Дәрістерге ұсынылатын әдістемелік нұсқаулар. Дәрістік материалдарды толық ұғып, тиянақты меңгеру үшін Коморов

Дәрістік материалдарды толық ұғып, тиянақты меңгеру үшін Коморов, Родионова, Мазуров секілді ғалымдардың еңбектерін пайдалану керек.

Әдебиеттер:

1.Радионова И.А., Бунакова Т.М. Экономическая и социальная география мира. М., 2008.

2.Комаров М.П. Инфраструктура регинов мира. СПб., 2007.

3.Бабурин В.Л., Мазуров Ю.Л. Географические основы управления: курс лекций по экономической и политической географии. М., 2007.

4.Копылов В.А. География промышленности. М., 1999.

5.В.В. Вольский, И.М. Кузина. Социально-экономическая география зарубежного мира, Москва,2009

ДӘРІС

Тақырып: Германияға экономикалық географиялық сипаттама.

Мақсаты: Германияның экономикалық орнына жан – жақты сипаттама бере отырып, экономикасы, өнеркәсіп салалары оның ішінде қара металлургия, түсті металлургияға жалпы шолу.

1.Экономикалық географиялық орны табиғат жағдайлары мен табиғат ресурстары.

2. Халқы

2.Мемлекеттік құрылымы.

3.Экономикасы, өнеркәсіп саласы.

Тақырып бойынша негізгі ұғымдар: табиғат жағдайлары мен ресурстар, экономикалық-географиялық жағдай, мемлекеттік құрылымы.

Германия федеративтік республикасының шекарасы 1990 жыл 3 қазанда шығыс және батыстағы Германияның бірігуі нәтижесінде Германия құрылды. Мына біріктіру нәтижесінде ФРГ аумағы 43% үлкейді, ал оның халқының қоныстануы 357 тыс км ², ал халқы –82,79 млн адам (2007).

Қазіргі Германия – дүние жүзіндегі экономикалық ірі мемлекет, ІҰӨ көлемімен жол беретін тек АҚШ және Жапония. Германиядағы ІҰӨ 2008 жыл АҚШ долларларының 2,179 млн құрастырған.

Әлеуметтік - базар шаруашылық Германияның шығыс және батыстағы жерлерінің бірігуі нәтижесінде бірнешеге күрделенді. Бұрынғыда ГДР-да дағдарыс нәтижесінде экономикалық ұлттық үлгілері құрылысты өзгертулерді шешуге келетін шығыс жерлерде, тиімсіз өндірістердің, жұмыссыздықты, әлеуметтік қысымдар тудыруы.

Германияның экономикаға арналған жоғарғы индустриализацияға сипаттамалы, т.с.с. ВВП өндірісінде өнеркәсіптің жеткілікті үлкен үлесінің болуы. Германияның айрықша тұрған жері орталық Европадағы мемлекетін тиімді қамтамасыз етеді.

Табиғат жағдайлары: Солтүстік және Балтық жағалаулары шығанақтармен айрықша аласа, жалпақ, теңіздері тілімделген. Елдің аумақ беті бүтіндей солтүстіктен оңтүстікке жоғарылайды. Солтүстікте – Солтүстік германия ойпаты морена төбелерімен, зандрлы жар бедері, – үстірттердің күрделі үйлестіруі, аласа және орта биіктіктегі (600-800 м1400 м) таулардың, Герцендік Европа дәл осылай таулы аймақ белдігіне кірушілердің (Гарц, тақта тастық тау Рейн, Шварцвальд). Оңтүстікте – бавариялық жалпақ үстірті, оңтүстік шекаралары алдыңғы Альпі жоталармен жиектелген. Өте маңызды пайдалы қазбалары – тас көмір, калий тұзы.

Қоңыржай климат, солтүстікте теңіздік, қалған аудандарында өтетіні континенттік. Қаңтардың орташа температурасы 4-2 (Альпіде-5),жазықтарда 16-20 (шыңдарда +14 С).

Орташа жылдық жауын-шашын мөлшері 800 мм құрайды. Шыңдарда тұрақты қар жамылғысы құрылмайды.

Суы мол өзендер. Негізгілер олардан: Рейн, Эльба, Дунай, Везер. Ірі көлдері – Боденское, Хим және басқалары Альпі таудында орналасқан.

Аумақтың 30% ормандармен жабылған. Қылқанды ормандар басым болады (шырша және қарағай), тауларында қылқанды–жалпақ жапырақтылар, қызыл қайынды, доға жәнебасқалары, өзендердің аңғарларында–қоймаларында (тал, терек, қандыағаш) қоңыр орман топырақтары басым болады.

Халқы.

Халық саны динамикасы халықтың өлім-жітімінің арттыруымен сипатталып, туудың көбеюі. 0,3%, халықтың өсуінің шегі орта екпіні жүзеге асатын, негізінде, Азия дамитын

елдерінен иммигранттардың келу есебінен артынан және оңтүстік Еуропаның, және әсіресе, бұрынғы социалистік лагер елдерінен соңғы он жылдыққа саяси босқындардың статусына талапкерленушілердің, сонымен қатар бұрынғы немістердің ТМД елдерінен келу есебінен артып отыр. Германияның территориялық құрылымы полиорталықты сипатында. 87% қалалық халық үлесі құрастырады барлығы ел халығының, соның ішінде ірі қалаларда халық саны 100 мың адам –1/3 халық германиялықтар. Көптеген елдердің қалаларынан агломераций орталықтарынан келеді, ең ірісі Рейн - Рурлықтар.

Ресми тілі – неміс тілі. Арасында жоғарыдан дінге сенгендердің 46% протесант және 46% католиктер.

Мемлекеттік құрылымы. Германия–парламентік республика. Территориялық құрылғысы – федерация,16 жермен құрылған, әрбірі өз конституциясына құқығы бар, парламент және үкіметтен тұрады. Ең жоғарғы заң шығарушы өкімет, парламент жүзеге асырады, екі палатадан құрылушы – бундестагтың (депутаттардың палатасы) және бундесраттың (жерлердің палаталарының).

Астанасы – Берлин, үкімет және бундестагтың тұрған жері – Боннда.

Өнеркәсібі. Германия үшін барлық көбірек саласымен сиатталатын үлесі төмендеу және өңдеуші өнеркәсіптің маңыздылығы, орналасушының энергия сыйымдалығынсыз және шикізаттық емес саласы. Шикізатпен қамтамасыз етуде сыртқы базардың мемлекет тәуелділік тенденциясы айқындалады. Рурь бассейнінде тас көмір шығаруы (79 млн т), Саарскіде және Ахенскіде жүзеге асады, қоңыр көмірдің (114,3 млн т)– ең алдымен – Төменгірейн бассейнінде мұнайдың 94% қажеттілік және 72% газды импорттайды.

Электр энергиясы өндірісі. Энергия тұтынушылар құрылымында негізгі рөл мұнай алады (жанында 2/5) және табиғи газ (1/5). үлесі ядролық энергияның 1/3, көмірдің 1/10өндіреді, энергия жанармайлы қайнарларының – 2% шамасында. Мұнай өңдейтін зауыттар көрші орналасқан және мұнаймен немесе танкерлердің жақындатуымен жабдықталады, немесе солтүстік теңіз порттарынан мұнай құбырларымен (Вельгельмсхафен), жерортадан (Ливера, Генуя, Триест) және Ресейден тасымалдайды.

Мұнай өңдеулерідің ең ірі орталықтары–Кельн, Карлсруэ, Ингольшттадт, Гамбург, Шведт.31% энергия АЭС-қа дағдыланады негізді энергетиктер ТЭСтарды (2/3), ал ГЭС –4-5% құрастырады.

Қара металлургия. Өткенде бір өнеркәсіптің өте маңызды саласында, қазір шикізат қоры жиналып және импортқа шығарылады. 2/3 шамасында Бременде қара металлургия өндірісінде, Зальцгиттера ауданында және Саареде Рейн - Вестфальскомда шоғыралған.

Түсті металлургия. Мамандандыру алғашқы алюминий өндірісіне негізделген (Рейнск -Вестфальский аудан), электролиздік және тазартылған қорытпа мыс (Гамбург, Люнен, Дуйсбург), қорғасынның (Норденхам, Гамбург, Штольберг, Браубах, Окер, Лаутенталь), мырыштың (Дуйсбург, Даттельн, Эссен, Мунстербуш).

Өңдеуші өнеркәсіптің өте маңызды саласы машина жасау және металл өңдеу (50% шамасында барлығы өнеркәсіптің қызметкерлерінің 40% өнеркәсіпті өнімнің және 50% барлығы елдердің тауарлық экспорты). ауыр Машина жасаудың ең ірі орталықтары–Дуйсбург, Дортмунды, Эссен, Мюльхайм, Дюссельдорф, Кельн, Зальцгиттер, Аусбург.

Электр техникалық өнеркәсіптің негізгі орталықтары ең алғаш Баваииде шоғыралды. Негізгі орталықтарға Мюньхен қалалары, Нюрнберг, Эрланген, штутгарт, Франкфуртна - Майне.

Германияның динамикалық және жоғары дамушы халықаралық маманданған саласы автомобиль жасау, шығарушы 5,2 млн шамасында автомобильдердің (1995), 4,7 млн шамасында жеңіл машина жасап шығарды. Автомобильдердің өндірісін шығаратын зауыттары қалаларда шоғыралған: Вольфсбург, Ганновер, Эмден, Брауншвейг, Кассель,(концерн «Фольксваген»), Мангейм (концерн «Даймлер - Бенц»), Рюссельхайм, Бохум (концерн «Опель»).Теңіздік кеме жасау Кильде, Гамбургта, Бременде, Эмденені шоғыралған. Өзен кемесін жасауы Дуйсбургта, Майнц, Кобленц. Аз қажеттісіз орын механиктер және оптиктер дәл машина жасау салалары арасында өндіріс орындарына ие болады.

Машина жасау өнімінің мына түрінің өндірісімен Штутгарт, Мюнхен, Франкфурт-Майнелерді Баден- Вюртембург жер және қалаларды бөлінеді.

Германияның қуатты өңдеуші өнеркәсіп салалары, дүниежүзілік базарда оның бөліп шығарушының, химиялық және мұнайхимия саласы (жоғарыдан 12% барлық өнеркәсіпті өнімнің), пластмассалардың өндірісімен, синтетикалық талшықтардың және жіптердің, қышқыл сернасымен, әлемде бастаушы орындардан бір кальцийленген және күйдіргіш соданың, хлорды,

фармацевтикалық және парфюмериялық өнімдерді өндіруден алдыңғы орынға ие болады. Монопоиймен бастаушы химиялық ең ірі бас ғылыми - өндіріс комбинаттар Лаверкузенеде, Хехсте, Людвигсхафенелерді шоғыралған. 2/3-ден жоғары қуаттылық және өндірісі Рейнде шоғыралған - Вестфальском ауданында, мұнай химиясының ең ірі зауыттары шоғырланған, электрохимияның және басқалардың өндірістер химиялық. Химиялық зауыттардың үлкен тобы бар және Рура қалаларында орналасқан. Фармацевтикалық өнеркәсіптің өте маңызды орталығы–Вупперталь қаласында, ал парфюмериялықтың – Кельн қаласында.

Германияның қазіргі өңдеуші өнеркәсібі жеңіл өнеркәсіп саласының үлесі бірте-бірте қысқартылған, не жеткілікті күшті шетелмен байланысты бәсекемен және ілеспелі мына фактор сияқты, ішкі базарларында жеңіл өнеркәсіп тауарларының тіпті көп қосылуы.

Германияның ауыл шаруашылығында күшті биік дәрежесімен сипатталады. Ауылшаруашылық пайдаланатын жерлердің ауданы 12 млн га құрайды, соның ішінде 60%-егіндік жерлер. Германия алға шығушы өндіріске сүттің (28%), еттің (24%), және екінші орын шығарылушымен өсімдік шаруашылық (арпа, сұлы, картоп, қант қызылша) және мал шаруашылықты алды.

Көлік. Германияда барлық түрлерінің дамуы жоғары дәрежелі дамуымен ерекшеленеді. Көлік сферасында ең алдыңғы технологияларды қолданылады (шапшаңдар өзіне меншікті өндіріс пойызы (Inter City Express). Темір жолдардың ұзындығы 46,3 тыс км құрады. Автомобильдік жолдардың ұзындығы 656,1 тыс км, бойлық өте жылдам қозғалысты хайвэевпен 11,3 мың км-ге жетті.

Германия аумағында 618 әуежай орналасқан. Рейн өзені, Кильский каналы ең алдымен негізгі кеме жүзетін жолдарда(канализациямен Майн сағасы, Неккар, Мозель, Рур, Лан), Везер, Эмс, төменгі Эльба, Дунай, Траве. Каналдар: Ортагерманиялық, Дортмунды - Эмс, Рейн - Херне, Везель – Даттельн, айналма Эльбский. Негізгі теңіз порттары – Гамбург, Бремен, Бременхафен, Вильгельмсхафен, Любек, Брунсбюттель, Эмден, Росток, Висмар, Штральзунды.

Өзен порттары – Дуйсбург, Кельн, Карсруэ, Гамсбург,

Мангейм, Людвигсхафен. Елдің магистральді мұнай құбырлары: Вильгемсхафен –

Кельн, Роттердам (Нидерландылар)- Кельн, Марсель (Франция)– Карлсруэ - Ингольштадт, Генуя (Италия) – Ульм – Ингольштадт, Триест (Италия)– Ингольштадт.

Германияның сыртқы экономикалық байланысы, не бір өте маңызды экспортаушы елдерімен және дүние жүзіне импортаушы болып табылады. 1998 жыл –510 млрд долл Германия тауарлардың экспорт көлемімен әлемде екінші орынға ие болған. АҚШ және екінші орын тауарлардың импортымен –426 млрд доллар. АҚШ. (31%), станок экспорт машиналардан түзелген және

жабдықтаудың (17%), өнім химиялық өнеркәсіптің (13%), металл, азық-түліктің және тоқыма.

Елдің экспортерлері: ЕС 55,5%(Франция 10,7%, Ұлыбритания 8,5%, Италия 7,4%, Нидерланд 7,0%, Бельгия - Люксенбург 5,8%), АҚШ 8,6%, Жапония 2,3%. 1998 жылы Германияда импорт салынған: машиналардың (22%), станок және жабдықтаудың (10%), өнім өнеркәсіп химиялық (9,0%), азық-түлік және тоқыманың үлесіне келеді.

Бірнеше экспортталған ел позициясы және импорттық қызметтер. Қызметтердің экспортымен –75,7 млрд АҚШ долл көлемімен дүние жүзінде төртінші орынға ие болады. Қызметтердің импортымен –121,8 млрд АҚШ долл дүние жүзінде екінші орынға ие болады.

Орытынды

Германия Федеративтік Республикасы (нем. Bundesrepublik Deutschland — Германия Федерациялық Республикасы)— Орталық Eуропада 16 жеке не жартылай тәуелсіз федералдық жерлерден тұратын ел.

Бүгінгі Германия Республикасының елордасы және мемлекеттік құрылымдары орналасқан жері — Берлин қаласы болып табылады. 82 млн халқы бар Германия мемлекеті — әзірше Еуропадағы халқы санынан ең ірі мемлекет. Еуропа Одағының ірге қабырғасын қалаған мемлекет Еуропаның көшбасшы мемлекеті міндетін атқарып отыр.

Не нашли, что искали? Воспользуйтесь поиском: