Мұхит су қоймалары

Су түбіндегі шөгіндінің

фосфаттары

Оттегінің циклі. Жердегі оттегінің циклі шамамен 2000 жылда, судың- 2 млн.жылда жүріп отырады. Бұл заттардың атомдары жер шарында әр түрлі тірі зат арқылы өткен.

Биосфера ұзақ даму кезеңін басынан өткізді. Атмосферадағы оттегінің мөлшері біртіндеп артты. Соңы 600 млн. жылда зат айналымдарының жылдамдығы мен сипаты қазіргі кездегі денгейіне жақындады. Биосферадағы ағзалар тек қоршаған ортаға бейімделіп қоймай, өздерә де тіршілікке қолайлы жағдайларды жасайды.

Дәріс 5. Экожүйе мен биосферадағы адамның рөлі және атқаратын қызметі.

Қоршаған ортаның эколгиялық мүмкіншілігі – табиғат ресурстарына байланысты.

Табиғат ресурстарына адам пайдаланатын және материалдық игіліктерді жасау үшін қолданылатын табиғат объектілері жатады.

Табиғат ресурстарымен қатар табиғат жағдайлары деген ұғымын да қарастырамыз. Оның ерекшілігі – олар адамның өмірі мен қызметіне әсер етеді.

Табиғат ресурстарымен жағдайларының арасындағы, шекара нақты емес.

Мысалы, ауа бұрын табиғат жағдайы болса, қазір сонымен қатар табиғат ресурсынада жатады.

Табиғат ресурстарының бірнеше белгілер бойынша жіктеледі: атмосфералық, су, өсімдіктер, жануарлар, топырақ, қазба байлықтар, энергетикалық т.б. Ең жиі қолданылатын жіктелу ресурстардың сарқылу немесе қалпына келуіне байланысты.

Т.Р.

1.5.5.5.1.1

Қазба байлықтары Күн энергиясы, жел

Тірі табиғат ресурстары Теңіздің толуы

Мұнай Су

Табиғи газдар Атмосфера

20 ғасырдың ортасына қарай өндірістің қоршаған табиғатқа әсері кеңейіп, ғаламдық сипаттқа ие болды. Нәтижесінде ортаның сарқылуына байланысты өндірістің одан ары дамуы мүмкін болмайтын жағдай қалыптасты, яғни экологиялық дағдарыс байқалып отыр.

Бірақ бұл дағдарыс биосфера тарихында бірінші дағдарыс емес, Н.Ф. Реймерс 1994ж бірқатар экологиялық дағдарыстар мен экологиялық революцияларды бөліп көрсетті.

1. Аридизацил дағдарысы – 30-50 мың жыл бұрын

2. Жинаушылар ресурстық дағдарыс – 10 мың жыл бұрын

3. Консументтер дағдарысы – 2 мың ж.б.

4. Қарапайым жер өңдеу дағдарысы – 150-300 ж.б.

5. Өндірушілер дағдарысы – 50 ж.б.

6. Редуценттер дағдарысы – 20-30 ж.б.

7. Жылулық экожүйелердің ғаламдық дағдарысы – қазіргі уақыт

Егер айтатын болсақ ормандарды кесу, шалғындық далаларды жырыту, үй жануарларын жою нәтижесінде ғаламшардың орасан үлкен территориялары біртіндей күмды шөлдер мен жартасты тауларға айнала бастады. Археологиялық зерттеулер қазіргі кездегі Гоби, Қарақұм, Қызылқұм, Сахара шөлдерінің территориясын бір кездерде гүлдеген өркениетті елдер алып жатқанын көрсетеді.

Не нашли, что искали? Воспользуйтесь поиском: