Тақырып. Халықаралық қаржылық нарықтар.

1. Шартты нарық әдістермен жүргізілген қаржы нарықтың мол мүмкін пайдаларын талап етеді. Қаржы нарығы – мемлекеттің бүкіл ақша қаржысының жиынтығы. Бұл қаржылар экономикалық әр түрлі субъектінің сұранысы мен ұсынысы әсерінен өзгеріп отырады және үнемі қозғалыста болады. Қазіргі кезде дүниежүзілік АҚШ-ң Еуропа бірлестігімен Жапонияның қаржы нарығы ең үлкен қорларды иемденуде. Ал Қазақстан Республикасының нарықтық экономикаға өтпелі кезінде оның қаржы нарығының қоры мол өзінің өкендеуіне жетеді деуге әзірше ерте. Жалпы қаржы нарығы біріне бірі байланысты және бірін-бірі толықтырып тұратын бірақ әрқайсысы өз алдына қызмет жасайтын 3 нарықтан тұрады:

1) Айналымдағы қолма-қол ақша нарығы және қолма-қол ақша қызметін атқаратын қысқа мерзімді төлем құралдары (вексель, чектер, т.б.) жатады. ҚР-ң қаржы нарығы қазіргі кезде айналымдағы қағаз ақшаның құнсаздануына, яғни ифляцияға ұшырауда. Егер ЖҰӨ сатуда жылына 5%-ға, ал айналымдағы ақша 6-4% -ға өссе, онда ЖҰӨ сатуда оңайға түседі. Онда экономикада жағымды өзгерістерді аңғаруға болды. Егер де ЖҰӨ жылына 5%-ға, ал айналымдағы ақша 10-20%-ға және одан да көп өссе, онда қарқынды инфляция болып, экономика құлдырап төмен кетеді. Қазіргі кезде біздің мемлекеттің экономикасы дағдарыста.

2) Қарыз капиталының нарығы яғни қысқа және ұзық мерзімді несиені қайтарылуына көзі жеткенде ғана жоғары %-дық өсіммен береді. Бұл несиенің өзінің айналым қаржысына жоқ кәсіпорындар алуына мәжбүр. Негізгі қорларды құруға және оларды жаңартуға %-дық өсім өзгеріп, қайта қаралып отыратын ұзақ мерзімді несие беріледі. Сондықтан, қаржы нарығының бұл бөлігіне де дағдарыс тән.

3) Бағалы қағаздар нарығы бұл нарықтың кейбір белгілері КСРО-да Қазан революциясына дейін болғанымен соңғы 70 жыл бойы оның ешқандай өсу белгісі болған жоқ. Ал, 90 жыл басында ТМД елднрде оның ішінде Қазақстанда басталған нарық қатыстары даму және одан әрі жетілу үшін белгілі бір уақыт қажет. Себебі нарық меншік қатынасын және мемлекет пен жергілікті басқару органдары қаржы саясатын өзгертуден басталады. Нарық ең бірінші меншікті жекеменшіктендіру және мемлекеттік кәсіпорындарды акцияландырудан басталады. Қазіргі кезде егемен жас мемлекеттер болып табылатын тапшылығын толтыру мақсатында бұрынғы үйренген әдіс ақша белгісін шығарумен шұғылданбай, оның орнына мемлекеттік бағалы қағаздардың бірі қысқа мерзімді мемлекеттік вексельдерді шығарумен айналысады. Жергілікті басқару органдары да дәл осы жолды пайдалануда.

2. Қаржы міндеттемесін жеке тұлғаларда мемлекетте және орталық эмиссиялық банкте шығарылуы мүмкін. Қаржы міндеттемесінің шаруашылық айналымында қолдануын есептеулерді- қаржы активтері деп атайды. Қаржы активтері мен оны айналымға түсіретін ұйымдық түрінің органикалық бірлігін – елдердің қаржы жүйесі деп атайды. Ұйымнық тұрғыдан қаржы жүйесінің негізін ақша нарығы және капитал нарығы құрайды. Ақша нарығы бір жыл мерзімге дейін шығарылған қарыз міндеттемесін біріктірсе, капитал нарығы бір жыл көп уақытқы шағарылған қарыз міндеттемесінің жиынтығы. Бұл инвестициялық қордың нарығы өз кезегінде қаржы нарығы алғашқы және екінші (қосалқы) нарық болып бөлінеді. Алғашқы нарықта жаңадан шыққан қаржы міндеттемелері орналастырылса, екінші нарықта оның бұрынғы шыққандағы айналымда болады. Демек алғашқы нарықта олар сатылады, ал екіншіде сатып алынып, қайта сатылады. Артық қаржысы бар және таршылық қаржы жағдайдағы шаруашалық субъектілері үш түрлі тәсілмен байланысты болу мүмкін: тікелей, қаржы делдалдары және қаржы институттары арқылы.

1. Тікелей қаржыландыру артық қаржысы бар субъект басқаға қаржысын несиеге береді. Сөйтіп, несие берушінің біреуі берген қарыз міндеттемелері бойынша талабы көбейсе, несие алушының міндеттерін қайтару портфелі ұлғаяды.

2. Делдалдары арқылы қаржыландыру. Мұнда делдал ретінде брокерлер мен диллерлер жүреді. Бұл тәсіл бойынша қор биржасы қызмет жасайды.

3. Қаржы институттары, яғни коммерциялық банктер, сақтау және инвестициялық компниялар, зейнетақы қорлары, қаржы жағдайды, қарама – қарсы субъектілерді делдалдық қызмет атқарады.

Не нашли, что искали? Воспользуйтесь поиском: