Тезмә кушма җөмләләр

Ярдәмче фигыльләр.

1. Иде (кушма хәбәрләр ясауда катнаша)

2. Икән
3. Имеш
4. Ит- (и- тамырыннан ясалган йөкләтү юнәлешендәге ярдәмче фигыль тезмә фигыльләр ясауда катнаша)
5. Бул (тезмә фигыльләр ясауда катнаша)
6. Кыл (тезмә фигыльләр ясауда катнаша)

Җөмләләрне төркемләү.
1. Грамматик яктан таркала алу-алмавына карап:
1) Грамматик таркала торган җөмлә
2) Грамматик таркалмый торган җөмлә
2. Әйтү максаты ягыннан:
1) Хикәя
2) Сорау
3) Боерык (өндәү)
4) Тойгылы
3. Чынбарлыктагы күренешләрне раслау я инкяр итүгә бәйле рәвештә:
1) Раслау җөмлә
2) Инкяр җөмлә
4. Иярчен кисәкләре булу-булмауга карап:
1) Җыйнак
2) Җәенке
5. Оештыручы үзәгенең ничә булуына карап:
1) Бер составлы:
- фигыль җөмлә (билгесез үтәүчеле фигыль җөмлә, гомуми үтәүчеле фигыль җөмлә, үтәүчесез фигыль җөмлә)
- исем җөмлә (атау җөмлә, сүз җөмлә)
2) Ике составлы
6. Хәбәрлекнең санына карап:
1) Гади
2) Кушма
7. Мәгънә тулылыгы кирәк булган кисәкләренең булу-булмавына карап:
1) Тулы
2) Ким
Димәк, һәр җөмләнең 7 билгесен күрсәтеп була.

Мләнең баш кисәкләре: ия, хәбәр.

Иярчен кисәкләре: тәмамлык, аергыч, хәл, аныклагыч.

Мләнең модаль кисәкләре: эндәш һәм кереш сүзләр.

Кушма җөмлә — катлаулы синтаксик берәмлек. Кушма җөмләләр, ике, өч, һәм, хәтта күбрәк — ун җөмләдән торып, структур-семантик һәм интонацион яктан синтаксик бөтен тәшкил итәләр.

Тезмә кушма җөмләләр

Тезмә кушма җөмләләрнең компонентлары үзара тезү юлы белән бәйләнәләр. Мәсәлән, Көз булды, суыклар китте (Г. Исхакый).

Теркәгечле тезмә кушма җөмләләр тезүче теркәгечләр ярдәмендә бәйләнәләр.

Теркәгечсез тезмә кушма җөмләләр тезү һәм каршы кую интонацияләре ярдәмендә бәйләнәләр. Мәсәлән, ^ Көлә-көлә кояш чыгып килә, зәңгәр күктә ак болыт йөзә... (Г. Сабитов). Хәтерләргә тырышып карыйм, юк, зиһен мондый исемне өстерәп чыгара алмый. (Ә. Баянов).

Не нашли, что искали? Воспользуйтесь поиском: