Жылу электрстанциясы

Реферат

Оқу іс-тәжірибесі 18 беттен, 2 суреттен, 9 сілтемеден тұрады.

Іс-тәжірибенің мақсаты мен міндеттері.

Іс-тәжірибенің мақсаты – ұйымдастырушылық іс-шаралар, айналымдағытехникалық құралдар, құжаттаманы әзірлеу және қызмет көрсетудің бастапқы дағдыларын алу. Кәсіпорындағы профильге сәйкес өндірістік процесс терді ұйымдастырумен танысу.

Іс-тәжірибенің міндеттері:

- мамандықтың ерекшеліктерін игеру;

- кәсіпорынның ерекшеліктері мен құрылымын игеру.

МАЗМҰНЫ

Кіріспе. 4

2 Қазіргі заманғы әртүрлі жылу электр станцияларының құрылымы мен жұмыс істеуі 11

2.1 Электр станциясы.. 11

2.2 Қазақстан электр энергетикасының дамуының негізгі кезеңдері 13

2.3 Жылу электр станциясы.. 14

Қорытынды.. 16

Пайдаланған әдебиеттер. 18

Кіріспе

Электр станция (ЭС)деп электр энергияныөндіретін қондырғылар мен өндіріс орындарын айтады. ЭС-ы техникалық үрдісіне қарай келесі түрге бөлуге болады:

− Жылуэлектр станция (ЖЭС, ЖЭО);

− Атомдық электр станция (АЭС);

− Гидро электр станция (ГЭС);

− Гидроаккумирленген электр станция (ГАЭС);

− Гидротурбиндық электр станция (ГТЭС).

ЭСөндірілген электр энергиясын алыс аралыққа жеткізу үшін қосалќы ЭС қолданылады. Мұндай қосалқы ЭС негізгіролі электр энергиясын күшейтіп, оны ары қарай тұтынушыға жеткізу. Қазақстан мен Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығы (ТМД) елдерінде электр желісі арќылы жиілігі f= 50Гц айнымалы тоқ қолданылады. Ал Америка Құрама Штаттарының (АҚШ) қолданатын жиілігі –60 Гц. 3 фазалық тоқты қолдану желілер мен қондырғыларды, оның ішінде арзан, әрі қарапайым асинхрондық қозғалтқыштарды (1 фазалық тоқты қондырғыларға қарағанда) үнемді пайдалануға көп септігін тигізеді. Электр қондырғыларының негізгі параметрлері ретінде номиналдық кернеу параметрін қарастыруға болады. Қолданылатын трансформатор, желілер, электр энергиясын қабылдағыштар (қозғалтқыштар, электр шырақтары және т.б.) мен генераторлар осы номиналды параметрлерге байланысты қалыпты жұмыс істейді. Номиналды параметрге сәйкес жасалған қондырғылар екі топқа бөлінеді:

1 1 кВ-қа дейін;

2 1 кВ-тан жоғары.

Әртүрлі электр қондырғыларын жобалау, іске қосу және қолдану үшін, белгілі сүлбелер мен сызбалар көптеп қолданады, сондықтан негізгі шартты белгілерді білуіміз қажет. Олардың негізгілері: электр машиналары, генераторлар, статордың орамы немесе синхронды генератордың орамы, бір орамы өзгертілетін күшейткіш трансформатолар, дроссель, және т.б.

Энергетиканың маңызды дәрежеде дамуыөнеркәсіптітоқтаусыз және жеткілікті энергиямен қамтамасыз етумен анықталады. Энергиямен қамтамасыз етудің негізгіжәне барлық кеңейтілген бөлігі өзаратұтынушылармен бірге жасалған электр станцияларының орталықтандырған реті бойынша жүзеге асады.

Электрэнергиясын өндірудің біріккен жүйесі және электр станцияларындағы төменгіпатенциалдыжылу, орталықтандырылған жылу жабдықтаржылуландырудеп аталады. Электр энергиясы мен орталықтандырылған жылумен жабдықтаудың негізгі үлесін жылу электр станциялары өндіреді.

Сонымен қатар, электр станцияларында атомдықэнергиянықолданутиімді болғанымен дүниежүзініңжәне ТМД елдерініңжылу станцияларында органикалық отынның рөлі басым.

Ірі жылу электр станциялары органикалықжәне ядролықотынды қолданушыбу турбиналықондырғылар болыптабылады. Олардыңнегізгі агрегаттарыболыпбугенераторы (қазандық агрегат, бу қазандығы) және электр генераторлыбу турбинасы табылады[1].

Жылу станциясында орталықтандырылған жылумен жабдықтау тұтынушыларды жылумен қамтамасыз ету әдісі болып табылады.ЖЭО және атомдық электр станцияларында бу жылутасығыш қызметін атқарады. Оcы электр энергиясын өндіру үшін турбиналарда пайдаланылатын жылу тасығыш жылу желілерінің айналымындағы суды қыздыруға және жартылай тұтынушылардың қажеттілігіне бағытталып жұмсалады. Осындай біріккен жылу және электр энергияларын өндірудің арқасында отын әжептеуір үнемделеді.

Алайдажылу жүктемесінің салыстырмалы аз қоспаларында жылудың көзі аудандық, кварталдық және жергілікті қазандықтар болуы мүмкін. Жылумен жабдықтаудың көзін, жылу тасымалдағыштың түрін және оның параметрлерінің, сонымен қатар таңдау жалпы капиталдық шығындар мен эксплуатациялық жұмсауларды ескергендегі, сондай-ақ негізгі технологиялық, экономикалық және тәртіптік параметрлерді есепке алған кездегі техника-экономикалық есептеулердің негізінде жұмсалады.

Технологиялық көрсеткіштерге жылуды немесе буды өндіру, және оларды тұтынушыларғажіберу, өзіндікқажеттілік үшін отын мен электр энергиясының шығыны, сонымен қатар, қосымша су шығыны жатады. ЖЭО-ның жұмыс үнемділігі пайдалы әсер коэффициентімен (ПӘК) және 1 тонна бу немесе 1 Гкал жылу өндірудегі отынның меншікті шығынымен анықталады.

Станциялардың жұмысының маңызды көрсеткіштерінің бірі өндірілетін будың не жылудың бірлігінің өзіндік құны болып табылады. Қазандықтарда бу (жылу) өндіруді жұмсауға отынның, судың, электр энергиясының, ағымдық және күрделі жөндеудің шығындары және т.б. жатады. Өндірілетін жылу бірлігінің өзіндік құны бугенераторының және қосалқы жабдықтарының пайдалы әсер коэффициенті жоғарылағанда және станцияларда кешенді механикаландыруды және өндіріс үрдістерін автоматтандыруды қолданғанда төмендейді.

Жылуэлектрстанцияларындағы буқазандықтарының алатын орыны: Бу турбиналы электр станциялары екі негізгі түрге бөлінеді: конденсациялық (КЭС) және жылуландырушы (ЖЭС)[2].

Қазандықагрегатына дейінгіжолдарда су регенеративтік жылу алмастырушыларда турбинаның сатылардың қатарынаналынатын буменбірте-бірте қыздырылып отырылады. Осылайша бу аралас су циклітұйықталады.

Қазандықбуменөндірілетін конденсатпен коректенеді және (0,5 ÷ 2,0℅) шығын арнайы су дайындау қондырғысынан келетін қосымша сумен толығады.

Жылуэлектр орталығы (ЖЭО) электр және төменгіқысымдағы бу немесе ыстықсу түріндегітөменгі потенциалды жылу өндіріп шығарады.

Сүлбеде көрсетілгендей ЖЭОКЭСайырмашылығы турбинадағы будыңдайындалуы теккоректендіруші суды қыздыруүшін емес, сондай-ақ тұтынушыға бу жіберу, және қаланыңжылу желілеріндегі суды жылыту үшін қолданылғанда суды жылытқыш конденсаты қазандық агрегатқа қайтып келеді, бірақ өндіріске жіберілген будың конденсаты толық қайтып келмейді. Сондықтан ЖЭО суды дайындау қондырғысының конденсатының барлық шығындарын қалпына келтіру үшін ((30 ÷ 50) % дейін будың шығынынан көп болуы керек) өнімділігі жоғары болу керек.

Электргенераторлы бу турбинажәне бу өндіру құрылғысы-қазандық агрегатстанцияның негізгіэлементтері болыптабылады. Қазандықтартек электр станцияларында бу өндіру үшін ғана емес, сондай-ақ, өндірісүрдісінде өнеркәсіптік қазандықтарда судан буды регенерациялау үшін де қолданылады. Ғимараттарды жылумен қамтамасыз ету үшін арнайы жылыту қазандықтары қолданылады.

Бугенераторларының көбі әр түрліагрегаттарының (өндіріс ошақтарының)жылу қалдықтарынжинақтайтын құрылғымен жабдықталған. Гидроэнергияға бай елдерде бу өндіру үшін электр тогымен жұмыс жасайтын аз және орташа қуатты электр қазандықтары қолданылады.

Электрстанциялардың түрлері. Электр энергиясын өндіретін өндірістік кәсіпорынды электр станциясы деп атайды. Дамыған елдерде электр энергиясының негізгі мөлшері сығылған органикалық отындардың химиялық энергиясы қолданылатын жылу электр станцияларында (ЖЭС) өндіріледі. Электр энергиясын сонымен қоса ядролық реакциялардың жылуын түрлендіретін атомдық электрстанцияларында (АЭС) және су ағынының энергиясын қолданатын гидроэлектрстанцияларында да (ГЭС) өндіреді.

Жылуэлектрстанциялары. Бутурбиналы электрстанциялар ЖЭС-ның негізгі түрі болып табылады, олар конденсациялық (КЭС) және жылу электр орталығы деп екіге бөлінеді (ЖЭО).

ЖЭСнегізгіжылулықагрегаттарыбугенераторы менбутурбинасы болыптабылады[3].

2 Қазіргі заманғы әртүрлі жылу электр станцияларының құрылымы мен жұмыс істеуі

2.1 Электр станциясы

Электр станциясы – электр энергиясын өндіруге арналған құрал-жабдықтар мен қондырғылардың, сондай-ақ осы мақсат үшін салынған құрылыстар мен ғимараттардың жиынтығы.

Электрэнергиясыналудың негізгі тәсілдері, электрлік станциялардың түрлері және электр станциялардағы электр энергиясын өндірудің технологиялық процесстердің ерекшеліктері. Электрлік станциялардың структуралық сызбалары.

Электрстанцияэнергожүйесінің негізгіэлементі тәрізді. Электр станциялардың негізгі жабдықтары, құрастырмаларының ерекшеліктері. Жылу электр станциясының принципиалды электрлік сұлбасы. Негізгі жабдықтарды пайдаланудың негізгі тапсырмасы. Электрлік станциялар мен қосалқы станциялардың коммутациялық және қосымшажабдықтары, оның жұмысының және пайдалану ерекшеліктері.

Электрлік станцияларды есептеуменжобалаудағынегізгі сұрақтары.Осы тақырыптыоқып үйрену нәтижесіндетәлімгерлербілуі қажет:

− электрэнергиясын алу тәсілдері;

− электр станциялардың түрлері мен электрэнергиясын өндірудегі технологиялық процестердің ерекшеліктерін;

− электр станциялардың структуралық сұлбасын;

− негізгі жабдықтарды пайдаланудың негізгі тапсырмаларын,істей білуі

− күшті трансформатор арқылы қуат ағындарын есептеуді орындау;

− электлік станциялар параметрлерінің есебін шығару.

Орталық Азия–күн өлке, сондықтан күн электрлiк панельдердiң қолдануы бұл жерде, әсiресе көкейкестi. Күн электрлiк жүйе–бұл шығару күн энергияс тура түрлендiру электр әдiс-айла қолданылатын күн электр станциясы. Қою күн модульдардың алуынан тұрады–аккумуляторлық батарея, зарядтың реттеуiшiнiң тұрғын үйге тiрек құрылымда немесе төбе орналасатын панельдерi, және инвертор, ток айнымалы кернеу ие болуға кереккенде жағдайға.

Күн тақта электрлiк жүйелердiң құрылысы үшiн негiзгi компонент болып табылады. Жұмысын сұлбасы жартылай өткiзгiштердегi iшкi фотоәсердiң оқиғасын негiзде тұрғызылған жеке күн элементтерден олар жиналады. Күн энергиясының электрлiк түрлендiргiштерiнде рпен құрылым жасаушы басқа элементтердi қосымшалары бар кремнидi қолданылады p-n –ауысумен. Және де жартылай өткiзгiштiң жуандығы 0,2–0,3 мм аспайды.

Дәл осылай 2 түрiндегi электрлiк жүйелер ерекшелеуге болады: автономды және бiрлескенi электр желiсiмен. Екiншi станция электр қуатының iшкi тапшылығын пайда болудың жағдайында резервпен қызмет көрсететiн желiге электр қуатының артықшылығын түрiндегi бередi[4].

Автономды электрлiк жүйелер қайда ондаларды қолданылады жабдықтау орталықтандырылған жел жоқ. Тәулiктердiң қара уақытына немесе мерзiмдерде қуатпен обепечения үшiн жарық күн жарығысыз аккумуляторлық батарея қажеттi. АФС жабдықтау үшiн жеке үй жиi қолданылады. Аз жүйелер (жарық және теледидар немесе радио кейде) негiзгi жүктемелердi әрекеттенуге мүмкiндiк бередi. Сонымен бiрге жүйе әлмендi су сору, радиостанцияны, тоңазытқыш, электр сайманы әрекеттене алады. Жүйе күн тақта, контроллер, аккумуляторлық батареядан, кабельдер, электрлiк жүктеме және қолдайтын құрылым тұрады.

Жабдықтау орталықтандырылған жел қашан барып тұр, бiрақ (күн) таза көз, күн тақта электр энергиясын ие болуға ықыласы ауып тұр соединены желi бола алады. Үйде жүктеменiң электрлiк модульдардың жеткiлiктi санның қосуын шарт, белгiлi бөлiктiң жанында күн электрден әрекеттене алады. Бiрлескен электрлiк жүйелердiң желiсiмен бiр немесе көп модульдар, инвертор, кабельдер, қолдайтын құрылым және электрлiк жүктемеден әдетте тұрады. Бiрлескен электрлiк жүйенiң желiсiмен кескiн.

Инвертор желiсi бар электрлiк панельдердiң қосуы үшiн қолданылады. Модульдың орнату арқасындағы инвертор AC-модулі сонымен бiрге деп аталатын бар болады. Күн тақта қолдайтын құрылым немесе алюмини рамасының көмегiмен наглонаны оңтайлы бұрышпен ғимараттың төбесiнде орнатыла алады. Жүйенiң бос тұрулары AC-модулями және зауыт қолдайтын құрылымдармен ауқым бәрi iрiлеу шығарылады.

Резервтегi күн жүйестерi қайда ондаларды қолданылады жабдықтауды орталықтандырылған желмен қосу бар, бiрақ желi сенiмсiз. Резервтiк жүйе желiде кернеу жоқ болатында мерзiмдерде жабдықтау үшiн қолданыла алады. Өте маңызды жүктеменiң жабдықтауы аз резервтегi күн жүйестерi - (телефон, радио, факс және) байланыстың жарық, компьютер және қаржысы. Сонымен бiрге жүйе iрiлеу желi ажырату уақытқа қуатпен және тоңазытқыш қамтамасыз ете алады. Желiнiң ажыратуының мерзiмдерi ұзағырақ болған сайын артық жауапты жүктеменiң қоректенуi үшiн немен қажеттi қуат, және, электрлiк жүйенiң үлкен қуаты сол немен қажеттi.

Оның механикалық жұмысы өте оңай, жоқ жиiрек және қолдану кезiндегi қызмет көрсету күн тақталарды беттiң периодты тазартуынан басқа керек айналмалы[5].

Күн тақта аккумуляторлық батареялардағы әзiрлеп алатын және аккумуляторлық батареяның сыйымдылығынан тәуелдiлiкте қолданыла алатын электр өндiредi. Электрлiк процесс электр энергиясын өндiру мүлдем шусыз және ешқандай да көмiрқышқыл және басқа улы булануларды iстеп шығармайды. Алмастырылмайтын электр берiлiсi желiлерiнiң салуы тиiмсiз экономикалық қол жетпейтiн және алшақ аудандарда электрлiк күн тақталары.

Кремни, күн элементтерден өндiрiлетiн «21жүз жылдықтың мұнайымен» қонақ шақырып алады. Есептеулердiң кремнидiң 1 кгi кеткен 15 % ПӘК күн элемент көрсетедi, қызмет 30 жылдарға 300 МВтч электр энергиясы жасай алады. Бойымен электр энергиясының тең саны, (43, 7 Мдж/кг мұнайды 33 % және жылу шығару қабiлеттiлiгiнiң жылу электр станцияларының ПӘК есеппен) 75 т мұнай тауысып жаңқалауға болады. Туралы мұндай бiрге, кремнийдiң 1 кг өйткенi 75 т мұнай баламалы.

2.2 Қазақстан электр энергетикасының дамуының негізгі кезеңдері

Жалпы электр станциялары қуатының артуына, электр қуатының өндірілуіне, экономиканы электрлендіру деңгейіне жасалған талдау негізінде кеңестік дәуірдегі Қазақстан электр энергетикасының даму жолын негізгі үш кезеңге бөлуге болады:

Бірінші кезең 1918 – 45 жылдарды қамтиды, бұл кезеңде сол уақыттың өлшемі бойынша ірі электр станциялары салынып, алғашқы энергетикалық тораптар пайда болды.

Екінші кезеңде (1946 – 58 ж.) аймақтық электр станцияларында электр қуатын бір орталықтан өндіру күрт артты, алғашқы энергетикалық жүйелер құрылды.

Үшінші кезеңде (1959 – 90 ж.) республиканың энергетикалық базасы жедел қарқынмен дамып, аймақтық энергетикалық жүйе қалыптасты.

Сөйтіп, Қазақстан өзінің электр қуаты жөніндегі мұқтаждарын толық қамтамасыз ететін әрі оны өзге елдерге шығаратын ахуалға жетті. Бұл кезеңде Алматыда, Қарағандыда, Петропавлда, Жамбылда, Шымкентте, Павлодарда ірі аймақтық су электр станциялары (АСЭС) салынды. Ертіс өзенінде Өскемен және Бұқтарма су электр станциялары (СЭС), Іледе Қапшағай СЭС-і жұмыс істеді. Аса ірі Ақсу АСЭС-ы Екібастұз кенішінің арзан көмірін пайдаланды. 1990 ж. КСРО экономикасының құлдырауы қарсаңында республика электр станцияларының қуаты 18 млн. кВт-тан асты, ал Қазақстанның жалпы электр энергиясын тұтынуы 104,8 млрд. кВт/сағатты құрады, оның 87,4 кВт/сағаты меншікті электр станцияларында өндірілді. 1990 ж. Республикада 131,5 млн. Т көмір, 25,5 млн. Т мұнай мен газ конденсаты және 6,8 млрд. м³ газ өндірілді. Өндірілген көмір мен мұнайдың едәуір бөлігі республикадан тысқары шығарылды. 1990 ж. Басқа елдерге 10 млн. т кокстелетін және 46,6 млн. т энергет. көмір (42,9%), 21 млн. т мұнай мен газ конденсаты(82,4%) шығарылды. Республиканың отын балансындағы газдың үлесі 15% болды. 1990 ж. республиканың ұлттық табысындағы үлесті энергия сыйымдылығы 1 сомға шаққанда 4,01 кг болды, мұның өзі өзге одақтас республикалармен салыстырғанда 28%-ға көп. Қазақстан электр энергетикасы 1991 жылдан дағдарысты жағдайды бастан кешірді. Республиканың қолданыстағы энергетикалық қуаты 1990 жылдың басында 17000 мВт-қа жуық болса, 1998 ж. ортасына қарай бұл қуат 10000 мВт-қа дейін қысқарды. 2000 жылдың қорытындысы бойынша электр қуатын тұтыну көрсеткіші 8560 мВт-қа дейін төмендеді. Қазақстан энергия өндіруші қуаттардың тапшылығы және артық электр қуаты бар аймақтардан оны жеткізе алатын электр желісінің жоқтығы себепті оңтүстік және батыс аймақтар үшін электр қуатын сырттан алды. ҚР Үкіметі 1996 ж. электр энергетикасының қуат өндіруші және электртораптары активтеріне мемлекеттік монополичны реформалау, сөйтіп электр қуатының бәсекелі рыногін жасау қажеттігі туралы шешім қабылдады. Осы мақсатта электр энергетикасын құрылымдық жағынан қайта құрудың үкіметтік бағдарламасы әзірленді. Бұл бағдарламаны іске асыру электр энергетикасының бәсекелі бөлігін (электр қуатын өндіру және оны тұтыну) табиғи монополистерден ажыратып алу (электр энергиясын беру және бөлу) қамтамасыз етілді. Ірі электр станциялары (МАЭС) инвесторларға сатылды, ал аймақтық жылу электр станциялары (ЖЭО) жергілікті басқару органдарының меншігіне берілді. 1120, 500 және 220 кВ кернеулі негізгі тораптардың активтері негізінде Электр тораптарын басқару жөніндегі қазақстандық компания («KEGOS» ААҚ), 110 – 35, 6 – 10 және 0,4 кВ кернеулі аймақтық электр тораптары негізінде бөлу электр тораптық акционерлік компаниялары (АЭК АҚ) құрылды[6].

Жылу электрстанциясы

ЖЭС – отынды жағуда бөлінетін энергиясын түрлендіру нәтижесінде электр энергиясын бөліп шығарады. ЖЭС үшін отынның негізгі түрлері бөліп шығарады. ЖЭС үшін негізгі түрлері газ, мазут, көмір және торф – табиғи ресурстары табылады.

Жылу электр станциясының (ЖЭС) түрі –жылу энерго орталығы (ЖЭО) болып табылады, ЖЭО – тек электр энергисяын ғана емес, сонымен қатар батареядан жылу желісі арқылы өтетін ыстық су түріндегі жылуды бөлетін жылу электр станциясы болып табылады. Электростанциядан пәтерге (үйімізге) дейінгі энергияның жолы.

Жылу электр станциясының машиналы залында суы бар қазан орнатылған. Отынның жануы кезінде қазандағы су бірнеше жүздеген градусқа дейін қыздырылып буға айналады. Қысымның әсерінен бу турбина қалақшаларын айналдырады, ал турбина өз кезегінде генераторды айналдырады. Генератор электр тогын бөліп шығарады. Электр тогы электр желілеріне түседі және ол арқылы қала, ауылдарға, зауыт, мектеп, аурухана электрэнергиясының тасымалдануы 110 – 500 кВ кернеуде, яғни генераторлардың кернеуін арттыратын жағдайда жүзеге асырылады. Кернеуді арттыру электр энергиясын қашық жерлерге тасымалдауда қажет. Одан кейін тұтынушы ыңғайлы деңгейге дейін кернеуді қайта төмендету керек. Кернеуді түрлендіру электрлі станцияларда трансформатор көмегімен жүзеге асырылады. Жер астынан тартылған кабельдер және жерден биікке көтерілген сымдар арқылы тоқ үйлерге жеткізіледі. Ал жылу ыстық су түрінде жер астымен тартылған жылу трассалары бойынша ЖЭО келеді[7].

Жылу электр орталықтарының (ЖЭО) артықшылықтары болып табылады: турбинада жұмсалынған бу немесе ыстық су жылытуда, өндірістік және коммуналдық ортаны ыстық сумен қамтамасыз етуде қайтадан қолданылады. Ыстық су және будың эффективті тасымалдануына көп жылуды жоғалту салдарынан құбырларда (20 ÷ 25) км арақашықтықта тасымалдау мүмкін болғандықтан ЖЭО сәйкесінше ірі қалаларда салынады. Одан бөлек, жылу жоғалтуды азайту үшін, ЖЭО тұтынушыға жақын орналасатын шағын станциялармен толықтырып отыру қажет. ЖЭО барлық көрсетілген кемшіліктерінен жылу және электрэнергиясының комбинирленген өндірісі бойынша құрылғыларды көрсетеді, соған байланысты пайдалы отынды қолданудың жалпы қосындысынң коэффициенті (70 ÷ 76) % дейін жоғарылайды [8].

Градилегіш – электростанцияда атмосфералы ауамен суды кептіруге арналған құрылғы.

Буландырғыш қазан – электростанцияда суды қыздыру арқылы буды алуға арналған жабық агрегат. Суды қыздыру отынды жағу арқылы жүзеге асады (Саратов ЖЭО – газды).

Электр берілу желісі. Электр тасымалдануына арналған. Ауалы (жер үстінен тартылған сымдар) және жерастылық (күштік кабельдер) электр берілу желілерінен ажыратады[9].

Қорытынды

Соңғы 2–3 жылда электр энергиясын тұтынудың азаю қарқынының баяулағаны байқалды, ал батыс аймақта ол өсе бастады.

2000 жылдыңалғашқы жартысындареспубликада 27,4 млрд. кВт/сағ электрқуатытұтынылған, мұның өзi 1999 жылдың осы кезеңiмен салыстырғанда 7,2% көп. Электр қуатын өндiру мен тұтыну көлемiнiң өсуi негiзiнен Батыс және Солтүстік аймақтарда (Павлодар-Екiбастұз өңiрiнде) байқалды. Қазақстанның Оңтүстік аймағында (Алматы, Оңтүстік Қазақстан, Жамбыл, Қызылорда облыстары) жеткiлiктi бастапқы энергетикалық қор жоқ болғандықтан оның электр энергетикасы тасып әкелiнетiн көмiрге, сырттан әкелiнетiн газ бен мазутке негiзделген.

Бұл аймақтағыэлектр қуатының негiзгi көздерi–Жамбыл МАЭС, Шымкент ЖЭО-1, Алматы ЖЭО, Қапшағай СЭС. Мұндағы тапшылық Солтүстік Қазақстанның ОЭС-ы, 220– 500 кВ электр тораптары бойынша Орта Азия республикаларынан әкелiнетiн электр қуаты есебiнен өтеледi.

2000 ж. 15 маусымнанбастап ҚазақстанныңБiрыңғайэнергетикалық жүйесiнiң (БЭЖ) Солтүстік бөлiгiнде Ресейдiң БЭЖ-iмен қатарласқан жұмыс қалпына келтiрiлдi, ал 2000 ж. қыркүйектен Қазақстанның БЭЖ-i Ресей мен Орта Азияның энергетика жүйесiмен қатарлас жұмысқа көшiрiлдi. Қазiр Қазақстанның барлық облыстарында аймақтық электр тораптары компанияларымен қатар көптеген делдалдар (трейдерлер) тұтынушыларды электр қуатымен жабдықтайды. Қазақстанның электр тораптарының қазiргi құрылымында 1150, 500 және 220 кВ-тық кернеулi жоғары класты жүйе құраушы негiзгi тораптардың ұз. тиiсiнше 1423 км, 5470 км және 17900 км. Аймақтық және жергiлiктi тораптардың көрсеткiштерi мынадай: 110 кВ– 42000 км, 35 кВ– 61500 км, 6– 10 кВ– 199400 км және 0,4 кВ– 115500 км.

Республикаэкономиканың отын-энергетикалыққорыныңқажеттiгiн анықтаукезiнде өнеркәсiптiң түрлi салалары мен әлеуметтік аяда қуат үнемдейтiн 100-ге жуық технология мен шаралар ескерiлдi.

Қазақстан өзендерiнiңсу энергетика әлеуетi 200 млрд. кВт/сағ, ал пайдалануғаэкономикалық тиiмдi су-энергияқоры (23÷ 27) млрд. кВт/сағ деп бағаланды. Қазiргi кезде гидравликалық энергияның экономикалық әлеуетiн пайдаға асыру деңгейi небәрi 20% құрайды.

Жел қуатын пайдалану, үшiн Жоңғар қақпасыауданында (100– 110 млрд. кВт/сағ), Маңғыстау тауларында (100– 140 млрд. кВт/сағ), т.б. аудандарда қолайлы жағдайлар бар. Оңтүстік Қазақстан, Алматы облыстарының аумағында негiзiнен жылытуға және ыстық сумен қамтамасыз етуге жарамды геотермиялы су қорлары анықталды. Жер асты суын пайдалану жылына 1 млн. т шартты отын үнемдеуге мүмкiндiк бередi. Республикадакүнэнергиясы мен биомассаның да белгiлiбiрәлеуетi бар. Энергияныңмұндайәдеттентыскөздерiнiңтехникалықәлеуетi 13 млрд. кВт/сағатқабағаланыпотыр, соныңiшiндежылына 5000– 6000 сағаттықамтамасызететiнкепiлдiқуат– 380 мВт. Энергия өндiрiмi (1,9÷ 2,3) млрд. кВт/сағ.

Пайдаланған әдебиеттер

1 Стерман Л.С. Тепловые и атомные электростанции, - М.:МЭИ, 2000.395с. // http://stud24.ru/calorifics/zhylu-jelnktr-stansiyalarynday-negzg-ondyrylar/466952-1770849-page3.html

2 Назмеев Ю.Г., Конахина И.А. Теплоэнергетические системы и энергобалансы промышленных предприятий, - М.: Издательство МЭИ, 2002 467с. // http://stud24.ru/calorifics/zhylu-jelnktr-stansiyalarynday-negzg-ondyrylar/466952-1770849-page3.html

3 Тепловые и атомные электрически станции. Справочник (Под общей ред. В.А.Григорьева, В.М.Зорина) - М.: Энергоиздат, 1989.- 631с. // http://stud24.ru/calorifics/zhylu-jelnktr-stansiyalarynday-negzg-ondyrylar/466952-1770849-page3.html

4 Промышленная теплоэнергетика и теплотехника: Справочник/ Под общ.ред. В.А. Григорьева и В.М. Зорина. -М.: Энергоатомиздат, 1991.- 588с. // http://stud24.ru/calorifics/zhylu-jelnktr-stansiyalarynday-negzg-ondyrylar/466952-1770849-page3.html

5 Соколов Е.Я. Теплофикация и тепловые сети. - М.: Издательство МЭИ, 2001 // http://stud24.ru/calorifics/zhylu-jelnktr-stansiyalarynday-negzg-ondyrylar/466952-1770849-page3.html

6 Рыжкин В.Я. Тепловые электрические станции: Учебник для вузов / Под ред. В.Я. Гиршфельда. – М: Энергоатомиздат, 1987. – 328 с. // http://stud.kz/referat/show/1960

7 Елизаров Д.П. Теплоэнергетические установки электростанций: Учебник для вузов / Д.П. Елизаров. – М.: Энергоиздат, 1982. – 264 с. // http://stud.kz/referat/show/19605

8 Аметистов Е.В. «Основы современной энергетики» (эл.учебник) 2004 // http://stud.kz/referat/show/19605

9 Овчаренко Н.И. Автоматика электрических станций и электроэнергетических систем. – М.: Изд-во НЦ ЭНАС, 2000. – 503 с. // http://stud24.ru/information/jelektr-stanciyalary/497486-1918520-page1.html

Не нашли, что искали? Воспользуйтесь поиском: