Семантыка-камунікатыўная і граматычная адметнасць прыметніка як носьбіта непрацэсуальнай прыметы. Функцыянальная характарыстыка прыметніка.

Асноўныя катэгарыяльныя значэнні і лексіка-граматычныя разрады.

Прыметнік – самастойная часціна мовы, якая абазначае прымету прадмета і выражае гэтае значэнне ў катэгорыях роду, ліку і склону.

Прым абазначаюць прымету прадмета непасрэдна, праз адносіны да іншага прадмета ці прыметы і праз прыналежнасць пэўнай асобе або жывой істоце.

Катэгорыі роду, ліку і склону прыметніка словаізмяняюцца і выяўлюцца сінтаксічна, па назоўніку, да якога дапасуецца прыметнік. Некаторм прым уласціва катэгорыя ступені параўнання.

Да прыметнікаў як часціны мовы могуць адносіцца невытворныя і вытворныя словы: белы, сіні, малады. Многія прыметнікі ўзнік у выніку словаўтварэння ад інш часцін мовы, найбольш часта – суфіксальным спосабам.

У сказе прым выконвае ролю азначэння, дапасуецца да наз або субстантываных часцін мовы. Прым можа быць часткай састаўнога іменнага выказніка. Адрозненні ў абазначэнні прыметы і граматын асаблівасці пыметнікаў пакладзены ў аснову іх падзелу на лексіка-граматыныя разрады: якасныя, адносныя і прыналежныя

Якасныя прыметнікі. Поўныя, кароткія і сцягнутыя (усечаныя) формы, шляхі іх распазнавання. Ступені параўнання якасных прыметнікаў. Сінтэтычныя і аналітычныя формы ступеней параўнання. Суплетывізм. Формы элятыва ў беларускай мове і рускай мовах. Кампаратыў і суперлятыў.

Якасныя прым абазначаюць прымету прадмтаў, што могуць праяўляцца ў рознай ступені: разумны-разумнейшы.

Прыметы, названыя якаснымі прым успымаюцца органамі пачуццяў і маюць ступені параўнання.

Пыметнікі ў поўнай форме маюць наступныя канчаткі ў назоўным склоне адз ліку: -ы, -і у м.р. і –ая, яя – у ж.р, -ое, ае – у н.р.

Кароткія формы прым ужываюцца рэдка. Яны не скланяюцца, але змяяняюцца па ліках. У назоўным склоне адз ліку ім уласцівы нулявы канатак у м.р.: чуцён, люб., у ж.р. – а: люба, чутна, у н.р. а, о: чутно

Кампаратыў (выйшая ступень параўнання) утвар. Пры дапамозе суф. –ейш(-эйш), -ш (вялікі-большы). Часта блытаюць вышэйшую ступень параунання ад прыслоўяў і ад прыметніка. Асабліва ў перакладах з рускай мовы, паколькі ў рускай мове гэтыя формы падобныя. Агульн. Правілу ўтварэння форм вышэйшай ступені параўнання падпарадкоўв. Прым. малады, стары пры абазначэнні ўзросту. Ад кампаратываў неабходна адрозніваць прым. малодшы, старшы ў тэрміналагічных спалучэннях тыпу: (старшы лейтынант), а таксама прым. малодшы і старшы ў значэнні больш позні паводле часў свайго з’яўлення, якія не маюць значэння вышэйшай ступені параўнання.

Складаныя формы найвышэйшай ступені параўнання утвараюцца шляхам спалучэння:

1)займ. самы+якасны прым. шчаслівы; + шчаслівейшы(простая форма кампаратыва); + найшчаслівейшы (простая форма найвышэйшай ступені параўнання)

2)найбольш (найменьш) + просты (якасны прыметнік)

У сказ ступень параўнання ўводзіццатолькі з прыназоўнікам за.

Суплетывізм – утварэнне формаў аднаго і таго ж слова ад розных асноў.

Не нашли, что искали? Воспользуйтесь поиском: