С.Нұржанов кен орнында қабатты гидравликалық жару технологиясын қолдану негізі

С.Нұржанов кен орында алғашқы қабатты гидравликалық жару 2005 жылы жүргізілді. 2000 жылдың басында өндіруші ұңғылар бойынша қосымша мұнай өндіру көлемі – 139433 тоннаны құрады. 2005 жылы 51 ұңғыда жүргізілді, оның ішінде 3-еуі ығыстыру ұңғылары. Қабатты гидравликалық жару жүргізілген соң ұңғының қабылдағыштығы 3-4 есе артты.

Гидравликалық жару процесі дегеніміз қабат жыныстарын жоғары қысымды сұйық көмегімен бұза отырып, жарықшақтар тудыру. Гидравликалық жару процесінің барысында мынадай талаптар орындалуы қажет:

- сызат, жарықшақ пайда болуы;

- пайда болған жарықшақты ашық түрінде ұстап тұру;

- жарық сұйығын келтіру;

- қабат өнімділігін арттыру.

Қабаттағы жарықшақ қабатқа жоғары қысымды су айдау барысында пайда болады. Сұйық жылдамдығы жоғары болуы қажет, қабаттың сіңіру жылдамдығына қарағанда. Жыныста ішкі кернеу пайда болғанша, сұйық қысымы өседі. Ішкі кернеуге байланысты пайда болған жарықшақты ашық түрде ұстап тұру қажет. Жарықшақ пайда болған мезеттен бастап, сұйыққа міндетті түрде құм қосылуы қажет. Себебі құм жарылыстан кейін қысым азайған кезде жарықшақты ашық түрде ұстап тұруы үшін қажет.

Гидравликалық жарудан кейін, ұңғымадан флюидті шығармас бұрын, ұңғымадағы сұйық қалдығын кетіру қажет. Сұйықты кетіру қолданылған сұйық түріне, қабат қысымына, қабаттың салыстырмалы өткізгіштігіне байланысты болып келеді. Сұйықты кетірудің маңызы зор, себебі қалған сұйық сұйықтардың жиналу жолында кедергі көрсетуі мүмкін.

Қабатты гидравликалық жару – шыңыраудың түп аймақтық зонасына әсер ететін тиімді құралдардың бірі болып табылады. Бұл тәсіл мұнай және газ кенорындардың өнімділігін жоғарлату үшін шыңырауды игеруге және қабат суын оқшаулау кезінде және т.б. ығыстыру шыңырауының жұтқыштық қасиетін жоғарлату үшін қолданылады.

Қабатты гидравликалық жару процесі түп аймақтық зонаның жыныстарына шыңырауға ығыстырылатын сұйықтың жоғарлатылған қысымымен жасанды және кеңейтілген жарықшықтар туғызумен қорытындыланады. Қабат жыныстарында қысымды жоғарлату кезінде жаңа жарықшақ түзіледі немесе өзінің жарықшақтары ашылады немесе кеңейеді. Бұл жарықшақ жүйесінің барлығы қабаттың өнімді бөлігінен жойылған шыңыраумен байланыстырады. Қысым төмендеген соң жарықшақтың бітеліп қалмауын болдырмас үшін оған шыңырауға ығыстырылатын сұйыққа қосып ірі түйіршікті құмды енгізеді. Жарықшақ радиусы бірнеше ондаған метрге жетуі мүмкін. Қабатты гидравликалық жару нәтижесінде тәсілдің гидродинамикалық тиімділігі және шыңырау дебитінің максимальды көбеюін келесі бойынша бағалауға болады.

Қабатты жару кезінде қабатта сүзілетін сұйықтан жарықшақтың түзілу механизмі келесідей: шыңырауда сорапты агрегаттармен туындайтын қысыммен жару сұйығы бірінші кезекте үлкен өткізгішті зонада сүзіледі. Мұнда вертикаль бойынша қабаттар арасында туындайтын қысымдар айырмашылығы өткізгішті қабатта өткізгіштігі аз немесе мүлдем өткізбейтін қабатқа қарағанда жоғары болады. Нәтижесінде өткізгіш қабат жабынында және табанында кейбір күштер әсер етіп, жоғары жатқан жыныстар деформацияға ұшырайды және қабаттар шекарасында горизонтальды жарықшақтар түзіледі.

Жару процесінің үлкен дәрежесі сұйықтың физикалық қасиетіне, оның ішінде оның тұтқырлығына байланысты. Ол сүзілетін болу үшін жару қысымы аз болғаны жөн.

Қабатты жару кезінде қолданылатын сұйықтың тұтқырлығын жоғарлату және оның сүзгіштігін төмендету оған тиісті қоспалар енгізу арқылы жүзеге асырылады. Қабатты жару кезінде қолданылатын көмірсутекті сұйықтарға арналған қоюландырғыштарға органикалық қышқыл тұздары, жоғары молекулярлы және коллоидты мұнай қосылыстары (мысалы, мұнай гудроны және мұнай өңдеудің басқа қалдықтары) жатады.

Едәуір тұтқырлыққа және жоғары құм ілестіретін қабілеттілікке карбонатты коллекторды жару кезінде қолданылатын кейбір мұнайлар, керосин-қышқылды және мұнай-қышқылды эмульсиялар және су-мұнай эмульсиялары ие. Бұл сұйықтар мұнай шыңырауларында қабатты жару кезінде жару сұйықтары және құмтасығыш-сұйықтар ретінде қолданылады.

Су ығыстыру шыңырауларында қабатты жару үшін көмірсутекті негіздегі жару сұйықтары және сұйық-құмтасығыштар пайдалану судың көмірсутекпен қоспа түзілуі кесірінен жыныс өткізгіштігінің нашарлауына әкеліп соғуы мүмкін. Су ығыстыру шыңырауларының қабаттарында бұл құбылысты болдырмас үшін қоюландырылған сұйықпен жарады. Қоюландыру үшін сульфид-спиртті борда (ССБ) және суда жақсы еритін басқа целлюлозалар пайдаланылады.

Жарықшақты толтыруға арналған құм келесі талаптарға жауап беруі тиіс: 1) берік құм жастықшасын түзіп және қысым кезінде бұзылмауы қажет; 2) сыртқы қысым әсерінен жоғары өткізгіштігін сақтау қажет.

Бұл талаптарға ірі түйіршікті, жақсы оралған және гранулометриялық құрамы бойынша біркелкі, жоғары механикалық беріктікке ие құмдар қанағаттандырады. Ең көп қолданылатыны түйіршік өлшемі 0,5-1,0мм таза кварцты құмдар.

Не нашли, что искали? Воспользуйтесь поиском: