептеледі. Егер екі нуклонның арасындағы қашықтық 10–13 см-ден асса, онда ядролық күштердің шамасы нөлге дейін кемиді. Нуклондар арасындағы қашықтық артқан жағдайда, Ядролық күштердің шамасы кеми бастайды. Ядролық күштердің кенет кеми бастайтын қашықтығын ядролық күштердің әсер ету радиусы (r0~2–3 10–13 см) деп атайды.

3) Ядродағы нуклондар өзіне жақын орналасқан нуклондармен ғана әсерлеседі. Ядролық заттың тығыздығы әр түрлі ядрода да шамамен бірдей.

4) Нуклондар арасындағы өзара әсер күші қашықтыққа ғана байланысты емес, сонымен бірге нуклондар спиндерінің бағдарлануына да байланысты.

5) Ядролық күштердің шамасы өзара әсерлесетін нуклондардың электр зарядына тәуелді емес. Ядролық күштердің дәйекті теориясы әзірше жасалып біткен жоқ. Алайда тәжірибелер ядродағы нуклондардың өзара әсерлері пиондар алмасу арқылы жүзеге асатынын дәлелдейді

Не нашли, что искали? Воспользуйтесь поиском: