Топырақтағы азоттың мобилизациясы және иммобилизациясы

Фосфор жасушаның маңызды макромолекулалары – кейбір ақуыздар, нуклеин және аденозинфосфор қышқылдарының құрамына кіреді. Топырақтағы фосфордың негізгі көзі ретінде апатит тобының минералдарының құрамында кездесетін ерімейтін және қиын еритін фосфаттар жатқызылады. Барлық топырақ микроағзалары белгілі бір дәрежеде фосфатазалы белсенді болып келеді. Бейорганикалық қосылыстардың құрамындағы фосфор алғашқы минералдар құрылымына кіреді немесе топырақта Ca, Mn, Fe, және Al ерімейтін тұздары түрінде кездеседі. Фосфор тыңайытқыштары ретінде фосфориттер мен апатиттер қолданылады. Олардағы фосфордың жылжуы органикалық және бейорганикалық қышқылдардың әрекеті арқылы жүзеге асады. Күшті бейорганикалық қышқылдарды нитрификаторлар (азотты) және тион бактериялар (күкіртті) түзеді. Ерімейтін қосылыстардан фосфордың белсенді жылжуы өсімдіктердің ризосферасында жүреді, тамырдан бөлінетін заттар есебінен тіршілік ететін гетеротрофты бактериялардың үлкен массасы тыныс алу үдерісінде СО₂ түзеді де, тамыр секілді өздері де фосфор тұздарының еруіне ықпал етеді. Микроағзалардың әрекеті нәтижесінде түзілген ерігіш фосфаттардың тағдыры әр түрлі болуы мүмкін, фосфат иондарының бір бөлігі физикалық-химиялық және химиялық жолмен топыраққа сіңірілсе, енді бір бөлігі иммобилизация есебінен микроб жасушасында биологиялық байланады немесе өсімдіктердің қоректену үдерісінде сіңіріледі.

Фосфоробактерин.Топырақтағы күрделі фосфорганикалық қосылыстарды және минерал фосфаттарды өсімдіктерге оңай сіңетін түрге айналдыруда микрорганизмдердің рөлі. Фосфоробактерин заводта өндіріледі.Ол үшін алдымен сұйық қоректік орта даярлайды.

х = 100*45 =57 (жасушалар)

х = 5600 = 8000 (жасуша) 0,7

Целлюлозаның, гемицеллюлозаның ыдырауы. Целлюлоза да крахмал сияқты табиғи полимер — полисахарид. Оның молекулалық формуласы да крахмалдікі сияқты (С₆Н₁₀О₆)_n.Целлюлозаны клетчатка деп те айтады. Ол — өсімдіктер клеткасы кабықшасының негізгі кұрам бөлігі. Едәуір көп таралған биополимер. Мақта талшығында 98%-ке дейін, ағаш сүрегінде 50%-ке жуық, жасыл жапырақтарда, шөпте (10—25%) болады.Целлюлозаның макромолекуласы циклді (3- глюкозаның қалдықтарынан тұрады, түзу құрылымды (46-сурет). Целлюлозаның макромолекулалары бір бағытта орналасқандықтан, талшық түзеді (зығыр, мақта, кендір, т.б.). Крахмал мен целлюлозаның құрамына әр түрлі формалы глюкозаның кіруі олардың қасиеттеріне әсер етеді. Целлюлозаны тек қана күйіс қайыратын жануарлар қорыта алады. Адам және басқа жануарлар ферменттері целлюлозаны қорыта алмайды, сондықтан оны азық ретінде пайдаланбайды.Целлюлозаның полимерлену дәрежесі — n -нің мәні крахмалдан көп, молекулалық массасы да крахмалдан үлкен (шамамен мақтада ~ 1,7 млн., зығырда ~ 6 млн-ға дейін) болады. Целлюлоза құрылымы тек түзу сызықты болады:

Шарап дайындау. Шарап – жүзім немесе жеміс – жидек шырынын (сусло) спирттік ашыту өнімі. Жүзім шарабы - жүзім шырынын спирттік ашыту нәтижесінде алынған сусын. Шарап сорттық (жүзімнің бір сортынан жасалған) және купаждық (сорт қоспаларынан дайындалады) деп бөлінеді. Дайындау технологияларына байланысты шарап тыныш және ойнақы деп бөлінеді. Тыныш шараптар: ординарлы (бірінші жылы шығарылған, сақталмаған шараптар); маркалы (кемінде 1,5 жыл сақталған және жылдан жылға өз қасиетін сақтаған шараптар) болады. Жоғары сапалы шараптарды жекелеген шарап дайындайтын аудандарда арнайы технологиялармен дайындайды. Сонымен бірге тыныш шарап құрғақ шарап дегенді білдіреді. Шарап дайындау технологиясының жалпы ережелері. Піскен жүзімді бөлшектеп, нығыздап суслодан бөледі де, оны тұндырады. Алынған суслоны жеміспен бірге түскен жабайы ашытқылармен ашытады. Қазіргі уақытта өндірісте ашыту үдерісін Saccharomyces vini таза культураларымен жүргізеді. Ашытқыларға қойылатын талаптар: ашытқылар суслоны толық ашытуы тиіс; қанттың, спирттің, күкірттің 4 валентті оксидінің (күкірт ангидриді) жоғары мөлшеріне төзімді болуы керек; рН төмен мәніне төзімді болуы тиіс; ашу үдерісінен соң тез арада тұнбаға шөгуі, тығыз тұнба түзуі тиіс. Температураға байланысты әркелкі спирт мөлшерін (10 - 18%) және қосымша өнімдерді түзетін ашытқылардың әртүрлі нәсілдерін ажыратады. Шараптың ашуын негізінен гетероферментативті сүтқышқылды бактериялар туығызады. Шараптың түсі лайланады, тіпті қараяды, тәтті – қышқыл дәмге өзгереді. Сіркеқышқылды ашу сірке қышқылды бактериялар тудырады. Шараптың бетінде жұқа сұр түсті пленка түзеді. Шарап иісі мен дәмі сірке қышқылының иісі мен дәміне ұқсайды, спирттің мөлшері төмендейді. Шампан – герметикалық жабық ыдыстарда көмірқышқылымен қаныққан, өзінің гармониялы дәмін қалыптастырған, ойнақы және көбікті қасиеттері бар шараптың екінші реттік ашу өнімі. Шампанды дайындау үшін жоғары сапалы құрғақ, ликер (қанттың мөлшері 2,2 % есебімен) қосылған ақ шарапты пайдаланады. Өндіру технологиясы: классикалық француздық технология – шарапқа ликер қосып, қабырғасы қалың бөтелкелерде ашытады. Ш ампан дайындаудың үзіліссіз тәсілі – шампан дайындаудың бұл технологиясын үлкен герметикалық резервуарлардың батареяларында 10-15°С температурада 0,5 МПа қысымда жүргізеді. Шампанды -5°С дейін салқындатады, қажет болса ликер қосады және қысыммен бөтелкелерге құяды. Шампандарды бөтелкелерде дайындау үдерісі 3 жыл бойы жалғасады, ал жаңа технология бойынша үш аптаға жуық уақыт кетеді. Бөтелкелерде шампан дайындауға қолданылатын Saccharomyces cerevisae ашытқыларының штамдары шыныға жабыспайтын тұнба түзетін және тығынға оңай түсетін түйіршікті немесе тығыздалған түйін түрінде болуы тиіс. Шампанды үзіліссіз ағында дайындау үшін тұнбасы шаң тәрізді құрылымды ашытқыларды қолданады. Сыраны хмелденген суслодан арнайы ашытқылармен ашыту арқылы алады. Дәмі мен хош иісі солодтан бөлініп алынатын ащы және ароматты экстрактты заттар, сонымен қатар этил спирті, көмірқышқыл газы және т.б. ашу өнімдеріне байланысты болады. Сыраның сорттық ерекшеліктері қолданылатын солодтың типімен, санымен және қосылатын күрделі емес өнімдердің түрімен анықталады. Сыраны өндіру үдерісі бірнеше сатыдан тұрады: 1) арпадан солод дайындау; 2) хмелденген сусло алу; 3) суслоны ашыту; 4) жас сыраның толық ашуы және пісіп жетілуі; 5) сүзу және құю.Суслоны Saccharomyces cerevisae түптік ашытқыларымен ашытады. Олар тез көбеюі және төмен температурада (5-10 градус) ашытуға, тұнбаға тез шөгіп, сыраға жағымды дәм және иіс беруге қабілетті болуы керек. Сыраны ашытуға сонымен қатар түптік ашытатын ашытқылардың Saccharomyces carlsbergensis түрін де қолданады.

Эктотрофты микориза да кең таралған. Бұл жағдайда тамыр тығыз саңырауқұлақ қабығымен қапталып, жан-жаққа қалың гифалар торы таралады. Эктотрофты микоризада саңырауқұлақ гифтері тамырға онша терең енбейді, тек эктодерманың жасуша арасында шектеледі. Эктотрофты микориза кезінде тығыз саңырауқұлақ қабығы көп жағдайда тамырды қоршап гартиг торын түзеді, тамыр түктері жойылып кетеді, ал су мен қоректік заттар топырақтан саңырауқұлақ мицелийі арқылы сіңіріледі.

Эпифиттік микрофлора және оның құрамы. Эпифиттік микрофлораның түрлік құрамын дән сапасын бағалау кезінде пайдалану. Өсімдіктердің сыртқы қабатында дамитын микроағзалар эпифиттік немесе филлосфера микробы деген атқа ие болды. Бұл микроағзалар өсімдіктерді зақымдамайды, тек оның ұлпаларынан бөлінетін және сыртқы қабатында кездесетін аздаған мөлшерде органикалық ластану (шаң және т.б.) есебінен өсіп дамиды.Астық дақылдарының дәнінің эпифиттерінің жалпы санының 80%-ға дейін Erwinia herbicola жасушалары құрайды. Эпифитті микроағзалардың ішінде бациллалар мен актиномицеттер аз, көбінесе әр түрлі саңырауқұлақтар (Penicillium, Fusarium, Mucor және т.б.) кездеседі. Эпифиттік микроағзалардың сау өсімдіктерде тіршілік етуі көп жағдайда климатпен байланысты. Ылғалды ауа райында олардың саны артады, құрғақшылық жылдары, керісінше, кемиді. Егінді жинау және үгіту кезінде дән микроағзалармен қатты ластанады. Мұнда шаң – тозаң мен топырақ үлкен маңызға ие болды. Олар дәнге түсіп, дән массасының микробтармен күшті ластануын тудырады. Эпифиттік микроағзалар өсімдіктердің сыртында көбейе отырып, өсімдік ұлпаларына паразиттердің енуіне кедергі келтіретін биологиялық барьер түзеді. Өсімдіктерді қоректік заттармен бүрку арқылы эпифиттік микрофлораның көбеюін арттырып, эпифиттердің фитопатогенді микроағзаларға қарсы антагонистік әрекетін күшейтуге болады.

Не нашли, что искали? Воспользуйтесь поиском: