Тақырып 1. Қысқа мерзімді активтер есебі: ақша қаражаты және дебиторлық борыштар 2 страница

Дебиторлық берешек танылғанда келесі бухгалтерлік өткізбе құрылады:

Дебет 1210 «Сатып алушылар мен тапсырысшылардың қысқа мерзімді дебиторлық берешегі»

Кредит 6010 «Өнімді өткізу мен қызмет көрсетуден түскен кіріс»

Сатып алушыларды өзіне тарту үшін ұйымдар әр түрлі женілдіктер жасайды, оларды екі топқа бөлуге болады.

Ақшалай жеңілдіктер;

Сауда женілдіктері.

Жұмыс жоспар шотына байланысты жеңілдік есебі 6030 «Бағадан және сатудан жеңілдіктер» шотында жүргізіледі. Бұл шот контрпассивті, өнімді өткізу мен қызмет көрсетуден түскен кіріс сомасын өзгертеді.

Төлемді белгілі бір кезең ішінде жасаған сатып алушыларға ақша жеңілдігі беріледі, яғни шот-фактурада көрсетілген сома жеңілдік сомасына азаюы тиіс. Мұндай шаралар өткізу көлемін ұлғайту үшін жасалады, сатып алушыны уақытылы немесе ерте төлем жасауға ынталандырады және төлеу мерзімі өтіп кеткен және күмәнді қарыздарды азайту үшін жасалады.

Мысалы, егер клиент сатып алған тауар үшін 10 күн ішінде есеп айырысса, онда «Алға» ЖШС өз клиенті «Рамстор» дүкеніне 5 % ақшалай жеңілдік береді. Есеп айырысудың ең ұзақ мерзімі 30 күн (жалпы қабылданған белгісі – 5/10, n30). Шот-фактурадағы сома 100000 теңге, тауардың өзіндік құны 85000 тг. Тауар 1-қазанда тиеп жөнелтілген.

Сату кезінде уақытылы төлегені үшін клиентке берілген жеңілдікті есепке алудың екі әдісін қолдануға болады:

Жалпы;

Таза.

Жалпы әдіске байланысты, жеңілдік сатып алушы оны алғанға дейін, яғни тауар үшін төлем жасағанға дейін танылмайды. Сатудан түскен түсім мен дебиторлық борыш алынуға тиісті шоттың толық (жалпы) сомасында көрсетіледі:

Дебет 1210 «Сатып алушылар мен тапсырыс берушілердің қысқа мерзімді дебиторлық берешегі» 100000

Кредит 6010 «Өнімді өткізуден түскен кіріс» 100000

Дебет 7010 «Өткізілген өнімнің өзіндік құны» 85000

Кредит 1330 «Тауарлар» 85000

1.Сатып алушы жеңілдікті пайдаланып, шотты 9 қазанда төледі. Яғни оған 5000 теңге жеңілдік берілуі тиіс (100000*5%/100%), бұл келесі жазумен көрсетіледі:

Дебет1030 «Ағымдағы банктік шоттағы ақша қаражаты» 95000

Дебет 6030 «Бағадан және сатудан жеңілдіктер» 5000

Кредит 1210 «Сатып алушылар мен тапсырысшылардың қысқа мерзімдідебиторлықберешегі» 100000

Таза әдісті қолдану барысында жеңілдік бірден есепке алынады. Дебиторлық борыш сомасы мен өткізуден түскен пайда жеңілдік сомасына шегеріледі.

Ұйым әкімшілік және шаруашылық шығыстардың бір бөлігін, сонымен қатар іс-сапар шығындары мен қолма-қол ақшаны аралық звено арқылы өткізеді. Осындай аралық звено болып есеп беруге тиісті тұлға табылады. Қолма – қол ақша тиісті лауазымды және материалдық-жауапты тұлғалардың есебіне беріледі.

Есеп беруге тиісті тұлғалардың есебі 1250 «Қызметкерлердің қысқа мерзімді дебиторлық берешегі» шотына ашылған «Есеп беруге тиісті тұлғалардың берешегі» аралық шотында жүргізіледі. Бұл шоттың дебетінде есеп беруге тиісті тұлғалардың айдың басы мен аяғындағы қарызының қалдығы және есеп беруге тиісті тұлғаның есепті ай ішіндегі дебиторлық берешегі бейнеленеді. Кредит бойынша қарыздың өтелуі көрсетіледі.

Есеп беруге тиісті тұлға басшыға орындаған жұмыстар туралы рапорт береді, ал бухгалтерияға іс-сапар куәлігі мен іс-сапар кезіндегі шығыстар туралы аванстық есеп береді. Іс-сапар шығындарына байланысты аванс сомасы бухгалтерия жасаған есебі негізінде жүргізіледі.

Іс-сапар шығындарының аванстық есебін тексергенде бухгалтер 24.12.2001ж. №1676 «Кіріске салық салынғанда есепке алынатын іс-сапар шығындарының нормалары» туралы ҚР Үкімет қаулысын басшылыққа алады. Үкімет қаулысында іс-сапар шығындарын өтеу нормалары көрсетілген. Мемлекеттік ұйымдарда ұйымдастырушылық және іс-сапар шығындары салық салғанға дейінгі кірістен шегеріледі. Жоғарыда айтылған шығындардың барлығына растаушы құжаттар болуы тиіс.

Ұйымның дебиторлық борышы келесі жағдайларда күмәнді талаптар болып саналады:

Келісім шартта көрсетілген мерзімде немесе төлеу мерзімі бекітілмеген жағдайда қажетті қалыпты уақытта өтелмесе;

Қажетті кепілдемемен қамтамасыз етілмесе.

Дебиторлық борыштың сенімсіз талаптары деп, Қазақстан Республикасының заңына сәйкес талап ету мерзімі өтіп кеткен борышты айтады. ҚР Азаматтық кодексінің 178 бабына сәйкес бұл мерзімге 3 жыл берілген.

Күмәнді талаптар бойынша резерв құрудың мәні сатып алушының қарызын төлеумеуден кәсіпорынды сақтандыратын тәуекелдік қорын құру болып табылады. Мұндай резервтің құрылуы кәсіпорынның экономикалық тұрақсыздықта жұмыс істеуімен байланысты. Жаппай төлем қабілетін жоғалту жағдайында кәсіпорындар жөнелтілген өнім, орындалған жұмыс және көрсетілген қызмет үшін алдын-ала төлем алуға мүдделі. Алайда, сатып алушылар мен тапсырыс берушілердің әр кез төлемдік қабылеті және алдын-ала төлем жасауға мүмкіндігі бола бермейді. Осы қалыптасқан жағдайларда сату көлемін арттыру, соған байланысты пайда мөлшерін ұлғайту мақсатында кәсіпорындар тауарды төлеу мерзімін кейінге қалдырып, несиеге беруге мәжбүр. Бірақ кәсіпорын өнімді өткізумен байланысты шығындар шығарғанда сатып алушылар мен тапсырыс берушілер әр түрлі себептер бойынша қарызын өтей алмауы мүмкін. Дәл осы жағдайда кәсіпорындар күмәнді талаптар бойынша резерв құру тәжірибесін қолдануы керек. Бұл резерв кәсіпорынға қаржылық есептілік құруда негізгі ережелердің бірі – сәйкес келу қағидасының орындалуын қамтамасыз етеді. Ендеше, бір мәміле немесе оқиға нәтижесінде пайда болған кірістер мен шығыстар бір уақытта танылады, ал күмәнді талап сомалары өткізілген өнім, орындалған жұмыс пен көрсетілген қызмет көлеміне сәйкес келуі керек және тауар өткізілген, жұмыс орындалған және қызмет көрсетілген есерпті мерзімнің шығындарына жату керек.

Күмәнді талаптар бойынша резервтер есебі 1290 «Күмәнді талаптар бойынша резерв» шотында жүргізіледі. Бұл шот контрактивті, өйткені сатып алушы мен тапсырыс берушілердің дебиторлық борышының бағасын түзетеді.

Есепте күмәнді талаптар бойынша резервтің жәй-күйі мен қозғалысы туралы ақпарат баланста және пайда мен зиян туралы есете келесідей көрсетіледі:

- баланстағы дебиторлық борыш 1290 «Күмәнді талаптар бойынша резерв» шотында есептелетін күмәнді талаптар бойынша резерв сомасына азайтылып көрсетіледі;

- пайда мен зиян туралы есепте құрылған резерв сомасы кезең шығыстары ретінде танылады.

Егер сенімсіз дебиторлық борыш сомасы белгілі болса онда оны шығыстарға жатқызамыз:

Дебет 7440 «Күмәнді талаптар бойынша шығыстар»

Кредит 1290 «Күмәнді талаптар бойынша резерв»

Сенімсіз дебиторлық борыштың сомасын, яғни іздену мерзімі өтіп кеткен борышты баланстан шығару мына бухгалтерлік жазумен көрсетіледі:

Д-т 1290 «Күмәнді талаптар бойынша резерв»

К-т 1210 «Сатып алушылар мен тапсырысшылардың қысқа

мерзімді дебиторлық берешегі»

Күмәнді талап бойынша резервті бағалаудың екі тәсілі бар:

Таза өнімді өткізуден, жұмыс орындағаннан, қызмет көрсетуден пайыз әдісі;

- Дебиторлық борышты төлеу мерзіміне байланысты есепке алу әдісі

Көптеген кәсіпорындар өз міндеттемесінің төлем мерзімін ұзарту үшін борышын шартсыз жазбаша міндеттемемен, яғни вексельмен қамтамасыз етеді. Қарапайым вексельді есепке алғанда келесі көрсеткіштердің маңызын жақсы ұғыну қажет:

өтелу күні

вексель мерзімі

пайыздық ставка

өтелетін сомасы.

Вексельдер пайыздық және пайызсыз болып екіге бөлінеді. Пайыздық вексельдер бойынша пайыз келесі формуламаен есептелінеді: Негізгі борыш сомасы х Пайыздық ставка х Вексель мерзімі

Қорытынды:

Ақша қаражаты мен оның эквиваленттері қысқамерзімді активтер болып табылады. Ұйымның ақша қаражаты кассадағы қолма-қол ақшадан және банктегі нақты ақшадан тұрады. Жалпы алғанда, ақша қаражатының есебі №7 «Ақша қаражаттарының қозғалысы жөніндегі есеп» ҚЕХС-мен реттеледі. Қазақстанда ҚР «Төлемдер және ақша аударымдары» туралы Заңына сәйкес банк мекемелері арқылы іске асырылатын қолма-қол ақшасыз есеп айырысудың бірыңғай жүйесі жұмыс істейді. Шетел валютасымен байланысты операциялар 21 «Валюталық бағам өзгерістерінің әсері» ҚЕХС реттеледі.

Басқа заңды және жеке тұлғалардың кәсіпорынға қарызы дебиторлық борыш болып табылады.

Алынуға тиісті шоттар төлеу мерзіміне сәйкес немесе борышты өтеу мерзіміне қарай ұзақ және қысқа мерзімді болып екі түрге бөлінеді. Олардың есебі сәйкесінше, жұмыс шоттар тізбегінің 1200 «Қысқа мерзімді дебиторлық берешек» және 2100 «Ұзақ мерзімді дебиторлық борыш» бөлімшелерінде жүргізіледі. Қазақстандық және халықаралық стандарттарға сәйкес, дебиторлық борыш тек өзімен байланысты кіріспен бірге танылады.

Егер дебиторлық борыш келісім-шартта көрсетілген мерзімде немесе төлеу мерзімі бекітілмеген жағдайда қажетті қалыпты уақытта өтелмесе және қажетті кепілдемемен қамтамасыз етілмесе күмәнді талап болып саналады.

Дәріс тақырыбы бойынша әдістемелік нұсқау:

1.«Қысқа мерзімді активтер есебі: ақша қаражаты және дебиторлық берешектер» тақырыбын зерттеп оқығаннан кейін тақырып бойынша негізігі түсініктердің тізімін құрыңыз (глоссарий).

2.Тақырып бойынша алған білім базасының негізінде логикалық сызба құрастырыңыз (игерілген материалды маңызына қарай ретке келтіріп, құрамдастырыңыз).

3. Материалды бекітуге арналған сұрақтарға жауап беріңіз.

4.Тестіні орындаңыз.

5.Ситуациялық есепті шығарыңыз.

6.СОӨЖ және СӨЖ тапсырмаларын орындаңыз.

Негізгі әдебиет:

1. ҚР 28 ақпан 2007 жылғы № 234-ІІІ «Бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік туралы» Заңы.

2. Международные стандарты финансовой отчетности. Перевод полного официального текста МСФО, действующих в ЕС по состоянию на 1января 2005 года М.: Аскери, 2006 г.

3. Ф.С. Сейдахметова «Қазіргі заманғы бухгалтерлік есеп» Алматы 2008ж.

4. Тулешова Г.К. Учет и отчетность по международным стандартам. Алматы, 2005 г.

5. Акимова Б.Ж. Финансовый учет II/ Учебное пособие - Астана: 2010 - 180 с.

Қосымша әдебиет:

1. Гершун А.М. и др. Учет по Международным стандартам: учеб. пособие. – 3 изд.. М.: - Фонд развития бухгалтерского учета, 2006 г.

2. Терехова В.А. Международные и национальные стандарты учета и финансовой отчетности. – Москва: «Питер», 2003 г.

3.Нидлз Б., Андерсон X. и др. Принципы бухгалтерского учета. М., 1996.

4. Энтони Р., Рис Д. Ж. Учет: ситуации и примеры. М., 1996.

Kieso D.E., Weygandt I. I. Inter-mediate Accounting 7-th ed. 1992

5. Д. Александер, А. Бриттон, Э. Йориссен Международные стандарты финансовой отчетности. – Москва, «Вершина», 2005 г.

Тақырып 2. «Қорлар есебі (ҚЕХС 2)»

Сабақтың мақсаты: Қорлар және оның түрлері туралы түсінік беру, олардың өзіндік құнын анықтауды үйрету, қорлардың құнын бағалау әдістерімен және есеп жүйелерімен таныстыру.

Дәріс сұрақтары:

Тауарлық-материалдық құндылықтар (ТМҚ) түсінік, оларды тану критерийлері.

Қорлардың өзіндік құнын анықтау.

Қорларды бағалау әдістері

Қорлар есебінің мерзімдік және үздіксіз жуйелері

Дайын өнімдердің, тауарлардың, аяқталмаған өндірістің есебі.

Қорлардың қоймадағы және бухгалтериядағы есебі.

Қорларды есептен шығару бойынша резерв.

Негізгі түсініктер: тауар, дайын өнім, шикізат, шала фабрикаттар, аяқталмаған өндіріс, консигнация, тура және жанама шығындар, ерекшеліктеріне қарай сәйкестендіру, ФИФО, орташа құн, кезеңдік және үздіксіз жүйе, таза өткізу құны.

Дәріс мазмұны

Тауарлық-материалдық құндылықтар бір жылдың ішінде немесе компанияның бір операциялық циклының ішінде сатылатын немесе пайдаланылатын болғандықтан ағымдағы активтер қатарына жатады. ТМҚ шаруашылық субъектісінде келесі түрлерге бөлінеді:

өндіріс процессінде немесе жұмыстар орындағанда және қызмет көрсетілгенде пайдалануға арналған шикізат, материалдар, шала фабрикаттар және құрастырмалы бұйымдар, отын, ыдыс материалдары, қосалқы бөлшектер, өндірістік және шаруашылық инвентарьдың өзге де материалдары (Материалдар шоттары);

Аяқталмаған өндіріс. Оның өзіндік құнына тек шикізат шығындары ғана емес, сонымен бірге еңбек шығындары және жанама үстеме шығыстар да кіреді (Негізгі және Көмекші өндіріс, Меншікті өндірістің шала фабрикаттары шоттары);

Дайын өнім және шаруашылық субъектісінің қалыпты қызметі барысында сатуға арналған тауарлар (Дайын өнім және Тауар шоттары).

Тауарлық-материалдық құндылықтар құрамына кірмейтін тауарларға мыналар жатады:

Консигнациядағы тауарлар.

Жолдағы тауарлар.

Жолдағы тауарлар

1) ФОБ-жөнелту пункті – сатушы тұлға біздің жеткізуші агентімізге жүкті берген сәттен бастап, тауардың меншік иесі біз болып табыламыз және баланста көрсетеміз.

2) ФОБ-қабылдау пункті – сатушы тұлға жөнелткен жүк біздің қоймаға түскен кезде барып меншік иесі біз болып табыламыз, сол сәтте баланста көрсетеміз.

Осындай операцияларды дұрыс көрсету ТМҚ-ң көлемінің және алынуға тиісті шоттардың баланста азайтылып көрсетілуіне әсер етеді.

ТМҚ бағалау күрделі процесс болып табылады және келесі сатылардын тұрады:

ТМҚ-ға жатқызылатын тауарлардың санын анықтау;

ТМҚ-ның өзіндік құнына кіруге тиісті шығындарды анықтау;

ТМҚ құнын шығысқа жатқызу тәртібін анықтау.

Баланстағы ТМҚ құнына төмендегілер кіреді:

түгендеу нәтижесінде анықталған барлық ТМҚ; + жолдағы тауарлар (жөнелтілген сәтінде меншіктік құқығы өтеді); + жолдағы сатылған тауарлар (клиент алған сәтінде меншік құқығы өтеді); ─ сатылған, бірақ әлі қоймада тұрған тауарлар; + өзге фирмаға консигнацияға бергендер; ─ консигнациядағы тауарлар.

ТМҚ құнына сол тауарды сатып алумен байланысты барлық шығындар енеді. Бұл жерде ҚҚС, тауарлық шегерімдер және басқа да шегерімдер қордың құнынан алынып тасталады.

Қорлардың өзіндік құнына келесі шыындар кіреді:

ТМҚ сатып алуға кеткен шығындар;

Өнімді өндіруге кеткен шығындар

Аяқталмаған өндіріс тура (өнімнің бір бірлігін өндірумен тікелей байланысты шығындар, бұл шығындар көбінесе айнымалы болып келеді) және жанама (негізгі өндіірске қызмет көрсетумен байланысты шығындар: көмекші өндіріс жұмысшыларының мерзімдік еңбек ақысы, өндірістік негізгі құралдардың амортизациясы, өндірістік негізгі құралдарды күту, ағымдық және күрделі жөндеу шығындары және т.с.с, бұлар өндіріс көлеміне тәуелсіз болғандықтан, тұрақты шығындар б.т.).

Өзге де шығындар(ТМҚны орналасқан жеріне тасымалдау кезінде немесе оларды тиісті жағдайға келтіру барысында пайда болса ғана өнімніің өзіндік құнына кіреді).

Келесі шығындар ТМҚ-ның өндірістік өзіндік құнына кірмейді:

Өткізу шығыстары;

Әкімшілік шығыстар;

Өзге де операциялық шығыстар.

Жалпы, ТМҚ есебі 2 қаржылық есептіліктің Ұлттық стандартына және 2 Қаржылық есептіліктің халықаралық стандартына сәйкес жүргізіледі. Қорлардың құнын анықтау барысында олардың бағасын дұрыс белгілеу маңызды болып табылады. Есепті кезең ішінде материалдардың көптеген түрлерінң бағалары өзгеріп тұрады. Материалдың бір түрі, мысалы, бір ай ішінде әр түрлі бағамен келіп түсуі мүмкін. Сонымен бірге, материалдардың бір түрін сатып өткізгенде, оның қандай ретпен және бағамен сатылғандығын анықтау мүмкін емес. Сондықтан, материалдар құнының болжамды қозғалысын аталмыш стандарттарға сәйкес келесі әдістермен бағалау ұсынылады:

Ерекшеліктеріне қарай сәйкестендіру әдісі. Бұл әдіс өзара орнын алмастыруға келмейтін қорлар мен арнайы жоба мен тапсырыс бойынша өндірілген тауарлар және көрсетілген қызметтер бірлігінің өзіндік құнын анықтауда қолданылады.

Орташа құн әдісі. Қорлардың әрбір бірлігінің құны есепті кезең басындағы біртектес қорлар бірліктерінің орташа салмақтандырылған құны мен есепті кезең ішінде сатып алынған немесе өндірілген біртектес бірліктердің құнымен анықталады. қорларының орташа салмақтандырылған құны қорларының барлық құнын олардың санына бөлу арқылы анықтайды.

ФИФО әдісі- «Бірінші партия кіріске, бірінші партия шығысқа» деген мағынаны білдіреді. Пайдаланылған немесе сатып өткізілген ТМҚ бірінші келіп түскен ТМҚ бағасымен бағаланады. Ал есепті кезеңнің соңында ТМҚ қалған қалдығы мерзім соңында келіп түскен ТМҚ бағасымен бағаланады.

Тауарлы – материалды қорларды бағалау әдістері.

орташа өлшемдік құн әдісі (AVECO);

ФИФО;

Мысалы:

Жылдың соңында қоймада 400 дана тауар қалды, ӨТТ- 125 000 ш.б.

ФИФО: 1500 сатылды (1900-400)

60*500 = 30000

70*800 = 56000

200*80 = 16000

102 000 - өзіндік құны

125 000-102 000 =23 000 пайда

400*80 =32 000 қалдық

Орташа құн әдісі: 134 000/1900 =70,53 орт.бағасы

1500* 70,53=105 789 өзіндік құны

125000 - 105 789=19211 пайда

400* 70,53 = 28 212 қалдық

Қаржылық есептілікте қорларды бағалау олардың өзіндік құнына негізделген. Алайда, «Қорлар» атты №2 ҚЕХС сәйкес, ТМҚ өзiндiк құнмен сатып өткiзiлетiн таза құнының ең төменгiсiмен бағаланады. ТМҚ-ды сатып өткізудің таза құны, әдеттегi шаруашылық қызмет барысында болжанып отырған сату бағасымен оларды жинақтауға және сатылуын ұйымдастыруға кеткен шығындар шегергендегi шығындарға тең болады. Сатып өткізудің таза құны ТМҚ бүлiнгенде, олар iшнара толық ескiргенде немесе олардың сату бағасының төмендеуiне байланысты өзiндiк құн қалпына келмейтi жағдайда қолданылады.

ТМҚ-дың өзiндiк құны мен сатып өткізудің таза құнының ең төменгiсiн анықтау үшiн 3 тәсiл қолданылады.

1 тәсiл. Баптық әдiс. ТМҚ-дың әрбiр атауы бойынша баланстық құн мен сатып өткізудің таза құнының ең төменгiсi iрiктелiнiп алынады.

2 тәсiл. Негiзгi тауар топтары бойынша, яғни әрбiр тауар топтары бойынша баланстық құн мен сатып өткiзу құнының төменгiлерi iрiктелiнедi.

3 тәсiл. Босалқылардың жалпы деңгейi бойынша анықтау тәсiлi. Барлық ТМҚ бойынша баланстық құн мен сатып өткізудің таза құнының ең төменгiсi iрiктелiнiп алынады.

Қорларды баланста көрсету үшін екі құнның ең төменін пайдаланамыз.

Мысалы:

Баланста көрсетеміз: 1900+1800+1300 = 5000

Мысал: Компания жыл ішінде 750 дана тауар өткізді. Бір тауардың құны 150 ш.б. Жыл соңында ТМҚ қалдығы 250 дана. Оның ішінде 50 бүлінген. Бүлінген тауарды 1 данасы 25 ш.б. сатуға болады. Қалған тауарлардың өзіндік құны бір данаға 110 ш.б.

Анықтау керек: ТМҚ жыл соңында қалдығы,өнімді өткізуден табыс, өткізілген өнімнің өзіндік құны, бүлінген тауардан туындаған залалды, таза пайданы.

200*110 =22 000

50*25 = 1250

23 250

750* 150 =112 500 - ӨӨТТ

750*110 =82 500 - өзіндік құны

30 000

Бүлінген тауарлардан залал 50*110=5 500

50*25=1250

Таза пайда: 30000- 4250 =25 750

Кезеңдік жүйені қолданған кезде қосымша сатып алу шоты, тасымалдау, тауарлы шегерімдер шоты ашылады. Өнімнің өзіндік құны қорларға түгендеу жүргізгеннен кейін ғана анықталады.

Кезең басындағы + сатып алынған = өткізілген дайын қорл. өзіндік құны

қалдық қорлар

Өткізілген өнімнің = өтк. дайын қорлардың өзінд. құны – кезең соңындағы

өзіндік құны қалдық

Мысал: Есепті кезең ішінде компания төмендегідей операцияларды жүзеге асырды. Қорлардың бастапқы қалдығы 700 (100дана * 7ш.б.), сатып алынғаны 7000 (1000 дана* 7ш.б.), сатылғаны 9600 (800дана*12ш.б.), кезең соңындағы қалдық 2100 (300*7).

Анықтау керек: ӨӨТТ, өткізілген өнімнің өзіндік құны.

700+7000=7700-2100=5600

Дт алынуға тиісті шоттар 9600

Кт ӨӨТТ 9600

Дт ТМҚ 2100

Дт өзіндік құн 5600

Кт ТМҚ 700

Кт сатып алу 7000

ТМҚ есебiнде кезеңдiк және үздiксiз жүйе қолданылуы мүмкiн.

Кезеңдiк қолдануда жыл iшiнде ТМҚ-дың есебi нақтыланып егжей-тегжейлi жүргiзiлмейдi. ТМҚ-дың нақты бары кезең сайын жүргiзiлiп отыратын құндылықтарды түгендеу нәтижесi бойынша оның түгендеу аяқталмай сатып өткiзiлген ТМҚ құны анықталмайды. Өйткенi ТМҚ өзiндiк құны келесi формуламен анықталады:

Есептi кезеңнiң басындағы ТМҚ қалдығы + Келiп түскен ТМҚ = Сатып өткiзуге дайын ТМҚ-дың өзiндiк құны - Есептiк кезеңнiң аяғындағы ТМҚ-дың қалдығы = Сатып өткiзiлген ТМҚ-дың өзiндiк құны

Не нашли, что искали? Воспользуйтесь поиском: