ТОР 5 статей: Методические подходы к анализу финансового состояния предприятия Проблема периодизации русской литературы ХХ века. Краткая характеристика второй половины ХХ века Характеристика шлифовальных кругов и ее маркировка Служебные части речи. Предлог. Союз. Частицы КАТЕГОРИИ:
|
Пераноснае ўжыванне слова. Тропы і іх стылістычная характарыстыка3 мнаг-сцю слова непасрэдна звязана выкарыстанне яго ў перан. знач. Такое падабенства звяз з падабен. прадметаў па функцыях, колеру, форме і г. д.: нос чалавека —нос карабля, востры нож — вострое слова. Думка больш наглядн. і вобразная. А мы сеем і сеем пшаніцу, і радасць, і кветкі (Куп.) сеяць — тут значыць 'будаваць, мацаваць дабрабыт Радзімы'. Значэнне, якое ўзвікае ў слове на аснове пераносу пры-мет аднаго прадмета на другі, называецца пераносным або метафарычным, а сам перанос — метафарызацыяй. Слова або сдовазлучэнне з перен знач наз тропам. Адрозніваюць тропы моўныя і індывід-аўтарскія. Моўныя, або пастаяяныя, тропы — гэта словы пераносн знач якіх з'яўляецца агульнаўжы-вальным: ліпавыя документы, железная воля, палымяны барацьбіт. + несемант. двухпланавыя: мёртвыя метафары. дождж ідзе, прайшла годзіна. Яны не экспрэс., ва ўсіх стылях мовы. Індывідуальна-аўтарскія тропы не сталі фактам агуль-нанароднай мовы. Такія тропы заўседы экспрэсіўныя: Расчасалі вішні шоўкаеыя косы і уранілі долу снегавы вянок (Тр.). Індывідуальна-аўтарскія тропы найбольш пашыраны ў паэзіі, радзей сустракаюцца ў мастацкай прозе, публіц. і навукова-папулярнай літаратуры. Да апошняга часу тропы звычайна разглядаліся з літ-чага боку, іх класіфікац зас-ся на прыметах не столькі моўнага, колькі прадмегна-лагічнага хар-ру: псіх, лаг, эстэт. Замест слоў і словазлучэнняў як катэгорый лінгвістычных частак аналізаваліся рэчы, паняцці або значэнні, якія гэтыя словы і словазлучэнні выражаюць,— без уліку спецыфікі семант адценняў або стыліст афарбоукі. У лінгв. літ-ры тропы класіф. па характару сэнсавых адносін паміж словамі. Групы: · Тропы з аднос. прамога і перан. знач (метафара, параўнанне, эпітэт, метанімія, сінекдаха, гіпербала і літота; · тропы з адносінамі сінанімічнага характару: перыфраза, антанамасія, эўфемізм, дысфемізм; · тропы з адносінамі антанімічнага характару: антытэза, аксюмаран, іронія; · тропы з аманімічнымі і паранімічнымі адносінамі: каламбур і паранамазія; · тропы з адносінамі несумяшчальнасці — алагізм. Метафара (скарочанае параўнанне) — найбольш расп від тропа; гэта _перанос назвы аднаго прадм на аснове падабенства іх прымет. Сумяшч прам і перан знач слова: У бубны дахау вецер б’е. (Багд.). Параўн.: валасы белыя як снег (параўнанне)— снег валасдў (метафара). Прым. неадуш прадм могуць пераносіцца таксама на неадуш: пульс зямнога шара, сэрца квітнее (Р Б.). Адуш на адуш – балерына ўзбрыкнула ножкамі. Фашыст заіржаў дзікім смехом (з газеты); Перанос рыс жывых істот на нежывыя – увасабленне. – мароз круціў за вушы раніцой.
Метафары – субстантыўныя, вербальныя, дзеяслоўныя, ад’ектыўныя. Эпітэт (мастацк азначэнне) — гэта троп, пры дап якога падкрэсліваецца істотная рыса прадмета. Задача лагічн. азначэння - індывідуалізаваць прадмет або паняцце,абмежаваць яго аб'ём, адрозніць ад інш аднар прадм або паняц, Эпітэт жа гэтай функцыі не мае. Ен захоўвае пэўнае паняцце ў тым жа аб'ёме і з тым жа зместам, але.падкрэслівае найбрльш характэрную, тыповую прымету. Супаставім два словазлучэнні:. шэры конь і шэры воўк. Азначэнне шэры ў дачыненні да слова конь лагічным, бо яно ўжываецца з мэтай адрозніць масць дадзенага каня ад іншых. Азначэнне шэры у дачыненні да слова воўк не з'яўляецца лагічным, бо яно ўжыта.не для таго, каб адрозніць аднаго ваўка ад другога, а для таго, каб падкрэсліць характэрны колер воўчай поўсці. У розных выпадках – то азнач, то эпітэт. Белая вяргіня. У слоўніку па батаніцы - слова белая выступае як лагічнае азначэнне. Эпітэт – розныя члены сказа. Удовы-бярозы глядзяцца ў люстэрка вады (азнач). Цяжка мне цяжка за сошкай-крывуляю (прыдатак), метафарычны эпітэт (сівая зіма. Злая бура, бурнае жыццё) У творах таленавітых празаікаў і паэтаў можна знайсці яркія, дечаканыя, свежыя эпітэты - Я. Брыль - (нясцерпна-салодкага пацалунка; суровая стомленасць; шматабяцаючы посвіст шнура; асцярожны ўсплёск блясны) Для таго каб выразней ахарактарызаваць прадмет або асобу, пісьменнік шырока выкарыстоўвае ў якасці эпітэтаў разнастайныя складаныя прыметнікі або спалучэнні прыметнікау з пры-слоўямі (бела-чорна-чырвона-стракатая птушка, зяр-ніста-чырвоны кавунны скрыль, цьмяна-прозрысты віна-грод каменна-шурпаты квадрат тротуара, бела-бяскон-йая ройнядзь пляжа, валасата-бяздумны юнак) Параўнанне – троп, заснаванына збліжэнні прадметаў па іх падабенству, пры параўнанні называецца кожны з супастаўляемых прадемтаў. Граматычна выраж. ускосн. склонамі. (месяц грываю зазвінеў за кармой)У параўнаннях на ўзроўні словазлучэнняу і сказау ужыв прыметнік падобен/ны, вышэйшая ступень параўнання прыметнікаў, злучнікі як. што, чым, нібы, бы,быццом, усе роуна як: След сапраўды быў подобны да гусінай лама (Сам.);...Бялявы Вэня адразу стар падобны на подперты знізу нагамі мяшок (К. Ч) У мастацкім стылі, асабліва ў паэзіі, часта сустракаюцца параўнанні-выказнікі: Вочы — усмешкі вясны (Тр.);Успаміны — неўзарваныя міны (Р. Б.). Параўнальн звар, утвораныя па мадэлі як+дзеяслоў» (высокі, як дастаць рукою характ-ны для разм стылю: Но яе з Сумліч зроблен выезд: вузкоя, як размінуцца двум вазам, дарога... (К. Ч.) У мастацкіх творах пад уплывам фальклору часам ужываюцца так званыя адмоўныя параўнанні-паралелізмы (У сялянская сям’і адзінокай не каліна ў садочку цвіла, там Алеся як гарох пры дарозе расла) Чыста літ параўн носіць назву далучальнага (спачатку даецца разгорнутае апісанн 'таго прадмета, з якім параўноўваецца прадмет, а потым далечаецца вобраз). Вельмі распаўсюдж форма далуч параўнання, у якой другая, вобразная частка пачынаецца словам так: Толькі за рэчку... Так, бывае, кідаюць з берага раскручанае палатно, якое прынеслі бяліць,— концом у ваду (Пташн.). Метанімія - троп, заснаваны, у адрозненне ад мета-фары, не на падабенстве, а на сумежнасці панядццяў. Штодзень у капусце кабплШВйла скварка, а к ей, калі трэба, знайшлася б і чарка (Р.). Тут назва посуду — чарка выступае ў значэнні таго, што ў яе наліта: 'гарэлка*; падабенсгва паміж супастаўляемымі паняццямі, як бачым, няма, яны цесна звязаны адно з адным, блізкія толькі па сумежнасці. Найбольш пашырана метанімія, заснаваная на прасторавай сумежнасці паняццяў. Яна выкар ва усіх стылях і часам зусім пазбаўлена экспрэсіі. Так, напрыклад, словы дом, клас, школа, кватэра, завод могуць называць не толькі будынак або памяшканне: новая школа, шырокая вуліца, пяты клас, педагагічны інстытут і г. д., але і групу асоб. калектыў: уся школа пайшла на мітынг; інстытут распцсціў сваіх выхаванцаў і г. д. Вядомы таксама іншыя тыпы метаніміі 1) перанос наз мат-лу на прадмет: золатаа (метал) — залога (выраб) 2) перанос назвы дзеяння на прыладу дзеяння (патрэбна пільнае вока) Адным з відаў сінекдаха - перанос, заснаваны на колькасных суадносінах з’яў.Пераносіцца назва часткі на цэлае, цэлае на частку. – маладосць кліча у паход, крычыць начальства і нагамі тупае. Граматычная сінекдаха – ужыванне адз. ліку замест множн. Топча катуе тваю землю вылюдак ашалелы. Гіпербала і літота Гіпербала — вобразны выраз, які перабольшвае памеры, Літота —- вобразны выраз, які змяншае памеры. часцей за ўсё выступаюць у форме параўнання і ў большасці выпадкаў ужываюцца як моўны сродая сатыры і сумару, як выражэнне аўтарскай цшнй Прыклад гіпербалы, што ужываецца як сродак саты-рычнай абмадёўкі персанажа: Вось, нарэшце, важна гэта, Пад раскрытый парасонан, Нібы ён нясе паўсвета, Паказальная персона (Луж.). Гіпербала і літота часта ужываюцца ў народных выслоўях, прыказках, прымаўках (мора па калена, вераб’ю па костачкі) Як і іншыя тропы, гіпербала і літота бываюць моўныя і індывідуальна-аўтарскія. Напрыклад, моўныя гіпербалы: чакайь сто гадоўг задушыць у абдымках, выліць мора слёз. Гіпербала і літота, як і іншыя тропы, напрыклад антытэза» могуць выражацца моўнымі адзінкамі розных узроў-няў: словам, словазлучэннем, сказам, складаным сінтак-січным цэлым, таму адносіць іх да лексічных вобразных сродкаў можна ў нейкай меры Не нашли, что искали? Воспользуйтесь поиском:
|