азіргі қалалардағы тіршілік ортасының факторлары

Өткен заманда да, осы кезде де қалалардысалудың анықтаушы факторы экономикалык. мәселелер болған еді. Алайда, гигиенистердің ойынша қала тұрғындарының ең шекті саны 500 мыңды құрайды. Соған қарамастан тұрғындары 1 млн. астам қалалар саны өсуде, сонымен бірге бұл үрдіс сандық өсумен ғана сипатталмайды. Қалалардың дамуы, тұтас қоғам сияқты, қоршаған ортаға да, адамның өзіне де антропогендік әрекеттердің күрт көбеюімен бірге жүреді. Негізінен бұлар өндірістік және көліктік шығарындылар. Қазіргі техника мен технологаялық үрдістер осы теріс әсерді, іс жүзінде жоя алады, бірақ осы шараларды іске асыру орасан экономикалық шығандармен байланысты, оған адамзаттың әзірше мүмкіндігі жоқ. Урбанизация, тұрғындар мен адам қызметі шоғырланған салыстырмалы шағын аумақтар ғылыми-техникалық прогресс әсерінен дамиды. Елді мекендер саны әдетте азаяды, бірақ олардың аумағы ұлғаяды. Урбанизация үрдісінің ерекше карқындылығы 20-ғасырдың екінші жартысына келеді. Осылай, 70-жылдар басында экономикалық дамыған елдерде тұрғындардың жартысынан артығы қалаларда тұрды. Сонымен бірге өндіргіш күштердің өсуі қала тұрғындарына амалсыздықтан техногендік әрекеттерін күшейтеді.

Қазіргі 4 миллиард адамның қоршаған ортаға жасаған әрекеті, өзінің масштабы бойынша тас дәуірінің 40 миллиард адамы жасайтын әрекетіне тең. Осы жағдайда әрекеттің негізгі күші қалалардың өз аумақтарына және олардың, айналасына түседі.

Тұрғындар өмірі жағдайларын көп жағынан жақсарта отырып, ірі қалалар табиғи жүйелерді жасандылармен ауыстырып, қоршаған ортаны ластайды, адамға физикалық, химиялық және техникалық жүктемені көбейтеді. Атмосфера, су нысандары, топырақ, өсімдіктер, климат та өзгереді. Ғимараттар мен аумақтар инсоляциясы 15-30 %, ультракүлгін сәулелендіру - 50 %, бұлтты күндер саны 10 % (жазда 30 % және қыста 100 %) жоғарылайды, тұмандар жиілейді. Қала қаншалықты ірірек болса, соншалық өзгерістер айқын болады.

Урбанизацияның теріс факторлары өзінің табиғаты бойынша физикалық, химиялық,биологиялық және әсер етеді. Жағдайлардың басым көпшілігінде ортаны ластау көздері қалалардың өзі ішінде болады, бірінші кезекте тұрғындарға әрекеті болады. Шығарып тастауға болмайтын, кез келген ірі қалаға тән факторларды ғана қарайық, атап айтқанда – автомобиль көлігі мен шуыл (физикалық және химиялық факторлар – ауа температурасы, бір бөлмеде көп адам тұру, ылғалдылық, ультрокүлгін сәулелендіру, көтеретін жүктемелердің жоғары деңгейі).

Қорытынды

Қорыта айтқанда ауылды елді мекендерді көркейтіп, көгалдандыруға жоғары талаптар қойылады. Олардың ең бастылары — аумақты қалыпты жұмыс істейтін аймақтарға болу және санитарлық-гигиеналық нормаларды қатаң түрде сақтау.

Аумақты дұрыс таңдау және оны аймақтарға бөлу халық тұратын өңірлерді дұрыс орналастыра білудің, оны сәулеттендірудің және де іріленген ауылдық елді мекендерді экономикалық мақсатқа сай қолайлы жабдықтаудың бірден-бір алғышарты.

Ауылдық елді мекендерді жобалау мен оның құрылысын салудың қалалар мен жұмысшы поселкелерін салудан айырмашылығы мынада - оның өзіне тән ерекшеліктері болады. Атап айтқанда ауылдық елді мекендер құрылысын қолға алғанда оның материалдық және техникалық мүмкіндіктері, ауылды жердегі өмірдің әлеуметтік-экономикалық факторлары ескерілуі қажет.

Ауылдық жердегі экологиялық жағдай сол ауылдық елді мекендердің жобалануы мен құрылысын салу мәселелерін дұрыс шешуге тікелей байланысты болады.

Тұрғындар өмірі жағдайларын көп жағынан жақсарта отырып, ірі қалалар табиғи жүйелерді жасандылармен ауыстырып, қоршаған ортаны ластайды, адамға физикалық, химиялық және техникалық жүктемені көбейтеді. Атмосфера, су нысандары, топырақ, өсімдіктер, климат та өзгереді.

Пайдаланған әдебиеттер

1. Сидоренко Г. И. Гигиена окружающей среды. М., 1985. 283 с.

2. Никитин Д. П., Новиков 10. II. Окружающая среда и человек. М., 1985. С. 117-156.

3. Сидоренко Г. И., Литвиное М. А. Современные проблемы гигиены окружающей среды и се место в системе наук о биосфере. М., 1986. 72 с.

4. Буштуева К. А., Случанко И. С. Методы и критерии оценки состояния здоровья населения в связи с загрязнением окружающей среды. М., 1979.150 с.

5. Сидоренко Г. И., Пинигии М. А. Методические указания по оцеже степени загрязнения атмосферного воздуха. М., 1982. 25 с.

6. WWW.GOOGLE.KZ

Не нашли, что искали? Воспользуйтесь поиском: