КОМБИНАЦИЯЛЫҚ ҚҰРЫЛҒЫЛАР

Дешифратор

Дешифратор – деп, шығысында логикалық бірлігі бір, егер бастапқы сигналы ноль болғанда, ал басқа шығыстарында, кірісіндегі анықталатын кодына сәйкес келетін комбинациялық сұлбаны айтады. Жұмыс тәртібіне байланысты, дешифратордың кірісіне анықталатын логикалық сигналдар комбинациясы түскенде, сол сигналдарды басқарып, реттеп өңдеуге арналған құрылым. Егер дешифратордың n кірісі болса, онда дешифратордың максималды шығыс саны тең болады.

Екі, 0 және 1 екілік кодында жұмыс істейтін кірісі Х₁, Х₂ және төрт шығысы Уо, У₁, У₂, У₃ бар дешифратордың шартты белгісі, 2,1.а-суретте келтірілген.

Сурет 2,1.а. Дешифратордың шартты белгісі

Бұл дешифратордың жұмысы келесі логикалық функциялармен сипатталады; , ; ; .Осы теңдеулердің талдауын қарастырып отырған дешифратор әр екілік екіразрядты санды бірге түрлендіреді және оның тек бір логикалық бірліктің шығысына сәйкес ондық санмен белгілейді. Мұндай дешифратолар санды ақпараттық шығару құрылғыларында, ондық түрдегі екілік сан индикациясы үшін, жад микросұлбаларындағы шиналардың адресін анықтауға және т.б. амалдар үшін кеңінен қолданылады. Дешифратордың функционалдық сұлбасын, жоғары 2,1.б-суретте көрсетілген логикалық функция негізінде жасаймыз.

Дешифратордың бұл алынған түрі, жоғарғы логикалық функцияларды шешу кезінде пайдаланады. Дешивратор кірісіне қосылған инверторлар көмегімен, дешивратордың кіші шиналарында логикалық сигналдардың толық жиянтығы жасалады: . Бұл «И» элементінің қолданылуына сәйкес шығу сигналдарын жасайды.

Есептеу техникаларындағы дешивраторларға қосымша шифратор қолданылады.

Сурет 2,1.б. Дешифратордың логикалық функциялары

Шифратор – дешифратордың функцияларына кері логикалық операцияларды орындайтын санды құрылғы. Шифратор шығысында екілік код, кірісіне түсетін бір немесе бірнеше логикалық бірліктерді түрлендіреді. Шифраторлар, мысалы, екілік кодта ондық сандарды түрлендіру үшін сандық ақпараттарды енгізу құрылғыларда қолданылады.

Шифратор және дешифраторды жалпы жағдайда кодтарды түрлендіргіштерге жатқызады.Дешифратордың шығысынан шифратор-дың кірісіне жалғау арқылы күрделі код түрленгіштерін алуға болады. Мысалы, компьютерлерде көбінесе М-разрядты ондық санды, екілік санның И-разряд түрленгіштері ретінде қолданылады.

Мультикомплексор – тізбектелген бірнеше ақпараттық каналды, бір ақпараттық каналға түрлендіру үшін арналған комбинациялық сұлба. Каналдарды ауыстырып қосу басқарушы сигналдың әсерінен болады. Төрт кірісті ақпараттық сигналдары бар және екі басқарушы және екілік сигналды мультиплексордың шартты белгісі 2,1.в- суретте келтірілген. Бұл мультиплексордың функционалдық сұлбасы 2,1.г-суретте келтірілген. Екі басқарушы, екілік сигналдар және дешифратор көмегімен ақпаратық сигналдардың біреуін мультиплексор шығысына жеткізуді ұйымдастырады. Мультипликсорда керекті ақпараттық каналды таңдау үшін «И» сұлбасы қолданылады, егер «И» сұлбасының бір кірісіне ақпараттық сигнал, ал екіншісіне логикалық бірлік берсек, онда шығатын сигнал, ақпараттық кірістегі сигналды қайталайтын болады. Егер «И» сұлбасының екінші кірісіне логикалық нольдік берсек, онда сұлба шығысына сигнал бармайды.

Кері есептерді демультиплексор атқарады. Демультиплексор арқылы алынған, күрделі ақпараттық сигналдарды мультиплексор жекелеп бөлді орындайды.

Сурет 2,1.в. Екілік сигналды мультиплексордың шартты белгісі келтірілген

Сурет 2,1.г. Мультиплексордың функционалдық сұлбасы

Мультиплексорлар және демультиплексорлар бір сызық бойымен бірнеше көздерден сигнал беру кезінде, байланыс жүйелерінде (телефондарда) кеңінен қолданылады

Екі екілік саның арифметикалық теңдеуін орындайтын комбина-циялық сұлба – сумматор деп аталады. Сумматор- микропроцессордің арифметикалық – логика блогыныың негізгі бөлігі. Сумматорлардың екі түрі болады, жарты және толық сумматорлар. Толық сумматор оның қосымша кірісіне, келесі қосындылар сұлбасынан түсетін сигналдармен ерекшеленеді. Жарты сумматорларда мұндай қосымша кіріс болмайды. Сумматорлар разрядтылығымен сипатталады. Бір және көп разрядты сумматрлар бір разрядты сумматорлар негізінде құрылған 7-ші кеcтеде.

Кесте 7

Бір разрядтты жартсумматорлар үшін

шартты белгіcі. Шындық кеcтесі көрсетілген

Жартты сумматорлар және оның сумматорлардың шартты белгілері 2,1.д, е-суретте көрсетілген, д-суретіндегі а,в-кірістік екілік саны, р – және р – тасымалдау сигналдары, р – тасымалдаудың кірісті сигналдары, s – екі санның қосындысы.

д)

е)

Сурет 2,1.д, е. Толық сумматор шартты белгіcі

Бір разрядтты жарты сумматорлар үшін шындық, 7-ші кеcтеде көрсетілген. Осы кеcтедегі берілгендер негізінде логикалық функция шамаларының дизъюнкцилық түрін қолданып, қосынды үшін теңдеуін жазамыз.

S = ав+ав, және тасымалдау сигналдары үшін: р =ав.

Осы сигналдардың талдауынан, жарты сумматордың құрылуы үшін міндетті түрде И сұлбасын қолдану керек, НЕ инверторлары және НЕМЕСЕ сұлбасын қолдану, жарты сумматорлардың функционалды сұлбасы 2,2-суретте көрсетілген.

Сурет 2,2. Жарты сумматорлардың функционалды сұлбасы

Төрт разрядттың ішкі шинасы, жарты сумматорлардың кірісіне жалғанған, екі инвертор көмегімен логикалық сигналдардың жиынтығын қайта жаңартады; а, а₁, b, b₁.Логикалық көбейтулер және қосу сұлбалар көмегімен керекті жарты сумматорлардың шығыс сигналдарын аламыз. Ережеге байланысты, толық сумматор екі жарты сумматордан құрылады. Олардың біріншісі кіріс екілік сигналдардың а және b қосылуы үшін қолданылады. Екінші жарты сумматор арқылы тасымалдаудың кіріс сигналдарын, ал НЕМЕСЕ сұлбасының көмегімен тасымалдаудың шығыс сигналын жасайды. Комбинациялық құрылғылардың шығыс тарындағы сигналдар бірдей емес уақытта шығады. Мысалы; толық сумматорда тасымалдаудың шығыс сигналдары ережеге сәйкес, қосынды сигналдарына қарағанда тезірек пайда болады. Бұл өңдеу деңгейінің түрлі саннан өтетін сигналдар арқылы түсіндіріледі және де импульстық сигналда, логикалық сигнал мағынасына анықталмаған жағдайда уақыт интервалы болады.

Не нашли, что искали? Воспользуйтесь поиском: