ТОР 5 статей: Методические подходы к анализу финансового состояния предприятия Проблема периодизации русской литературы ХХ века. Краткая характеристика второй половины ХХ века Характеристика шлифовальных кругов и ее маркировка Служебные части речи. Предлог. Союз. Частицы КАТЕГОРИИ:
|
1 страница. 1.Сызықтық және бұрыштық жылдамдықтар арасындағы байланыс.Билет 1.Сызықтық және бұрыштық жылдамдықтар арасындағы байланыс. Механикада бұрылу бұрышын радианмен өлшеу келісілген. Радиан — ɭ доғасының щындығы R радиусына тең болатын φ центрлік бұрыш. Бұрылу бұрышының уақыт өтуімен өзгеруін бұрыштық жылдамдық арқылы сипаттайды. Бұрыштық жылдамдық деп дененің бұрылу бұрышының осы бұрылуға кеткен уақытқа қатынасымен өлшенетін шаманы айтады. Бұрылу бұрышы φ әрпімен белгіленеді. Дененің шеңбер бойымен қозғалысын қарастырғанда, дененің түзусызықты қозғалысын сипаттайтын жылдамдық та колданыла береді. Бірақ дененің шеңбер бойымен қозғалысыжағдайында оны сызықтық жылдамдық деп атау келісілген. Бұрыштық жылдамдық пен сызықтық жылдамдықтың жоғарыда алынған формулалары есеп шығару кезінде жиі колданылады. 2.Гидродинамика. Үзіліссіздік теориясы. Гидродинамика- гидроаэромеханиканың сығылмайтын сұйықтықтың қозғалысын және оның өзімен шекаралас орналасқан қатты денемен әсерлесуін зерттейтін бөлімі. Гидродинамика– сұйықтық пен газ механикасының ертеден келе жатқан әрі жақсы дамыған саласы. Гидродинамика көмегімен сұйықтықтың жалпы қасиеттеріне механиканың негізгі заңдары мен тәсілдерін қолдана отырып, сұйықтық алып жатқан тұтас ортаның кез келген нүктесінің жылдамдығы, қысымы тәрізді өлшемдер анықталады. Гидродинамиканың негізгі тәсілдері дыбыс жылдамдығынан (шамамен 330 м/сx1200 км/сағ) жылдамдығы төмен газ қасиеттерін зерттеу үшін де пайдаланылады. гидродинамика теория гидродинамика және эксперименттік гидродинамика болып екіге бөлінеді. Теориялық гидродинамикада сұйықтықтың жеке бөлшектері сұйық орналасқан тұтас ортаның материалдық нүктелері ретінде қарастырылады немесе сұйықтық алып жатқан кеңістіктегі жылдамдықтар өрісі зерттеледі. гидродинамика тұрғысынан алғанда сұйықтықтың ең басты қасиеті – аққыштық пен тұтастық. Сұйықтықтың газ тәріздес ортадан негізгі айырмашылығы – оның сығылмайтындығы. Мұндай сұйықтықтар үшін үзіліссіздік теңдеуі мен Навье-Стокс теңдеуі қолданылады. Тұтқыр сұйықтық қозғалысы қарастырылғанда, ағыс сипаттамасы болып табылатын өлшемсіз шама – Рейнольдс саны қолданылады. Ағын түтігінің көлденең қимасы sарқылы ∆tбірлік уақытта өтетеін сұйық массасы ∆mмынаған тең болады. ∆m=ρυ∆t егер сұйық сығылмайды деп есептесек, онда s1 қимадан ағып өтетін сұйық көлемі қандай болса s2 қимадан ағып өтетін сұйық көлемі де дәл сондай, сондықтан ρ1υ1s∆t= ρ2υ2s2 ∆t бұдан мұндағы ρ1 = ρ2 екенін ескерсек онда υ1s1 = υ2s2 яғни сығылмайтын тұтқыр емессұйық ағысының жылдамдығы мен ағын төтігінің көлденең қимасының көбйтіндісі берілген ағын түтігі үшін тұрақты шама болады. Бұл айтылған қорытынды ағынның үзіліссіздігі жөніндегі теоремасы д.а. Билет 1.Жарықтың поляризациясы. Малюс заңы. Жарықтың полярлануы, жарық поляризациясы — жарық толқынының электр және магнит өрістері кернеуліктері векторларының (Е және Н) жарық сәулесі жазықтығынаперпендикуляр жазықтықта бағдарлануының реттелуі. Электр өрісі кернеулігі (Е) мен жарық сәулесі жататын жазықтық полярлану жазықтығы деп аталады. Жарықтың полярлынуы сызықтық жарықтың полярлынуы (Е өзінің тұрақты бағытын сақтайды), эллипстік Жарықтың полярлынуы (Е-нің ұшы жарық сәулесіне перпендикуляр жазықтықта эллипс сызады) жәнедөңгелек жарықтың полярлынуы (Е-нің ұшы шеңбер сызады) болып ажыратылады. Жарықтың полярлануын полярланған приборлар, поляроидтар, т.б. арқылы алуға болады. Жарықтың полярлануы зат құрылысының кейбір ерекшеліктерін түсіндіруге мүмкіндік береді. “Жарықтың полярлануы” ұғымын И.Ньютон енгізген. Малюс Заңы — анализатордан өткен сызықты поляризацияланған жарық қарқындылығының cos α-ге пропорционал азаятындығын өрнектейтін заң; мұндағы α — жарық поляризациясыжазықтығы мен прибор (анализатор) арасындағы бұрыш. Бұл заңды 1810 жылы француз физигі Э.Л. Малюс (1775 — 1812) ашқан. Егер І0 және І — анализаторға түсетін және одан шығатын жарық қарқындылықтарын сипаттаса, онда Малюс Заңы бойынша: І=І0cos2α түрінде орындалады. Өзгеше (сызықты емес) поляризацияланған жарықты екі сызықты поляризацияланған құраушылардың қосындысы түрінде қарастыруға болады. Олардың әрқайсысы үшін Малюс Заңы орындалады. Барлық поляризациялық приборлардан өтетін жарық қарқындылығы Малюс Заңы бойынша есептеледі, ал Малюс Заңы ескермейтін, α-ға тәуелді болатын шағылу кезіндегі шығындар басқа тәсілмен қосымша анықталады. Жарық қарқындылығын өлшеуге арналған оптик. құрал — поляризациялық фотометрдің құрылысы Малюс Заңына негізделген. 2. Ньютонның I және II заңдары. Масса. “Егер денеге сырттан күш әсер етпесе, онда ол тыныштық күйін немесе бірқалыпты түзу сызықты қозғалыстағы күйін сақтайды”. Біздің дәуірімізге дейінгі 4-ғасырдан бастап, жиырма ғасырға созылған уақыт бойы гректің ұлы ойшылы Аристотельдің және оның жолын қуушылардың идеясы үстемдік етті. Олардың көзқарасы бойынша дене тұрақты жылдамдықпен қозғалу үшін, оған үнемі басқа дене әрекет ету керек деп есептелінді: дененің табиғи күйі тыныштық деп саналды. Алғаш рет итальян ғалымы Галилео Галилей (1564-1642) ғасырлар бойы қалыптасқан бұл қағидадан бас тартты. Ол өзінің жүргізген тәжірбиелері негізінде Аристотель мен оның жолын қуушылар ілімінің жалған екендігін дәлелдей білді. Егер денеге басқа денелер әрекет етпесе немесе олардың әрекеті теңгерілген болса, онда дене не тыныштықтағы күйін сақтайды, немесе түзу сызықты және бір қалыпты қозғалысын жалғастырады деген қорытындыға келген болатын. Бұл өздеріне танысинерция заңы. И.Ньютон инерция заңын механика негізіне енгізді, сондықтан бұл заңды Ньютонның бірінші заңы деп атайды. “Дененің қозғалыс мөлшерінің өзгеруі түсірілген күшке пропорционал және ол күшпен бағыттас болады”. Қарапайым бақылаулар, егер әр түрлі денелерге бірдей күшпен әрекет жасаса, олардың түрліше үдеу алатының көрсетеді. Ньютонның екінші заңы төмендегіше тұжырымдалады: Денеде туындайтын үдеу оған әрекет етуші күшке тура пропорционал, ал оның массасына кері пропорциянал: a=F/m Ньютонның екінші заңының формуласы F=ma Масса бүкіләлемдік тартылыс заңына сәйкес басқа денелермен әсерлесу қабілеттілігін де сипаттайды. Мұндай жағдайда масса гравитацияның өолшемі болып табылатындықтан оны гравитациялық масса д.а. өлшем бірлігі кг. Масса скалярлық шама.
Билет 1.Электр өрісінің күш сызықтары. Электр өрісінің кернеулігі. Электр өрісі кернеулігін сызықтармен кескіндейді. Ол сызықтардың әр нүктесіндегі жанамалар, сол нүктедегі өріс кернеулігі (Е→) векторымен дәл келетін болу керек. Мұндай сызықтар өрістің күш сызықтары немесе кернеулік сызықтары д.а. Электр өрісі- электр зарядтары өзара әсерлесетін материяның түрі. Электр өрісін заряд туғызады. Электр өрісін өлшеуіш құралдармен байқауға болады. Осы сыншы зарядты электр өрісіне қойған кезде оң зарядтардың кеңістіктегі орнына және мәніне ешбір өзгеріс енгізбеу керек. Осыған қандай да бір Ғ күші әсер етеді. Осы күштің сынақ зарядқа қатынасының векторлық шамасы электр өрісінің кернеулігі д.а. E= - бұл векторлық шаманы берілген нүктедегі электр өрісінің кернеулігі д.а. өлшем бірлігі (Н/Кл) 2.Жарықтың дифракциясы. Дифракциялық тор. Толқындардың жолдарында кездесетін кедергілер мен бөгеттерді орап, айналып өту құбылысы дифракция д.а. Кең мағынада дифракция деп- жарықтың түзу сызықты жолдан бұрылу құбылысы айтылады. Яғни толқынның түзу сызықты таралуынан геометриялық оптиканың заңдарынан ауытқуы дифракция д.а. Дифракцияны Гюйгенс принципі түсіндіреді- екінші ретті толқындар 1-ші ретті толқындардың алдындағы кедергілер мен бөгеттерден бұралып айналып өтеді. Айқын да анық дифракциялық суретті алу және бақылау үшін дифракциялық торды пайдаланады. Дифракциялық тoр дегеніміз — жарық дифракциясы байқалатын тосқауылдар және саңылаулардың жиынтығы.Дифракциялық торды реттелген дифракциялық тop және реттелмеген дифракциялық тop деп бөледі. Реттелген тор деп саңылаулары белгілі бір қатаң тәртіп бойынша орналаскан торларды, ал реттелмеген деп саңылаулары тәртіпсіз орналасқан торларды айтады. Геометриялық құрылысына қарай торларды жазық және кеңістіктік торлар деп те бөледі. Кеңістіктік реттелмеген торларға, мысалы, тұмандағы ауа тамшылары немесе мұз қиыршықтарының жиынтығы, көз кірпіктері жатады.
Билет 1.Механикалық энергия және оның сақталу заңы. Жұмыс және қуат. Өлшем бірлігі. Механикалық жүйе потенциялдық күш өрісінде қозғалсын. Бұл жағдайда жүйеге қойылған сыртқы және ішкі күштер жұмыстарының қосындысы болып, жүйе кинетикалық энергиясының өзгеруін өрнектейтін (3.128) теңдік төмендегідей жазылады: , немесе Мұнда лар арқылы сәйкес жүйе нүктелеріне әсер ететің барлық күштердің бастапқы және кез келген кезге сәйкес келетін потенциалдық энергиялары белгіленген. Жүйе потенциалдық энергиясы мен кинетикалық энергиясының қосындысы жүйеның механикалық энергиясы деп аталады. Бұл механикалық эхнергияның сақталу заңы делінеді. Материялық нүктенің механикалық энергиясының сақталу заңы төмендегідей: Демек, потенциалдық күш өрісінде қозғалатын материялық нүктенің механикалық энергиясы өзгермейтін шама. Жүйенің (дене, материялық нүкте) кез-келген күш әсерінде көшуін сипаттау үшін жұмыс ұғымы енгізіледі. Төменде өзгеретін және өзгермейтін күш жұмысы туралы ұғым беріледі. 1.Өзгермейтін күштің жұмысы. М нүкте күш әсерінен М1 қалпынан жағдайға өтсін. Өзгермейтін күштің бұл көшудегі атқарған жұмысы төмендегі формуладан анықталады: Егер болса, ; сүйір бұрыш болса, ; доғал бұрыш болса . Жұмыстың өлшем бірлігі етіп СИ жүйесінде Джоул (кгм/с) қабылданған. 2. Өзгеретін күштің жұмысы. Өзгеретін күштің жұмысын есептеу үшін элементар жұмыс ұғымы енгізіледі. Элементар жұмыс төмендегідей анықталады: мен күштің нүкте траекториясына жүргізілген жанамадағы проекциясы белгіленген. Ал, нүктенің элементар көшуі. болғандықтан төмендегідей жазу мүмкін: көрініп тұрғандай, күштің элементар жұмысы скаляр шама болып, ол күштің нүкте траекториясына жүргізілген жанамадағы проекциясы мен материялық нүктенің элементар көшуінің көбейтіндісіне тең. күштің шектелген аралықтағы жұмысын анықтау үшін осы аралықта интегралдаймыз: өрнектен , сондай-ақ теңдіктерді жаза аламыз: деп түрінде өрнектеу мүмкін. Демек, күштің элементар жұмысы күш векторы мен нүкте радиус-векторы алған элементар көшу векторының скаляр көбейтіндісінен тұрады. Элементар жұмыстың аналитикалық өрнегін төмендегідей көріністе жазу мүмкін: Бұнда , , z күштің координат өстеріндегі проекциялары; көшу векторының проекциялары. 3.Қуат. Күштің уақыт бірлігіндегі жұмысы қуат деп аталады: , немесе . Демек, қуат күштің нүкте проекцясына жүргізілген жанамадағы прекциясы мен нүкте жылдамдығының көбейтіндесіне тең. Қуаттың скаляр көбейтінді арқылы өрнегін аламыз. СИ-де қуат бірлігі үшін ватт алынады.1вт =1кг\с. Техникада қуат бірлік өлшемі етіп ватт қабылданған: 1 ватт күші =75 кгк.м 736вт. 2.Жылулық сәулелену.Абсолют қара дене және оның заңдары.Планк постулаты Қызған денелердің сәуле шығарып, электромагниттік энергия таратуын жылулық сәулелену деп атайды.Жылулық сәулелену құбылысы тек қызған денелерде ғана емес, салқын денелерде де орын алады. Электршамының вольфрам қылы 3000 С-қа дейін кызғанда көзге кәрінетін ақ жарық шығарса, температурасытөмендеген сайын денелер керінбейтін инфрақызыл сәулелер шығарады. Инфрақызыл сәулелерінің жиілігі ақжарықтың жиілігінен төмен. Сондай-ак денелердің температурасы тым жоғары болса, олар кәрінбейтін улытыракүлгін сәулелер шығарады. Ультракүлгін сәулелерінің жиілігі ақ жарықтың жиілігінен жоғары. Планк тұрақтысы — әсерлерінің сипаты үздікті болатын көптеген физикалық құбылыстарды анықтайтын түбегейлі физикалық тұрақты. Планк тұрақтысы і таңбасымен белгіленеді. Бұл әмбебап тұрақтыны (і-ты) 1900 ж абсолюттық қара дененің сәуле шығару спектріндегі энергияның таралу заңдылықтарын зерттеу кезінде неміс физигі М.Планк енгізген. Кванттық ұғымдарды (қараңыз Квант) алғаш рет 1900 жылы М. Планкқызған денелердің жылулық сәуле шығаруын толық түсіндіретін еңбектерінде (теориясында) жариялады. Бұл теория бойынша жарық үздіксіз түрде емес (классикалық теориябойынша) белгілі бір үлеспен үздікті (дискретті) кванттар түрінде шығарылады немесе жұтылады. Бұл кванттың энергиясын Планк: =hn (1) өрнегімен анықтады, мұндағы h=6,62×10-34 Джс – Планк тұрақтысы, n–шығарылатын (жұтылатын) жарықтың жиілігі.
Билет 1.Электростатикалық өрістің кернеулігі.Күш сызықтары. Қабаттасу принципі. Электр өрісі кернеулігін сызықтармен кескіндейді. Ол сызықтардың әр нүктесіндегі жанамалар, сол нүктедегі өріс кернеулігі (Е→) векторымен дәл келетін болу керек. Мұндай сызықтар өрістің күш сызықтары немесе кернеулік сызықтары д.а. Электр өрісі- электр зарядтары өзара әсерлесетін материяның түрі. Электр өрісін заряд туғызады. Электр өрісін өлшеуіш құралдармен байқауға болады. Осы сыншы зарядты электр өрісіне қойған кезде оң зарядтардың кеңістіктегі орнына және мәніне ешбір өзгеріс енгізбеу керек. Осыған қандай да бір Ғ күші әсер етеді. Осы күштің сынақ зарядқа қатынасының векторлық шамасы электр өрісінің кернеулігі д.а. E= - бұл векторлық шаманы берілген нүктедегі электр өрісінің кернеулігі д.а. өлшем бірлігі (Н/Кл). Егер электростатикалық өрісте бірнеше нүктелік заряд берілсе, онда олардың бір нүктедегі қорытқы кернеулігі жеке зарядтардың сол нүктеде тудыратын кернеуліктерінің геометриялық қосындысы болып табылады. Е= Е1+Е2+...+Еn Ei Бұл электр өрісінің суперпозициясы немесе қабаттасу принципі д.а. Суперпозиция принципі зарядтардың кез келген жүйесінің өріс кернеулігін есептеп табуға мүмкіндік береді. Ағылшын ғалымы Фарадей өрісті сызықтармен кескіндеуді ұсынды. Осы сызықтардың әр нүктесіндегі жанамалар, сол нүктедегі өрістің кернеулігі векторымен дәл келетін болу керек. Мұндай сызықтар өрістің күш сызықтары деп немесе кернеулік сызықтары д.а. 2 .Термодинамиканың I заңы және оны изопроцестерге қолдану. Жүйенiң бiрiншi U1 күйден екiншi U2 күйге ауысуы кезiнде, iшкi энергия атқарылған жұмыстың есебiнен қалай өзгерсе, жүйеге сырттан берiлген жылудың әсерiнен де солай өзгере алады. Термодинамиканың бiрiншi заңынақ осылай тұжырымдалады: iшкi энергияның өзгерiсi жүйеге берiлген жылу мөлшерi мен сыртқы күштердiң жұмысының қосындысына тең: ΔU = A + Q. Изохоралық процесс. Бұл процесте газ көлемi өзгермейдi: V = const. Газдың iшкi энергиясының өзгерiсi оған берiлген жылу мөлшерiне тең: ΔU = Q. Егер газ қыздырылса, онда Q > 0 және ΔU > 0 – iшкi энергия ұлғаяды. Газды суытқан кезде: Q < 0 және ΔU < 0, оның iшкi энергиясы азаяды. Не нашли, что искали? Воспользуйтесь поиском:
|