Талқылау. Студенттерден нені жоғары бағалайтынын сұрайды

· Өзінде достарында адамдарында өмірде

Оқытушы. Бүгін сіздермен адам өміріндегі маңызды құндылықтың бірі – шыққан тегі, гениологиялық дамуы, жеті атасы туралы әңгімелесеміз. Қазақтарда мұны шежіре деп атайды.

Шежіреде ұлы тұлғалардың өмірбаяны, қазақ халқының ерліктері жайлы, гениологиялық шығу тегінің тарихы, этногенетикалық ауызба ауыз жеткізілген аңыздар мен діни мифтер (рауяттар, хикаялар және т.б.) түріндеге әр түрлі хронологиялық пласттар бойынша тарихи мәліметтер жазылған. Шежіренің шынайы тарихы көбінесе шындыққа сәйкессіз (ирреалды) бейнеленсе, ал әлемді мифология мен дін арқылы таныған; Шежіре Евразияның ертедегі тарихы жайлы шежіреде түріктердің өздерінің шығу тегі туралы аңызы түріндегі мәліметтер арқылы жеткізілген, ал ислам дінін қабылдағаннан кейін шежіренің ежелгі тарихы адамзаттың пайда болуы туралы көбінесе мұсылман мифтеріне құрылады, ал қазақ халқының ата-бабасының Мухаммед пайғамбарымыздан тарағаны туралы осындай гениологиялық тектің даму сипаты болып табылады; Шежіренің дәстүрлі көзі болып табылатын биліктің мықты(божественной) маңыздылығы, тұлғаның скральностиі, территориясы, ғасырлар, дәстүрлері туралы көптеген мәліметтерден тұрады.Шежіре материалдарының мазмұны тектілік, қазақтардың шығу тегі мен қасиеттерінің жүйелілігін сипаттайтын ақпараттар, қазақтың тегі мен руы және субэтникалық топтардағы, сондай-ақ халықтың тарихи, атақты тұлғалары туралы мәліметтер әңгіме, тізім, сызбаларбен берілген.

Қазақтың гениологиялық дәстүрінің ерекшелігі еркек тарапынан шығу тегі, руы мен атадан балаға беріліп отыратын есебі болып табылады, алайда, зерттеулер көрсеткендей гениологиялық аңыз әңгімелерде әйелдердің шығу тегіне аз мән берілген; қазақ шежіресі дәстүрлі институттардың өмір сүруіне қызметінде, мәдени өзіндік тұрмыстың сақталып қалуында нақты идеялық маңызға ие. Негізінен шежіреде адамның шығу тегі, тайпа, қоғамдастықтар (этникалық топтар, ру, тайпа); саяси биліктің маңызы туралы (қағанаттар, хандық, сұлтандар), рухани элита (қожа, сопы, бақсы) және халықтық элита (би, батыр, ақсақал), құрылым (хандық, ру, ел, жұрт); дәстүрлер (культтар, сенімдер, обряды, қоғамдастық) жайлы мәліметтерден тұрады; Шежіре бізге тарихи сананың дәстүрлі формасын, әртүрлі тарихи дәуірлердің тарихи естеліктерінен үзінділерді жеткізеді. Жалпы алғанда шежіре мәліметтері субъективті, себебі шежірені оқып - үйренуде, зерттеуде көбінесе біз шежірені жазған адам, автордың ойымен, оқиғалар мен фактілерді оның жеке қорытындыларымен кездесеміз. Шежіре адекватты әдістерді интерпретациялауды жасаудың арнайы көзі ретінде ирреалдық табиғатқа ие феномендер ирреалды тәсілдермен жойылуы (постигнуты) мүмкін. Оқытушы студенттерге: жеке өздерінің шежіресінің макетін орындауға, оны презентациялау керектігі жайында түсіндіріп, тапсырма береді

(СОӨЖ). «Данышпандық сәт» шығармашылық тапсырмасы адамдағы жәнеөнердегісұлулықты сезіне білудегі өзін - өзі тану процесін саналы ұғынуға бағытталған. Өзгені білген -ақылды,Өзін білген- данышпан.

«Данышпандық сәт» - бұл адамзаттың мәдени мұраларына маңызды үлес қосқан өткен уақыттағы адамның есте сақтауының (естеліктерінің) актісі. «Данышпандық сәтті» өткізуге барлық мемлекет, әлем бірге атап өтетін кез келген ерекше тұлғаның туған күні, мерейтойы себеп бола алады. Бұл өзінің іс әрекетімен, ақылдылығымен, ерекшелігімен қайырымдылық, жаңа таным, жарық, махаббат нұрын шашатын, құрмет пенрапатқа лайықты музыканттар, ғалымдар, ақындар, философтар, батырлар, әртістер, саяси қайраткерлер болуы мүмкін.Тапсырма ұраны етіп: «Ұлылыққа жақындау - рухани баюдың факторы» деп алуға болады.

Студенттерге СОӨЖ тапсырмасына ерекше ерен қайраткер, ең бастысы оның мәдени мұраға қосқан үлесі туралы шығармашылық жұмыс беріледі.

Қорытынды. Сбақты талқылау: студенттермен сабақ бойынша алған әсерлерімен ой бөлісу. Оқытушы мынандай сұрақтар қоюы мүмкін:

· Бүгін өзіңіз үшін жаңа қандай нәрселер алдыңыз?

· Талқыланған сұрақтар сіздерге қалай әсер етті?

· Бәрінен бұрын Сізгдің есіңізде қалғаны мен ұнағаны?

Не нашли, что искали? Воспользуйтесь поиском: