Ежелгі Египеттің қоғамдық құрылысы.

Алғашқы қауымдық құрылыс және мемлекетке дейінгі әлеуметтік басқаруны сандары.

Ежелгі Египеттің қоғамдық құрылысы.

5) Ежелгі Египеттегі Мемлекеттік құрылыс -Ежелгі Египет билік типі – Шығыстық Деспотия. Оны Перғауын басқарды. Перғауын қатал бақылау ұстады, салық жинады, сот қызметін басқарды және құдайлар мен адамдардың арасын байланыстырушы деп саналды. Халықтың бақыты үшін халық патшаға ұзақ өмір тіледі. Патшалар сарай құрылысын, діни салтты басқарып, абыздарды тағайындады. Патша өлгеннен кейін Осирис құдайға айналатын. Ол басына екі түсті (қызыл және ақ) бас киімді киді, бұл Жоғарғы және Төменгі патшалықты қосып басқару деген символ. Перғауынның қолында дін билігі де болды, ол күн құдайының баласы деп есептелді. Перғауынның негізгі көмекшілері абыздар мен лауазымды тұлғалар. Әскерді басқаратын ведомства Қызыл Үй деп аталды. Мемлекет 40 Намнан тұрды. Нам - кішігірім қалалар. Намарх – Нам әкімі. Мат құдайына табынды. Ең ауыр қылмыс діни болды кейін адамға жасалған кейін ұрлық ен соңғы намыс, моральды.

6) Ежелгі Египеттегі Өлілер кітабы – бұл кітапта өлі жандарға көмек көрсету және дүниенің қиындықтарына төзе білуді, жақсы өмір сүру туралы жазылған. Өлілер кітабының аты Египтолог Р.Лелслустың арқасында пайда болды. Оның негізгі атауы Қайта тірілу кітабы яғни аудармасы - Күн сәулесінің шығу бөлімдері деген. Бұл шығарма бірінші династидің Фараоны Семтидің кезінде ақ ескі саналатын. Әрбір мысырлық адам өлілер кітабын сақтап келді. Себебі олардың үміті мәңгілік ғұмыр кешуі осы кітапқа байланысты болды. Ең жақсы жазылғаны папируста еді. Саркофаг және жерлеу мәтіндері папирусқа көшірілді. Ең көп папирусқа жазылған өлілер кітабы Фивы қаласында табылды. Ол Фивылық кітап деп аталды. Кітаптың көбі фивылық обалардан табылды.Бұл кітапта жерлеу әдісі мен түрлі ритуарлар және өлгеннен кейінгі соттар туралы жазылған. Өлілер кітабы тек папирус пен саркофакқа ғана емес теріге де жазылған. Өлілер кітабы тікелей дін жолына байланысты.

7) Ежелгі Вавилон мемлекетінің пайда болуы мен өрлеуі – бзб 3 мың жылдықта Тигр және Ефрат өзендерініңарасында Шумер тайпалары өз мемлекетін құрады. Уақыт өте келе оларды Аккад жаулап алады. Бзб 2 мың ж Шуммер – Аккадты көшпелі Аморей тайпасы жалап алып Вавилон мемлекетін құрады. Шамамен алғанда сол уақытта таулық Эламиттер тайпалары Шуммер-Аккадтың әлсіреуін пайдаланып, Месопатамияға шығыс жақтан басып кірді.Шумерге берік орнығып Ларсыны өздерінің берік қамалдарының біріне айналдырды.Бүкіл Месопатамияны жаулып билік жүргізу үшін қатты соғыс болды. Нәтижесінде Вавилон патшасы женіп шығып аморит әулеті орнықты (1795-1794ж) Бас қаласы Вавилон. Вавилон туралы мәліметтер бзб 3 мың ж-та ежелгі шумерлік Кандигир аталып тұрғанда пайда болды.Вавилон-Амморит Хаммурапи патша кезінде күшейді.

8) Ежелгі вавилон мемлекетінің қоғамдық құрылысы – Ежелгі Вавилонның қоғамдық ерекшелігі – патшалардың мем-ті ірі жер иеленуші мен құл иеленушіге айналдыруында. Вавилон халқының құқықтық жағдайы сол уақыттың негізгі ескерткішінің бірі Хаммурапи заңдарында сипатталған. Халқы «авилум» (местный) және «мушкенум» (жаулап алған жерлер адамдары). Қауымда жер иелену ғана адамды, оның әлеуметтік және қызмет жағдайынан еріксіз, тең құқылы қылатын. Халық: 1) патшаның оққағарлары және абыздар

2) әр түрлі дәрежедегі әскерлер

3) храм қызметкерлері, шенеуніктер.

4) қолөнершілер, саудагерлер т.б.

5) құлдар.

Вавилонда 3 қасиетті қала болды: Ниппур, Сиппар, Вавилон. Бұлардан салық алмады. Сот билігі храмдық және қауымдық болды. Қауымдық соттың төрағасы – Рабианум.

9) Вавилонның мемлекеттік құрылысы – хамурапи заманында Вавилонда ертедегі шығысқа тән қаталдық қалыптасты. Ел билеу ісінде патша күрделі және бір ортақлыққа бағынған төрешілдік аппаратқа сүйенді. Бір шенеуніктер орталық басқарманы, екінші біреулер патшаның наместниктері ретінде, мысалы, Сиппар сияқты қалаларды меңгерді. Шакканум дейтін жоғары атағы бар шенеуніктер, ал кішігірім қалалар мен облыстар рабианумдар басқарды. Халық әр түрлі салық: егістіктен не мал төлеуінен, құрма бақтарынан, күндүт егістігінен және балықшы қауымдардан алынатын салықтарды төлеуге міндетті болды. Осы салықтармен қатар күмістей алынатын ерекше алымдар және заттай алынатын арнаулы патша алымдары төленді. Сот билігі айрықша шенеуніктердің қолына жататын. Сот істері шакканумға, рабианумға, аймақтық судьяларға және қаланың ақсақал және дәулетті адамдарынан шыққан айрықша соттарға жүктелді.

10) Хаммурапи заңдары – хаммурапи патшаның кезінде жазылған заңдар. 282 баптан тұрған. Ежелгі Вавилон құқығының ескерткіші Хаммурапи патшаның заңы (бзб 18 ғ). Заң тексті базальт стиліндежазылған.жоғарғы жағында Шамаш құдайының суреті бейнеленген, яғни осы заңды тізерлеп қолын созып тұр,ан Хаммурапиге беруде. Заң 3 бөліктен тұрған: кіріспе, негізгі бөлім және қортынды. Алғаш рет заңдарды француз ғалымы В.Шейл 282 бапқа бөлген. Егер адам ант беріп дәлелдей алмаса өлім. Осы сияқты заңдар жинағы.

11) Ежелгі Үндістанның қоғамдық құрылысы -Ежелгі Үндістан әлдеқашаннан келе жатқан әлеуметтік- таптық жүйесі касталарға, готраларға бөлінеді. «Кста» португал тілінен шыққан сөз, ол тайпалық рудың тазалығын көрсетеді. Арийлер мен дравидтердің түстері әр түрлі, сондықтан каста Үндістанда адамдардың түсімен де белгіленген. Касталарға бір аудандағы туысқан адамдар, жалпы мамандығы да діни әдеттері мен әлеуметтік деңгейіне де бірдей болған. Касталарға брахмандар, кшатрийлер, вайшялар, шудралар жатады. Брахмандар. Пруши деген алғашқы адамның аузынан жаратылған. Оқу, білім, дін ілімін, құрбандық шалу, өзіне және өзгеге арнап садақа үлестіру және садақа алу ісін құ ай брахманға белгілеген. Ману заңдарының 96 бабы: тірі нәрселердің ішіндегі ең қасиеттісі жандылар, жандылардың ішіндегі адамдар ал адамдардың ішіндегі ең қасиеттісі Брахмандар. Вайшийлер. Мал бағуды, үлестіруді,құдайы құрбандық шалуды, дін ілімін үйренуді, саудамен жер өндеуді құдай вайшиге көрсетті. Бүкіл пайдалы істерді вайшилер істейтін болды. Олар Пурушидің санынан жаратылған. Шудралар. Ең төменгі қауым.Пурушидің табанынан жаратылған. Олар ең лас жерде жүретін адамдар. Осы таптар арасында шекара өте терең болған. Тек өзінің дәрежесіндегілермен ғана некелескен т.б. брахманға тиіскен адамның тиген жері кесіліп кететін. Брахмандардың меншігін патша да тартып ала алмаған. Рахмандар патшаға ақыл айтуға құқылы ал патша оларға сыйлық беруге міндетті. Кшатрийлер. Бүкіл халықты қорғау үшін туған.брахмандар мен кшатрилер татут тұрса бақытқа қол жеткізген. Патшалар негізі Кшатрийлердің кастасынан шығуы тиіс. Чандалдар. қоғамның ең төменгі сатысы. Үйлері бәрінен де бөлек. олардың бар дүниесі ит пен есек, киетіндері өлген адамдардың киімдері.

12) Ежелгі Үндістанның мемлекеттік құрылысы – бзб 3000 ж Үндістан жерінде алғашқы қалалық құрылымдар пайда болды. Олардың арасында «Хараппа» және Мохенжо Доро айрықша орынға ие болды.сондықтан осы кезеңді Хараб өркениеті деп атайды. Ал бзб 2000 Веда кезеңі басталды.Ведолық кезде тайпаларды «Родж» ал қауымды «Сапха» деп атаған. Магадха (елді мекен) Маури (династия) кезіне Радж билігі мұрагерлікпен берілді. Үндістан жері бзб 3-4 ғ толықтай біріктірілді. Осы кезеңде 4 кастаға бөлінді: 1) Брахман-ақсүйектер 2) Кшатрий-қорғаушылар 3) Вайши-қара пайым халық малшы т.б. 4) Шутра- ең төменгі халық. Құлдар – «Дос» деп аталды. Падишах – патша уәзірлерінің кеңесі. Құпия кеңес те болды. Маури кезеңінде Үндістан аумағы келесідей әкімдікке бөлінді: Провенциялар: Басты провенция және қарапайым провенциялар. Облыстар – продеш деп аталды. Округтар – ахале деп аталды. Үндістанда екі түрлі сот болған: патшалық және касталық. Ману заңдары 12 бөлімнен және 2689 баптан тұрды. 327 жылы Македонский 100 мың әскерін бастап шығысқа бет алды. Сөйтіп Үндістанның батыс-солтүстігінен шықты. Македонский кеткеннен кейін Үндістанда ұлттық бостандық алу қозғалысы басталды. оны Чандрагупта басқарды. 318 ж Чандрагупта солт Үндістанды өзіне бағындырып ірі мемлекет құрыды. Чандрагуптаның ісін оның баласы Биндусара және немересі Ашока басқарды. Ашока кезеңінде мемлекет күшейді. Бзб 563 ж Үндістанда Будда туды.

13) Будда діні – бзб 563 ж Үндістанда Будда туды. Будда Сидхартха Гаутама атақты бай рудан шыққан. ол 29 жасқа келгенде адамдардың өмірі, тіршілігі туралы ойланып түсінгісі келді. Гаутама қалған өмірін аштықта, терең ойда өткізген. Өзінің шығарған философиясымен ағарту жұмысын дамытып, адамдарға түсіндіргісі келді. Оның ойынша әрбір адам Нирванға жету үшін әділетті, дұрыс өмір сүруі керек. 483 жылы Будда қайтыс болғаннан кейін осы Буддизм діні Үндістанға және басқа да шығыс елдерге тарады. Ашока буддизм дінін мемлекеттік дін ретінде қабылдады.

14)Ману заңдары. ІҮ, ҮІІ, ҮІІІ жəне Х тарауларда мейлінше толық көрініс тапқан.

Ежелгі Үндістанда жеке меншік ерекше дамыған, оның

объектілері ретінде құлдар, мал, астық жəне үй жабдықтары

саналған. Ал жерге деген жеке меншік аса дамымаған. Х —

тарауда мүлікті иемденудің жеті заңды тəсілдері аталып өткен:

мұрагерлік, сыйға алу немесе тауып алу, жаулап алу, сауда-

герлік, жұмыс орындау, қайырымдылықты қабылдау.

Міндеттемелік құқыққа (Ману заңдары бойынша) келесі

шарт түрлері тəн болған: сату-сатып алу, заем, сыйға беру,

тасымалдау, сақтау.Ежелгі Үндістанның құқығы

дінмен, діни моральмен тығыз байланысты болған. Құқықтың

негізгі қайнар көзі ретінде Ведалар — діни кітаптар мен

дхармашастралар — діни-құқықтың, ережелердің жиынтығы

саналған, олардың ішінде аса маңызды болып Манудың дхармашастралары табылған. Ману заңдары 12 тарау мен қоссөздер(шлок) түрінде жазылған 2685-баптан құралған. ҚұқықтықМатериал. Б.э.д. 2 ғ. – б.э. 2 ғ. Ежелгі үнділік Ману заңдары.Құқықтық сипаттағы ережелер 4,7,8,10

тарауларда көрініс тапқан.

15)ЕжелгіҚытайдағысословиелік-таптықжіктелу. Қоғамдық құрылым. Кейінгі Шан кезінде халықтың жалпы

санынан артықшылықты топ бөлініп шығады, оның құрамына

билеуші — ван жəне оның туыстары, билеушіге жақын

адамдар абыздар, шенеуніктер жəне бағынышты тайпалардың

ақсүйектері кірген. Чжоулық Қытайда бірнеше разряд —

əлеуметтік ранглер пайда болды. Ранг тұрғын үй мен жердің

мөлшерін, құлдардың саны мен жалақының мөлшерін анық-

таған. Цинь кезеңінде Шан янның жүргізген өзгертулері не-

30гізінде ақсүйектіліктің ранглері туралы жаңа ереже енгізілді,

оған сəйкес ранглер ақсүйектік тегіне емес, билеуші алдындағыжетістіктері үшін берілген. Барлығы 20 ранг енгізілді, ал б.э.д.ІІІ ғасырдан бастап оларды сатып алуға рұқсат етілген. Сонымен, жаңа ақсүйектер пайда болды: мүліктік, əскери, қызметтік жəне саудагерлік.

Ең төменгі сатыда құлдар болған. Құлдықтың қайнар көз-

дері түрліше болған: əскери қамау, қарыздық құлдық, сый ре-

тінде алу, қылмыскерлер, шығынға ұщыраған шаруалар.

Қоғамның үстем тобы мен құлдардың арасында жер өңдеу-

мен айналысатын еркін қауым мүшелері болған.

Мемлекеттік құрылым. Құлиеленушілік Қытайда оның

тарихының барлық кезеңінде басқарудың монархиялық ныса-

ны болған. Билеуші — ванның қолында билік толығымен бол-

ған. Патша билігі құдайдың билігіне теңестірілетін Монархия

мұрагерлік сипатта болған. Ежелгі Қытайда басқарудың сарай-

лық жүйесі болған, яғни, нақты анықталған құзіреті бар тұрақ-

ты түрде қызмет ететін мемлекеттік мекемелер болған жоқ,

олардың орнына арнайы тапсырмаларды орындайтын тұлғалар,күңдер болған.Шан дəуірінде патшаға жақын тұлғалардың арасында 20

жуық ресми титулдар болған, олар функциялары бойынша үш

топқа бөлінген: біріншісі — азаматтық лауазымды тұлғалар,

екіншісі — əскери лауазымды тұлғалар, үшіншісі — əртүрлі

кеңесшілер, бал ашушылар мен көріпкелдер. Чжоу кезеңінде

ванның ең жақын көмекшісі болып сян табылған, ол барлық

шенеуніктерге басшылық жасап, билеушінің əртүрлі тапсыр-

маларын орындаған. Сонымен қатар, үш гундер — патшаныңбасты кеңесшілері лауазымы болған. Цинь дəуірінде импера-

тордың жақын көмекшілері болып екі бірінші кеңесшілер —

екі ченсина табылады, олар аппарат жұмысын басқарады,

тайвэй — империяның қарулы күштерін басқарады жəне юйшидафу — барлық мемлекеттік аппаратты басқарады. Ченсяна,

тэйвей жəне юйши дафу аса лауазымды тұлғалар болатын жəне«үш гун» атауын иеленді.

16)ЕжелгіҚытайдыңмемлекеттікқұрылысы. Құлиеленушілік Қытайда оныңтарихының барлық кезеңінде басқарудың монархиялық нысаны болған. Билеуші — ванның қолында билік толығымен болған.Патша билігі құдайдың билігіне теңестірілетін Монархия мұрагерлік сипатта болған. Ежелгі Қытайда басқарудың сарайлық жүйесі болған, яғни, нақты анықталған құзіреті бар тұрақты түрде қызмет ететін мемлекеттік мекемелер болған жоқ,

олардың орнына арнайы тапсырмаларды орындайтын тұлғалар,

күңдер болған.

Шан дəуірінде патшаға жақын тұлғалардың арасында 20

жуық ресми титулдар болған, олар функциялары бойынша үш

топқа бөлінген: біріншісі — азаматтық лауазымды тұлғалар,

екіншісі — əскери лауазымды тұлғалар, үшіншісі — əртүрлі

кеңесшілер, бал ашушылар мен көріпкелдер. Чжоу кезеңінде

ванның ең жақын көмекшісі болып сян табылған, ол барлық

шенеуніктерге басшылық жасап, билеушінің əртүрлі тапсыр-

маларын орындаған. Сонымен қатар, үш гундер — патшаның

басты кеңесшілері лауазымы болған. Цинь дəуірінде импера-

тордың жақын көмекшілері болып екі бірінші кеңесшілер —

екі ченсина табылады, олар аппарат жұмысын басқарады,

тайвэй — империяның қарулы күштерін басқарады жəне юйши

дафу — барлық мемлекеттік аппаратты басқарады. Ченсяна,

тэйвей жəне юйши дафу аса лауазымды тұлғалар болатын жəне

«үш гун» атауын иеленді.

17)Конфуций және оның қытай билігіне әсері. Қытайдың құқығы өзгешеліктерге толы болды. Мұнда Конфуцийдың ілімдері негізге алынды, ол бойынша балаларының

ата-анасына, əйелінің күйеуіне, жауынгердің басшысына,

шаруаның князьға, халықтың императорға қатаң түрде бағы-

нуы уағыздалатын. VІІ ғ. император Ли Ши-Минның бұйрығы-

мен қылмыстық құқық жинағын — “Қылмыстық құқықтағы

қылмыстардың тізімін” жасау басталды. Қылмыстардың тізімі

ауқымды болды жəне олардың басым көпшілігі өлім жаза-

сымен жазаланатын, себебі, конфуций ілімі бойынша қылмыс-

керге қатысты дене жазаларын қолдануға тыйым салынатын

болған. Əкесін өлтірген бала, басшысын өлтірген жауынгер,

сюзеренін өлтірген вассал қандай да болсын жағдайға қара-

мастан өлім жазасына тартылатын. 1 кезең – Маньчжурлық Цин династиясы (1644-1911 ж.ж.). Құқықтың негізгі қайнар көзі болып Конфуций ілімітабылды, ол сипаты бойынша этатистік ілім болып табылдыжəне төменгінің жоғарыға бағынуын уағыздады.

Қылмыстардың басым көпшілігі өлім жазасымен

жазаланатын, себебі, Конфуций ілімі денежазаларына тыйым салған болатын. Жапондық феодалдыққұқығы қытай құқығына жəнеконфуций іліміне негізделді.

18)Ежелгі Қытай құқығы. Құқықтың негізгі сипаттары. Б.э.д. Ү— ІІ ғ.ғ.— да

бірқатар жинақтар жасалған, олардың ішінде ең əйгілі 6

тараудан құралған «Заң кітабы» (Фацзин). Мұнда Қытайдағы

қолданыстағы қылмыстық іс жүргізушілік заңнама көрініс

тапқан.

Шан мемлекетінде меншік құқығының обьектілері ретінде

мал, құлдар, еңбек құралдары, құнды асыл бұйымдар жəне

басқа да мүлік танылған. Тек б.э.д. І мыңжылдықтың екінші

жартысында ғана жерге деген меншік құқығы пайда болады.

Қытайлық заңнамаға мына шарт түрлері тəн болған: сату-сатыпалу, заем, кепіл, несие беру, жерді жалдау.

Шан кезеңінің отбасы құқығында матриархаттың элемент-

тері болған, туыстар арасындағы некеге рұқсат берілетін, алай-

да, Чжоу мемлекетінде патриархатты отбасы орнығып, көп

əйел алуға рұқсат етіледі.Мұрагерлік құқықта əке мүлкін бірінші əйелдің үлкен ұлыиемденетін тəртіп орныққан. Ұлы болмаған жағдайда мұрагерлікті күйеуінің басқа туыстары иеленетін.32Қылмыстық заңнамада мемлекеттік қылмыстарға ерекшемəн берілген, олар үшін мынадай жазалау жүйесі қолданылған: таңба салу, мұрынды кесу, аяқты шабу, еркектердің жыныс мүшесін кесіп тастау жəне өлім жазасы.

Ежелгі Қытайдағы сот əкімшіліктен ажыратылмайтын. Ал-

дын-ала тергеу мен сот талқысын бір тұлға жүргізе беретін.

19) Афины мемлекетінің қоғамдық-саяси құрылысы – Афина мемлекетінің басты билік органдары – халық жиналысы, бесжүздіктер кеңесі, ареопаг, гэлиэя, стратегтер, архонттар комиссиясы болды. Халық жиналысы 10 күнде бір рет Акрополь жанындағы үлкен жайдақ төбе Пинкстің басына жиналатын. Кейінірек жиналыстар театрда өтетін болды. Халық жиналысына 25 жасқа толған Афина азаматтары қатысқан. Өзге қалалардан Афинаға қоныс аударған гректер – метектер және сондай ақ құлдар эклексияға (халық жиналысына) жіберілмейтін. Бұл жиналыста лауазым тұлғаларының есебін тындататын, егін жағдайын, мем-тік қауіпсіздік ісін қарайтын. Ежелгі Грек мемлекетінің тарихы 3-ке бөлінеді: 1) Гомер бзб 11-9ғ 2) Архаикалық бзб 8-6ғ 3) классикалық бзб 5-4ғ. Ежелгі грек тайпалары – базиловски деп аталды. Ақсақалдар жиналысы- БУАЭ. Қоғам 3-ке бөлінді: эвпотридер – ақсүйектер. Геомор – шаруалар. Демиур- қолөнершілер. Афины жастары 18 жаста әрекетке қабілетті болып табылады. Билік органдары: 1) халық жигалысы. 2) гэлиэя. 3) отратег. 4) А рхонт - билеуші.

20) Афиныдағы Солон және Клисфен реформалары – бзб 509ж Клисфен (Алкмеонир руынан) реформалар жасауға кірісті. Оның бұл реформалары ру тайпа қатынастарының қалдықтары мен сарқыншақтарын толық жойды және Афинада құлиеленушілік демократия жүйесін қалыптастырды. Ол ескі төрт ру тайпалы филаларды жойып, олардың орнына 10 аумақтық филалар құрды. Әрбір фила үш бөлімнен тұрды: қалалық, теңіз жағалауы, ішкі аудандар. Бұл реформа халықты әбден араластырып, ру тайпалық қатынастардың қалдығын бұзу мақсатын көздеді. Клисфен Аттиканың бүкңл аумағын 100 төменгі бастаушы аумақтық әкімшілікке бөлді.олар Дем деп аталды. 400 адамнан тұратын солондық кеңес бесжүздіктер кеңесіне айналды (әр филадан 50 өкіл). Бұл орган жоғарғы болды.

Солон реформасы – бзб 594ж Архонт болып Солон сайланды. Оның алдында екі мақсат тұрды: Афина полисін басқару және Саламин аралын жаулап алып, Мегара қаласын Афинаға бағындыру. Бірақ мүліктік жағдайы бойынша ол демостың орта жігіне (саудамен айналысатын) жататын. Солон жіберген отряды бұл тапсырманы орындады. Ол саяси тақырыпқа өлеңдер шығаратын елге белгілі ақын әрі философ еді. Ол өзінің реформаларына шығарған заңдарын өлең жолдарымен жазған. Бірінші шешілуге тиісті мәселе –салық және жер болды. Евпатридтер өзінің көршісіне қарыз берген кезде төлей алмаса оны құлдыққа алатыН! Сөйтіп оны шетелге де сатып жіберетін. Солон қарыз өтей алмағандарды құлдыққа беруді мүлдем жойды. Осының бәрі «сисахфия» реформасына кірді. Солон антикадан астықты сыртқа сатуды тыйым салды. Қолөнер мен сауданы дамвту үшін мынадай заң қабылдады: егер де әкесі баласына кішкентай кезінде қолөнерді үйретпесе онда баласы әкесі қартайған кезде оған қарамай қойуға рұқсаты болды. Солон бүкіл елге ортақ ақша реформасын да жасады. Солон қарыз берушілерге пайызды 9-дан асырмауға бұйырды. Солон генократияны (генос – ру) тимократиямен (тиме – баға, құн) аумастырды. Яғни дүние-мүлік ценсизіне негізделген билікпен алмастырды. Ареопагпен қатар Солон 400 кеңесі деп аталатын жаңа орган шығарды. Халық 4 топқа бөлінді: 1 топ өз жерінен 500 медимнен кем табыс алмайтындар кірді. 2 топқа 300 медим, 3 топ 200 медим ал 4 топ 200 кем алатындар кірді.

21) Афиныдағы мемлекеттік құрылысы - Афина мемлекетінің басты билік органдары – халық жиналысы, бесжүздіктер кеңесі, ареопаг, гэлиэя, стратегтер, архонттар комиссиясы болды. Халық жиналысы 10 күнде бір рет Акрополь жанындағы үлкен жайдақ төбе Пинкстің басына жиналатын. Кейінірек жиналыстар театрда өтетін болды. Халық жиналысына 25 жасқа толған Афина азаматтары қатысқан. Өзге қалалардан Афинаға қоныс аударған гректер – метектер және сондай ақ құлдар эклексияға (халық жиналысына) жіберілмейтін. Бұл жиналыста лауазым тұлғаларының есебін тындататын, егін жағдайын, мем-тік қауіпсіздік ісін қарайтын. Ежелгі Грек мемлекетінің тарихы 3-ке бөлінеді: 1) Гомер бзб 11-9ғ 2) Архаикалық бзб 8-6ғ 3) классикалық бзб 5-4ғ. Ежелгі грек тайпалары – базиловски деп аталды. Ақсақалдар жиналысы- БУАЭ. Қоғам 3-ке бөлінді: эвпотридер – ақсүйектер. Геомор – шаруалар. Демиур- қолөнершілер. Афины жастары 18 жаста әрекетке қабілетті болып табылады. Билік органдары: 1) халық жигалысы. 2) гэлиэя. 3) отратег. 4) А рхонт - билеуші.

22) Афины құқығы -. Афиныдағы құқықтың ежелгі

қайнар көзі ретінде əдет-ғұрып орын алған. Заңдар б.э.д. 621

жылы пайда болған. Алғашқы заңдар — драконт заңдары əдет-ғұрып жазбасы түрінде болған жəне ерекше қатаңдықпен

ерекшеленген (қылмыстардың басым көпшілігі үшін өлім

жазасы кесілген). Кейіннен жүріс-тұрыстың жалпы ережелері

болып халық жиналысының қаулылары табылған.

Жеке меншік институты Афиныда аса дамыған болатын.

Меншік мемлекетпен берілетін игілік ретінде қарастырылған.

Шарттардың мына түрлері афиндық құқыққа тəн болған

сату-сатып алу, жалға алу, серіктестік, тапсырма жəне

комиссия шарттары.

Отбасы жəне неке құқығында əйелдердің толық құқылыққа

ие емес екендігі байқалған əйел əкесінің немесе күйеуінің

қамқорлығында болған жəне əрекет қабілетсіз деп саналған.

Неке азаматтардың міндеті болып табылған, ал оның басты

мақсаты ретінде бала туу саналған.

Қылмыстық құқықта құлдар мен еркін адамдарға қолда-

нылатын жазалар ажыратылған. Құлдарға тек дене жазасы

қолданылатын, ал еркін адамдарға өлім жазасы, аластау,

азаматтық құқықтардан айыру, айыппұлдар мен тəркілеу

қолданылатын.

Сот өндірісінде істі қозғаудың екі тəртібі болған: І-сі — іс

жүргізуді тек жəбірленушінің ынтасы бойынша ғана қозғау; 2–

сі — кезкелген азаматтың немесе лауазымды тұлғаның ынтасы бойынша қозғау. Іс бойынша шешім құпия дауыс беру арқылы шығарылатын, ал дауыстар тең болған жағдайда сотталушы ақталған деп саналатын.

23.Спарта мемлекеті. Қоғамдық-саяси құрылысы. Қоғам 4 бөліктен тұрды:1)Спартандықтар2)Перэйктер3)Илот4)Гиломейен

Б.з.б. 6-1 ғасырларда Спарта мемлекеті өмір сүрді.Негізін қалаушы-Ликург. Спартаның негізін қалаушы ретінде Ликург патша саналады. Спартада үстемдік құрушы класс ретінде спартиаттар —толық құқылы азаматтар саналған, олардың саны 8 мыңдайболған жəне тек Спартада өмір сүрген. Оларда жерге, малғажəне солардың жерінде жұмыс істейтін илоттарға меншікқұқығы болған.Спартиаттардың ұйымдасуы рулық сипатта болған. Барлықспартиаттар үш рулық филге бөлінген, əрбір фил — он«обаға», əрбір оба — он триакидке бөлінген. Спартада қанаушы тапқа илоттар — жауланған аумақтардың бас игентұрғындары мен пэриектер — жеке бостандығы бар, бірақсаяси құқықтарды иеленбейтін жəне Спартаға төлем төлейтінтұрғындар жатқан.

Не нашли, что искали? Воспользуйтесь поиском: