Вакциналардың негізгі түрлері

1. Өлі микроорганизмдерден жасалған

арқылы жасайды.. Ол антигендік құрамынан патогендік касиетің алып тастап, микробты клетканы өмір сүру қаблетінен айыру. Осы вакцинаны дайындағанда микроорганизмдерді инактивацилайды. Вакцинаның әсерін күшейту үшін адъюванттарды қосады.

2.Тірі вакциналар аттенуацияланған

Аттенуацияланған вакциналарды қоздырғыштарды организмнен тыс жерде ұзақ уақыт дақылдандыру арқылы жасайды. Мысалы, БЦЖ, сары қызба вирусы, ж.т.б. Тірі вакциналардың артықшылығы – қоздырғыштардың тіндерге қарай миграциялауға, көбеюге каблеті болады және иммундық жауап күшееді. Жергелекті иммунитет тек қоздырғыштар көбейген тінде дамиды. Бур вакциналар аурудың субклиникалық түрін және эффективті қорғануды шакырады.

2. Поливалентті вакциналар

Бірнеше қоздырғыштардың иммунизирлеуші компонентерінен тұрады. Мысалы, АКДС -–көк жөтел, күл және сіреспеге қарсыполивалентті вакцина. Анатоксин дегеніміз – формалинмен инактивацияланған бірақ антигенділігін сақтап қалған токсиндер. Олар иммунизациядан кейін токсиндерді бейтараптады және токсидердің фагоцитозың активтейтің антиденелердін синтезің шақырады.

3. Құрамында бактериялармен вирустардің фрагменттері бар вакциналар

Белокты тасмалдаушымен коньюгацияланған бактериялардың капсулалық полисахаридтері колданады. Бур вкциналар менингококты, пневмококты, гемофилді инфекцияларға қарсы антиденелердің (АД) синтезін эффективті түрде шақырады.

Осы түрдегі вакциналарға вирус суббірліктерінің вакциналары жатады. Мысалы, В гепатиті вирусының беткей антигедері. Аталған вакциналар эффективті, бірақ дайындау технологиясы күрделі де қымбат.

4. Жасанды вакциналар

Вакцина жасау үшін синтетикалық пептидтерді колдану. Вирустардың және бактериялардың эпитоптарына сәйкес келетін пептидтік фрагменттерді синтездейді. Иммуногендікті жоғарлату үшін пептидтерді Т-тәуелді антигендердің тасымалдаушысымен коньюгациялайды.

5. Вакциналарды молекуклалы клондау әдісімен алу (рекомбинантты вакциналар)

Рекомбинантты вакциналар технологиясы белокты молекуланы немесе оның фрагментің қадағалайтын гендерді алуға, оларды керекті векторға нгізуге және сәйкес клеткаларда эксперессиялуға мүмкіндік береді.

Бул вакциналардың реактогендігі төмен, ал қорғаныс әсері жоғары. Рекомбинантты вакциналарды бір микробтың генін вируленттігі аз екінші микробқа енгізу жолы арқылы алады. 1990 жылдардын басында В-гепатитінің вирусына қарсы рекомбинантты вакцина дайындалды. В-гепатиті вирусының беткей антигені бар вирусты болшектер осповакцинасының вирусында

синтезделеді. Гендерді клондау әдісімен вакциналарды алу (рекомбинантты вакциналар) өте үлкен потенциалы бар.

6. Антиидиотиптік вакциналар

Сонғы кезде вакциналарды дайындау үшін кез келген вирусты материалды колданға болмайды деген пікірлер айтылды. Антиидиотиптік вакциналарды дайындау үшін антигенннің кеністіктегі құрылысын иммитациялайтын антиидиотиптік АД колданады. Олар антигенд” детерминанттың “ішкі” образы деп атайды. В-гепатиті вирусының антигенінң біркатар эпитоптарына арналған моноклонды антиидиотиптік АД жиынтығының негізінде В-гепатитіне қарсы вакцина дайындалған.

7. Генетакалық вакциналар

Генетикалық вакциналар (ДНК-вакциналар) Өздігінен жұқпаны шакыралмайтын бактериалды плазмидтер болады. Вакцина жасау үшін плазмидтерге патогеннің бір немесе бірнеше антигенді белоктарға арнайлығы бар гендерді енгізеді. Плазмидтер клетка ядросына еніп, нәтижесінде бул гендердін кошірмесі матрицасында антигенді белоктардың синтезі жүреді. Олар немесе клеткадан шығады немесе МНС-1 класс молекулаларымен иммуногенді комплекс түзіп клетка бетіне шығады. Плазмидалардың бір бөлігі антиген таныстырушы клеткаларга түседі, процессингке ұшырайды, МНС I немесе II класс АГ-мен иммуногенді комплекс түзеді. Осындай түрде Т-лимфоциттерге ұсынады және ары ғарай Тх1 және Тх2 клеткаларына дифференцияланып иммунды жауаптың клеткалық және гуморалды реакцияларын калыптастырады.

Вакцинация кезіндегі асқынулар

Вакцинацияның қауп-пайдасының критерийлеріне сүйене отырып вакцинацияны жүргізу керек. Вакцина организге көптүрлі әсер көрсетеді. Болу мүмкін: вакцинадан кейін реакциялар және вакцинадан кейін асқынулар. Вакцинадан кейін реакциялар бір түрлі, циклды, қысқа уақытты, сау адамдарда болады, организмнің тіршілік әрекетінің бұзылыстарына әкелмейді.

Вакцинадан кейін реакциялар жергілікті және жалпы болады. Вакцинадан кейін реакциялар бул – организмнің вакциналды штамының қондыруына реакциясы.

Организмнің вакцинаға реакциясын интеркурентті инфекция өзгерту және аурлату мүмкін. Сонымен қатар, интеркурентті инфекцияның өзі де аскынулармен өту мүмкін.

Вакцинадан кейін асқынулар бул- вакцинацияға сәйкес емес патологиялық көріністер:

Вакцинадан кейін асқынулар - генерализациялған реакциялар: анафилактикалық шок, эецефалит, сары су ауруы, аллергиялық ауралардың асқынулары, аутоиммунды ауралар, онкоауптілік, ж.т.б.

Не нашли, что искали? Воспользуйтесь поиском: