Тақырып. Мәмілелердің жарамсыздығы

Азаматтық айналымның субъектілері мәміле жасау арқылы өздері бағыттаған құқықтық нәтижелерге (салдарға) жетуі үшін мәмілелер жарамды болуы қажет. Жарамды мәмілелердің келесі төрт ақауы болмауы тиіс: нысанының ақауы, субъектілік құрамының ақауы, мазмұнының ақауы және тараптардың еркінің ақауы. Аталған элементтердің кем дегенде біреуі жарамсыз болуы бүкіл мәміленің немесе оның бір бөлігінің жарамсыз болуына әкелдіреді. Сондықтан, мысалы: алдау, қорқыту, қанау, күш көрсету арқылы жасалған мәмілелер заң бойынша жарамсыз деп танылады. Мәмілелерді жарамсыз деп тануға негіз болатын жалпы жағдайлар ҚР Азаматтық кодексінің 158-бабында көзделген. Сонымен бірге жалған және көз бояушылықпен, құлықпен жасалған мәмілелер де жарамсыз болып танылады (ҚР АК 160-б.). Көз бояушылықпен жасалған мәмілелердің кең тараған түрлерінің біріне автокөлікті сату шартының орнына, автокөлікті пайдаланып жүргізуге сенімхат беру жатады. Мұндай мәміле жарамсыз болып табылады, себебі бұл мәміленің шынайы мақсаты – екінші тараптың көлікке меншік құқығына ие болу, осы мақсат тек қана сату мәмілесінен туындайды, ал сенімхат беру мәмілесі екінші тарапқа меншік құқығын ауыстырмайды, меншік иесі болып бірінші тарап қала береді.

Мәмілені жарамсыз деп тану сот шешімі арқылы жүзеге асырылады және екі жақты реституцияға әкелдіреді (тараптарды бастапқы жағдайларына қайтару). Кейбір жағдайларда сот бір жақты реституцияны және ҚР АК 9 бабында көзделген басқа шараларды да қолдануы мүмкін.

Не нашли, что искали? Воспользуйтесь поиском: