КӨЗГЕ ЯҢГЫРГА КАДӘР 23 страница

Ке­ше­ләр ара­сын­да да шу­лай бит, га­шыйк­лар­га кү­ңел тар­ты­ла, алар ха­кын­да гай­бәт сөй­ләү­гә ка­ра­ган­да, ши­гырь язу яки җыр чы­га­ру мак­тау­лы эш са­на­ла. Мо­ны шул рә­веш­тә күз ал­ды­на ки­те­рер­гә мөм­кин: бо­лар­ның мә­хәб­бәт ял­кы­ны үз ти­рә­лә­рен­дә­ге кос­мик ту­зан­га да кү­чә. Ваг­рак­ла­ры янып юк­ка чы­га, эре­рәк­лә­ре ук­маш­кан урын­да ял­кын озак­ка­рак дә­вам итә. Без­нең Җир ша­ры да кай­чан­дыр шу­шы рә­веш­ле ял­кын эчен­дә яшә­гән. Аны да без ул чо­ры өчен Йол­дыз дип исәп­ли ала­быз. Әм­ма уты сү­нгән, чөн­ки баш­ка­лар мә­хәб­бә­тен­дә җы­лы­ну­чы ке­бег­рәк тот­кан үзен.

Мә­хәб­бәт ке­ше­ләр­гә ни­чек яшәү кө­че бир­сә, алар­ны хә­рә­кәт­лә­нер­гә, тор­мыш өчен ки­рәк­ле шарт­лар ту­ды­ру­га этәр­сә, мон­да да шул хәл кү­зә­те­лә. Бу куш йө­рәк­ле үзәк, бер­бө­тен­гә әве­ре­леп, үзе­нең хә­рә­кә­тен дә­ва ит­те­рә һәм, ти­рә­сен­дә җы­ел­ган кос­мик ту­зан­ны ияр­теп алып, кай­сын ян­ды­рып юк­ка чы­га­ра, ә кай­сы­ның әй­лә­неш тиз­ле­ген кө­чәй­тә. Шу­лай итеп Ко­яш ти­рә­сен­дә йол­дыз­лар бар­лык­ка ки­лә­ләр, ан­на­ры алар сү­нә­ләр һәм пла­не­та­лар­га әве­ре­лә­ләр. Бо­лар­ның бер­се — без­нең Җир ша­ры...”

Ха­ным мон­нан соң да шак­тый сөй­лә­де. Төр­ле фән­ни ка­гый­дә­ләр­гә һәм фор­му­ла­лар­га ке­реп кит­те. Әм­ма ала­ры бу клуб әгъ­за­ла­ры­на һич тә кы­зык­лы тү­гел иде­ләр ин­де. Хан­бал мо­ның ги­по­те­за­мы, әл­лә ин­де чын мәгъ­нә­сен­дә фән­ни дә­лил­лән­гән гый­лем­ме икән­ле­ген тө­ше­нә ал­ма­ды. Хә­ер, ул ка­дәр үк ки­рә­ге дә юк иде төс­ле. Аст­ро­ном­нар­ның да кай­ва­кыт­та, аст­ро­лог­лар ши­кел­ле, бән­дә­ләр­нең күз­лә­рен үз­лә­ре­нә ка­ра­та­сы­ла­ры ки­лә тор­ган­дыр. Бәл­ки чын­нан да ха­кый­кать­не ачып би­рү­е­дер!

Һәр сүз­дә мәгъ­нә бул­са, ан­да гыйб­рә­ткә дә урын бар. Оч­ра­шу тә­мам­лан­ган­да Аль­би­на җы­лы хис­ләр уян­ган кү­ңе­лен чак ты­еп то­ра иде. Ха­ным­ның чы­гы­шы аны тә­мам ая­гын­нан ек­ты, сүз­сез кал­ды­ру дә­рә­җә­се­нә җит­кер­де һәм ул бә­хет­нең ме­нә шу­шын­дый мә­хәб­бәт бе­лән бер­гә ге­нә ки­лә­сен аң­лап ал­ды. Аңа сал­кын күз­лә­ре бе­лән ка­рап утыр­ган Хан­бал­ның уй­ла­ры кай­лар­да йөз­гән­нәр­дер, әм­ма Аль­би­на ба­ры тик аның ха­кын­да, Хан­бал ту­рын­да гы­на хы­ял­лан­ды. Әгәр дә ире Ген­на­дий ин­де сүн­гән йол­дыз­ны хә­тер­ләт­сә, Хан­бал аның өчен әле яңа гы­на дөр­ләп ка­бы­нып ки­лү­че иде. Әм­ма ни өчен егет тә­вәк­кәл­рәк тү­гел соң, ни­гә бар бар­лы­гын юк­лык­ка чы­га­рып оныт­мый, мәҗ­нүн­гә ту­лы­сын­ча әве­ре­леп җит­ми? Ул ва­кыт­та алар­ның ике­сен­нән дә бә­хет­ле­рәк ке­ше­ләр бу дөнья йө­зен­дә бул­мас иде­ләр.

XXIV

Ма­ши­на­сын Аль­би­на, ки­те­реп, Хан­бал­лар подъ­ез­ды тө­бе­нә үк тук­тат­ты. Ин­де ка­раң­гы төш­кән иде. Ха­ным ки­тәр­гә дә, чы­гар­га да ашык­ма­ды. Ты­ныч тор­ды. Егет­нең нәр­сә бул­са да әй­тү­ен көт­те. Бу мес­кен исә ки­чә­нең шу­шы ка­дәр дә зат­лы үтү­е­нә хәй­ран ка­лу­дан те­лен йот­кан иде.

— Кай­тып җит­те­гез тү­гел­ме?— ди­де аңар­га Аль­би­на.

— Юк,— ди­де Хан­бал,— кай­тып җит­те­гез тү­гел, җит­тек! Мин си­не үзе­мә ча­кы­рам, чәй­гә!..

Ха­ным кө­леп куй­ды да тәкъ­дим­не ки­ре как­ты:

— Бу ва­кыт­та, шу­шын­дый мәҗ­лес­тән соң нин­ди чәй ин­де ул? Ары­тыл­ган, бү­ген мөм­кин тү­гел!

— Ә кай­чан мөм­кин?— Хан­бал­ның ха­ным­ны югал­та­сы кил­мә­гән­ле­ге аң­ла­шы­лып то­ра иде.

— Мин үзем бел­де­рер­мен, ки­леп чы­гар­мын!

— Юк! Юк-юк, мин ни­чек тү­зеп яшәр­мен? Си­не мин кай­дан та­бар­га да бел­мим! Йор­тың­ны күр­дем, ә фа­ти­рың­ны?

— Ил­ле би­шен­че фа­тир... Әм­ма ки­леп йө­рү юк. Бик ки­рәк­сә, поч­та тарт­ма­сы­на хат таш­лар­сың!

Егет ди­ва­на иде, ул хә­зер тә­мам ди­яр­лек Аль­би­на­га га­шыйк бул­ган, аның ал­дын­нан ту­зан сы­пы­рыр­га әзер. Әм­ма ха­ным бер дә сер бир­ми. Ки­рәк иде ин­де бик аңар­га си­нең ке­бек уҗым бо­зау­ла­ры!

Хан­бал ма­ши­на ише­ген­нән чы­гар­га дип тар­тыл­ды. Аны Аль­би­на тук­тат­ма­ды. Ди­мәк егет аңар­га бө­тен­ләй дә ки­рәк тү­гел?

— Ярый, хуш!

Үп­кә­лә­гән кы­я­фәт бе­лән Хан­бал ишек­не яп­ты, ки­тәр­гә дип бо­рыл­ды. Шун­да гы­на Аль­би­на аны исе­ме бе­лән дә­шеп тук­тат­ты. Өс-ба­шы­на иша­рә ит­те. Егет мо­ны си­зен­де дә:

— Аһ, га­фу ите­гез, са­лыр­га, чи­ше­неп кал­ды­рыр­га оныт­кан­мын!— дип, шун­да ук төй­мә­лә­ре­нә ябыш­ты. Ул чын­нан да хә­зер ки­ем­нә­рен алыш­ты­рыр­га мөм­кин иде. Аль­би­на аны бу ни­я­тен­нән тук­тат­ты:

— Юк! Бо­лар — си­ңа, әйе-әйе, си­ңа бү­ләк! Са­лып кал­дыр­саң, үп­кә­лә­мим үзе­ңә! Баш­ка бер­ва­кыт­та да оч­раш­ма­быз!

— Рәх-мәт!— дип иҗек­лә­де, ап­ты­рап кал­ган Хан­бал. Үз го­ме­рен­дә чит ке­ше­дән мон­дый бү­ләк ал­ган­лы­гы бул­мау сә­бәп­ле ул нә­рсә ди­яр­гә дә бел­ми иде. Әм­ма Аль­би­на аны та­гын да үте­реп таш­ла­ды:

— Бу­сы да си­ңа! Кух­ня тә­рә­зәң чел­тәр­сез, эләр­сең! Ки­леш­тек­ме?

Па­кет­ка са­лын­ган җи­ңел әй­бер­не ку­лы­на алу­га, егет та­гын да рәх­мә­тен ка­бат­ла­ды. Әм­ма ки­ре кай­та­рып би­рер­гә яки баш тар­тыр­га ба­тыр­чы­лык ит­мә­де.

— Ба­ры шул гы­на­мы?

Аль­би­на­ның нәр­сә әй­тер­гә те­лә­гә­нен Хан­бал аң­лый ал­ма­ды. Ха­ным аңа та­ба чи­я­ле ирен­нә­рен суз­ды.

— Бәл­ки үбәр­сең?

Хан­бал бар дөнь­я­сын оныт­ты. Алар үбеш­кән­дә Ай­зик шың­шып-шың­шып бор­га­лан­ды, әм­ма ко­ма­чау­лар­га ки­рәк тап­ма­ды.

— Мин си­не яра­там!— дип пы­шыл­да­ды Аль­би­на.

— Мин дә яра­там!— ди­де егет.

— Ай­зик та си­не яра­та,— ди­де ха­ным, чын сүз­не уен­га бо­рып,— хә­зер ирем­не дә үзем бе­лән ят­кыр­мый, ә син­нән — үп­тер­тә! Баш­сыз тү­гел ди­ген, хәт­та кү­ңел­дә­ген си­зе­неп то­ра...

Та­гын да бер-ике сүз­дән соң алар оч­ра­шу­га вәгъ­дә­лә­шеп ае­ры­лыш­ты­лар. Хан­бал аның ма­ши­на­сы күз­дән югал­га­нын озак кү­зә­теп оза­та ат­ла­ды. Бак­са, күр­ше йорт яны­на ук ба­рып җи­тә яз­ган икән. Ки­ре бо­ры­лып кил­де. Ке­реп ки­тәр­гә ашык­ма­ды. Аңа рә­хәт иде. Кү­ңе­ле тан­та­на итә, сө­е­нә, ку­а­на. Әгәр дә мөм­кин ди­сә­ләр, ул хә­зер ай­га ка­дәр ме­неп җи­тәр иде. Бә­хет­ле­ләр күк­кә си­ке­рә, хәс­рәт­ле­ләр җир­гә се­ңә шул.

Ке­ше бер мәр­тә­бә на­му­сы­на та­ян­ган икән, ул го­ме­ре бу­е­на вөҗ­да­ны­на ту­гы­ры ка­лыр­га ти­еш, юк­са аның һич­кай­чан да бә­хе­те бул­ма­я­чак.

Мар­фа тү­ти­нең ва­фа­ты­на өч көн узу­га, ха­лык җы­е­лып, аны оза­тыр­га ти­еш икән­лек­лә­ре аң­ла­шыл­ды. Бар бор­чы­лу­ла­рын­нан азат ка­лыр өчен Хан­бал да ан­да чык­ты. Баш­ка күр­ше­лә­ре дә шу­шын­да иде.

Ме­нә хә­зер, тиз­дән алып ки­тәр­ләр сы­ман. Әм­ма ни сә­бәп­ле­дер ашыйк­мый­лар. Ма­ши­на­ла­ры да ки­леп җит­те, югый­сә. Ә Хан­бал­ның эче ту­лы шом. Ки­чә Аль­би­на бе­лән сау­бул­ла­шып кал­ган­нан соң, фа­ти­ры­на кер­де һәм го­ме­рен­дә бе­рен­че тап­кыр ди­яр­лек мон­да­гы шык­сыз­лык­ка игъ­ти­бар ит­те. Аңа үз өен­дә кү­ңел­сез иде. Әгәр дә яз­мы­шы ул кө­яз ха­тын­ның мәр­хә­мә­те­нә юлык­тыр­ма­са, шу­шы рә­веш­ле сал­кын тор­мы­шын ал­га та­ба да уз­ды­рып ятар­га мөм­кин иде. Ярый әле ва­кы­ты үт­кәч тү­гел, нәкъ ки­рәк ча­гын­да та­ныш­ты­лар!

Аль­би­на бү­лә­ге бул­ган кос­тюм­ны са­ла­сы кил­ми­чә, хәт­та чә­ен дә чи­шен­мә­гән ки­леш эч­те. Ан­нан соң төр­гәк­не ачып ка­рар­га бул­ды. Ан­да чын­нан да кух­ня­сы­на ярак­лы чел­тәр-пәр­дә­ләр иде. Бо­лар­ның зат­лы­лы­гы Хан­бал фа­ти­ры­на тү­гел, му­зей­га гы­на эләр­лек. Шу­лай да егет ку­а­нып куй­ды: ни­чек ма­тур бу­ла­чак­лар, ки­ле­шеп то­ра­чак­лар бо­лар!

Ә төн­лә бе­лән төш кү­реп са­таш­ты. Гүя Мар­фа кар­чык ка­ра ки­ем­нән аның фа­ти­рын­да йө­ри икән, әл­лә ни­гә дип поч­мак­лар­ны ка­рый, нәр­сә­дер эз­ли-эз­лә­нә, тик­ше­ре­нә, ә үзе зәң­гәр күз­лә­рен ян­ды­рып тө­бә­лә. Ни ки­рәк аңа? Нәр­сә со­рый ул? Чел­тәр-пәр­дә­не­ме? Ку­лын су­за. Сал­кын. Җан өшет­кеч. Ни­дер сөй­ли. Хә­ер­ле­гә тү­гел дип мы­гыр­да­на­мы шун­да! Бу нәр­сә ул та­гын? Ни­гә төр­гәк­не чи­шә? Ул бит аны­кы тү­гел!.. Кө­лә? Ни­чек на­чар итеп кө­лә!.. Ерт­ка­лый?.. Ни­гә тел­гә­ли ул чел­тәр-пәр­дә­ләр­не? Ян­ды­ра да тү­гел­ме?.. Юк икән! Ирен ча­кы­ра. Фё­дор агай Хан­бал­ның ку­лы­на та­як тот­ты­ра, ах­ры­сы?.. “Хез­мәт­чем бул, хез­мәт­чем!”— дип кө­лә... Нәр­сә­гә кө­лә? Хан­бал ир­тә­гә Аль­би­на­га ни әй­тер? Бер юләр кар­чык тел­гә­лә­де чел­тә­рең­не ди­яр­ме? Тук­та, бу кар­чык үл­гән иде тү­гел­ме соң? Әйе-әйе, ва­фат ул, ва­фат!..

Йо­кы­дан тир­ләп-пе­шеп уян­ган җи­рен­нән егет, үз-үзен бе­леш­тер­ми­чә, адаш­кан ке­ше төс­ле кух­ня ягы­на чык­ты. Кар­шы­сын­нан Мар­фа­ның шәү­лә­се үтеп кит­кән­дәй то­ел­ды аңа. “Ә­гу­зы бил­лә­һи...” Юк икән, әл­лә ни­ләр кү­ре­нә кү­зе­нә. Мө­га­ен ки­чә ал­ган тәэ­сир­лә­ре бе­теп җит­мә­гән­дер! Ә шу­лай да ки­чә­се дә кү­ңел­ле бул­ды бит. Те­ге га­ли­мә ха­ным күп ке­нә кы­зык­лы нәр­сә­ләр ха­кын­да сөй­лә­де. Бәл­ки ул чын­нан да дө­рес фи­кер­дә то­ра­дыр? Ха­кый­кать­нең ин­де аның очы-кы­рые юк. Фәл­сә­фә­нең биг­рәк тә! Ә яшә­еш­не аң­лый­сы ки­лә. Тө­бе­нә тө­шен­дең­ме, бә­хет се­ре­нә дә тө­е­ше­нә­сең. Ә бәл­ки ки­рәк тә тү­гел­дер? Чын­нан да га­ди­дер бәл­ки аның ка­нун­на­ры? Чын­нан да бер­ көн­лек тү­гел­ме соң бу тор­мыш? Бү­ген ту­дың, ир­тә­гә яшә­дең, бер­се­көн­гә исә үл­дең. Авыр­лык та, бор­чы­лу-бор­чу­лар да юк. На­му­сы­ңа да ту­гры­лык­лы кал­дың, вөҗ­дан га­за­бын да ки­чер­ми­сең...

Бер уян­гач, Хан­бал йок­лап ки­тә ал­мый­ча йө­дә­де. Гү­я­ки ме­нә хә­зер та­гын тө­ше­нә Мар­фа кар­чык ке­рер, аны бор­чыр, кур­кы­тыр сы­ман иде. Шу­лай ята тор­гач, таң ат­тыр­ды. Ко­яш бел­енә баш­ла­ган­да гы­на күз­лә­ре­нә йо­кы кер­де.

Ме­нә хә­зер мон­да ба­сып то­ра. Алып кит­сен­нәр иде ин­де. Хан­бал­ның авыр той­гы­ла­рын­нан азат ит­сен­нәр. Аның әле эш­лә­ре җи­тәр­лек. Бер­ни­чә көн­гә ге­нә бул­са да, ту­ган­на­рын кү­реп, Әл­мәт-Җә­лил як­ла­рын­нан әй­лә­неп кай­та­сы бар. Ав­то­бус­ка би­лет ал­сын. Ал­дан хәс­тә­рен күр­мә­сәң, юл хәс­рә­тен­нән ап­ты­рап бе­тәр­сең.

Подъ­езд ише­ген­нән авыр та­бут кү­рен­де. Күп­ләр­нең кү­зен­дә яшь, ае­ры­лу га­за­бын­нан кү­ңел­лә­ре ва­тык иде. Алар Мар­фа тү­ти­нең мәң­ге­лек­кә ки­тү­ен шу­лай авыр ки­че­рә­ләр. Үлем бер­ва­кыт­та да шат­лык алып кил­ми, һәр­хәл­дә яшәп кал­ган ке­ше­ләр өчен. Ул ба­ры тик кит­кән­нәр­гә ге­нә сө­е­неч. Бер­ көн­лек дөнь­я­дан ае­ры­лу, мәң­ге­лек­кә ире­шү — мо­ны бе­рәү­ләр үз­лә­рен­чә, икен­че­лә­ре дин­нә­ре өй­рәт­кән­чә аң­лый­лар. Ан­да кем­не нәр­сә кө­тә, һич­кем бел­ми, Ал­ла­һы­га мәгъ­лүм­дер...

Оза­ту­чы­лар ара­сын­да Ре­ги­на да бар иде. Хан­бал бе­лән бер-бер­сен тиз та­нып ал­ды­лар, баш та ка­гып исән­ләш­те­ләр. Ире дә мон­да­дыр ин­де! Аны­сын егет та­ны­мый. Әм­ма да Ре­ги­на шул ки­леш ке­бек, үз­гәр­мә­гән, ма­тур­ла­ныб­рак та кит­кән тү­гел­ме? Әй­тү­лә­ре­нә ка­ра­ган­да, ире рус мил­лә­тен­нән бу­гай? Игорь ди­ме шун­да, баш­ка­мы? Бер ба­ла­ла­ры да бар тү­гел­ме әле? Шун­сы гы­на ин­де: ире эчә, ва­кыт-ва­кыт та­выш чы­гар­га­лый, ап­ты­ра­та икән Ре­ги­на­ны дип ишет­кә­лә­гә­не бар Хан­бал­ның, аны­сын да Мар­фа бе­лән дя­дя Фё­дор­дан тү­гел, ан­да-сан­да оч­раш­тыр­га­ла­ган ур­так та­ныш­ла­рын­нан гы­на. Әм­ма Хан­бал өчен Ре­ги­на­ның кы­зы­гы юк ин­де. Хис­лә­ре чын йө­рәк­тән бул­ма­ды ми­кән­ни? Кем бе­лә, бәл­ки ба­ры­сы янып бе­теп сү­рел­гән­дер? Әл­лә ир­гә чы­гуы ар­ка­сын­да ул егет­нең хә­те­рен­нән сы­зы­лып таш­лан­ды­мы? Ни­гә ин­де аңар­дан Мар­фа кар­чык бул­мас­тае эш­не та­ләп ит­те? Ниш­ләр­гә, ни­чек яшәр­гә икән­ле­ген Хан­бал үзе дә бик ях­шы бе­лә бит!

Алып кит­те­ләр... Үке­реп бар­ган ма­ши­на­лар ар­тын­нан егет ка­рап кал­ды. Күп­ләр­нең күз­лә­рен­дә яшь бөр­тек­лә­ре кү­рен­сә дә, Хан­бал ты­ныч ке­бек иде.

Шә­һәр­дә йө­реп, ки­рәк­ле аз-маз күч­тә­нәч­ләр җый­га­ла­ган­нан соң, фа­ти­ры­на Хан­бал кай­тып кер­гән­дә Мар­фа кар­чык­ның “по­мин­ка”­сы баш­лан­ган иде ин­де. Мө­га­ен исе­ре­шеп тә кит­кән бул­са­лар ки­рәк, бер дә ки­рәк­мәс­тән авыр һәм озын көй­ләр дә җыр­лаш­тыр­га­лап, та­выш­ла­ны­шып та ал­га­ла­ды­лар. Егет­нең эш­лә­ре ин­де әл­лә ни юк иде, рус ту­е­на ме­нү­не ях­шы­сын­ма­ды. Аль­би­на­сы бү­ләк ит­кән сел­тәр-пәр­дә­ләр­не эләр­гә уй­ла­ды. Әм­ма ка­дак-чү­кеч та­вы­шы бе­лән исе­рек­ләр­нең ачу­ын ки­те­рер­гә мөм­кин икән­ле­ген аң­лап, бу фи­ке­рен­нән ки­ре кайт­ты. Шу­лай да төр­гәк­тә дә кал­ды­ра­сы кил­мә­де. Ахыр­да ни­ят­лән­де дә элек­ке ху­җа­лар­дан кал­ган ка­дак­ка гы­на бул­са да элеп то­рыр­га бул­ды.

Кух­ня ягы бер ка­рау­га чи­бәр­лә­неп, ямь­лә­неп кит­те. “Мо­ны зал­га да эләр­лек икән, ни­гә дип мон­да куш­ты икән?”— дип Хан­бал уй­ла­нып ал­ды, баш­ка бүл­мә­гә­ чы­гып, ан­да уры­нын җәй­де. Исе­нә тө­ше­реп, юл­га чы­га­сы, бер­ни­чә көн­гә юга­лып то­ра­сы ха­кын­да Аль­би­на­га бел­де­реп ку­яр­га ки­рәк­ле­ген уй­ла­ды һәм ире­нең ку­лы­на элә­геп шик­лән­дер­мә­сен ди­гән те­ләк­тә кон­верт ты­шы­на үзе­нең дә тө­гәл ад­ре­сын күр­сәт­те дә хат язып тык­ты:

“Ка­дер­лем, Аль­би­на ха­ным!

Ачу­лан­ма, мин ту­ган­на­рым­ны кү­реп кай­тыр­га уй­ла­дым. Ир­тә­гә­гә Әл­мәт ав­то­бу­сы­на би­лет ал­дым. Бер ат­на­дан әй­лә­неп кай­тыр­мын дип уй­лыйм. Мин си­не яра­там! Са­гы­ныр­мын ин­де! Син дә оныт­ма! Күк­ләр­дән ба­ры шу­ны гы­на те­лим! Хуш, сау бул! Озак­ла­мам!

Ха­ның-ба­лың, ягъ­ни Хан­ба­лың­мын!”

Баш­та­рак те­лә­мә­сә дә, ха­ты ахы­рын­да язы­лу ва­кы­тын тө­гәл күр­сә­тер­гә бул­ды, аны­сын өс­тәп куй­ды һәм: “Ир­тә­гә юл­га ки­теш­ли поч­та тарт­ма­ла­рын­да кал­ды­рыр­мын әле!”— дип уй­лап, үзе бе­лән ала­сы бар­ча әй­бер­лә­рен бер сум­ка­га ту­тыр­ды. Бу эше ге­нә бет­кән иде, ишек­тә зво­нок бир­де­ләр. Һа­ман да Аль­би­на ха­кын­да гы­на уй­ла­ган егет мо­ны да ул дип бел­де, әм­ма ял­гыш­ты. Ише­ген ач­са, ан­да Ре­ги­на ба­сып то­ра иде.

— Исән­ме, Хан­бал! Әл­лә оныт­тың да­мы? “По­мин­ка”­га да мен­мә­дең, си­не ча­кы­ру­лы ди­гән­нәр иде.

— Ан­да мин ар­тык­тыр...

Ре­ги­на исе­рек иде. Хан­бал аны фа­ти­ры­на керт­мә­де. Әм­ма ха­тын тиз ге­нә бо­ры­лып ки­тәр­гә җы­ен­ма­ды, үтә­ли ка­рап тор­ды да:

— Ча­кыр­мый­сың да... Сөй­лә­шеп алыр­га уй­ла­ган идем,— дип бел­дер­гәч, егет аны түр­гә өн­дә­гән­дәй ит­те. Ре­ги­на ка­ры­шу­сыз кер­де.

— Си­нең са­ра­ең шу­шы­мы­ни ин­де?

— Ат са­ра­ең ди­мәк­че­сең ин­де!

— Юк, син бит — Хан-Бал! Хан са­ра­ең ди­мәк­чем!

Әл­лә ха­тын­ның үзен­нән, әл­лә ин­де дя­дя Фё­дор­лар фа­ти­ры­ның һа­ва­сы шун­дый, Ре­ги­на­ның чәч­лә­рен­нән бө­те­ре­леп Мар­фа тү­тәй­нең исе кал­ды. Хан­бал­га авыр бу­лып кит­те. Шу­лай да ку­нак­ны ку­ып чы­га­ру яра­мас иде.

— Чәй ку­яр­га­мы?

— И Хан­бал, сый­лы­сы кил­гән ке­ше со­рап то­ра­мы­ни ул?

Ре­ги­на ки­сәк ке­нә бо­рыл­ды да егет­нең җил­кә­лә­ре­нә кул­ла­рын куй­ды. Исе­рек ха­тын­нан ба­ры­сын да кө­тәр­гә мөм­кин иде.

— Ни бул­ды, Ре­ги­на? Авыр­мы әл­лә?..

— Бик авыр, Хан­бал, бик авыр...— дип, Ре­ги­на шун­да егет­нең ба­шы­на үз маң­га­ен те­рә­де.— Син­сез бик авыр, бә­гы­рем тел­гә­лә­нә. Бе­лә идем, бе­лә идем мин си­нең мон­да, ба­бай­лар­га күр­ше­дә яшә­гән­ле­гең­не. Ки­лер­гә ба­тыр­чы­лык ит­мә­дем. Бү­ген-ир­тә­гә ди­е­лә-ди­е­лә кал­ды... Са­гын­дым мин си­не, Хан­бал!.. Мин бит си­не яра­там, бе­лә­сең­ме шу­ны, яра­там!..

Егет аны ты­ныч­лан­ды­рыр­га ашык­ты. Баш­та­рак ап­ты­рап кал­са да, ан­на­ры ире бар­лы­гын, кы­зын исе­нә тө­ше­рер­гә ты­рыш­ты. “Аль­би­на бе­лән мо­ны бер-бер­се­нә ох­ша­тып ап­ты­рат­кан идем, тәң­гәл ки­лер­лек җир­лә­ре юк икән!”— дип кө­ен­де. Әле кай­чан гы­на оны­та ал­мый га­зап­лан­ган мә­хәб­бә­те күп­тән сүн­гән, кө­ле дә кал­ма­ган төс­ле иде.

— Ре­ги­на, ирең мон­да бит! Ниш­ли­сең син? Бар, мен, ты­ныч­лан! Аның ал­дын­да нәр­сә әй­тер­сең? Ачу­ла­ныр бит!— ди­де.

Ул исә аңа кар­шы хи­хыл­дап кө­лә баш­ла­ды һәм те­зеп кит­те:

— Ул­мы нәр­сә әй­тер? Ул чүп­рәк­ме? Әл­лә кай­чан исе­реп ау­ды ин­де! Аның бар бул­га­ны шул! Исе­рә дә ава, исе­рә дә ава... Ә мин си­ңа кил­дем... Си­не эз­ләп! Үзең йө­ри бел­мә­дең, таш­ла­ды дип үп­кә­лә­дең! Ә мин таш­ла­ма­дым. Юләр бул­ган­мын. Әби сү­зен тың­лап... Мәр­хү­мә, үзе дә бә­хет тап­ма­ды, ми­ңа да на­сыйп ит­мә­де. Җи­мер­де дә куй­ды!

Хә­зер Хан­бал шул әби­се­нең сүз­лә­рен Ре­ги­на­ның үзе­нә тап­шы­рыр­га ти­еш иде. Һәр­хәл­дә бү­ген исе­рек, ай­ны­гач бел­де­рер­мен ди­сә, кай­чан эш­лә­я­чәк? Әл­лә дя­дя Фё­дор­дан гы­на со­ра­сын­мы?

— Ул га­фу үтен­де бу­гай... Ни, Мар­фа әби ми­не дә ча­кыр­ган иде, си­нең хак­та күп сөй­лә­де ул. Дя­дя Фү­дор ир­тә­гә үзе­ңә әй­тер әле!

— Чу­кы­ны­шып ки­тсен­нәр ба­ры­сы да. Ми­ңа алар­ның бер­се дә ки­рәк тү­гел! Мин си­не эз­ләп кил­дем. Си­нең бе­лән оч­ра­шу өчен. Хан­бал, мин си­не яра­там! Бе­леп то­рам, син дә мин­сез яши ал­мый­сың! Шу­ңа кү­рә өй­лән­ми­чә йө­ри­сең... Ал ми­не ме­нә шу­шы ки­леш, ал!

Ха­ным ша­шы­нып кит­те һәм өс­тен­дә­ге коф­та­сын са­лып ук таш­ла­ды.

— Кил мон­да­рак, ко­чак­ла ми­не, Хан­бал! Си­нең ир­кә­лә­вең­не, яра­ту­ың­ны те­лим!..

— Яра­мый, Ре­ги­на!

— Ни­гә яра­ма­сын? Бер­сен-бер­се ярат­кан ке­ше­ләр бер­гә бу­лыр­га ти­еш­ләр! Дөнь­я­да бу эш әх­лак­сыз­лык дип ата­ла ал­мый. Ки­ре­сен­чә, кем­нәр мә­хәб­бәт­сез, ярат­мый­ча бер-бер­се бе­лән яши­ләр, алар әх­лак­сыз! Алар дөнья йө­зен әшә­ке итеп бо­зу­чы­лар! Ке­ше җа­ны ирек­ле кош ке­бек. Әм­ма ул кем­не дә бул­са сай­лый икән, го­мер­лек­кә!..

Ре­ги­на­ның күз­лә­рен­дә яшь бөр­тек­лә­ре кү­рен­де. Ул бит­лә­рен учы бе­лән кап­ла­ды һәм, ки­леп, бүл­мә­дә­ге ут­ны сүн­дер­де. “О­я­ла­дыр!”— ди­гән уе бе­лән Хан­бал аның бу эше­нә кар­шы төш­мә­де. Әм­ма ха­ным­ның кү­ңе­лен­дә баш­ка ни­ят тә бар икән. Мо­ны­сы соң­рак бе­лен­де.

— Хә­зер бо­лар ха­кын­да ни­гә ис­кә тө­ше­реп то­рыр­га? Буш фәл­сә­фә ке­бек ке­нә бит бу! Әйе, ярат­тым мин си­не, Ре­ги­на, са­та­шып-са­та­шып ярат­тым...

Та­гын шу­шы­лай те­зеп кит­сә, Хан­бал бу юлы да сүз­ләр яр­дә­мен­дә хис­лә­рен уя­тып, мә­хәб­бәт уча­гын ка­бат тер­ге­зеп җи­бә­рер­гә мөм­кин иде. Әм­ма ара­ла­ры­на Аль­би­на­ның наз­лы тән­ле сы­лу гәү­дә шәү­лә­се ки­леп кер­де. Сүз­лә­рен­нән егет тук­тап кал­ды. Ә Ре­ги­на­га шу­лар гы­на ки­рәк бул­ган. Ул ка­бат Хан­бал­га та­ба елыш­ты һәм аны му­е­нын­нан үбә баш­ла­ды, җил­кә­лә­ре­нә асы­лын­ды.

— Исе­ңә тө­шер, Хан­бал, исе­ңә тө­шер ба­ры­сын да!

Егет арт­ка чи­ген­де, ка­ра­ва­ты­на ту­ры ки­леп, буй­га су­зыл­ды. Ре­ги­на аны үбә-ко­чу­ын ур­гы­лып дә­вам ит­тер­де. Аның авы­зын­нан ара­кы һәм әчи төш­кән кә­бес­тә са­ла­ты исе ки­лә иде. “Эч­кән, хә­зер мо­ңа кү­ңел юат­кы­чы ки­рәк ин­де!”— ди­гән уй егет­нең акы­лын яр­сыт­ты, әм­ма ха­тын­ның наз­ла­ну­ла­ры­на кү­ңе­ле ки­леп, куз­гал­мый тор­ды. Чи­шел­гән төй­мә­лә­ре аша үтеп, күл­мә­ге­нә ура­ла-ура­ла Ре­ги­на аның шә­рә­лән­де­рел­гән күк­рәк­лә­рен үп­те һәм ка­бат ирен­нә­ре­нә та­ба үрел­де. Те­ге ара­кы бе­лән ук­маш­кан әч­кел­тем кә­бес­тә исе та­гын Хан­бал­ның бо­ры­ны­на кер­де. Аның са­ен гай­рә­тен ге­нә чи­ге­рә тор­ды.

“Ма­чы ис­лә­ре ки­лә!”— Шу­шы рә­веш­ле уй­ла­ган егет­нең кү­ңе­ле ук­шы­ды. Чын­нан да шу­лай бит, дя­дя Фё­дор­лар фа­ти­ры­на кер­гән­дә дә шу­лай әл­лә нин­ди ят һа­ва­дан шик­лән­де, мо­ны үлем хә­бә­ре­нең исе дип уй­ла­ды. Ма­чы­ны­кы икән, лә­ба­са...

Хан­бал чит­кә тар­тыл­ды. Бу ва­кыт­та Ре­ги­на кү­тә­ре­леп, өс­тен­нән бар­ча ки­ем­нә­рен са­лыр­га то­тын­ды һәм тиз­дән ана­дан-ту­ма хә­лен­дә кал­ды. Аны ни­чек тә авыз­лык­лар­га бел­мә­гән егет кө­чек ке­бек се­ңәр­гә яки чы­гып ка­чар­га ти­еш иде.

Бу­ла бит шу­лай, ку­лың­нан кил­мә­гән эш­тә кем­нең­дер яр­дә­ме тия һәм ул си­не бә­ла­дән кот­ка­ра.

Ишек­тә зво­нок бир­де­ләр. Кө­тел­мә­гән бу хәл­дән Ре­ги­на арт­ка чи­ген­де. Зво­нок ар­тын­нан ук ишек­не төя баш­ла­ды­лар. Ан­да бер исе­рек ир­нең ни­дер та­ләп ит­кән та­вы­шы бө­тен подъ­езд­ны яң­гы­рат­ты:

— Ре­ги­на, вы­хо­ди, я знаю, что ты там!..

Мо­ны­сын ук Хан­бал көт­мә­гән иде. Хә­зер ки­леп ке­рә кал­са­лар, нәр­сә иш­ли ала­чак ин­де? Га­е­бем юк дип тә әй­тә ал­ма­я­чак! Әнә бит, ире­дер, Иго­ре­дыр! Кем бул­сын та­гын?

Ишек­не тө­ю­че ке­ше ка­ты сү­ге­неп куй­ды. Ул да тү­гел, ни­чек бар шу­лай Ре­ги­на үз ки­ем­нә­рен идән­нән җый­ный баш­ла­ды, уң­га-сул­га тар­тыл­ды. Нәр­сә эш­ләр­гә дә бел­ми, үзе һа­ман пы­шыл­дый:

— Ирем бит бу, ирем!..

Хан­бал да си­ке­реп то­рыр­га мәҗ­бүр иде. Әле яңа гы­на бө­тен дөнь­я­сы­на тө­ке­рер­гә әзер бул­ган ха­тын, әл­лә оя­тын­нан, әл­лә көт­мә­гән­дә ай­нып ки­тү­ен­нән — бел­мәс­сең, поч­мак­ка сең­де. Ашы­гып ки­е­нә баш­ла­ды. Әм­ма һич­бер ки­е­ме­нең рә­тен-җа­ен та­ба ал­мый­ча га­зап­лан­ды.

Не нашли, что искали? Воспользуйтесь поиском: