Дыферэнцыяцыя лексічнага складу беларускай мовы. Лексіка беларускай мовы паводле паходжання (уласнабеларуская і запазычаная лексіка).

Паводле ступеняў ўжывання: 1)актыўная 2)пасіўная (неалагізмы, устарэлыя словы, гістарызмы,архаізмы). Паводле стыліст дыфірынцыяцыі: 1)міжстылёвая 2)стылістычна афарбованая. Паводле сферы ўжывання: 1)Агульнаўжывальная лексіка 2)лексіка абмежаванага ўжытку (1.тэрыт абмеж. 2 сац.абмеж). Паводле паходжання: 1)спрадвечная лексіка (агульнаславянская, агульнаўсходнеслав., уласнабел.) 2)запазычаная(з неслав. моў, з слав. моў, даўняе, поздняе). Запаз. лексіка ў бм – гэта пэўны пласт мовы, які фарміруецца напрацягу ўсяго гіст. перыяду яе развіцця рознымі шляхамі пры ўзаемадз. з рознымі мовамі. Прычыны: 1)сац-эканамічныя; 2)дзяржаўна-паліт. зносіны. Шляхі пранікнення 1)з мовы крыніцы - тэрміны, 2)праз пасрэдніцтва іншых моў(вусным і пісьмовым шляхам(кнігі, газеты). Даўнія запазычанні: З неслав. моў: грэчаская (аладка,агурок), Літоўская(клуня, жвір, свіран, кубел), З цюркскіх(ізюм,баклажан, барабан,шапка), З італьянскай (канцэрт,лютня), З франц (марш, тарыф),З нямецкай (фунт, грунт, дах), З яўрэйскай(пэйсы, кагалы), З слав. моў: украінская(прыгадаць, бадзёры, журыцца, боршч), З ст-сл(акаянны, благі, воблака, храм, шлем, вочы). Познія запазычанні: праз рускую і польскую (пераважна). Запаз з руск. мовы: 1) без змены марфемнай будовы (дзекабрысты, чалюскінец); 2) са зменай марфемнай будовы(адсутнічаць - отсутствовать). Стварэнне з бел. моўнага матэрыялу на ўзроўні адпаведных рускіх слоў - калькаванне (безабаронны – беззащитный). Тыпы іншамоўных слоў - экзатызмы (словы, якія перадаюць нац. спецыфіку краіны і народу), варварызмы (больш або меньш рэгулярныя запаз., якія украпляюцца ў тэкст), інтэрнацыяналізмы (словы, аднолькавыя ці блізкія па гучанні і зн-ні, пашыраныя як мін. у 3 нероднасных мовах). Шляхі засв. запаз. слоў: 1)графічнае засваенне (перадача на пісьме сродкамі бел. графікі запаз. слоў): авеню, хот-дог; 2)фанет. засваенне (засваенне паводле фанет. законаў бел. мовы): айсберг; 3)марфалагічнае(полнае або частковае захаванне будовы слоў з інш. мовы): прагрэс(ус) 4)семантычнае асваенне(асваенне семантыкі запаз. слоў) бра(фр)-рука 5)калькаванне – пераклад (хмарачос – небоскрёб).

Не нашли, что искали? Воспользуйтесь поиском: