ТОР 5 статей: Методические подходы к анализу финансового состояния предприятия Проблема периодизации русской литературы ХХ века. Краткая характеристика второй половины ХХ века Характеристика шлифовальных кругов и ее маркировка Служебные части речи. Предлог. Союз. Частицы КАТЕГОРИИ:
|
Дустым хәбәреннән. 8 страница— Әйдәгез, егетләр, барып карыйк: ни икән ул!— диде дә тавыш килгән якка атлый башлады. Һәммәбез дә ирексездән аңа иярдек. Ялгыз калырга куркыта иде. Гайрәтебезне каплаган шик пәрәнҗәсен балалыктан калган кызыксыну тойгысы алыштырды. Дөресен әйтим, мин инде Тау асты Хисмәтулла абзыйның җиләктәй гүзәл кызы Маһинур апа хакында бер генә дә уйлап карамадым бу минутта. Ул онытылган иде. Әйе, кыз кайгысы димени, башка борчуларым да бар әле! Су буена төшеп җиттек. Әрәмәлек арасыннан шәм яктысы кебек учак утын шәйләп, шул урынга таба бара башладык. Матур, тыныч урын. Монда кошлар да хәтта төннәр буе сайрыйлар иде. Бүген генә ни өчендер бөтен дөньялар үлгәндәй тоела. Бер-бер хәл хикмәтедер, ул бичара кошкайлар да теге кар кешесеннән курыкканнардыр әле! Берничә кат ишетелеп алган тавыш тагын кабатланды. Бу юлысы якында гына иде. Әле курыктык, әле бер-беребезгә сыенып, ниндидер элмәк белән тартылган кебек шунда таба атладык. Чыннан да әрәмәлек уртасындагы калку тигез аланда сукыр гына учак янып газаплана иде. Тагын да шуннда якынлаштык. Учак тирәсендә буш шешәләр, чүпрәкләрме-киемнәрме, гәҗит-кәгазьдәр һәм ризык калдыклары аунап ята иде. Бәйрәм иткәннәр булырга кирәк! Тавыш тагын кабатланды. Кешесе дә күрренә башлады. Карагыз әле, Сәфәр бит бу! — Сәфәр, синмени әле бу? Гүләп йөрисең...— дип әйтергә дә өлгердем. Без туктап калдык. Ялгыштым. Бу кеше Сәфәр түгел, ә безне кыйнап качкан теге сәрхүш иде. Исе, чалымнары нәкъ шуныкы. Әйе, үзе! Әмма ни булгандыр, бу юлысы ул артына чигенә башлады һәм, урысчалап: — Братцы, не убивайте меня!— дип кычкыра-кычкыра, агачлар арасына ташланды. Артыннан куа чыктык. Аякларым ниндидер йомшак әйбергә абнып киттеләр һәм маңгаем белән агач кәүсәсенә бәрелдем, тәгәрәдем. Иптәшләрем теге сәрхүш артыннан калышмадылар. Берсенең йөгерә-чаба су ярып чыкканы ишетелде. Якында гына басма бар, югыйсә. Безнекеләрдән булмас бу! Күтәрелеп бастым. Бер кулым белән башымны тоттым. Аннарры кабат җиргә иелеп, икенче кулым белән капшап-капшап карадым, мине абндырган йомшак әйберне барларга тырыштым. Кулым ниндидер җылы нәрсәгә тиеп китте. Куркынып кинәт алдым. Шул хәлемдә беразга таш кебек катып калдым. — Су, су?— дигән ыңгырашу тавышы ишетелде. Кем булырга мөмкин бу? Таныш, бик таныш тавыш иде ул! Тәнемә җан кайтты. Котым урынына утырды. Бу юлысы ике кулымны да алга таба суздым. Шәрә кеше тәненә тигәч, кабат куркынып куырылдым. — Су, су?— дип үтенде ул гәүдә, аңына кайта башлап. Ничек шулай килеп чыккандыр, белмим, мөгаен ул кешенең кем булуын танып алуым йөрәгемә батырлык биргәндер, учак янында аунаган буш шешәләрнең берсен алдым да инешкә йөгердем. Кабалануымнан онытылып китеп, суга барып төштем. Шешәне тутыра башладым. Ул акрын, бик акрын тулды. Су сорап ялварган тавыш колактан китмәде. Минем куркуны алыштырганн кабалану йөрәккә тынгылык бирми иде. Маһинур апа бит ул! Маһинур апа! Бәгырем киселдә. Шул ук мизгелдә йөрәгем урталай яррылды. Ничек монда болай ята ул? Әллә соң чыннан да кар кешесе идеме теге шыксыз сәрхүш? Татарча да түгел, урысча гына сөйләшә, җитмәсә! Маһинур апага йөгереп су китердем. Сакланып кына башына, яңакларына койдым. Иреннәренә тидердем. Әмма шешәне артыграк күтәргәнмен, ахрысы, тончыкты. Кулы белән мине этәрде. — Илфат, кирәкми, кирәкми! Тимә миңа?!.— дип туктаусыз кабатлый, елый башлады. Тавышында өркү дә, оят та, әрнү һәм саташу да бар иде. Мин, куырылып, артка чигенндем. Ул чыннан да мин гашыйк булган, мин озатырга тиеш булган, минем киләчәгем булган Маһинур апа иде... Әрнеп-әрнеп ыңгырашты, кыймшаннды һәм торырга тырышты. Бу вакытта инде төн узган, сукыр таң вакытының эңгере ачылган чак иде. Әйләнә-тирәне юка гына томан сарган кебек. Ә Маһинур апа ана тума диярлек шәрә... Урынымда тораташ хәлемдә кала бирдем. Мондый хәлне күргән мени мин? Мондый чакта нәрсә эшләргә беләммени? Маһинур апа киемнәрен җыйды. Өстенә тарткалады һәм әрәмәләр арасына кереп югалды. Шыңшыган тавышын салкын томан йотты...
Поездыбыз иртәнге тын һавада акрын гына шуышып бара да бара. Мин уянып киттем. Вагон тәррәзәсе артында — куе яктылык. Иртәнге чык юындырганнмы, ялтыраган миләш һәм балан тәлгәшләре алсуланып калалар. Инде кызарырга да җитешкәннәр. Иртәрәк өлгереп киләләр, килергә дип кыш ашыга торгандыр, мөгаен. Яткан җиремнән әйләнә-тирәмә карап алдым. Кичәге әңгәмәдәшем, үзен тимер коючы дип таныштырган, калын күзлек кигән, яше утыз җиделәр чамасы инженер иптәш Сабитов әфәнде башын өстәлгә кырын салган хәлендә йоклый иде. Исемә төшердем: аның Чаллыга кайтышы. Ялдан. Авылларыннан. Димәк, Маһинурын күреп, күңеле кузгалып килгән инде моның! Поезд Яр Чаллы вокзалына туктады. Унбиш минутлап торыр кебек. — Сабитов иптәш, килеп җиттегез,— дидем мин, аны уятып.— Сезгә төшәсе! Ул тыныч кына башын күтәрде. Вагон тәрәзәсеннән урам якка карады, ашыккан һәм йөгерешкән халыкка күз йөртеп алды. — Чаллымыни?— диде. — Әйе, Чаллы... — Килеп җиттек,— дип портфеленә үрелде.— Сезгә Әлмәткә кадәр, әйеме? — Әйе, ә нигә? Ник сораганымны үзем дә аңламый калдым. — Ачуланма инде,— дип үзенекен сөйли бирде ул, өстәлгә күрсәтеп,— җыештырып калдыра алмадым боларны... Әллә ничек, яхшы түгел.... Өстәлдәге аракы шешәсе яртылаш кына бушаган иде. — Үзегез белән алыгыз,— дидем, аның нәрсә хакында әйткәнен чамалап. — Ни дип, бәлки калдырыйм? Ул миңа сынап кына карап куйды. — Рәхмәт,— дидем һәм шешәсен үзенә суздым,— алыгыз! Бәлки кирәге чыгар... Ә мин — эчмим, түгеп исраф итү дә килешмәс... — Ярый, алайса,— диде ул һәм аны кәгазь бөтереп бөкеләп, портфеленә салды.— Артык сүз сөйләшкән булсак, гафу ит! Инде чыгып китәргә тиеш булса да кузгалмыйчарак торды. Нидер әйтәсе бар иде кебек. Мин дә сүз эндәшмим. Нәрсәдер әйтергә тиеш сыман. Әмма бераздан ул, һичбер сүз кузгатмыйча, чыгу ягына атлады. Бераз баргач, ишеккә җитәрәк борылды һәм: — Ярый, хушыгыз,— диде. Һәм баягы сүзләрен кабатлады: — Артык сүз сөйләшкән булсак, гафу ит! Ишеккә барып җиттек. — Бернинди дә артык сүз булмады,— дидем мин, аны тынычландырырга тырышып.— Бары тик... — Әйе шул, бары тик...— диде ул, вагоннан чыга-чыга, үзенә үпкәләгән сыман итеп әйтеп. Мин аны озата килә идем. Безгә каршы яңа пассажирлар күтәрелә, төртенәләр-төртеләләр, җитмәсә, зәһәр теллеләнеп: — Кеше кергәндә комачаулап йөрмәсәләр... Сыерлар... Дуңгызлар... Нишлисең, йокы чүлмәге?— дип теләгәннәрен әйтеп бетерделәр. Бәгырем киселде. Сүзләнер җиремнән сөйләшмәс булдым. Нигә озаткан булып йөрим инде мин, кешегә комачаулап? Тукталып калдым. Сабитов төшеп китте. Вагонга күтәрелгән яңа пассажирлар шау-гөр килеп урын бүлешә башладылар. Тамбур бушап калды. Шунда гына чыгып бастым. Поезд кузгалырга ашыкмый иде әле. Урам якка карадым. Сабитов шунда, миңа кул селтәп калырга, озатам дип көтеп тора икән. — Ярый, сау булыгыз,— диде ул. Әмма борылып китәргә ашыкмады. Бераздан соң әйтеп куйды: — Нидер сорамакчы идегезме?.. Поездның кузгаласын белдереп хәбәр биргән вокзал радиосы берара вакыт безне саңгырайтып тотты. Ә нигә сорамаска дип уйларга өлгердем. — Маһинур апа белән ни булды? Авылда күрештегезме соң? Гүяки шушы соравымны көткән, Сабитов ашыгып җавап та бирде: — Ул минем хатыным хәзер... Әнә, килә!..— дип елмаеп, вагоннар кузгалып киткән якка төртеп күрсәтте. Мин шунда таба үрелеп карадым. Ике баласын җитәкләгән, курчак кебек бик чибәр, кара чәчле, нечкә билле бер ханым Сабитовка йөгереп килеп, кочагына ташланды. Ул арада кечерәк малай белән кыз да әтиләренә ябыштылар. Вокзалдан ераклашканда мин аларның һәммәсе бергә җитәкләшкән хәлләрендә китеп барганнарын гына хәтерләп калырга өлгердем. Дөньялыкка кояш тулган, мин аның нурларында иркәләнә идем. ...Бу очраклы танышымның кичен сөйләгәннәре озак вакытлар, мине дулкынландырып, хәтеремдә сакланнды. Күңелемне һаман-һаман кузгатып, хыялымны ниндидер ят дөньяга алып керә, ә колакта мәхәббәт кыңгыравы чыңлый кебек иде. Алар ничекләр кавыштылар икән? Ни кызганыч, аларын ук сорап калмаганмын. Кайвакытта үземнән уйлап чыгарып, шулай булгандыр әле диясем килә, әмма ул уйдырманы күңелем кабул итми. Бәхетле, бик бәхетле син, Сабитов! Нигә бу сүзләрне аңа ул чагында әйтмәдем икән? Сөйгәнең, яраткан кешең белән кавышу — үзе зур бәхет, дөнья бәясенә торырлык хәл! Кешеләрнең дә төрлесе бар, ә һәммәсе дә сәгадәт кояшына кул суза. Әмма сабыр итә алмаучылар ялгышалар, ялган ләззәттә адашалар. Хыянәт аша килгән рәхәтлек ахырда гомерлек җәза, бәхетсезлек бирә. Әмма минем сүзем ул хакта түгел иде... 1993.
ҺӘРКЕМНЕҢ ҮЗ ЭШЕ Хикәя
Иртә таңнан торып, чык суларын эчеп, чәчәктән чәчәккә куна-куна уйнап, биеп, җырлап Күбәләк очкан-очкан да хәл алырга тукталган. Шунда тырыша-тырыша бал җыеп йөргән Кортны күргән, гаҗәпсенеп: — И күршем, карендәшем, син көне буе иртә таңнан эштә, туктап та тора белмисең. Бераз ял итеп ал,— дигән, күңеленең һәм уеның яхшылыкта булуын яшермичә.— Синең өчен үзем бөтенесен дә башкарып куярмын! Бал Корты эшеннән туктаган, аның белән сәламләшкән дә, Күбәләкнең килеш-килбәтенә, матурлыгына сокланып карап торган һәм нәзек, кечкенә кулларына игътибар итеп, бер дә ышанычлы түгел икәнлеген аңлап алган һәм: — И гүзәл карендәшем, әгәр дә син минем өчен бал җыйсаң, мин синең өчен җырлап-биеп йөрсәм, ул вакытта дөньяның яме, болыннарның матурлыгы, яшәешебезнең тәме бетәр иде. Әйдә, һәркайсыбыз үзе белгән эшне җиренә җиткереп башкарсын, үз гамәле белән гомер сөрсен. Син дә, мин дә, башкалар да шуннан бәхетле булырлар,— дип җавап биргән. Бал Кортының шушы акыллы сүзләре Күбәләкне хәйран калдырган. Берсен-берсенә карап, аңлашып елмаешканнар. Саубуллашып аерылышкач, һәркайсы үз эшләре белән очып киткәннәр. Шулай шул, җир йөзендә һәр җан иясе үз гамәле белән яши. Әгәр дә берәүнең эшен икенче кем башкара икән, ул вакытта тормышлар да буталып бетәр иде. Ә бәлки мин ялгышамдыр? 08.05.94.
ЗӘҢГӘР КҮКТӘ АК БОЛЫТ Хикәя
Зәңгәр күктә ак болыт йөзә иде. Аңа утырып очкан яңгыр тамчылары әле моңланып җырладылар, әле шатланып сикерештеләр-биештеләр, әле әкиятләр сөйләштеләр. Көн матур һәм аяз иде. Әмма әллә кайдан гына авыр кара болытлар килеп чыктылар. Утлы ташларын уңга-сулга ыргыта башладылар. Ак болытка утырып йөзгән яңгыр тамчылары куркышып калдылар. Менә бер утлы шар аларның иле булган болытына килеп тиде. Ул да түгел, кара болыт авызын дәү итеп ачты һәм ак болытны йотты. Уңнан-сулдан төртте, кимсетте, ут ташлары — яшене белән орды. Ак болытта утырган яңгыр тамчылары куркышып җиргә коелдылар, үзләренең азат булуларына сөенештеләр. Аларның һәммәсе диярлек чәчәк бакчасына туры килде. Арадан берсе — ак болытның сөекле вак тамчысы, чәчәк таҗына төшеп утырды. Ул арада кич булды. Кара болыт күк йөзендә һаман да яшен ташларын ыргытынып йөренә бирде. Вак тамчы, чәчәк таҗына кереп, шунда яшеренеп ятты һәм йоклап китте. Монда аңа тагын да рәхәтрәк иде. Күзләрен кояш нурлары иркәләүдән уянып китсә, ни күрсен, хәвеф куркынычы үтеп киткән, күк йөзе чалт аяз! Тик анда вак тамчының иле — ак болыты гына юк икән. Нишләсен, елап җибәргән. Әмма аның елап утырганын кояш күреп алган да көлдерә башлаган. Тамчы бөртеге көлгән-көлгән дә күккә очып киткән. Караса, аның янына үзе кебек үк яңгыр тамчылары җыелыша башлаганнар. Ул арада кайдандыр тагын ак болыт пәйда булган һәм аларның һәммәсен дә үзенә алып, очыртып алып киткән. Бу бәхетләренә сөенешеп, тамчылар кулга-кул тотынышып җырлаганнар, биегәннәр, әкиятләр сөйләшкәннәр. Аларның шатлыгын күреп, җир йөзе тагын да матуррак, ямьлерәк булып киткән. Май, 1994.
КЕЧКЕНӘ ЧЫПЧЫК МАЛАЕ Хикәя
Көзләр җитте. Көннәр туңдыра башладылар. Язлыкта күчеп килгән кошлар, төркем-төркем булып, җылы якларга киттеләр. Бар табигать тынып, кояш сүнеп калгандай тоелды. Менә соңгы төркем казлар-үрдәкләр дә, үксез калган дөньяга сәламнәрен озатып, еракларга таба очып киттеләр. Аларның хушлашу авазларын ишетеп Чыпчык Малае да һавага күтәрелде, берникадәр араны араталарыннан талпынып-җилкенеп очты һәм, кайтып, әнисенә: — Чык-чирык, чык-чирык, нигә без дә алар белән китмибез?— дип сорады.— Нигә алар үзләре генә китәләр. Нигә туган-үскән җирләрен ташлыйлар? Бер-бер яманлык көтеләме әллә? Аның тавышы борчулы иде. — Улым, тынычлан,— дип, аңа яратып эндәште әнкәсе.— Алар һәр елны да шулай китәләр. Ә без шушында калабыз. Туган-үскән җирләре монда булса да, алар салкын кыштан куркалар. Яхшыдан-яхшырак ватан эзләп йөриләр. Яз җитүгә, алар сагынышып кайткан булалар тагын. Мәңгегә кире китмәскә, монда калырга дип сүзләр куешканнарын, шулай сөйләшенгәннәрен ишеткәнем бар. Әмма көз җитүгә, әйткән сүзләрен оныталар. Тагын китәләр. Ватанын, туган-үскән җирен ташлаганнарның беркайчан да күңеле тынычлык таба алмый инде, анысы. Зәмһәрир салкын кышларда да ватаныбызда яшибез. Шуңа да безнең күңелләребез тыныч, бәхетебез камил! Бер дә курыкма, ак кышның матурлыгын күрүчеләр ямьле җәйнең рәхәтен яхшырак тоялар. Әнисенең сүзләреннән соң Чыпчык Малаеның борчылуга бирелгән йөзе кабат балкып китте, ап-ак кышның тизрәк килеп җитүен теләде. Әмма иртәрәк иде әлегә. Юкка гынамы: “Ватанга мәхәббәт бала күңеленә ана сөте белән керә, ана сүзләре белән үстерелә, тойгы булып чәчәк ата, мәңгелек тынычлык һәм бәхет бирә!”— дип әйтәләр? Бу сүзләр хакыйкать булмый калмаслар! 1994.
ЧЫПЧЫК МАЛАЕ ҺӘМ МАЧЫ Хикәя
Капчык-капчык иген ташыдылар. Арада берсе тишек булып, ишек алдына бодай сибелеп калды. Бөртекләрне чүпләргә дип әүвәле аларга йорт кошлары ташландылар. Әмма алар гына җыеп бетерерлек түгел иде. Тамаклары туйды. Җырлашып җибәрделәр һәм уңга-сулга таралыштылар, киерелеп яттылар. Кайсылары моннан, кайсылары тегеннән кытаклады. Кәефләре шәп иде. Миләш ботагында утырган Чыпчык Малае элек аларга игътибар итмәгән иде, гәрәбәдәй эре бодай бөртекләрен күргәч, тәмам сабыры бетте. Ботактан-ботакка сикеренде. Кайда йөри икән инде ул әнкәсе? Нигә монда гына утырып торырга кушты икән? Сүзен тыңламасаң да яхшы түгел! Әгәр дә бу бөртекләрне чүпләп алса, нәрсә була? Чыпчык Малае тиз генә очып төште, тәкатьсездән ризык чүпләргә тотынуы булды, аны кемдер эләктереп тә алды. — Әни-и!..— дип кычкырды Чыпчык Малае. Тик соң иде инде. Мур кыргыры Мачы тырнагына капкан иде ул. Әйтмәгәннәр, өйрәтмәгәннәр идеме ишек алдына ялгызы төшмәскә, әнә шул кара афәткә эләгәсең, харап буласың дип? Бик әйткәннәр, кат-кат кисәткәннәр иде! — Аһ-ваһ!.. Ха-ха-ха!... Хәзер мин сине ашыйм!— диде кара Мачы. — Ярар, аша инде алайса,— дип килеште Чыпчык Малае,— тик белеп тор: мин — сихерле! Әүвәле яфрак идем, мине корт ашады, мин шул кортка әверелдем, әмма мине бер чыпчык малае кабып йотты. Инде мин шул Чыпчык Малаена әйләндем. Хәзер син мине ашыйсың. Мин шуннан сиңа әвереләм дә үзеңне кабып йотам!— диде. Бу сүзләрне ишеткәч, кара Мачының болай да шар кебек күзләре трактор тәгәрмәче кадәрле булдылар һәм ул, Чыпчык Малаен калдырып, ярым ачык ишектән өйгә кереп шылды. — Менә шулай!— диде дә Чыпчык малае, рәхәтләнеп, һичбер хәвефкә бирелмичә туйганчы бодай бөртекләрен чүпләде. Мачы исә ишек алдында кабат күренмәде. 1994.
МИН ҮЗЕМ БЕЛӘМ Хикәя
Әгәр дә аның белән очрашмаган булсам, мин үземне әле дә бәхетле кешегә санап йөргән булыр идем, мөгаен. Ә сез алай түгел дисезме? Сөйләп бирергә кирәктер бәлки? Ышану һәркемнең үз эше, ә минем исә бу катлаулы мәсьәләне аңлатып бирүне үз өстемә алып карыйсым килә, бәлки бүтәннәр өчен әһәмияте булыр. Кыскасы, караңгы кичәләрнең берсендә дустым килеп керде дә, сере бер кеше шикелле күзләремә карап, әмма бераз кыенсынып кына әйтә куйды: — Синең вакытың юк идеме? — Юк иде,— мин әйтәм. Әмма ниндидер бер шик күңел төбен борчырга, җанны бимазаларга тотынды: кешеләр бер-берләренә юкка гына сер хакында сүз кузгатмыйлардыр бит инде? — Алай икән! Аңа каршы җавабымда шулай шул дияргә кодрәтемнән килмәгәнгә, бераз вакыт аптырабрак тордым. Аның миңа текәлеп карап торуыннан бер нәрсәне аңлап алдым: Ул тиз генә китәсе түгел! — Ярар! Без карашып алдык та кузгалдык, авыр адымнарым мине фатирымнан түбән таба, беренче катка өстери иделәр инде. Ә минем йокламакчы идем. Бу теләгемнең әле дә беткәне юк. Үтер дә сал гына... Арылган. Кеше кайгысымыни, монда көне-төне чабып, бер ял күргән җан түгелмен, җитмәсә бу ахмак бимазалап йөри... Күрше шул, кая барасың. Иң алдан аларга йөгерәчәкмен үзем дә... Аллаһы сакласын, кайгы килә күрмәсен! Урамда яз вакыты иде. Күршем тәмәке кабызып җибәрде. Сасы исе бугазларга ябышты. Читтәнрәк атларга мәҗбүр булдым. Сүз башларга тиеш иде дә, нәрсәгәдер ул мәсьәләдә ашыкмый. Ә мин йолдызлар санамакчымын: бер, ике... Егермеләп була түгелме? — Ник сөйләмисең? — Нәрсәне? “Эшең беткәнме әллә синең, юк белән борчымасаң?”— диеп булмый шул инде. Эһ, бимазалап йөрмәсә иде! — Ярар, мин киттем! — Тукта!— диде ул, китә башлаганымда әмер биреп. — Сине монда саклап торыйммы? Күршем караңгыда күзләремне эзләде булырга кирәк, иелеп-иелеп йөземә каранып маташты, әмма ирешә генә алмады. — Ну-у-у! Бу мөгрәве миңа бернәрсә дә аңлатмый иде. Шуннан? Дөньялар икегә ярылса да исе китмәс кеше шул ул. Тәмам җитлеккән. Туйганчы эчкән. Мине юләргә санап, үзенә ияртеп йөртмәкче. Һай хәйләкәр дә инде кешеләр! Йомышының нәрсәдә икәнлеген тыңларга да теләмәстән кайтып кына китәргә уйладым. Нәрсә, мине характерсыз, пешмәгән кешегә саный әллә? — Йә ярар, мин киттем... — Тукта! Ул миңа әмер бирергә кем соң әле? “Күрше хакы — Алла хакы!”— дигәч тә, ул миңа Алла түгел лә! — Шуннан? Бу мөгамәләдән бер генә дә файдалы фикер азыгы туймаячак иде. Нишлисең инде, ул да адәм баласы, кимсетәсе дә килми үзен. — Эреләндең әле... Монысы миңа биргән “югары” бәясе иде. Белә, чукынган, кайсы яктан китереп чүкергә, яньчеп кенә алды. Кемгә әйтсә дә, аны җиңел генә аягыннан егарга мөмкин булган сүзләр бу! Не нашли, что искали? Воспользуйтесь поиском:
|