Варыянтнасць у лексіцы. Тыпы варыянтаў слоў (акцэнтуацыйныя, арфаэпічныя, фанетычныя, граматыка-марфалагічныя, лексіка-марфалагічныя).

Слова можа існаваць у выглядзе варыянтаў, да якіх прыводзіць частковае змяненне (мадыфікацыя) гукавой абалонкі слова пры захаванні тоеснасці значэння. Тыпы: акцэнталагічны – перамяшчэнне націску (існУе –існуЕ), фанетычныя – вымаўленне (сЭсія – сЕсія), граматычныя – змены граматычных катэгорый (ахапак м.р. – ахапка ж.р.), словаўтваральны – вар’іраванне афіксаў (кірунак - накірунак), лексічныя (каструля -рондаль).

10. Адназначнасць і мнагазначнасць слова. Шляхі ўзнікнення мнагазначных слоў. Структура значэнняў мнагазначнага слова.

Большасць ўжывальных слоў мнагазначныя (полісемантыка) – здольнасць слова мець некалькі значэнняў (некалькі ўзаемазвязаных ЛСВ) (хлеб, ліст).

Монасімія – паяўнасць у слове аднаго значэння (перон, весяліцца). Звычайна адназначныя: тэрміны, словы, якія называюць прадметы побытавага характару, словы, якія выражаюць суб’ектыўную ацэнку. Полісем з’яўляецца пераважна семасіялагічным аспектам лексікалогіі, мнагазначнасць – натуральная і шырокаўжывальная з’ява ў мове, адна з яе найважнейшых семант. заканамернасцей. Прычыны П: характар чалавечага пазнання свету: абагульненне, уласцівае кожнаму мысленню адлюстр і ў мове; прынцып эканоміі – выкарыстанне аднаго слова для абазначэння розных класаў прадмета, звязаных у моўнай свядомасці. Мнаг. – зручны абагульнены спосаб захоўвання моўнай інфармацыі пра свет. ЛСВ мнагаз. слоў нераўнапраўнае і па-рознаму звязаны паміж сабой. Таму ЛСВ не самаст. словы, а структурныя элементы аднаго значэння. Віды сувязі паміж ЛСВ слова: 1) наяўнасць аднаго агульнага элемента (гіперсемы), які аб’ядноўвае ўсе ЛСВ у адну семантычную структуру: адбітак гора на твары, адбітак нагі на снезе; 2) сувязь на аснове асацыятыўных прымет (тое, што відавочна, пакідае след). Гэта знач, існаванне аднаго прадмета пераносіцца на другі на аснове ўнутраных матэваваных адносінаў, таму па традыцыі тыпы семантычных адносін ЛСВ, называюць пераноснымі значэннямі слова. Ф-цыі: 1) намінатыўнасць – называнне прадмета адным словам, забеспячэнне лаканічнасці маўлення – насыпаў жменю серабра; 2)выяўленчая – здольнасць ствараць вобразнасць (генеалагічнае дрэва); 3)ацэначнасць, магчымасць – стварэнне гумарыстычнай афарбоўкі – жанчына - золата. Лексічны кантэкст – лексіч. пазіцыя слова, якая выяўляе той ці іншы ЛСВ полісемантыкі; побытавы кантэкст – сітуацыя, якая вызначае ў якім значэнні ўжыта слова.

Не нашли, что искали? Воспользуйтесь поиском: