Бауыр циррозының жіктемесі

Морфологиялық түрлері:

Микронодулярлық

Макронодулярлық

Аралас

Бауыр шасушаларының шамасыздығы:

Компенсацияланған

Декомпенсацияланған

Клиникасы. Бауыр циррозында да астеникалық, ауырсыну, диспепсиялық, цитолиздік, иммунды қабыну, гиперспленизм, холестатикалық, геморрагиялық синдромдар пайда болады.

Бұл синдромдардың күштілігі цирроздардың түрлеріне байланысты. Бауыр циррозында гепатиттерден айырмашылығы порталды гипертензия синдромы кездеседі.

Порталды гипертензия синдромының ерте белгісі (асцитке дейін): метеоризм, диспепсиялық өзгерістер (тәбеттің төмендеуі, жүрек айну). Кейін спленомегалия, асцит, өнештің, асқазанның, тік ішектің тамырларының варикозды кеңеюі пайда болады.

:

1. Алғашқы белгілер: тәбеттің төмендеуі, астениялық синдром, оң қабырға астының ауырсынуы немесе салмақ сезінуі, асқазандық, ішектік диспепсия белгілері.Диспепсия себебі портальдік гипертензиядан іш қуысының тақ мүшелеріндегі қан іркілісі.

2. Гепатомегалия – ең жиі кездесетін белгі 80 – 90%- бауыр тығыз, шеті үшкір,беті бұдыр немесе тегіс.

3. Спленомегалия – портальдік гипетензиядан дамиды,талақтың консистенциясы тығыз, шеті жұмыр.

4. Субфебрилды температура – некроз бен қабынудың күшеюін көрсетеді.

5. Сарғаю – алғашқы кезінде өтпелі, кеш сатыларында терінің түсі жасыл ренді.

6. Холестаз белгілері – терінің қышынуы, ксантомалар, тері пигментациясы, остеопороз, геморрагиялар.

7.Тері мен кілігей қабаттардың, тері өсінділерінің өзгеруі: тері бозарған, пальмарлық эритема, тырнақтардың ағаруы немесе ақ дақтардың болуы, «дабыл таяқшалар» белгісі, бет, жауырын, иықтың терісінде және ауыз, мұрын кілегей қабаттарында тамыр жұлдызшалары, геморрагиялар, «лакталған» жылтыр тіл, еріннің қызаруы.

7. Бұлшықеттердің атрофиясы, әсіресе иық белдемесінің, қабырға аралықтарының, қол – аяқ бұлшыеттерінің.

8. Жүрек-қантамыр жүйесінің өзгерістері: гиперкинетикалық синдром (терінің құрғақтығы және жылылығы, толық жиі пульс, жүрек ұшының қағуының күштңлңгң,систолалық шу,пульстік қысымның биіктеуі), оң қарынша шамасыздығы.

9. Эндокриндік бұзылыстар – гиперэстрогенемия (гинекомастия, импотенция, дис және аменорея, түсік түсу,сақал–мұрттың сиреу), қантты диабет (ұйқы безінің фиброзынан)

10. Портальдік гипертензия –іш ауруы (компенсация кезінде), іш керілу,метеоризм, жүрек айну, іш өту, эпигастрий аймағының ауруы, спленомегалия, асцит, «медуза басы»

11. Бауыр – жасушалық шамасыздығы – тәбеттің жойылуы, жүрек айну, арықтау, темекі, алкогольді көтермеу, бұлшықет атрофиясы, энцефалопатия, геморрагиялық диатез, гиперэстрогенемия.

12. Мезенхималдық қабыну синдромы – (бұл синдром БЦ активтілігінің биіктігін көрсетеді):

дене қызуының көтерілуі, спленомегалия, лейкоцитоз, ЭТЖ жоғарлауы, эозинофилия, тимол сынамасының ұлғаюы

Емі.

Төсек режимі

Диета №5

Этиотропты ем:

Вирусты гепатитте – интерферон антигендер анықталған жағдайда

Билиарлы цирроз – урсодезоксихилол қышқылы немесе хирургиялық ем

Аутоиммунды цирроз – глюкокортикостероидтар, цитостатиктар

Симптоматикалық ем:

Зәр айдаушы дәрілер

Плазма немесе альбумин құю

Ферменттік препараттар

Витаминотерапия

Жедел бауыр жеткіліксіздігі дегеніміз - бауырдың жедел және созылмалы ауруларының немесе бауырдың жедел және созылмалы улануы нәтижесінде болатын бауыр ауруының аса ауыр асқынуы.
Жедел бауыр жеткіліксіздігі себептері

1. ішкі (эндогенді),

2. сыртқы (экзогенді)
Этиологиясы:
1.Сыртқы себептер:
а) бауырға тікелей әсер ететін улар - төрт хлорлы углерод, мышьяк, фосфор, хлороформ, улы саңырау құлақ улары, дуст ДДТ, этиленгликоль, алкоголь т.б
б) А және В,С гепатит ауруның вирустары.
2.Ішкі себептер:

жедел қан кету, гипоксия, алкоголь, ауыр хирургиялық операциялар.
Патогенезі:
Жедел бауыр жеткіліксіздігі-бауыр клеткаларының жансыздануы (некроз) және өз қызметін атқара алмау нәтижесінде туындайды. Бауыр клеткаларының жаппай жансыздануы (некроз) гепатит ауруында байқалады, бұл жағдайда терінің сарғаюы және бауырдың белок синтездеу жұмысы бұзылады, соның нәтижесінде геморрагиялық диатездер дамиды.
Тетрациклин мен немесе рифаминциимен уланғанда және патологиялық жүктілікте жедел өттің тұнуы (холестаз) дамиды.
Өт толған кезде (холестаз) бауыр клеткалары дистрофияға ұшырайды, бауырда холестерин, өт қышқылдары, В-липопопротеиттер, сілтілі фосфотазы көбейеді.
Бауыр жеткіліксіздігі күшейе келе бауыр комасына әкеліп соғады.
Клиникалық белгілері:
Күндізгі кезде ұйқы басу,

мазасыздық немесе бейжайлық,

бұлшық еттердің дірілі,

тез шаршау,

әлсіздік, басы ауру,

тамаққа тәбеті төмендеу,

терісі сарғаю,

көздің ақ еті сарғаю, құсу,

кейде қан құсады.

Диагностикасы:
Лабараториялық жолмен зерттегенде қанның биохимиялық анализінде билирубин мөлшері көбейген. Аммиак концентрациясы өте жоғары.
Ал АТ және АС.АТ ЛДГ ферменттер активитілігі жоғары гипокалиемия, гипонатриемия, фибриноген көлемі азайған, тромбоциттер саны азайған.
Емдеуі;
1.Дымқылданған оттегін беру.
2.Зонд арқылы 200 мл/мин көлемінде оттегі көбігін ішекке 3-4 рет 30 мин енгізу.
3.Көк тамырға 200-300 мл 10% альбумин енгізу.
4.200-300 мл сорбитол ерітіндісін (1мл/кг) күн сайын енгізу.
5.400 мл реополиглюкин ерітіндісін енгізу.
6.Көк тамырға 10 мл 2,4% эуфиллин немесе компламин енгізу.
7.Бұлшық етке 1мл прозерин ерітіндісін енгізу.
8.Бауырда оттегінің жақсы сіңірілуі үшін калций пангамат (вит В15) 1-2 мл, Цинтохром «С» 1-2 мл көк тамырға енгіземіз
9.Бауырдағы гликоген қорын толықтыру үшін бұғана астын көк тамырына 10-20% глюкоза ерітіндісін 5 г/кг мөлшерде енгізу. 1 ЕД инсулин есебімен инсулин қосамыз.
10.Эндогендік улану процесін азайту үшін L - глутамин 12-18 г/сут
11.Витаминдер В, В2, В6,В12, - 1 мл күніне бір рет тері астына
12.Аскорбин қышқылы 0,3 1тХ3 рет немесе инъекция түрінде 5% -4-5 мл көк та-мырға енгіземіз.
13.Протеолиз процессін басу үшін ферменке қарсы препараттар - трасилол, контрикал, гордокс енгіземіз
14.Ішекті тұрақты тазалау (магнит сульфат ерітіндісі) тазалау немесе сифон клизмасын қоямыз.
15.Калий ионының орнын толтыру үшін, калий препараттарын (панангин, хлорлы калий - 3-4 гр) береміз
16.Ацидоз болған жағдайда көк тамырға сода ерітіндісін енгіземіз
17.Тоқ ішектегі патологиялық микробтардың әсерін азайту үшін антибиотиктер (гентамицин сульфат, неомицин) енгіземіз.
18.Бауырдың түзу жұмысын жақсарту үшін 5 % аргинин хлоридінің ерітіндісін 300-500 мл/кг мөлшерде көк тамырға тамшылата енгіземіз
19.Науқастарды нервтік қозу жағдайында оксибутират натрий енгіземіз
20.Қанды және лимфаны тазарту үшін гемо және лифосорбция жүргіземіз.

Тақырып: Мейірбикелік үрдісті ұйымдастыру – энтерит, колитте.гельминтозда.

Энтерит - аш ішектің кілегей қабатының дистрофиялық қабынуы. Қабыну нәтижесінде аш ішектің сіңіру және қорыту қызметтері бұзылады.

Этиологиясы:

Ø жедел ішек инфекциялары: дизентерия, сальмонеллез, лямблиялар ж.т.б

Ø алиментарлы фактор – мезгілімен тамақтанбау, ащы және қышқыл тамақ,алкоголь көп қолдану

Ø аллергиялық факторлар (сүт, балық, шоколад, жұмыртқа ж.т.б. тағамдар)

Ø дәрілер (әсіресе антибиотиктар) көп қолдану

Патогенезі: Аш ішектің кілегей қабатында гиперемиялық ошақтар пайда болады. Осы жерлер ісініп, қабынады. Ішек ішіне экссудат жиналады, ұсақ нүктелі қансырау дақтары пайда болады. Ішек бездері атрофияға ұшырайды.

Классификациясы:

І. Этиологиясына байланысты: инфекциялық, паразитарлы,токсикалық, алиментарлы

ІІ. Орналасуына байланысты: ащы ішектің жоғарғы, төменгі бөліктерінде немесе бүкіл ішекте орналасқан

ІІІ. Ағымына байланысты: жеңіл, орташа ауыр, ауыр түрі

ІV. Кезеніне байланысты: өршу немесе ремиссия кезені

Клиникасы:

Ауырлығына байланысты 3 дәрежеге бөлуге болады:

І дәреже – іш құрылдау, метеоризм, іш ауру, сирек іш өту іш қатумен алмасады, дене массасының 5 кг төмендеуі.

ІІ дәреже – іш өту, полифекалия, креаторея, стеаторея, дене салмағының 10 кг дейін төмендеуі.

ІІІ дәреже – іш өту, қатты арықтау (10 кг көп), тері және кілегейлер құрғақ, интоксикация белгілері (тахикардия, әлсіздік, тершендік, тәбетін төмеңдеуі), «барабан таяқшалары», тырнақтар «сағат әйнегі» белгілері,остеопороз). Ағзаның бүкіл жүйелері зақымданады.

Диагностикасы:

ЖҚТ: анемия белгілері

ҚБТ: гипопротеинемия, гипогликемия, гиперхолестеринемия.

Нәжістің талдауы: стеаторея,креаторея, амелорея, полифекалия.

Емі:

1. Диета: күніне 5-6 рет суға және буға піске тамақтармен тамақтану.

2. Антибактериалдық терапия: ампициллин 0,5 – 1,0 г т 4-6рет, канамицин 0,2г 4-5 рет, эритромицин 0,25г 3-4 рет

3. Дезинтоксикациялық терапия.

4. Фитотерапия:таңқурай, итмұрын,қаражидек

Колит - тоқ ішектің кілегей қабатының дистрофиялық қабынуы.

Этиологиясы:

Ø жедел ішек инфекциялары: дизентерия, сальмонеллез, лямблиялар ж.т.б

Ø алиментарлы фактор – мезгілімен тамақтанбау, ащы және қышқыл тамақ көп қолдану

Ø гельминттер

Ø дәрілер көп қолдану

Патогенезі: Этиолгиялық факторлардан ішекте дисбактериоз дамиды. Бұл ағзаның иммунитетін төмендетіп ішектердің қабынуына соқтырады.

Классификациясы:

І. Этиологиясына байланысты: инфекциялық, паразитарлық,токсикалық, алиментарлы

ІІ. Орналасуына байланысты: ащы ішектің жоғарғы, төменгі бөліктерінде немесе бүкіл ішекте орналасқан

ІІІ. Ағымына байланысты: жеңіл, орташа ауыр, ауыр түрі

ІV. Кезеніне байланысты: өршу немесе ремиссия кезені

Клиникасы:

Ø іштің төменгі бөліктерінде ауырғандығы

Ø іш өту тәулігіне 10-15 рет іш қатумен қатар

Ø нәжіс «қой» нәжісіне ұқсас

Ø нәжіске кілегей, қан араласуы, шірік иісті