Жаттардың техникалық-криминалистикалық зерттелуі.

Құжаттарды техникалык-криминалистикалык зерттеу - бұл криминалистикалық техниканың саласы бола тұра келесі объектілерді зерттейді: құжаттардың әр түрлі реквизиттерін (колтаңбаны карастырмайды), типографиялық және машино-жазбалы мәтіндерді, мөр, мөртабанмен қойылған таңбаларды, жойылған немесе өзгертілген жазуларды және т.с.с.

Құжаттардың техникалық-криминалистикалық зерттеу объектілері, мыналар:

а) құжаттың жасалған материалы — қағаз, картон, сия, паста, қаламдар, типографиялық бояу және баска да материалдар;

ә) құжаттардың реквизиттері — колжазбалы, машиножазбалы, типографиялық, мөртаңба мөрлердің таңбалары, тұлғаның қолдары, фотокарточкалар және т.с.с.

Криминалистикада құжаттардың толык немесе бөлшектік жасандылауы бізге белгілі.

1. Толық жасанды құжатты дайындау барысында қылмыскерлер типографиялық литераларды, көбейтетін техниканы немесе фотографиялық жолмен сурет арқылы және басқа сол сияқты әдістерді қолданып құжаттардың толық бланкасын, реквизиттерін (мөрлердің таңбаларын, тұлғаның колдарын, фотографияларды) колданады.

2. Бөлшектік жасандылау — шындық құжаттың реквизиттерін қасақана оймен өзгерту.

Құжаттардың бланкілерін жасандылау мен олардың белгілері:

а) қолмен суреттеу арқылы. Белгілері — әріптердің стандартқа сай еместігі, сызықтардың қисықтығы.

ә) резеңкеден немесе сол тәрізді материалдардан клише қыйып дайындау және әр түрлі типографиялық литераларды колдану. Белгілері — әріптермен баска белгілердін шекарасындағы анықтығы еместігі, сияның боздығы мен ағылуы, штрихтарда кейбір әріптердің айналы (аударылып түсу) көрінісі;

б) электрография және фотографиялық тәсілдер. Белгілері — фотографиялық қағаздың жылтырауы, жасау кезіндегі масштабты сақтамағандықтан, әріптермен белгілердің өлшемдерінің келіспеушілігі, электрографиялық штрихтардың шекараларының нақты еместігі, құжаттың бетіндегі кажеті жоқ жерде нүктелердің кездесуі, штрихтардың бояуының біркалыпты еместігі, қағаздың барлық бетіндегі майда нүктелердің пайда болуы.

Тұлғаның қолдарын техникалық жасандылау кезінде, көбінесе көшірмені қолданады. Көшірменің келесі түрлерін колданады:

- көшірмелік (копировка) кағазды колдану;

- свет арқылы кешірмесін суреттеу;

- штрихтарды басып алып, оның үстінен салу;

- аралық клишені қолдану.

Белгілері: кейбір жерлердегі екі штрихтар, көшірмелі кағаздың қалдықтарының болуы, басып жасалған штрихтарда терең іздермен шығып тұрған іздердін. көрінуі, жай қимылдың іздері.

Құжаттарды бөлшектік жасандылау мен олардың белгілері. Құжаттарды бөлшектік жасандылау, толық жасандылауға қарағанда жиі кездеседі. Қылмыскерлер, көбінесе фамилиясы, туған жылын, берілген жері мен мерзімдерді өзгертуге тырысады. Ол үшін шынайы құжаттардағы жазуларды толык немесе бір бөлігін жойып өзгертеді.

Бөлшектік жасандылауға келесі әдістер жатады:

- өшіріп тазалау;

- уландыру мен жуу;

- қосып жазу және алғашқы мазмұнын өзгерту;

- парақтармен фотокарточкаларды өзгерту.

Өшіріп тазалау құжаттың мазмұнын өзгерту мақсатындағы кейбір сөздерді, әріптерді, белгілерді немесе элементтерді, механикалық, жою немесе өшіру, тазалау.

Уландыру — химиялық реактивтерді колдану арқылы құжаттардағы сияларды толық немесе бөлігін кетіру.

Жуу керек емес штрихтар ерітіліп алынады. Ерітуге суды, одеколондарды, спиртті, ацетонды колданады.

Қосып жазумен өзгерту — кұжаттардағы өшірілген сөздердің орнына жаңа сөздер немесе әріптер, белгілердің қосылуы және әріптерге, белгілерге жаңа штрихтар қосып жазу, яғни өзгерту.

Құжаттардың фотокарточка мен парақтарын айырбастау. Азаматтарға берілетін құжаттарды қорғау үшін олардын бланкілеріне жапсырылған фотокарточкалары арнайы өкіметтің мөртаңбасымен бекітіледі және мөртаңбасының бір шеті бланкте болса, екінші жағы фотокарточканы бекітіп тұрады. Көбіне колданатын бөлшектік әдіс ретінде қылмыскерлер фотокарточканы ауыстыруды қолданады.

Не нашли, что искали? Воспользуйтесь поиском: