Царциаты Суа æмæ Нарты Уырызмæг

Царциаты Суа ахæм рауади æмæ йыл царды, нæ кадæй, нæ номæй, нæ зардæй, нæ кафтæй исчи тых кодта.

Йæ ном дардыл айхъуысти Суайæн. Дыууæ адæймаджы-иу истæуыл куы дзырдтой, уæд Суа цæрайæ сомы кодтой.

Царциаты астæу Суайы ном бæрæг уыди. Йæхицæн авдбынатон мæсыг уыди, авдбынатон та гæнах.

Царди Суа Хуыцауы цардæй номдзыд æмæ кадджынæй. Йæ бон куывдæн æрвыста, йе ’хсæв та — чындзæхсæвæн.

Суайы ном айхъуысти Царциаты фондз сыхыл. Йæ фæллой авд комы нæ цыдысты, уый бæрц æм фос уыди. Иу комы бирæ бæхты Дзоджитæ [1] уыдысты, иннæ комы йæ емылыкк [2] бæхтæ хæцыдысты, æртыккаг комы йæ хуыскъаг хъомвосы дардта, цыппæрæм комы хъуццыты рæгъæуттæ, фæндзæм комы сатæг сау лыстæг фосæй бацæуæн нæ уыди.

Царди Суа, йæ бирæ дæлдзæгтимæ [3]. Хуыцауæй арфæгонд уыди, зæххы фарнæй хайджын уыди.

Фæсхох Нарты Уырызмæг кадджын æмæ номджын уыди, æмбал ын нæ уыди. Фехъуыста Царциаты Суайы кой. Иу бон æнкъардæй мæсты тъæпп æркодта йæ къæлæтджыны йæхи æмæ къæлæтджыны къæхтæ ныцъцъил сты. Йæ ус Сатана йæ фæрсы:

— Цы кæныс, зæронд, чи дын смаст кодта?

Уырызмæг зæгъы:

— Ацы цардæй амæлын хуыздæр у, не ’фсин. Зæххыл диссæгтæ ис æмæ сæ æз та зонгæ нæ кæнын. Циу мæ цард, кæнæ мæ бон. Афтæмæй куы амæлон, уæд мæрдты дæр мæхи хæрдзынæн æмæ ма цы бакæнон?

— Уагæры цы фехъуыстай ахæмæй, ды кæй нæ зоныс. Дæхи сау хæрдæй цæмæн марыс. Хæтæнты хæтыс, цауæнты цæуыс, æмæ йын куынникуы фембæлдтæ?

— Нæ мæ бамбæрстай, — зæгъы та Уырызмæг, — мæ маст цæуыл у, уый ничи æмбары.

— Зæгъай, стæй цы хуыздæр гæнæн уа, уый бакæндзыстæм.

Уырызмæг зæгъы:

— Æз фехъуыстон Царциаты Суайы кой. Кæмдæр йæ бирæ фæллæйттæн ныккæнæн нæй, уымæй уазæгуарз зæххыл нæй, æмæ мæ катай ууыл у, уый кæй нæ зонын.

— О, зæронд, уый кой æз дæр фехъуыстон, фæлæ нæ зонын, кæм цæры, кæдæм æм ис фæндаг.

— Фæцу Донбеттыртæм æмæ йæ, чи зоны, уыдон зоной.

— Нæ, зæронд, дæуæй тынгдæр фефсæрмы уыдзысты, дæхæдæг ацу, хорз дæр ма дæ фендзысты.

Уырызмæг араст и Донбеттыртæм. Донбеттыртæ йын уырдыг ныллæууыдысты, лæггад кæнынц, зæххыл дæр æй нæ уагътой. Кæфджын къæлæтджыныл [4] æй æрбадын кодтой, тохъхъыл æрбаргæвстой, æртыкъахыг ын йæ разы авæрдтой. Донбеттыр ракуывта, радта нуазæн Уырызмæгмæ. Уырызмæг нуазæн райста, фæлæ хъыпп-сыпп дзыхæй нæ сæппæрста. Фæрсынц æй:

— Цæуылнæ кувыс, Уырызмæг, æви нæм кæд истæуыл фæхъыг дæ?

Уырызмæг зæгъы:

— Бузныг уæ лæггадæй, хъыг уæм цæмæн хъуамæ уон, лæггады лæггад мæнæн куы кæнут, фæлæ мæ зæрдæйы æндæр маст ис.

— Уагæры циу?

— Зæгъин æй бæргæ, фæлæ тæрсын, куы нæ мын æй зæгъат, уæд мæт мард акæндзынæн.

— Кæд махæй кæнгæ у, уæд дын ницы бахæлæг кæндзыстæм.

— Сымахæй кæнгæ нæ, фæлæ тæккæ аразгæ у. Æрыхъуыстон Царциаты Суайы кой. Дисæн æй хæссынц æмæ уый куы нæ фенон, уæд мæ цард ницы у.

Донбеттырты хистæр зæгъы:

— Фыдæбоны фæндаг равзæрстай, Уырызмæг, зындзæуæн æм у.

— Зынтæй нæ фæтæрсдзынæн, æрмæст мын фæндаг бацамонут.

Хистæр Донбеттыр зæгъы:

— Уæдæ мæ кæд нал уадзыс, Уырызмæг, уæд мæм хъус. Райсомы куыддæр хур скæса æмæ авд ивазны бæрц арвыл суайа, афтæ раздæр цы хохыл сæмбæла, уымæ дæ хъус дар æмæ дæ фæндаг æнæцудгæ уырдæм сараз, стæй дæ зонд æмæ дæхæдæг, амæй-ай фыддæр митæ дыл цæудзæни, кæд нæ фæтæрсай, уæд бахæццæ уыдзынæ Царциаты Суайы бæстæм. Ныр уал дæхи хорз фен.

Уырызмæг арфæтæ ракодта Донбеттыртæн, йæхи хорз федта æмæ сæхимæ æрцыди.

Сатана фæрсы:

— Æ, зæронд, цы бадæ?

— Фæрæствæндаг дæн, не ’фсин, фæлæ мæ ныр ацæттæ кæн æмæ æз цæуон.

Сатана къуыри фæцæттæ кодта Уырызмæджы балцмæ, æмæ араст и.

Цæуы Уырызмæг йæ дард хæтæны, райсомы хур авд ивазны бæрц арвыл куы суади, уæд раздæр цы хохыл сæмбæлди, уымæ йæ ных ратгæйæ.

Бирæ фæцыди æви цъус, уый йæхæдæг зоны, фæлæ йыл иу ран æрталынги. Уырызмæг йæ бæхы къæбæлбаст акодта, къæбæр ахордта æмæ саргъы базыл йæ сæр æруагъта. Уайтагъд афынæй ис. Фæсæмбисæхсæв уыдаид, афтæ фехъуысти цавæрдæр цъæхснаг хъыллист. Уырызмæг æй нæ бамбæрста, фæлæ йæ бæх ныммыр-мыр кодта æмæ Уырызмæг фехъал ис. Бæхыл саргъ баппæрста, абадтис ыл æмæ хъыллист кæцæй фехъусти, уыцырдæм ацæуы. Иу æрхы былмæ бахæццæ сты. Бæх æрлæууыди æмæ зæгъы:

— Уырызмæг, афтæ цæугæйæ нын нал у.

— Уæдæ куыд ацæуон? — фæрсы бæхы Уырызмæг.

— Ды мæ тынг цæв. Иу ран арт судздзæн, арты æвзæгтæ арвмæ фæцыдысты, æз бахъавдзынæн æмæ афтæ æвзæгтæ куы фæныллæг уой, уæд йæ сæрты агæпп кæндзынæн, кæннод æз дæр сæфт, æмæ ды дæр арты фæнык фестдзынæ.

Уырызмæг байхъуыста йæ бæхмæ. Ахъаззаг цæф фæкодта. Бæх атахти фатау. Арты æвзæгтæ куыд фæныллæг сты, уæд бæх арты сæрты йæхи иу æхст фæкодта, йæ фæстаг сæфтæджыты тъæпæнтæ цъус асыгъдысты, афтæ агæпп ласта æмæ доны бамидæг ис. Бæх зæгъы:

— Ныр уал дæхи æруадз боны цъæхтæм.

Уырызмæг дон анызта æмæ афынæй ис. Афтæ тарф фынæй аци, æмæ йæм марæг куы ’рбацыдаид, уæддæр æй нæ базыдтаид. Бæх йæ цурæй дард нæ цыди.

Бон дзир-дзур [5] байдыдта, афтæ йæ бæх Уырызмæджы сыхъал кодта æмæ араст сты, цæуынц дарддæр.

Иу ран та сыл æрталынг ис. Уырызмæг йæ бæхы къæбæлбаст акодта, къæбæр дæр ахордта æмæ саргъы базыл афынæй ис. Фæсæмбисæхсæв уыдаид, афтæ та цъæхахст фехъуысти. Бæх ныммыр-мыр кодта æмæ Уырызмæг дæр фехъал ис. Абадти бæхыл æмæ араст и. Æндæр адагмæ бахæццæ ис æмæ та бæх æрлæууыди, дзуры Уырызмæгмæ:

— Афтæ цæугæйæ нын нæу.

— Цы хабар та у?

— Нæ разы фæндагыл дыууæрдыгæй фарс бабадтысты цавæрдæр бадджытæ. Ныр афтæ тынг цæв, æмæ дæ цæстытæй цæхæртæ куыд акæла, афтæ куы нæ аирвæзæм, уæд сæфт нæ дыууæ дæр.

Уырызмæг та бæхы афтæ тынг ныццавта, æмæ йæ цæстытæ цæхæртæ акалдтой. Бæх фатау атахти æмæ йæ раззаг къæхты фæкъæдзгæнæнты сæрмæ фатфындзтæ сæмбæлдысты æмæ иу доны цуры февзæрдысты. Бæх зæгъы:

— Æрулæф, Уырызмæг, тас нын нал у.

Уырызмæг та дон анызта æмæ афынæй.

Бон дзир-дзур кодта, афтæ бæх фехъал кæны Уырызмæджы æмæ та араст сты сæ фæндагыл. Бон-изæрмæ фæцыдысты æмæ та сыл ноджы æрталынг. Уырызмæг та йæ бæхы къæбæлбаст бакодта, къæбæр бахордта æмæ саргъы базыл афынæй ис. Раст та æмбисæхсæв куы сси, афтæ ногæй цъæхахст фехъуысти. Бæх та ацы хатт дæр ныммыр-мыр кодта æмæ Уырызмæг фехъал ис. Абадт бæхыл æмæ цæуы. Иу æрхы былмæ бахæццæ ис æмæ бæх æрлæууыди, стæй зæгъы:

— Афтæ цæугæйæ та нал у, Уырызмæг.

— Цы та ’рцыди? — фæрсы Уырызмæг.

— Афтæ тынг мæ цæв æмæ дæ ехсы къæрцц æрвнæрдау куыд уа. Ардыгæй ма кæд аирвæзæм, уæд рæствæндаг фæуыдзыстæм, кæннод ды дæр сæфт æмæ æз дæр.

Уырызмæг бæхы ахæм цæф фæкодта æмæ арвы нæрдау бæстæ ныррызти. Бæх иу сæррæт акодта æмæ тыхсæлтæгтæ [6] бæхы къудийыл атыхстысты æмæ йын йæ къудийы аскъуыдтой. Бæх цæугæ доны был балæууыд æмæ дзуры Уырызмæгмæ:

— Аулæф, ныр нын тас нал у.

Уырызмæг афынæй, йæ хуыр-хуыр ссыди. Бон та дзир-дзур кодта, афтæ бæх райхъал кодта Уырызмæджы æмæ араст сты.

Цæуынц сæ фæндагыл. Иу коммæ бахаудтой æмæ бæстæ гуыбар-гуыбур ссис, арвмæ рыг бæстæ бамбæрзта. Уырызмæг дис кæны æмæ зæгъы:

— О, ме скæнæг, ай цы диссаг у.

Бæх æм дзуры:

— Уыдон, ды кæдæм цæуыс, уый бæхтæ сты. Тæфæй нæ базыдтой æмæ бæстæ сæ сæрыл систой, уыдон рыг сбадти.

Дарддæр цæуынц. Диссаг коммæ ныххæццæ сты æмæ бæстæ зæвæтдзагъд [7] кæны æмæ сæ цæхæр акæлы.

Уырызмæг та зæгъы:

— О, ме скæнæг, ай та цы диссаг у?

Бæх та йæм дзуры:

— Уый, мах кæмæ цæуæм, уый емылыччытæ зæвæттæй кæрæдзи цæвынц æмæ цæхæр калынц сæ цæфтæй.

Араст и Уырызмæг дарддæр. Æртыккаг коммæ ныххæццæ сты. Комы уæззау гуыппытæ цæуы. Уырызмæг та зæгъы:

— О, ме скæнæг, ай та циу?

Бæх та ноджы дзуры:

— Уый, кæмæ цæуæм, уый хуыскъаг фос сты.

Араст та сты дарддæр æмæ цыппæрæм коммæ ныххæццæ сты. Бæстæ уаст ссис, æмæ ком арыдта. Уырызмæг та дзуры:

— О, ме скæнæг, ай та цавæр уаст у? Йæ бæх та йæм дзуры:

— Уый, кæмæ цæуæм, уый хъугрæгъæуттæ сты.

Цæуынц та дарддæр. Фæндзæм коммæ ныххæццæ сты. Акастысты комы æмæ сау змæлæгæй бæстæ байдзаг и. Уырызмæг та зæгъы ныр дæр:

— О, ме скæнæг, адон та цы уой?

Йæ бæх дæр та дзуры:

— Уый, кæмæ цæуæм, уый лыстæг сау фос сты.

Араст та сты æмæ æхсæзæм коммæ ныххæццæ сты. Акасти коммæ Уырызмæг æмæ ком урс змæлæгæй æмбæз-бæз кæны. Зæгъы Уырызмæг:

— О, ме скæнæг, ай та цавæр диссаг уа, æгас ком урс змæлæгæй куы байдзаг вæййы!?

Бæх та йæм дзуры ацы хатт дæр:

— Уыдон, кæмæ цæуæм, уый урс фосы дзугтæ сты. Дарддæр цæуынц, ныххæццæ сты æвдæм коммæ. Бæстæ гуыпп æмæ гуымсытæй байдзаг и. Уырызмæг ноджыдæр зæгъы:

— О, ме скæнæг, уый та цавæр хæсты хъæр у?

Бæх та дзуры:

— Уый, кæмæ цæуæм, уый хуыскъаг фырыты гуыппытæ сты.

Цæуынц æмæ иу быдырмæ ахæццæ ис Уырызмæг. Акасти дардыл. Æрбазындис æм дардыл зынд хæдзæрттæ æмæ арвмæ чи хæццæ кодта, ахæм мæсгуытæ. Хур акъул и, фæлæ хæдзæрттæ стъалытау æрттывтой. Æрталынгтæ ис, афтæ ныххæццæ стыр быруты цурмæ. Бырутæ афтæ бæрзонд амад уыдысты, æмæ сæ сæрмæ кæсгæйæ лæгæн йæ худ рахаудаид йæ сæрæй. Мæсгуытæ афтæ уæлиау уыдысты, æмæ сыл сæ цъуппытæ феныны тыххæй уæлгоммæ зæххыл æрхуыссын хъуыди. Алырдыгæй уыдысты лæггадгæнджытæ. Уырызмæг сæм æввахс бацыдис æмæ зæгъы:

— Уе ’зæр хорз уа, хорз адæм!

— Хорз дæ хай, бæлццон, — зæгъынц лæггадгæнджытæ, бæлвырд ардыгæй нæ дæ, кæнæ та дардæй цæуæг дæ?

— Дардæй цæуын.

— Уæд кæйонг?

— Фæнды мæ Царциаты фенын.

— Ам иууылдæр Царциатæ сты, фондз сыхæй. Уырызмæг та зæгъы:

— Нæ, мæ хуртæ, мæн Царциатæ се ’ппæт нæ хъæуынц.

— Уæдæ дæ чи хъæуы?

— Суа мæ хъæуы.

Иу лæггадгæнæг азгъордта æмæ зæгъы Суайæн:

— Æнахуыр уазæг дæм æрцыди, Суа, æмæ дæумæ кæсы.

— Уæлджинтæй [8] кæд у?

— Ахæм миниуæгæй йæм ницы ис.

— Уæд та дæлджинтæй [9] у?

— Ахæм хуыз дæр ын нæй.

— Уæд та сыхаг исчи у?

— Сыхаг дæр нæу, йæ бакаст нæртоны хуызæн у, йæ ныхас зондджыны хуызæн.

— Уазæгдонмæ йæ акæнут, æз мæхи æрцæттæ кæнон. Уырызмæджы уазæгдонмæ акодтой дыууæ лæггадгæнæджы æмæ зæгъынц:

— Хæдзары хицау ныртæккæ рацæудзæни.

Уалынмæ уазæгдонмæ Суа æрбахызти. Тинты кæрц йæ уæлæ, йæ фæдджитыл ын хæцынц лæггадгæнджытæ. Уырызмæгæн арфæ ракæны æмæ пылыстæг къæлæтджыныл æрбады. Фæрсы Уырызмæджы:

— Кæцон дæ? Кæцæй цæуыс?

Уырызмæг зæгъы:

— Нæртон лæг дæн, Нарты бæстаг дæн.

— О, о, Нарты хъусын æз.

— Æз Уырызмæг дæн, Нарты хистæр.

— Нæртон лæг мæнмæ фыдвæндæгтыл æрхаудзæн, — зæгъы Суа, — йæ бæхыл-ма йын фенут.

Лæггадгæнджытæй иу ауади, чысыл фæстæдæр æрбауади æмæ зæгъы:

— Бæхыл къуди нæй, раззаг къæхтæ — фатдзæфтæ, фæстаг сæфтæджытæ — артсыгъдтæ. [10] Бæхы бон стын нал у æмæ хуыссы стурау.

— Уæдæ уый æцæг нæртон лæг у.

Суа та фæрсы:

— Зæгъ-ма, Уырызмæг, чи уæм у кадджындæр?

— Æз мæхæдæг, фехъуыстон дæ хорз кой æмæ мæ бафæндыди базонын æцæг куыд дзурынц дæуæй, ахæм дæ, æви мæ кæд сайгæ кæнынц, уый аххосæй æрхаудтæн ардæм.

Суа бахудти æмæ зæгъы:

— Сом азилдзыстæм, Уырызмæг, абон уал баулæф.

Уырызмæджы хорз фенынц æмæ дыккаг бонмæ йæ къах дæр нал атылдта, ахæм фынæй баци.

Дыккаг бон Суа аходæн сцæттæ кæнын кодта, фынг æрæвæрдта æмæ Уырызмæгмæ бадзырдта:

— Аходæн хæрыны афон у, нæртон лæг!

Уырызмæг лæппуйы сæррæт фæкодта, йæ дарæсмæ æркасти æмæ уыдон хуызæн дарæс хуыдт хуысар [11] хъуымацæй.

Уырызмæг зæгъы:

— Мæхи дарæсы мын раттут фæстæмæ.

Суа зæгъы:

— Уыдон дæр дард не сты, фæлæ уал дæ разы цы ис, уыдон скæн.

Уырызмæг хуысар дарæс скæны æмæ Суайы ныхмæ æртыкъахыг фарсмæ æрбады.

Уырызмæджы Суа хынцын байдыдта æмæ сихор афонмæ фæбадтысты. Суа зæгъы йæ дæлдзæгтæн [12]:

— Уазæджы бæх ацæттæ кæнут æмæ азилæм.

Дæлдзæгтæ зæгъынц:

— Бæхы фæстаг сæфтджытæй сыстæн нæй.

Суа зæгъы:

— Бæхы мыдза [13] над ныккæнут арыхъызмæстимæ [14], мах къахæй дæр азилдзыстæм. Не ’рцыдмæ фынг нодзæг [15] скæнут.

Суа æмæ Уырызмæг ацыдысты къахæй. Цасдæр фæзылдысты. Уырызмæг кæсы Суайы бæстæм æмæ дис кæны.

Изæрты æрцыдысты, ног та рабадынц æмæ карз нуæзт хъарм хæринагимæ дзаг фынгимæ хъауынц. Уырызмæг дис кæны Суайыл æмæ йæ хæрын фæурæдта. Суа йæ фæрсы:

— Цы кодтай, нæртон лæг, цавæр хъуыдыты ацыдтæ?

— Цы кæнон, Суа, ныр дыккаг бон ам дæн æмæ дын йе кæстæр нæй, йе бинонтæ, куы нæ сæ уынын.

— Æмæ сымахмæ уазæг куы вæййы, уæд кæстæртæ æмæ бинонтæ кæм вæййынц?

— Уазæгæн лæггад фæкæнынц.

— Махмæ дæр афтæ у, фæлæ багæдзæ кæн, уыдон фенын дæр рæстæг фæуыдзæн.

Уырызмæг ницыуал загъта æмæ та фынг дарддæр кодта.

Афтæ алы бон фынг ногæй-ногмæ ивта алы хæринаг, алы нуазинагæй. Рацыди къуыри æмæ Уырызмæг йæ бæстæм æрымысыди. Суа йæ бамбæрста æмæ зæгъы:

— Гъе, нæртон лæг, бæлвырд æрымысыдтæ дæ бæстæм?

Уырызмæг дзуры:

— Зæххыл бадын мæ нæ уадзыс, уый хатын, фæлæ Нарты æхсæн иу зæронд усы ныууагътон æмæ мыл мæт мæрдтæ кæндзæн.

Суа та йæ дæлдзæгтæн зæгъы:

— Уазæджы арæвдз хъæуы.

Уырызмæгæн йæ бæхы болат цæфхæдтæ йæ уæлæ, афтæмæй æрбакодтой. Уырызмæг йæ бæхыл фæдызæрдыг ис æмæ зæгъы:

— Ай кæсæнау æрттивгæ куы кæны.

Суа хæррæгъ саргъ гæбæрхæрд бæхыл сæвæрдта, сбадтис ыл, Уырызмæг та йæхи бæхыл æмæ хъуыды кæны: «Ай цавæр лæг у, йæ бæхты дзоджыты диссаджы бæхтæ куы уыди, уæд ахæм бæхыл цæмæн цæудзæн.

Уæд Суайы ус рацыди æмæ Уырызмæджы фæсарц тыхтон абаста, стæй зæгъы:

— Фæндараст у, нæртон лæг, ацы тыхтон Сатанамæ радт.

Уырдыгæй цæуынц дыууæ лæджы. Фыццаг коммæ ныццæуынц æмæ Суа йæ фыццаг фыртæн зæгъы:

— Авд авды.

Нæ бамбæрста Уырызмæг, циу авд авды æмæ та цæуынц. Дыккаг коммы та йæ дыккаг фыртæн загъта:

— Авд авды.

Суайæн авд фырты уыдис æмæ алы комы дæр дзырдта «авд авды». Æвдæм комæй ахызтысты æмæ иу доны былмæ ныххызтысты. Суа йæ бæхы къудийæ æртæ хъисы ратыдта æмæ сæ æрхы ныппæрста. Тæхсæлгæтæ æртæ хъисыл кæрæдзи ныцавтой æмæ фæтары сты. Уырызмæг зæгъы:

— Ам, Суа, мæ бæхы къуди аскъуыди, æрбакæс-ма йæм.

Уырызмæг йæ бæхы къудимæ ацамыдта, фæлæ уæдмæ бæхæн йæ къуди йæ уæлæ фестади æмæ Уырызмæг фефсæрмы ис. Суа йæм дзуры:

— Ма тыхс, нæртон лæг, афтæ дæр вæййы.

Цæуынц дарддæр. Дыккаг æрхмæ бахæццæ сты. Суа бæхы раззаг къæхтæн фæкъæдзгæнæнты сæрмæ мидæгæрдыгæй сæрдасæндзæфтæ фæкодта. Уырызмæг та зæгъы:

— Ам мæ бæхы раззаг къæхты фæкъæдзгæнæнты сæрмæ фатдзæфтæй нысан сты, фен-ма сæ. Суа та ракасти, фæлæ уæдмæ уыцы бынæттæ æнæхъуын бикътæй аззадысты æмæ та Уырызмæг джихæй аззади.

Суа зæгъы:

— Ницы кæны, нæртон лæг, базондзынæ аххосаг.

Араст сты æмæ æртыккаг æрхмæ бахæццæ сты. Суа æрхызти æмæ йæ бæхы цæфхад бафидар кодта. Уырызмæг та зæгъы:

— Ам мæ бæхы фæстаг сæфтæджытæ басыгъдысты, фен-ма сæ, Суа.

Суа ракасти, фæлæ уæдмæ сæфтæджытæ дзыхъхъынног фестадысты æмæ та Уырызмæг хорзау нал фæци.

Суа бахудти æмæ зæгъы:

— Хъус мæм, Уырызмæг. Хуыцауы зондæй мæнмæ касти æртæ фыдбылызы ахæм дзырдæй: цалынмæ сыл нæртон лæг нæ рахиза, уæдмæ уыдонæй уыдтæн æлгъыст. Æрбакæс-ма: демæ рацыдтæн гæбæрхæрд бæхыл æмæ цыхуызæн фестади мæ быны, кæнæ мæ саргъ, кæнæ мæ уидон. Амæй фæстæмæ бæхæн балцы цæугæйæ йæ къуди тыхт уæд, æртæ хъисæй фæстæмæ æмæ фыдбылыз уыцы æртæ хъисыл цæуæд. Бæх амæй фæстæмæ лæджы ирвæзынгæнæг фæуæд æмæ йæ къæхты нуæрттæ та æвдисæнæн баззайæд. Бæх бæлцуаты цæугæйæ æдзæфхад макуы уæд.

Æрулæфыдысты уым æмæ хорз сæхи федтой цæугæдоны был, стæй та араст сты.

Уырызмæг зæгъы:

— Аздæх Суа, авд æфцæгæй мæ рахизын кодтай, ныр цæудзынæн.

Суа загъта:

— Авд æфцæгæй алчи дæр мæ фырты бар уыд. Федтай уыдоны дæр. Ныр стæм æфцæгæй та дæу мæхæдæг ахизын кæнон.

Цæуынц стæм хохыл. Уырызмæг тынг сдойны ис. Дон та æввахс нæ уыд. Уырызмæг тыхсы æмæ зæгъы:

— Оххай, ныр иу доны хъуыртт.

— Ууыл ма тыхс, — загъта Суа.

Арц дурбыны фæцафта æмæ дзы уазал дон ракалд. Уырызмæг дзы йæхи æрыхсадта, анызта æмæ зæгъы:

— Ох, зæрдæйæн цæй æхсызгон дæ. Абонæй фæстæмæ ацы дон, Суа, дæ номыл уæд, æмæ хуыннæд Суадон. Фæндаггонæн йæ дойны сæттæд.

Уырдыгæй рацыд суадоны ном.

Цæуынц. Бирæ сæ нал хъуди æфцæджы сæрмæ, афтæ та Уырызмæг сдойны ис æмæ зæгъы:

— Ох, цæй дойны та сдæн.

Суа йæм дзуры:

— Ма тыхс, Уырызмæг, исты хос та уыдзæн.

Суа та йæ арц дуры хъæбысы фæцавта æмæ дзы дон сырхæй ракалд, хæрдмæ фыцæгау кодта. Уырызмæг дзы бынызта æмæ зæгъы:

— Ох, ме уæнгты цæй тынг ацыди, хæрдæн æххуыс у, нуæзты сафы. Ацы донæн дæр сæфæн мауал уæд æмæ хуыйнæд, Суа, дæ номыл Суар, уадз, адæм зонæд, Суайы аргæ дон у, уый.

Уæдæй баззади суары ном.

Схæццæ сты æфцæджы сæрмæ. Уырызмæг кæсы хуыскъаг фысвос авд хатты авдсæдæ сæры йæ разы лæууынц. Суайы хистæр фырт сæ цуры æмæ зæгъы Уырызмæгæн:

— Адон дын лæвар, æз Суайы хистæр фырт дæн.

Уырызмæг акæсы æмæ авд хатты авдсæдæ сæры урс фосы дзугтæ лæууынц. Суайы дыккаг фырт сæ цуры, зæгъы Уырызмæгæн:

— Адон дæр дын лæвар, æз Суайы дыккаг фырт дæн.

Акасти ноджы Уырызмæг æмæ авд хатты авдсæдæ сау фосы дзугтæ йæ разы. Суайы æртыккаг фырт сæ цуры, зæгъы Уырызмæгæн:

— Адон дæр дæу сты, æз Суайы æртыккаг фырт дæн. Уырызмæг та акасти æмæ авд хатты авдсæдæ сæр хъуджы йæ размæ. Сæ цуры ис Суайы цыппæрæм фырт, Уырызмæгмæ дзуры:

— Адон дæр ма дæу сты, æз Суайы цыппæрæм фырт дæн.

Ноджы та акасти Уырызмæг æмæ та йæ размæ авд хатты авдсæдæ сæры хуыскъаг стуры йæ разы, сæ цуры ис Суайы фæндзæм фырт, дзуры Уырызмæгмæ:

— Адон дæр дæу сты, Уырызмæг, æз Суайы фæндзæм фырт дæн.

Дарддæр акасти Уырызмæг æмæ авд хатты авдсæдæ сæры бæхты емылыччытæ йæ разы, сæ цуры Суайы æхсæзæм фырт. Дзуры Уырызмæгмæ:

— Адон дæр дæу сты, нæртон лæг, æз Суайы æхсæзæм фырт дæн.

Ноджы акасти Уырызмæг, фены авд хатты авдсæдæ сæры бæхы дзоджытæ, сæ цуры Суайы æвдæм фырт, уый дæр та дзуры Уырызмæгмæ:

— Адон дæр ма дæу сты, Уырызмæг, æз Суайы æвдæм фырт дæн.

Уæд Суа йæ диссаджы бæхæй æрхизы æмæ зæгъы Уырызмæгæн:

— Мæ номыл та ацы бæх алас, дæ фосы дын уый куы нæ ныттæра Нартæм, уæд дын ныппырх уыдзысты.

Æфцæджы сæр Царциаты Суа йæ авд фыртимæ хъæбыстæ фæкодтой Нарты Уырызмæгæн æмæ Уырызмæг рараст и. Суайы бæх фосы рæгъæутты размæ тæры, Уырызмæг дæр æвæлмæцгæ сæ фæдыл цæуы. Æрæввахс сты Нарты бæстæм. Фосы комы тæф æртæх æвæрдта æртæ Нартыл, иннæрдыгæй рыг сыстади æмæ Нартæ рыджы бын кодтой. Уæд Нартæ зæгъынц:

— Цыдæр тыхгæнæг нæм æрцæуы.

Уырызмæг хъæумæ куы æрæввахс и, уæд фосы баурæдта. Суайы бæх сæ алыварс уарийы тахт кодта æмæ сæм æввахс никæй уагъта.

Уырызмæг сæхимæ бæхыл баскъардта æмæ Сатанамæ дзуры:

— Ам дæ, æфсин, цы?

Сатана йæм рауайы æмæ дзуры:

— Удæгас ма дæ?

— Куыд уыныс, афтæ. Айхуызæн балцы никуыма ацыдтæн. Акæс Суайы лæвæрттæм, мæнæ дæуæн та тыхтон Суайы усæй.

Уырызмæг Сатанамæ тыхтон баппæрста. Сатана райхæлдта тыхтон æмæ йæ мидæг разынди хуыд фæлыст уый бæрц, æртæ Нарты цас уыдысты.

Дыккаг бон Уырызмæджы æрцыд Нартыл ахъæр и. Уырызмæг Суайы лæвар дзугтæ Нартыл æмхуызон байуæрста, йæхи хайæ та сын стыр куывд скодта. Иу абонæй сæ иннæ абонмæ фæхыгъта æмæ Уырызмæг Нарты цæсты Суайы скадджын кодта.

Не нашли, что искали? Воспользуйтесь поиском: