Дәріске әдістемелік нұсқау

Тақырыпты оқып зерделегеннен кейін негізгі ұғымдардың анықтамасын беріңіз (глоссарий).

Дәріс бойынша №21 қаржылық есептіліктің халықаралық стандартының толық нұсқасын зерттеп, зерделеңіз

СОӨЖ сұрақтарына және тақырыпты бекітуге арналған сұрақтарға жауап беріңіз. Тестіні орындаңыз.

Берілген әдебиеттер бойынша қосымша оқу материалдарын зерттеңіз.

Негізгі әдебиет:

1. ҚР 28 ақпан 2007 жылғы № 234-ІІІ «Бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік туралы» Заңы.

2. Международные стандарты финансовой отчетности. Перевод полного официального текста МСФО, действующих в ЕС по состоянию на 1января 2005 года М.: Аскери, 2006 г.

3. Ф.С. Сейдахметова «Қазіргі заманғы бухгалтерлік есеп» Алматы 2008ж.

4. Тулешова Г.К. Учет и отчетность по международным стандартам. Алматы, 2005 г.

5. Акимова Б.Ж. Финансовый учет II/ Учебное пособие - Астана: 2010 - 180 с.

Қосымша әдебиет:

1. Гершун А.М. и др. Учет по Международным стандартам: учеб. пособие. – 3 изд.. М.: - Фонд развития бухгалтерского учета, 2006 г.

2. Терехова В.А. Международные и национальные стандарты учета и финансовой отчетности. – Москва: «Питер», 2003 г.

3.Нидлз Б., Андерсон X. и др. Принципы бухгалтерского учета. М., 1996.

4. Энтони Р., Рис Д. Ж. Учет: ситуации и примеры. М., 1996.

Kieso D.E., Weygandt I. I. Inter-mediate Accounting 7-th ed. 1992

5. Д. Александер, А. Бриттон, Э. Йориссен Международные стандарты финансовой отчетности. – Москва, «Вершина», 2005 г.

12 тақырып. «Табысқа салынатын салық (ҚЕХС 12)»

Сабақтың мақсаты: Ағымдағы салық міндеттемелері және ағымдағы салық активтерін тану. Салық міндеттемелерін ұғыну. Салықтық айырмашылықтарды анықтау.

Дәріс сұрақтары:

· Салық тұжырымдамалары. Тәртібі.

· Табысқа салынатын салық шығындарын есептеу.

· Кейінге қалдырылған салық активтерін тану ерекшеліктері.

Негізгі түсініктер: салық базасы,уақытша айырмашылықтар,кейінге қалдырылған салықтық міндеттемелер, кейінге қалдырылған салықтық активтер.

Дәрістің негізгі мазмұны:

Салық салынатын пайда – бұл есепті кезеңде салық заңдылығына сәйкес анықталған пайданың сомасы. Кәсіпорын салық салынатын пайданы табысының жалпы сомасынан шығындарының жалпы сомасын шегеру арқылы анықтайды.

Төленуге тиісті пайдаға салынатын салық – бұл салық салынатын пайдаға есептелінетін және есепті мерзімде төленуге тиісті салық сомасы.

Есептік пайда – бұл пайда мен залал туралы есептілікте көрсетілетін салық салынғанға дейінгі есепті кезеңдегі пайда немесе залал.

Есептік пайда негізінен кәсіпорынның жыл ішінде тапқан табысынан барлық шығындарды шегеру арқылы анықталады. Алайда салық заңдылығына сәйкес барлық шығындар шегерімге жатқызылмайды немесе барлық табыстар салық салынатын пайдаға қосылмайды, басқаша айтқанда, бұлар тұрақты айырмашылықтар.

Бұдан басқа, ҚЕХС-да анықталған есептің әдістері көбіне салық заңдылығынан ерекшелінеді, яғни салық салынғанға дейінгі пайда бір-бірінен өзгеше болады, алайда бұл айырмашылықтар белгілі бір уақыт ішінде жойылады. Бұл уақытша айырмашылықтар деп аталынады. Осылайша, есеп саясатына сәйкес анықталған пайданы тұрақты және уақытша айырмашылықтардың сомасына түзетеміз.

Есепті пайда ± тұрақты айырмаш. ± уақытша айырмаш. = салық салынатын пайда

Салықты төлеу бойынша шығындар, егер ол залалмен байланысты болса, онда салық заңнамаларында бұл сома пайда мен залал туралы есептілікке сәйкес көрсетіледі.

Тұрақты айырмашылықтар – бұл есепті кезеңдегі салық салынатын пайда мен есепті пайданың арасындағы айырмашылық. Мысалы: кейбір шығын баптары салық салу барысында шегерім түріне жатқызылмайды, бірақ олар есептік пайданы анықтау барысында шегерімге жатқызылады.

Мысалы: кәсіпорынға айыппұл салынады. Ол есеп саясатында шығын болып есептелінеді, ал салық кодексінде шегерілетін шығынға жатпайды.

Яғни тұрақты шығындар есепті кезеңде пайда болады және келесі кезеңдерде өтелмейді. Сондай-ақ кәсіпорын жұмысшыларына көрсетілетін көмек тұрақты шығындарға жатқызылады. Салық салу мақсатында айырмашылықтың туындауының тағы бір себебі кейбір шығын баптары әр-түрлі кезеңде пайда болады.

Мысалы, есеп саясатында өнімді өткізуден түскен табыс сол қызмет көрсетілетін уақытында танылады, ал салық кодексінде ӨӨТТ ақшасы төленген жағдайда ғана танылады. Осы табыстардың жалпы сомалары бірдей болғанымен есепті кезеңдері әр-түрлі. Мұндай айырмашылықтар уақытша деп аталады.

Уақытша айырмашылықтардың туындауының кейбір себептері

Мысал: Кәсіпорынның есептік пайдасы 100 мың ш.б. құрайды. Табыс салығы 30 %. Егер осы табыстардың құрамында есепті кезең ішінде табыс ретінде танылатын сома бар болса, оны салық салынатын пайдадан алып тастайды. Кассалық әдіс бойынша анықталған табыс – 20 000*30 %. = 6000. Қалған 24 000 кейінге қалдырылған салық 80 000 түскенде төлейміз.

Баланста табыс салығы төмендегідей көрсетіледі:

· осы сәтте төленуге жататын салық - міндеттеме ретінде;

· ал кейінге қалдырылған салықтар – болашақта төленуі мүмкін немесе жеңілдік берілуі мүмкін, баланста актив немесе міндеттеме болады.

Егер тұрақты айырмашылықтар уақытша айырмашылықтардан кіші болса, онда актив болады, тұрақты айырмашылықтардан кейін алынған анықталған сома уақытша айырмашылықтардан үлкен болса, онда міндеттеме деп көрсетіледі.

Мысал: Компания ТМҚ-ды бағалау үшін басқа бір әдісті қолдананады, ол бойынша анықталған шығын 35 000, салық кодексі осы мақсатта орташа құн әдісін қолданғанда анықталған шығын 40 000.

· 35 000 – 40000 = - 5 000 - уақытша айырмашылық

· Компания жыл ішінде келісім –шартты бұзды, соның нәтижесінде 25 000 айыппұл төледі. 25 000 – 0 =25 000 - тұрақты айырмашылық

· Күдікті дебиторлық қарыздар бойынша шығындар 12 000. Бұл борыштар бойынша шағымдану мерзімі толмаған. 12 000+0 =12000 (уақытша)

· Кәсіпорын жұмысшыларына материалдық көмек көрсету бойынша шығын 100 000 – 0 =+ 100 000 (тұрақты)

· Салық салынғанға дейінгі салық сомасы 1 145 мың, табыс салығы -30 %.

Дт Табыс салығы бойынша шығын 462 000

Дт Актив 2 100

Кт Салық бойынша ағымдағы міндеттеме 464 100

Орытынды

Есептік пайда негізінен кәсіпорынның жыл ішінде тапқан табысынан барлық шығындарды шегеру арқылы анықталады. Алайда салық заңдылығына сәйкес барлық шығындар шегерімге жатқызылмайды немесе барлық табыстар салық салынатын пайдаға қосылмайды, басқаша айтқанда, бұлар тұрақты айырмашылықтар.

Бұдан басқа, ҚЕХС-да анықталған есептің әдістері көбіне салық заңдылығынан ерекшелінеді, яғни салық салынғанға дейінгі пайда бір-бірінен өзгеше болады, алайда бұл айырмашылықтар белгілі бір уақыт ішінде жойылады. Бұл уақытша айырмашылықтар деп аталынады.

Не нашли, что искали? Воспользуйтесь поиском: