Бухгаотерлік есеп пәні

Курс тақырыбы: «Өндірістік шығындар және өнімнің өзіндік құүнынынң калькуляциясы»

Сабақ тақырыбы: Көмекші өндіріс және шығындар есебі

Жоспар:

1. Көмекші өндіріс және шығындарды есепке алу шоттары

2. Көмекші өндіріс шығындарының есепке алу ерекшелігі

3. "Көмекші өңдіріс қызметін таратудың" талдамалык кестестесі

4. Шоттар корреспонденциясы

1. НегізгІ өндіріс түтынатын енімді шығарып жүмыс жасайтын және қызмет кәрсететін өндіріс көмекші өндіріс деп аталады. Бұл — казандық, электр станциялары, сумен жабдықтау, жөндеу-механикалык цехы, автотранспорт және т.б. Көмекші әндірістің шығындарын есептеуге 8310 шоты арналған және ол "Цехтардың шығындары" деп аталатын ведомоста жүргізіледі, онда әрбір өндіріс (цехтар) ұшін жеке талдамалык шот (тіркемелі парақтарда) ашылады.

Көмекші өндірістің шығындарын есепке алу үшін мына шоттар арналған:

8310- "КөмекшІ өндірІстер (корытушы шот)";

8311- "Материалдар";

8312- "Қызметкерлердің еңбегіне ақы төлеу";

8313- "Еңбекақыдан каржы бөлу";

8314- "Үстеме шығындар";

Көмекші өндірістердің әрбір цехтары бойынша шығындарды есепке алу "цехтар шығындары" деп аталатын ведомоста жургізіледі. Ведомосқа жазбалар талдамалык кестелерден немесе бастапқы кұжаттардан алып жазылады.

Кәмекші өндірістіңталдамалық (аналитикалық) есебі әрбір цехта, өнім түрлері (егер олар әркилы болса) және шығын баптары бойынша жүреді. Шығын номенклатурасы өндірістіқкүрделілігі мен сипатына тәуелді болып келеді, Әдетте, ол өзіне: негізгі материалдарды, көмекші материалдарды, отын-энергетикалык және технологиялық шығыстарды, электр энергиясын, өндіріс максаты үшін пайдаланатын буды және суды, негізгі және косымша жалақыны, жалақыдан аударылатын аударымдарды, үстеме шығыстарды косады.

Қосымша ендірістін күрделілігі, сондай-ақ шығарылатын енімнің біртектестігі немесе біртектес еместігі кәмекші өндірістің көрсеткен қызметінің өзіндік кұнын есептеу ушін әртүрлІ әдісті қолдануға мәжбүр етеді.

2. КөмекшІ өндірістің есеп айырысуы мен калькуляциясы біршама ерекшеленеді, өйткені кейбір цехтар бір-бірімен тығыз байланыста болады және тұракты түрде бір-біріне қызмет көрсетеді: жөндеу-механикалык цехы жүк автомашина цехына ағымдағы жөндеу жүмысын жүзеге асырады, ал автотранспорт цехы жөндеу-механикалық цехына жүкті тасымаддайды.

Автомашинаның ағымдағы жендеуінің езіндік қүнын есептеу үшін автомашинамен тасымалданатын жүктің өзіндік құнын білу керек, ал тасымалданатын жуктін өзіндік құнын есептеу үшін ағымдағы жөндеудін, өзіндік кұнын білу керек. Бүл жағдайда, әзіндік құны не математикалык, не есептік өзіндік кұн бойынша (немесе өткен айдағы қызмет керсетудін кұны бойынша) есептелінеді. Математикалық әдіс анык болғанымен, іс жүзінде екінші әдісі кенінен пайдаланылады. КөмекшІ әндірісте шығындар ай сайынтаратылады, сондықтан онда калдық қалмайды.

Тек жөндеу-механикалык пен аспаптар жасайтын цехтарды қоспағанда, бұл цехтарда ай соңында калдықтары болуы мүмкін. Бұндай калдықтарды есептік кезеңнін. соңында өндірістік (баскарушылык) бухгалтериядан қаржылык, бухгалтериясына беріледі, ол кезде1340 - "Көмекші өндіріс" шоты дебеттеледі де, 8030 - "Көмекші өндіріс" шоты кредиттеледі — бұл операцияның көмегімен аяқталмаған өндірістің қалдығы қаржылык есеп берудің көмекші ендірісіне жаткызылады.

Келесі есептік жылдың басында қаржылық бухгалтериядан өндірістік (баскарушылык) бухгалтерияга беріледі, ол кезде 8030 - "Көмекші өндіріс" шоты дебеттеліп, 1340- "Көмекші өндіріс" шоты кредитгеледі.

Көмекші өндірістің көрсеткен кьізметін және атқарған жұмысын тұтынушылар бойынша тарату үшін "Көмекші ендірістің көрсеткен кызметін тарату" деп аталатын талдамалы кестесін жасайды. Онда әрбір көмекші цехтардың жиынтық шығындары, өндірілген енімнің саны көрсетіледі: су қайнататын қазан цехы бойынша — будыңтоннасы, компрестік қондырғы — қысылған ауаның куба метрі, электростанция — киловатг/сағаты, автотранслорт — тонно/километрі. Содан сон жұмыс пен қызметтіңөзіндік құнының бірлігі анықталады. Өзіндік кұннын бірлігін анықтаған соң, жұмыс пен қызметті түтьшғандарға таратады.

3. Кемекші өндірістің өнімінің санын счетчиктердің көрсеткіштері бойынша немесе шамамен (шартты жолымең) анықтайды.

"Көмекші өңдіріс қызметін таратудың" талдамалык кестесі үш бөлімнен тұрады.

БіріншІ балімде өнімнін, жұмыстардың, көрсетілген кызметтердің және көмекші өндірістер шығындарьшан, оңдағы материалдык күндылыктардың іс жүзіндегі өзіндік құны есептелініп шығарылады және олардың жоспарлы езіндік құны келтіріледі. Кабылданған және көрсетілген карама-карсы кьгзметтердің өзіндік кұны тен болуға тиіс. Екінші бөлімде алынған және көрсетілген қы^меттердің саны мен жоспарлы өзіндік құны, негізгі түтынушыларға босатылған кызметтердің саны мен кұны, материалдық шотгарға кіріске алынғаң кұңцылықтардын құны керсетіліп, өнімнің, жұмыстар мен көрсетілетін кызметтердің бір өлшемшің езіндік құны аныкталады.

Екінші бөлімнің деректері "Цех шығындарының" негізінде ведомосқа жазылады, содан соң өнімді, жұмысты және кызметгі тұтынғандардың шоттары дебетгеледі де, 920 шоты кредиттеледі.

Үшінші бөлімде көрсетілгең кызметтің жабдықтаушысы болып саналмайтын бәлімшелердің шығындарының таратылғаны көрсетіледі.

Технологиялық процестін сипатына және шығаратын өнімнің, жұмыстар мен көрсетілетін кызметтердің біртектілігіне карай косымша өндіріс қарапайым және күрделі болып белінеді.

Қарапайым өндіріс біртекті, күрделілігі бірдей өнімдерді шығарады. Оларда, әдетте, аяқталмаған өңдіріс пен шалафабрикаттар (электр станциялары, бу-қазандык, компрессорлыкжәне огттегі станциялары, автомобиль келігі) болмайды.

Күрделі өндіріс алуан түрлі өнімтүрлерін шығарады, оның аяқталмаған өндірісі болады және бұйымдардың, өнімдердің, жұмыстардың және көрсетілген қызметтердің түрлері бойынша есеп жүргізуді талап етеді. Күрделі ендіріске жендеу, модельдік. (үлгілік), аспаптык, ыдыс цехтары жатады.

Еңді осы аталған түрлеріне сәйкес біз бір мысал келтіріп керейік.

Кәсіпорынның құрамыңда көмекші ендірІс ретіңде: автотранспортгык, жөндеу-механикалық, бу қазандьіқ цехтары бар болсын делік. Опардың ішінен жөндеу-механикатық цехы - күрделі цех бопып саналады, ал калған екеуі карапайым цехтар катарына жатады.

Қарапайым өндірістің каяъкуляқияш. Карапайымөндірісіндеөнімнің, кьізметтің және жұмыстың өзіндік құнының бірлігі ыкшамдалған тәсіл бойынша калькуляцияланады: шығарылған енімге, жұмыска, қызметке катысты шығын сомасын сол өнімнің санына беледі (езара кәрсеткен кшметтерін шегеріп барып).

Анықталған өнімнің, қызметтің, жұмыстың өзіндік кұны бойынша тұтынушыларға 8030 шотының кредитінен есептен шығарылады.

4. Шоттар корреспонденциясы

Не нашли, что искали? Воспользуйтесь поиском: