Главная

Популярная публикация

Научная публикация

Случайная публикация

Обратная связь

ТОР 5 статей:

Методические подходы к анализу финансового состояния предприятия

Проблема периодизации русской литературы ХХ века. Краткая характеристика второй половины ХХ века

Ценовые и неценовые факторы

Характеристика шлифовальных кругов и ее маркировка

Служебные части речи. Предлог. Союз. Частицы

КАТЕГОРИИ:






Жартылай өткізгіштердің қолданылуы




 

Екі жартылай өткізгіштердің шекарасындағы қабатта жаппалы қабаттың немесе р- п ауысуының пайда болады. Олай болса, осы р-п ауысуында бір жақты өткізгіштік қасиеті бар жартылай өткізгіштік диод деп аталады. Диодтардың әр түрлі типтері бар. Соның бірі германилі диод (3,37.а-сурет).

Германийлі диодты германий атомдарына мышьяк, сурьма сияқты қоспа атомдарын араластыру арқылы алады. Ал бұл қоспалар оның n-типті өткізгіштігін жақсартады. Сонымент қатар германий пластинасының бір жағына кішкентай индий кесегін балқытып ұстады, ол p-типті өткізгіштігін пайда болады. Олар диффузияның нәтижесінде бір-біріне тікелей жанасып тұрады, (p-n) ауысуын туғызады.

 

 

Сурет 3,30.а. Германилі диоды

 

Жартылай өткізгіш диодтар айналмалы токтарды түзету үшін өте кең қолданылады.

Зат ішіндегі электрондардың жарық әсерінен байланысқан күйден еркін күйге көшу құбылысы фотоэффект деп аталады.

Енді осы құбылысқа негізделген кейбір үрдістерді қарастырайық. Соның бірі вентильді фотоэфефект деп аталады. Мұнда жарықтанған заттан босап шыққан электрондар шекаралық жұқа жаппалы қабаттан өтіп, жарықтанбаған заттың ішіне кіреді. Бұл құбылыс ғылым мен техникада фотоэлементтер жасауға қолданылады.

Мысалы, мыстың жартылай оксидті фотоэлементің жасау және жұмыс істеу принципі мынадай (3,37.б-сурет). Мыс астардың (Сu) үстіне өте жұқа мыстың жартылай оксидін (Сu2O) жалатады. Жарықтандырылатын қабат мыс астар мен мыстың жартылай оксидінің мөлдір қабыршағының арасында жатады. Жарықтың әсерінен босанып шыққан электрондар металл ішіне шашырап кіріп, оны теріс зарядтайды. Сөйтіп металл мен мыстың жартылай оксиді қабықшасы арасында потенциалдар айырмасы пайда болады. Оның шамасы фотоэлементтің жарықталуына пропорционал болады.

 

 

Сурет 3,30.б. Фотоэлементің жасалуы

Сол сияқты селеңді фотоэлементтер де тәжірибеде кең тараған. Мұндай фотоэлементтердің құрылысы оксидтің фотоэлемент құрылысына ұқсас. Селенді фотоэлементтер фотоэкспонометр жасауға қолданылады.

Селенді фотоэлемент те темір пластинаның үстіне термиялық әдіспен селен қабаты жабыстырылады. Мұның бетін өте жұқа алтын қабатымен жабады, сонда селен мен алтын қабықшасы арасында жаппалы қабат (p-n ауысу) пайда болады.

Сонымен вентильді (ашып жапқышты) фотоэлемент – жарық энергиясын өз ішінде электр энергиясына айналдыратын фотоэлектрогенератор болып есептеледі. Ал жоғары кернеулер алу үшін фотоэлементтерді батарея болатындай етіп жалғайды. Мұндай батареялар халқы аз мекендерде телефон желілерін қоректендіру үшін пайдаланады. Осындай батареялардың кейбір түрі жердің жасанды спутниктерінің бортындағы радиоаппараттарды қоректердіру үшін де маңызы зор. Сол сияқты электр энергиясын түн кезінде тұтынушылар үзбей пайдалану үшін, фотобатареяның аккумуляторлармен кезектестіріп қолданады.

Ыстық және суық жапсарлардағы температурлалар айырмасы бірдей болған кезде жартылай өткізгішті термоэлементтердің (термопараладың) э.қ.к. металл термоэлементтердің э.қ.к –іне қарағанда ондаған есе артық болады.

Сондықтан неғұрлым үлкен э.қ.к. шығарып алу үшін термоэлементтерді термобатарея етіп жалғайды.

Жартылай өткізгішті термоэлементтерді пайдаланып, қазіргі кезде күн сәулелерінің энергиясын электр энергиясына айналдыру мүмкіндігі туып отыр. Жарық диоды жарыққа өте күшті сезімтал, сондықтан да оны жарық қабылдағыш құрылымдарында қолданылады.

 






Не нашли, что искали? Воспользуйтесь поиском:

vikidalka.ru - 2015-2024 год. Все права принадлежат их авторам! Нарушение авторских прав | Нарушение персональных данных