КӨЗГЕ ЯҢГЫРГА КАДӘР 10 страница

Ай­зик та­гын шың­шып куй­ды. Бас­кыч­тан ак­рын гы­на кү­тә­ре­леп кил­гән Аль­би­на­ны яла­гай­ла­нып кар­шы ал­ды. Ашый­сы кил­гән­ле­ген бел­де­реп тел­лә­рен яла­ган­дай ит­те. Ха­ным үзал­ды­на кө­леп куй­ды: “Биг­рәк­ләр дә ба­ла сы­ман ин­де син, ма­ту­рым!” Әм­ма бу ша­ян уе икен­че­сен, са­гыш­лы­сын куз­гат­ты, бә­гырь тү­ре­нә ту­зан утыр­ган ке­бек бу­лып кит­те. Ба­ла­ла­ры юк­лык­тан чәч­лә­ре ага­рыр дә­рә­җә­гә җи­теп кай­гы­га кал­ган чак­ла­ры бар иде бит аның, ә хә­зер ба­ры тик кү­ңе­ле ге­нә әр­ни, ыша­на­сы ки­лә, үс­те­рә­се ки­лә үзе ке­бек чи­бәр бер кыз­ны. Ма­лай да ярар иде әле! Юк, ма­лай ки­рәк­ми! Бе­рәр­се­нең кы­зын ким­сет­сә, ата­сы ке­бек бул­са? И та­тар ба­ла­сы, и тат­лы хы­ял­лар ту­лы ха­тын! Бә­хе­тең­не бер югалт­кач, ал­тын ак­ча­лар­га да са­тып алу мөм­кин тү­гел икән ул...

Ә Аль­би­на­ның чын­нан да кы­зы ту­ар­га ти­еш иде. Бе­рен­че тап­кыр ба­ла тө­шер­гән­дә, ал­дан­ган ки­чә­дән соң, ул әле күп нәр­сә­не аң­ла­мый иде. Аңа врач әйт­те бит:

— Сең­лем, уй­лап ка­ра, ял­гыш­лар тө­зә­лә ул, әм­ма бу, ба­ла тө­ше­рү­е­гез... Бел­мим, икен­че тап­кыр кыз ба­ла­га мон­дый оч­рак ка­бат­лан­мый! Син әле яшь, уй­лап ка­ра, ма­ту­рым! Ятим бул­мас, ала­сың кил­мә­сә, боль­ни­ца­да кал­ды­рыр­сың! Го­мер­лек бә­хет­сез­лек ал­ма үзе­ңә ди­де бит, кат-кат әйт­те, үте­неп­ләр ка­ра­ды. Әгәр дә ул карт врач абый­ны бү­ген оч­рат­са, ул ва­кыт­та­гы кай­гыр­ту­ла­ры өчен үбеп-үбеп ко­чар иде, рәх­мәт­лә­рен бел­де­реп бү­ләк­ләр би­рер иде. Ә ул чак­та, ис­кә алу­ла­ры да кү­ңел­сез, ә ул чак­та Аль­би­на аның шу­шы­лай сөй­ләү­лә­ре­нә ачу­лан­ды, хәт­та ту­пас итеп әйт­те дә әле:

— Сез­гә ак­ча­ны эше­гез­не баш­кар­ган өчен тү­ли­ләр бит!.. Шу­лай бул­гач... Мин әзер!

Карт та­тар ап­ты­ра­ды да кал­ды. “Я­рар, Ал­ла­һы­га тап­шыр­дым, бе­леп-кү­реп то­ра, бер гө­на­һым да юк!”— ди­де дә, юри шу­лай әйт­кән­дәй кы­лан­ган ке­бек га­зап­лан­ды. Бо­лай ук авыр бу­лыр дип ба­шы­на да ки­тер­мә­гән иде Аль­би­на, җә­фа икән, үлем га­за­бы...

Икен­че тап­кы­рын­да ба­ла­га уз­ма­сын бел­гәч, Аль­би­на­ның мо­ңа бер җә исе кит­мә­де. Нин­ди таш йө­рәк иде икән ул ва­кыт­та? Ан­дый тү­гел иде бит. Ип­тәш­лә­рен­нән дә ерак­лаш­ты, хә­ер-фа­ти­ха би­реп тор­ган укы­ту­чы­ла­рын­нан да, җит­мә­сә, ту­ган­на­рын­нан да әле. Бау­лы шә­һәр­че­ген­дә яшәп яту­чы ка­дер­ле әти-әни­се яны­на җәй­лә­рен кай­та тор­ган иде, Вә­ли­шин бе­лән йө­реп кит­кәч, дө­рес­рә­ге, Вә­ли­шин сөй­рәл­че­ге­нә әве­рел­гәч, алар­ны да оныт­ты. Җәй­лә­рен Кы­рым­га оза­та иде аны Ген­на­дий, кай­лар­да гы­на ял­лар ит­тер­мә­де. Бе­рәү­ләр ком­со­мол путёв­ка­сы бе­лән зур тө­зе­леш­ләр­гә ки­тә­ләр, Аль­би­на исә шун­дый юл­ла­ма­лар то­тып Кы­рым­га яки Кав­каз­га юл ала. Бе­рәү­ләр Ле­нин һәм пар­тия исе­ме­нә атап ба­тыр­лык­лар кы­ла, тау-таш­лар­ны яра, хәт­та үлем­гә ба­ра, ә Аль­би­на, үзе ке­бек­ләр бе­лән бер­гә, тат­лы­дан-тат­лы ри­зык ашап, рә­хәт­тән рә­хәт­кә чу­ма. Күр­мә­гән­нә­рен күр­сәт­те ин­де Ген­на­дий, бу бә­хе­тен­нән баш чө­е­рер­гә юләр тү­гел иде шул ул!

Кай­да гы­на ял­га җи­бәр­сә дә, озак­ла­мый Вә­ли­шин үзе дә ике көн­гә, өч көн­гә ки­леп-ки­теп йө­ри баш­лый иде. Аль­би­на бу га­лә­мәт­ләр­гә шун­дый кү­не­геп бет­те, бик тиз үтеп кит­кән җәй­не са­гы­нып­лар ала баш­ла­ды. Ә хә­зер, ме­нә, кыш­ны яра­та, ак, саф, сал­кын кыш­ны яра­та!

Бе­рен­че тап­кыр ба­ла тө­шер­гән­нән соң бү­тән бул­мас дип әйт­кән те­ге карт врач икен­че тап­кы­рын­да үзе­нең кар­шы­сы­на ки­леп утыр­ган Аль­би­на­ны шун­да ук та­нып ал­ды. Хә­те­ре ях­шы икән. Эн­дәш­мә­де-нит­мә­де, янын­да­гы ак ха­лат­лы ас­сис­тен­тын ишек ар­ты­на гы­на ча­кыр­тып ал­ды да өс­тә­лен­дә­ге те­ле­фо­нын бор­га­лый баш­ла­ды. Йө­зе усал һәм кай­нар иде.

— Вә­ли­шин?.. Чу­кы­нып кит­сен, та­бы­гыз! Ми­ңа Вә­ли­шин ки­рәк! Ча­кы­ры­гыз! Ки­чек­мәс­тән, ди­е­гез!

Труб­ка­ны карт­лач ку­лы бе­лән кыс­ты, ко­ла­гы­на ку­еп-ку­еп тың­ла­ды, ты­ныч­ла­на төш­те һәм, Аль­би­на­га ка­рап, йом­шак та­выш бе­лән сөй­лә­нә бир­де:

— Алар бе­лән ме­нә шу­лай ка­ты тел­ле бу­лыр­га ки­рәк, кы­зым, ян­гын чык­кан дип бел­сен­нәр! Юк­са кем­лек­лә­рен оны­тып җи­бә­рә­ләр, акыл­ла­рын да, йө­рәк­лә­рен дә мүк ба­са баш­лый...

—Ә­лү-ү, әй, әлү... Вә­ли­шин дим! Тың­лый­сыз?.. Ә-ә, тың­лый­сыз­мы? Шу­лай­мы? Сез нәр­сә ми­ңа бу ба­ла­ны икен­че тап­кыр җи­бә­рә­сез? Нәр­сә, аны го­мер­лек бә­хет­сез итәр­гә те­ли­сез­ме? Ни­чек ба­ла ки­рәк­мә­сен? Бик ерак!.. Үзе әй­тә?.. Ни­гә алай ди­сен әле ул?.. Ни­гә со­ра­мас­ка, со­ра­дым, со­ра­мый­ча да бе­леп то­рам! Аның ни га­е­бе бул­сын! Ни­чек ки­рәк тү­гел? Ал­ла­һы­га рәх­мәт әйт, икен­че тап­кы­ры бит! Ка­һә­ре тө­шәр дип тә кур­ка бел­ми­сез!.. Ни­чек ышан­мый­сыз? Нин­ди ком­му­нист ди ин­де сез, ба­ла бит ул, ба­ла! Үзен­нән со­рар­га?..

Усал­лан­ган карт врач шап тук­та­лып кал­ды. Эн­дәш­ми утыр­ды. Ген­на­дий ни­дер аң­ла­та иде бу­гай. Бе­рен­че тап­кыр ка­ты-ка­ты әйт­кән сүз­лә­ре Аль­би­на­га да ише­теп кит­кән­дәй бул­ды. “Хә­зер ми­не сө­реп чы­га­ра ин­де бу!”— дип көт­кән иде дә, юк­ка бор­чыл­ган икән. “Я­рар!”— дип врач те­ле­фон труб­ка­сын куй­гач, аңа ягым­лы гы­на әйт­те:

— Шу­лай­рак икән, сең­лем, алай-й! Ни­гә ба­ла ки­рәк тү­гел соң? Бәл­ки уй­лап ка­рар­сыз? Сез­нең ке­бек яшь, чи­бәр кыз­га, ба­ла­сы бар дип тор­мас­лар, та­гын да ях­шы­рак егет­ләр та­бы­лыр, сол­тан ке­бек шәп­лә­ре та­бы­лыр, Ал­ла­һы бо­ер­са!

— Ми­ңа баш­ка ке­ше ки­рәк­ми!

Аль­би­на, ба­шын ас­ка иеп, елар дә­рә­җә­дә шу­лай ди­гәч, карт­ның кү­ңе­ле та­гын да бо­зы­лып кит­те. Юма­лар­га ке­реш­те:

— Ела­ма, сең­лем, ела­ма! Бик яра­та­сың­мы­ни?

— Бик тә, бик тә... Үлеп яра...

Усал әйт­кән­не күк­рәк ки­е­реп ка­бул итәр­гә әзер тор­ган карт та­бип кар­шы­сын­да­гы чи­бәр һәм яшь кыз­ның күз яшь­лә­рен­нән җе­беп кит­те, шу­лай да үзен кул­га алыр­га ты­рыш­ты.

— Уй­лап ка­ра, сең­лем, әле соң тү­гел! Баш­ка ва­кыт­та да ба­ла­гыз бул­ма­я­чак! Те­ге юлы ук бул­мас дип әйт­кән идем, әм­ма Ал­ла­һы тә­га­лә си­ңа икен­че тап­кыр уй­лар­га юл би­рә, ка­бат сы­ный. Әгәр мон­сын­да да сы­нат­са­гыз, га­фу ит­мәс!

Ул бор­чы­ла иде, шул сә­бәп­тән әле “син”, әле “сез” дип сөй­лән­де:

— Бик си­рәк оч­рак, икен­че тап­кыр... Ва­кы­ты уз­ган бит! Хә­зер тө­ше­рер­гә яра­мый! Җан кер­гән!

— Ка­ян бе­лә­сез? Сез бит әле ми­не ка­ра­ма­ды­гыз да!

Аль­би­на ал­дар­га җы­е­на иде, әм­ма тәҗ­ри­бә­ле врач бел­ми ка­ла­мы соң? Ал­дар­сың, бар!

— Бу­ең­нан, күз­лә­рең­нән кү­реп то­рам!

— Ярар ин­де, абый, ми­ңа ба­ла ки­рәк тү­гел! Боль­ни­ца­да да кал­ды­ра­сым кил­ми, го­мер буе ми­не кар­гар дип кур­кам!

— Нәр­сә? Ә бо­лай, ин­де җан иң­де­рел­гәч, кар­га­мас дип бе­лә­сең­ме? Уй­ла, сең­лем, уй­ла! Ва­кыт би­рәм!

— Мин уй­ла­дым ин­де!

Аль­би­на усал­ла­на бар­ган карт врач­ның күз­лә­ре­нә ту­ры ка­рап, сөй­рәл­чек ха­тын­нар төс­ле оят­сыз рә­веш­тә әй­тер­гә ты­рыш­ты. Ни­гә әле ул күз яшь­лә­рен агы­зып уты­ра? Ни­гә ди әле аңа ба­ла? Го­мер буе аның бе­лән ин­те­гер­гә­ме? Ки­рәк­ми, и бет­те шу­ның бе­лән!

Карт врач мо­ны ук көт­мә­гән иде. Миз­гел эчен­дә бер ка­рар­га кил­де һәм:

— Мин үзем­не­кен әйт­тем, га­фу...— дип, уры­нын­нан куп­ты, ишек­не ач­ты, ка­ты гы­на кыч­кыр­ды: — Ага­фия Пав­лов­на, кай­да йө­ри­сең ан­да? Кил би­ре!

Озак та үт­ми аты­лып-бә­ре­леп ас­сис­тен­ты ки­леп тә кер­де:

— Я ря­дом сто­я­ла, Зу­фар За­ри­по­вич! Са­ми же ска­за­ли...

— Ярар, ме­нә бу кыз­ны өс­тәл­гә әзер­лә­гез, ка­рар­га ки­рәк!

Ми­нут эчен­дә Ага­фия Пав­лов­на Аль­би­на­ны янә­шә­дә­ге бүл­мә­гә алып та кер­де, чи­шен­де­реп, чат­лы-бот­лы урын­дык­ка та ят­кыр­ды. Аяк­ла­рын га­лә­мәт рә­веш­тә як-як­ка кү­тәрт­те. Кыз­ның бил­дән тү­бән бар җи­ре дә оят­сыз хәл­дә иде.

Кул­ла­рын са­бын­лап юып, озак-озак ко­рыт­кан­нан соң, Зө­фәр За­ри­по­вич ку­лы­на саф­лан­ды­рыл­ган ре­зин пер­чат­ка­лар ки­де, эн­дәш­ми-тын­мый гы­на ка­ра­ды һәм әмер бир­де:

— Опе­ра­ци­я­гә әзер­лә­гез! Бер сә­гать­тән!

Пер­чат­ка­ла­рын сал­гач, ин­де тө­шеп утыр­ган Аль­би­на­га күз са­лып:

— Сез бит та­тар кы­зы, чис­та­рак йө­рер­гә ки­рәк! Ан­дый урын­нар­дан чәч­ләр­не кы­рып алу — сөн­нәт са­на­ла, ата-ба­ба­дан ки­лә тор­ган га­дәт!— дип әйт­те дә чы­гып кит­те.

“Чис­та­рын­ган идем бит ин­де! Нәр­сә­не әй­тә икән?”— дип уй­га бат­кан хәл­дә Аль­би­на оя­лып кы­на ки­е­нә бир­де. Карт­ның мон­дый га­дәт­лә­рен ях­шы бел­гән Ага­фия Пав­лов­на кө­леп куй­ды:

— Оя­лу­дан шу­лай сөй­лә­шә ул! Юри, сез­не дә оял­тыр өчен! Бер дә бор­чыл­ма­гыз! Шун­дый ин­де ул без­нең...

— Ә-ә-ә...

— Ван­на­га ке­ре­гез, кай­нар су җи­бә­ре­гез, та­гын бер кат ях­шы­лап юы­нып, ул әйт­кән чәч төк­лә­рен кы­рып алы­гыз!

Ас­сис­тент ян­да­гы ярым пы­я­ла ак шкаф­ны ач­ты, ан­нан Аль­би­на­га ак ха­лат, ак сөл­ге, кыр­гыч һәм са­бын бир­де.

— Ба­ры­гыз, бар... Яр­дә­мем ки­рәк бул­са, ча­кы­рыр­сыз! Мин мон­да гы­на бу­лам. Эш итә бе­лә­сез­дер бит?

— Әйе!

— Бик ях­шы алай­са, ба­ры­гыз!

Аль­би­на ак плит­ә­ләр­дән уңай итеп эш­лән­гән ир­кен ван­на бүл­мә­се­нә кер­де, бе­раз кай­нар­рак бул­сын дип га­дә­тен­чә ясап су ту­тыр­ды. Озак­лап юын­ды, оят җир­лә­рен­нән чәч төк­лә­рен кы­рып ал­ды, шун­да үр­тә­леп тә куй­ды: “Сөн­нәт, имеш, фи-и!”

Карт врач Зө­фәр За­ри­по­вич бер сә­гать­тән әй­лә­неп кер­де. Бе­раз гы­на сал­мыш икән­ле­ге те­лен­нән си­зел­де, һа­ман сөй­лән­де дә сөй­лән­де:

— Има­ным ка­мил, та­гын бер бу­ын и бет­те, мо­ңа ка­дәр үзе­нең чи­бәр кыз­ла­ры бе­лән дан тот­кан Ка­зан шә­һә­ре ямь­сез­ләр, кот­сыз­лар, шө­кәт­сез­ләр ка­ла­сы­на әве­ре­леп ка­ла­чак. Бер ге­нә дә алай бу­ла­сын те­лә­мә­сә­ләр дә. Һай-й дөнь­я­лар, вай дөнь­я­лар! Бер ге­нә дә, бер ге­нә дә... Кил­ми­ләр бит, кү­рен­ми ямь­сез кыз­лар, ә, Ага­фия Пав­лов­на, без­нең өс­тәл­дә? Бар да гү­зәл кыз­лар гы­на. Ала­ры гы­на ки­лә. Мо­ны­сы ке­бек ут ке­бек чи­бәр­лә­ре дә ки­лә. Аз тү­гел, күп ки­лә­ләр. Юк, дө­рес тү­гел! Ки­те­рә­ләр! Во-о, ки­те­рә­ләр... Да-а... Әй­тәм бит, та­гын бер бу­ын­нан Ка­зан ка­ла­сын­да чи­бәр ба­ла­лар туу­дан тук­та­я­чак, шә­һә­ре­без­нең ну­ры сү­нә­чәк, Ага­фия Пав­лов­на! Шул­ва­кыт без­не ис­лә­ре­нә тө­ше­рә­чәк­ләр, жур­на­лист­лар, язу­чы­лар, га­лим­нәр, та­рих бә­ян­че­лә­ре. Ап­ты­рап ка­ла­чак­лар! Ка­зан шә­һә­рен гү­зәл­ләр­дән мәх­рүм ит­кән ке­ше­ләр — без, ике явыз! Яше­реп ка­ла ал­ма­я­чак­быз! Тап­тап ки­тә­чәк­ләр! Ә те­ге дөнь­я­да, җан ия­лә­ре­нә Газ­ра­ил бул­га­ным өчен, Ал­ла­һы тә­га­лә­нең те­лә­ге­нә кар­шы төш­кә­нем өчен ми­не дә, си­не дә, әйе-әйе, си­не дә һәм...— Шун­да ул Аль­би­на ягы­на да иша­рә яса­ды.— Аны да ут­ка са­ла­чак­лар. Ме­нә кү­ңел­ле бу­ла­чак, шу­лай бит! Там-та­рам, там-там...

Авыз эчен­нән ге­нә көй көй­ләш­те­реп, карт врач кул­ла­рын та­гын бер кат юды, әзер­лә­неп ят­кан Аль­би­на яны­на кил­де, ел­ма­еп җи­бәр­де:

— Ме­нә мо­ны­сы ях­шы бул­ган, бик ях­шы! Хә­зер без аны, хә­зер... Ага­фия Пав­лов­на, ан­да Сер­гей Ни­ко­ла­ич бе­лән Ан­то­ни­на Ми­хай­лов­на әзер­лә­неп то­ра­быз ди­гән­нәр иде, ки­тер­сен­нәр!

— Хә­зер!..

Ас­сис­тент ялт кы­на чы­гып кит­те. Карт врач әй­теп куй­ды:

— И-и кы­зым, шу­шы ка­дәр чи­бәр­ле­гең бе­лән син әле җән­нәт­кә дә ке­рер­сең!..

Өч көн­нән Аль­би­на­ны Ген­на­дий­ның ма­ши­на­сы ки­леп ал­ды һәм та­гын Ала­бу­га­га ка­дәр ил­теп куй­ды. Тө­шер­гән ба­ла ярал­чы­гын, про­бир­ка­га са­лып, фән­ни бе­леш­мә­ләр өчен алып кит­кән­нә­рен һәм ясал­ма рә­веш­тә үс­те­реп ка­рар­га җы­ен­ган­на­рын бел­ми иде әле ул. Әм­ма икен­че нәр­сә­не кү­ңе­ле­нә ачык итеп уеп куй­ды:

— Бү­тән ми­нем бер­ва­кыт­та да ба­лам бул­ма­я­чак... Мин мәң­ге­гә ба­ла хәс­рә­тен­нән азат! Мин — ирек­ле кыз, мин — ирек­ле ха­тын!

Шу­шы фи­кер­лә­ре аны сө­ен­дер­гән­нән-сө­ен­дер­де һәм бә­хет ке­бек то­ел­ды. Әм­ма ул ял­гы­ша иде. Ас­пи­ран­ту­ра­сы бе­теп, пе­да­го­гия инс­ти­ту­тын­да чит тел­ләр­не укы­та баш­ла­гач, аның кү­ңе­лен­дә ак­рын­лап-ак­рын­лап из­ге хис уя­на бар­ды, ул да бул­са — ба­ла ка­де­рен аң­лау, аның шат­лы­гы бе­лән сө­е­нү, аның хәс­рә­те бе­лән кө­е­нү иде. Әгәр дә яз­мы­шы дө­рес эз­дән бар­са, ул бү­ген­ге көн­дә ике ба­ла ана­сы дә­рә­җә­сен­дә яшәр иде, әм­ма бә­хе­те, ку­а­ны­чы, ка­дер­ле­се Ген­на­дий­ның наз­ла­рын­нан, мә­хәб­бә­тен­нән ко­ры ка­лыр иде шул!..

Ай­зик аш та­ба­гы яны­на ки­леп бас­ты. Бер — ас­ка, Бер — өс­кә, Аль­би­на­га ка­ра­ды, ашар­га бир, янә­се. Ха­ным га­дә­тен­чә кон­сер­ва ач­ты һәм үте­нә бу­шат­ты. Үзе­нә чәй куй­ды, өс­тәл хәс­тәр­лә­де.

Те­ле­ви­зо­рын ка­бы­зып ка­ра­ды, әм­ма бер дә юнь­ле тап­шы­ру юк иде. Аны сүн­де­реп, ра­ди­о­ны ял­га­ды. Ул ара­да чәе дә кай­нап чык­ты һәм ул ары­ган ке­ше ши­кел­ле ки­леп утыр­ды. Исә­реп кал­ды. Ра­ди­о­дан моң­лы гы­на көй су­зы­лып-су­зы­лып чы­га һәм, җа­нын бө­те­реп алып, ка­я­дыр ерак­ка-ерак­ка алып ки­тә иде. Ә ан­да, ерак­та, аның си­зел­ми­чә уз­ган яшь­ле­ге, бә­хет һәм шат­лык, ти­гез тор­мыш вәгъ­дә ит­кән са­ми­ми чак­ла­ры ада­шып кал­ган­нар да, ки­леп ал­га­нын кө­теп то­ра­лар, ча­кы­ра­лар төс­ле то­ел­ды. Ә, юк икән, оны­ты­лып кал­ган яшь­ле­ге тү­гел, очар кош­лар ке­бек те­зе­ле­шеп кил­гән са­бый чак­ла­ры, әти­се­нә ия­реп йөр­гән яла­на­як­лы кыз­чык ва­кыт­ла­ры икән! Ча­кыр­мый­лар, ча­кыр­мый­лар бит! Ера­гая ба­ра­лар, мәң­ге ка­бат­лан­ма­я­чак­лар! Һәм ул шу­лай бу­ла­чак та!..

Ра­ди­о­дан яң­гы­ра­ган көй тә­мам­лан­ды. Ха­ным­ның кү­ңе­ле та­гын да са­гыш­ла­нып, ки­те­леп кал­ды.

XIII

Бү­ген Ка­зан­-су бу­е­на тө­шеп, кө­не буе ар­ка кыз­ды­рып ятар­га ни­ят­лә­гән Хан­бал, тиз-тиз ге­нә ир­тән­ге чә­ен эчәр­гә дә шул уңай­дан чы­гып ки­тәр­гә уй­ла­ды. Көн­нең ко­яш нур­ла­ры эчен­дә сө­е­нүе һа­ва то­ры­шын кү­зә­тү­че­ләр­нең ал­дан ук әй­теп куй­ган ма­тур де­ка­да баш­ла­нып кит­кән­ле­ген хә­бәр итә иде. Ул ара­да чәй­не­ге пар бөр­кер­гә то­тын­ды. Йо­мыр­ка тә­бә­се дә пе­шеп чык­ты. Аны ка­лын те­лем итеп ки­сел­гән ик­мә­ге­нә ки­сәк­ләп те­зеп, егет чәй­гә утыр­ды һәм ра­ди­о­сын ял­га­ды. Ан­нан әл­лә ни игъ­ти­бар­га ла­ек бул­ма­ган көй тап­шы­ра­лар иде. Хан­бал аңа да ар­тык әһә­ми­ят бир­мә­де, сүн­де­рер­гә дип үрел­де, әм­ма җи­те­шә ал­ма­ды, ишек­тә зво­нок бир­де­ләр. Ба­рып ач­са, Фё­дор дә­дәй кал­ты­ра­нып ба­сып то­ра иде. Ку­лын­да­гы бер бит кә­газь ки­сә­ге дә дер-дер ки­лә. Ба­бай әй­тә­се сү­зен бел­де­рә ал­мый га­зап­ла­на. Ни бул­га­ны аң­ла­шыл­мый.

— Зд­равст­вуй, дя­дя Фё­дор! Что слу­чи­лось?

— С-с-сы­нок... М-м-моя Мар­фу­ша зах­во­ра­ла. Я вче­ра ве­че­ром си­дел у подъ­ез­да, за­шел, смот­рю, при­лег­ла, бед­нень­кая... Ду­мал, так, от­ды­ха­ет, ус­та­ла, мол. А она — за­бо­ле­ла. А се­год­ня го­во­рит, мол, по­ми­рать ей по­ра, вы­зо­ви те­лег­рам­мой де­тей! Я на­чал уго­ва­ри­вать, что ра­но ещё, не жи­ли до­сы­та. А она: “Не зли бо­га на­ше­го, бла­го­дар­но­го Хрис­та! Всю жизнь суп­ро­тив ме­ня хо­дил, хоть сей­час не пе­речь!” Как же, го­во­рю, те­бя ос­тав­лю, без ме­ня пом­решь, се­бе не про­щу! “Нет, го­во­рит, не пом­ру ещё. Де­тей дож­дусь, боль­но по ним сос­ку­чи­лась. Коль ид­ти не хощ, так пош­ли мо­лодёжь ка­кую!” Кто уж ­за нас пой­дет, го­во­рю, Мар­фу­ша, ник­то и слу­шать не бу­дет. А она: “Вот, го­во­рит, с кем ты пос­то­ян­но ссо­ришь­ся, жи­вет на треть­ем эта­же, боль­но он мне нра­вит­ся, суп­ро­ти­вить­ся не ста­нет, пош­ли его!” Так го­во­рит. Вот я и при­шел. Ве­рит она те­бе. Выш­ли, по­жа­луйс­та, сы­нок, те­лег­рам­му то. Вот ад­ре­са!..

Хан­бал ап­ты­рап кит­те. Үз го­ме­рен­дә күп бул­са биш-ал­ты тап­кыр кү­ре­неп кал­ган әл­лә нин­ди ят әби аңа ышан­сын ин­де! Тың­ла­мый­ча да яра­мас!

— Сей­час, де­душ... Дя­дя Фё­дор! Ес­ли та­кое де­ло, я ми­гом!

Ая­гын­да­гы чү­ә­ген җи­ңел крос­сов­ка­га ал­маш­тыр­ды да, ише­ген бер йо­зак­ка гы­на бик­ләп, ад­рес­лар кү­че­реп языл­ган кә­газь­не түш ке­сә­се­нә тык­ты, йө­ге­реп үк ки­тә­се иде. Дя­дя Фё­дор тук­тат­ты:

— День­ги возь­ми, сы­нок!..

Ул кал­ты­ра­нып-кал­ты­ра­нып ак­ча ян­чы­гын ачар­га ма­таш­кан­чы Хан­бал ин­де подъ­езд тө­бен­дә бу­ла­сы иде.

— Дя­дя Фё­дор, у ме­ня есть, не бес­по­кой­тесь!— Җил­кә­сен­нән ка­гып куй­ды.— Иди­те... Я, как всё сде­лаю, при­ду, вам ска­жу!

— Спа­си­бо, сы­нок! Дай бог здо­ровья!

Аның “бог” ди­гә­нен­нән Хан­бал­ның ар­ка та­мыр­ла­ры чы­мыр­дап куй­ды. Ул әле Ал­ла­һы тә­га­лә бе­лән “бог” ике­се дә бер тө­шен­чә бу­лыр­га мөм­кин икән­ле­ген бел­ми иде, бәл­ки алар­ның, урыс­лар­ның, ал­ла­ла­ры Ии­сус Хрис­тос дип йө­ри иде. Үлем хә­бә­рен, бе­рәр­се­нең ва­фа­тын ишет­сә, әл­лә нин­ди уй­лар би­ли баш­лый ин­де адәм ба­ла­сын!

Бе­рен­че те­лег­рам­ма­сын Хан­бал Санкт-Пе­тер­бург ка­ла­сы­на, Конс­тан­тин Зай­цев исе­ме­нә сук­ты, икен­че­сен Яр Чал­лы шә­һә­ре­нә, Ва­лен­ти­на Әми­ро­ва исе­ме­нә җи­бәр­де. Ике­се­нә дә бер­төр­ле текст тө­зе­де:

“В свя­зи с бо­лезнью ва­шей ма­те­ри про­шу сроч­но при­е­хать! Со­сед Хан­бал”.

Те­лег­рам­ма­лар­ны ка­бул итеп уты­ру­чы кыз, языл­ган­ны укып чык­кач, бер егет­кә, бер өс­тә­ле­нә ка­рап-ка­рап куй­ды. Нәр­сә со­рар­га те­лә­гән­ле­ген аң­лап­тыр, Хан­бал бел­де­рер­гә ашык­ты:

— Ул әби кар­ты бе­лән ял­гы­зы гы­на то­ра, хә­ле бик авыр, үләр­гә дә мөм­кин...

— Прив-вет, На­та­ли!

Хан­бал арт­ка чи­ге­нер­гә мәҗ­бүр иде. Гәү­дә­гә таш кыя төс­ле ту­пас еге­те аны ку­лы бе­лән ге­нә чит­кә этәр­де, алай гы­на үз уры­нын би­рер­гә те­лә­ми­чә, аңа кар­шы Хан­бал күк­рәк бе­лән кил­мәк­че иде, те­ге тер­сә­ген ге­нә куй­ды:

— Под­винь­ся, му­жик... Не ви­дишь что ли, лю­ди раз­го­ва­ри­ва­ют!

Ар­ты бе­лән ба­рып, Хан­бал кем­не­дер тап­тап ки­тә яз­ды. Аның аяк ас­тын­да кал­ган бер әби чи­нап җи­бәр­де. Кай­чан ки­леп бас­кан­дыр, бер дә ке­ше-ка­ра юк төс­ле иде.

— Сы­ер, изә­сең бит!..

Әби әл­лә ни­ләр те­зеп кит­те. Хан­бал­га ак­ла­ныр­га гы­на кал­ды, үзе­нең га­еп­ле тү­гел икән­ле­ген аң­ла­тыр­га ты­ры­шып ка­ра­ды. Әм­ма кар­чык тә­мам чы­гы­рын­нан чык­кан иде. Ике ут ара­сын­да кал­ган­лы­гы сә­бәп­ле егет би­реш­те, тиз­рәк тел­сез ка­лыр­га да сүз­не ку­ерт­мас­ка ки­рәк­ле­ген аң­ла­ды, юк­са бө­тен­ләй дә ха­рап бу­ла­чак иде.

— На­та­ли, как бы­ло се­год­ня ночью? Я ведь всё знаю... Ха­ну­ра, не­го­дяй...

Кыз ба­шын тү­бән ий­де, би­те­нә кы­зыл­лык йө­гер­де. Әм­ма Таш­кыя бер дә сүз­дән тук­та­ла тор­ган ке­ше тү­гел икән. Аны һа­ман изә һәм ким­се­тә тор­ды.

— Пе­рес­тань,— ди­де кыз, пы­шыл­дап,— лю­ди же кру­гом!..

Таш­кыя йө­зен җи­ме­реп ке­нә хан­бал­лар ягы­на ка­рап ал­ды, сез мон­да ниш­ләп то­ра­сыз әле, сы­зы­гыз ди­гән төс­ле күз­лә­ре бе­лән сө­зеп үт­те, На­та­ли ягы­на бо­рыл­ды һәм, эч­кә чу­мар­га әзер бул­ган ши­кел­ле бө­тен тә­рә­зә­не кап­лап, сү­зен дә­вам ит­те. Авы­зын­да­гы чә­ер-са­гы­зы һәм ка­лын-ту­пас та­вы­шы аның нәр­сә әйт­кән­нә­рен йо­мып ка­ла сы­ман иде.

— Бу­дешь со мной, тог­да пе­рес­та­ну, На­та­ли! Я ведь дав­но те­бя хо­чу... Бу­дешь мо­ей, ни­ко­му не от­дам! Ты ме­ня зна­ешь...

Кыз­га, ри­за­лык би­реп, ан­нан ко­ты­лыр­га гы­на, югый­сә, әм­ма юк, те­лә­ми иде, ах­ры­сы. Ул кә­газь­ләр ак­тар­ган ке­бек кы­ла­нып ка­ра­ды, сүз­не икен­че­гә бо­рыр­га ма­таш­ты, тик бер­се дә ба­рып чык­ма­ды. Таш­кыя аңа оят­сыз рә­веш­тә ка­рап то­ру­ын дә­вам ит­те һәм та­лә­бен ка­бат­ла­ды. Кыз баш тарт­ты.

— Ах, ты, пад..., На­та­ли!— Яңа гы­на кы­зып кит­кән Таш­кыя, бо­лай эше ба­рып чык­ма­сын аң­лап, мак­са­ты­на ире­шү өчен ка­бат та­вы­шын йом­шар­тыр­га ашык­ты.— На­та­ли! А у ме­ня что-то есть. Ты у Ха­ну­ри­ка за­бы­ла... Со цве­та­ми крас­ны­ми... Ты ме­ня по­ни­ма­ешь?

Кыз, ян­да­гы ке­ше­ләр­дән шик­лә­неп, уң­га-сул­га ка­ра­ды. Хан­бал алар­ның сүз­лә­ре­нә ко­лак сал­ма­ган ке­ше ши­кел­ле зал­га күз те­кә­де. Ки­рәк­лә­ре бар иде.

— Что сму­ти­лась? По­ка­зать? Там “по­не­дель­ник” на­пи­са­но!

Таш­кыя, кә­еф­ле ге­нә ел­май­ган хәл­дә, ке­сә­сен­нән па­кет­ка тө­рел­гән әй­бер сөй­рәп чы­гар­ды, ан­нан нәр­сә­дер алыр­га те­лә­де­ме, та­гын бер кат со­рап куй­ды:

— По­ка­зать?..

На­та­ли ди­гә­не агар­ды-кү­гәр­де. Әм­ма ул бер­кая да ба­ра ал­мый иде. Хә­зер Таш­кыя аның йом­шак җир­гә кия тор­ган ки­е­мен па­кет­тан тар­тып чы­га­ра­чак, ха­тын-кыз­ның итә­ген кү­тә­реп ка­ра­ган шак­шы чир­кан­гыч үс­мер ке­бек авыз ера­чак, хәт­та сел­кеп тә күр­сә­тә­чәк иде.

— Не на­до, про­шу те­бя, не на­до!..

Кур­кын­ган кыз­ның та­гын да өнен алыр­лык итеп ел­май­ды Таш­кыя, әм­ма ха­тын-кыз тру­си­гын сел­кеп күр­сә­тер­гә баз­ма­ды, та­лә­бен ал­га чы­гар­ды:

— Бу­дешь со мной, тог­да этот па­кет с со­дер­жи­мостью — твой! Или... При всём чест­ном на­ро­де...

На­та­ли җа­вап би­рер­гә ашык­ты:

— Сог­лас­на...

— Вот ум­ни­ца! Я се­год­ня бу­ду!

Таш­кыя ни­чек кер­сә, шу­лай чы­гып кит­те. Тәкъ­ди­ре­нә буй­сын­ган кыз ачу бе­лән Хан­бал­га ка­ра­ды. Те­лег­рам­ма­сы­на ак­ча со­ра­ды. Алыш-би­реш бет­кәч, егет, аның кә­е­фен кү­тә­рү өчен:

— Рәх­мәт, На­та­ша!— ди­де.

Кыз күз­лә­рен шар­дай ач­ты.

— Сез ми­не ка­ян бе­лә­сез?

Әм­ма бу аның: “Сез ми­не бел­гәч, ни­гә як­ла­ма­ды­гыз?”— ди­гән сүз­лә­ре иде, Хан­бал гы­на аң­ла­ма­ды, кө­леп куй­ган­дай ит­те:

— Бе­ләм ин­де, бер шә­һәр­дә яши­без бит!

Ту­таш ка­рап кал­ды, егет чы­гып кит­те. Юл­да: “Бер кат­лы нәр­сә­кәй!”— дип, кыз­дан кө­леп тә ал­ды, үзе­нең дә кем­ле­ген бел­ми иде ми­кән­ни? Юк, Хан­бал үзе ха­кын­да на­чар фи­кер­дә бу­ла ал­мый иде, го­рур­лы­гы, үз-үзен яра­туы мо­ңа юл бир­мә­я­чәк!

Фё­дор дә­дәй Хан­бал­ны эч­кә узар­га акы­рып ка­ра­ды. Әм­ма егет­нең бер дә те­лә­ге юк иде. Әле­ге дә ба­я­гы фи­ке­ре аны мон­да тот­кар­ла­ну­дан сак­ла­ды: көн­нәр ях­шы ва­кыт­та сырт­ны ко­яш­ка кыз­ды­рып алыр­га ки­рәк!

— По­дож­ди, хо­тя бы день­ги дам! Сколь­ко?

Не нашли, что искали? Воспользуйтесь поиском: