ТОР 5 статей:
Методические подходы к анализу финансового состояния предприятия
Проблема периодизации русской литературы ХХ века. Краткая характеристика второй половины ХХ века
Характеристика шлифовальных кругов и ее маркировка
Служебные части речи. Предлог. Союз. Частицы
КАТЕГОРИИ:
- Археология
- Архитектура
- Астрономия
- Аудит
- Биология
- Ботаника
- Бухгалтерский учёт
- Войное дело
- Генетика
- География
- Геология
- Дизайн
- Искусство
- История
- Кино
- Кулинария
- Культура
- Литература
- Математика
- Медицина
- Металлургия
- Мифология
- Музыка
- Психология
- Религия
- Спорт
- Строительство
- Техника
- Транспорт
- Туризм
- Усадьба
- Физика
- Фотография
- Химия
- Экология
- Электричество
- Электроника
- Энергетика
Май қышқылдарының физикалық қасиеттері
Май қышқылдарының қасиеттері олардың көміртегі атомдарының тізбегінің ұзындығы мен олардың қанығу деңгейлеріне байланысты. Кіші молекулалы (С4:0-С6:0) май қышқылдары бөлме температурасында (25оС аймағында) сұйық болып келеді. Ал, С10:0 -нан бастап олар қатты бола бастайды. С6:0–дан басталған май қышқылдары іс жүзінде суда ерімейді. Олар сілтілердің судағы ерітінділерінде еріп, сабын береді. Қаныққан май қышқылдары (С10:0 -ден С26:0 –ге көміртегі атгомдары бар) бөлме температурасында балауыз күйінде болады және олардың балқу температуралары жоғары болады. Мысалы, миристин (С14:0) қышқылының балқу температурасы 54,4оС-ге тең. Көміртегі атомдарының тізбегі ұзарған сайын балқу температурасы да көтеріле береді.
Қанықпаған май қышқылдары бөлме температурасында әдетте майлы сұйық болып келеді. Жоғары молекулалы бір рет қанықпаған С18:1 олеин қышқылының балқу температурасы 13,4оС болса, көп рет қанықпаған май қышқылдарының балқу температурасы нольден төмен, тіптен оның минус мәнінде жатады (кесте).
Кесте. Маңызды май қышқылдарының молекулалық массасы мен балқу температурасы
| Қышқылдар | Қышқылдың символы | Молекулалық массасы | Балқу температурасы |
| Қаныққан май қышқылдары | |||
| Майлы | С4:0 | 88,3 | -5,3 |
| Капрон | С6:0 | 116,3 | -4,0 |
| Каприл | С8:0 | 144,4 | +16,0 |
| Каприн | С10:0 | 172,3 | +31,3 |
| Лаурин | С12:0 | 200,3 | +43,5 |
| Миристин | С14:0 | 228,4 | +54,4 |
| Пальмитин | С16:0 | 256,4 | +62,9 |
| Стеарин | С18:0 | 284,5 | +69,6 |
| Арахин | С20:0 | 312,5 | +75,4 |
| Беген | С22:0 | 340,6 | +80,8 |
| Лигноцерин | С24:0 | 368,5 | +84,2 |
| Церотин | С26:0 | 396,6 | +87,7 |
| Бір рет қанықпаған май қышқылдары | |||
| Пальмитолеин | С16:1 (цис) | 254,4 | +0,5 |
| Олеин | С18:1(цис) | 282,5 | +13,4 |
| Элаидин | С18:1(транс) | 282,5 | +31,0 |
| Көп рет қанықпаған май қышқылдары | |||
| Линолевая | С18:2 | 280,5 | -5,0 |
| Линолен | С18:3 | 278,4 | -11,0 |
| Арахидин | С20:4 | 304,5 | -48,5 |
| Клупанодон | С22:5 | 334,5 | -78,0 |
Неге өсімдік майы қатпайды? Қанықпаған май қышқылдарының қос байланысы жоқ фрагменттеріндегі және қаныққан май қышқылдарындағы көміртегі атомдары бір-біріне қарасты тізбектің ось бойымен айналады. Қаныққан май қышқылдарының молекулалары түзу созылған және икемді келеді, сондықтан төменгі температурада олар бір-бірімен тығыз бірігіп, қатты күйге айналады.
А 
Б
Сурет. Қаныққан (А) және қанықпаған (Б) май қышқылдарының төменгі
температурадағы қоспасы
Өсімдік майы қаныққан және қанықпаған май қышқылдарының қоспасы болып табылады (сурет). Қанықпаған май қышқылдарының молекулалары цис- және транс-қос байланыстар бар жерлерінде майысады. Сонымен қатар ондай байланыстар қаттылық береді, сондықтан қанықпаған май қышқылдарының молекулалары тығыз біріге алмайды, соның нәтижесінде өсімдік майлары төменгі температурада сұйық болып қала береді.
Не нашли, что искали? Воспользуйтесь поиском: