Рибосома және оның атқаратын қызметі .

Рибосомалар зерттеу жүргізілген өсімдік клеткаларының барлығынан табылған. Рибосомалардың болатынын алғаш рет 1941 жылы Касперсон мен Браше атап көрсетті. Бұршақ клеткасының рибосомалары диаметрі 250 А гранула пішінді бола-ды, олар осы кезге дейінгі белгілі органоидтардың ішіндегі ең ұсағы болып саналады. Ола.р ядро ядрошығында түзілген соң цитоплазмалық матрикске ауысады да бос күйінде жүзіп жүріп эндоплазмалық тордың.қабырғасына бекінеді.

Әр түрлі организмнен бөлініп алынған рибосомалар — ұсақ және ірі рибосомаларға бөлінеді. Ұсақ рибосомалар прокариоттардан табылған; оған ядросы жоқ бактериялар мен көк-жасыл балдырлар жатады. Ірі рибосомалар эукариоттардан табылған. Эукариоттарға барлық калыптасқан ядросы бар организмдер жатады.

Рибосомаларға сипаттама беру үшін седиментация коэффициентін қолданады, оны ерітіндідегі бөлшектердің тұну жылдамдығы бойынша анықтайды.'Бұл коэффициент рибосомалардың өлшемдері мен салмағына байланысты. Бұл шаманы 8 таңбасымен белгілейді, яғни ол Сведберг бірлігін білдіреді. А. С. Спирин. мен Д. П. Гаврилова (1968) прокариоттардан алынған рибосомалардың седиментация коэффициенті 708, ал эукариоттардан алынған рибосомалардыц седиментация коэффициенті 808 болуын анықтады. Барлық эукариоттардың хло-ропластары мен митохондрияларында да рибосомалар кездеседі. Бұл рибосомалардың седиментация коэффициенті 708 болады.

Рибосомалар клеткада белокты синтездеу қызметін атқарады. Бос рибосома белок синтезін жүргізе, алмайды. Белок синтезін жүзеге асыру үшін ол алғашында мРНК жіпшесіне бекінеді де, оның тізбегін бойлай қозғалады. мРНК-ның соңына жеткен соң рибосома босайды. мРНК-ға осындай әдіспен бірнеше рибосома бірінен соң бірі бекінеді. Мұндай топты полисома деп атайды.

Академик А. С- Спирин бастаған москвалық бір топ ғалым-дармен Лениндік сыйлықтың лауреаты М. А. Айтхожин Қазақ ССР Ғылым академйясы ботаника институтында жоғары сатыдағы өсімдіктердің рибосомасы мен рибонуклеин қышқылдарына зерттеу жүргізді. Бұл зерттеудің нәтижесінде өсімдік рибосомасы негізгі белгілері бойынша жануар рибосомасына ұқсас екені анықталды.

Не нашли, что искали? Воспользуйтесь поиском: