Ижреттің үшінші жылы

Бәдір шайқасынан кейінгі оқиғалар. Бәдірдегі жеңілістен соң Құрайштар кек алуға дайындықтар жасап бақты. Ал осы шайқастағы мұсылмандардың жеңісінен соң мединелік яһудилер алаңдай бастады. Бірақ, өздерінің қобалжыған сезімдерін білдірмеу үшін сөздерімен және әрекеттермен мұсылмандардың мысын басуға тырысты. Олар ішінара Меккедегі Құрайштармен сөз байланыс мұсылмандарды құту үшін олардың осал жерін іздестірді және Құрайштан да қауіпті дұшпанға айнала бастады. Себебі, олар Пайғамбарға қастандық та жасап бақты. Осылай Пайғамбармен жасалған келісімді аяққа таптады. Бірде Бани Надр тайпасының Қаб бин Ашраф атты яһуди ақыны Бәдірде өлген Құрайш мүшіріктеріне жоқтау айтып, мұсылмандардың шамына тиюді көздеді. Мединеге келгеннен кейін де мұсылман әйелдерін мазақтап өлеідер шығарады. Кейбәр мәлеміттерде Қаб бин Ашраф Меккеге барып Әбу Суфиянмен одақ құрған. Оның Пайғамбарды өлтіруге әрекет жасағаны да баяндалады.

Осындай келеңсіз қылықтарына байланысты Мухаммад бин Маслама Қабтан қарыз сұрай сылтауымен алдап алып шығып оның көзін жойды.

Мекдинелік яһудилер күнделікті тіршілікте мұсылмандарды келеке ететін. Олардың бірі ислам дінін қабылдағанға ұқсап кешке қарай діннен қайта шығатын. Осындай яһуди тайпаларының бірі – Бани Қайнуқа мұсылмандармен соғысты. Мұсылмандар мен Бани Қайнуқа яһудилері арасындағы жанжал олардың бір мұсылман әйелін мазақ етуінен шықты. Намысына тигеннен соң көмекке шақырған әлгі әйелге кетіп бара жатқан бір мұсылман көмекке келеді де мазақ қылған еврейді өлтіреді. Сонда яһудилер жабылып әлгі мұсылманды өлтіреді. Осыған байланысты Пайғамбар яһудилерге мұсылмандарға соқтықпауларын, шектен шықпауларын егер бастапқыда жасалған келісімге сай әрекет жасамаса Бәдірде Құрайштың басына келген масқаралық бұлардың да басына келетінін ескертті. Яһудидер Пайғамбардың сөзін келеке қылып: «Ей Мұхаммед шайқастың не екендігін білмейтін адамдарды жеңдім деп күпінбе. Егер бізбен соғыссаң соғыстың не екендігін ұғарсың», - десті. Сондықтан Пайғамбар Бани Қайнуқа яһудилерімен соғысудан басқа амалы қалмады. Мұсылман әскері Бани Қайнуқаға қарай беттеді. Яһудилер өз қамалдарына барып паналады. Мұсылман әскері қамалды қоршауға алды. Қамалды қоршау он бес күнге созылды. Соңында яһудилер берілді де де Абдуллаһ ибн Убай атты мұнафықтың араға түсуімен оларға кешірім жасалды. Бірақ жеті жүз яһуди Мединеден қуылды. Олдар Уади-л-Қураға кетті де бірнеше уақыттан соң Шам аймағындағы Азриат жаққа қоныс аударды.

Бани Қайнуқа еврейлері қуылғаннан соң біршама уақыт қалада тыныштық орнады. Алайда Бәдір жеңілісінен кек алу мақсатында Әбу Суфиян екі жүз атты әскермен Мединенің маңайын торуылдап аталған тыныштық шырқын бұзды. Осылай ол араб әлеміне өзінің күші бар екендігін дәлелдемек болды және кек алмайынша иіс су жақпауға, бетіне су тигізбеуге ант ішті. Әбу Суфиян қолы Бани Надр яһудилерінің көсемі – Салламға барып Мединенің қыр-сырынан хабардар болды да, Әбу Суфиян әскері қалаға үш мил қашықтықтағы Урайз ауылын шауып егіс алқабында жүрген Сад бин Амр мен басқа да мұсылмандарды өлтіріп, үйлер мен бау-бақшаларға от қойып, кері қайтқан және өзінің берген антын орындадым деп шешкен.

Пайғамбар Әбу Суфиянның келгенін естіп оған қарсы сексен атты жүз жиырма жаяу әскерімен қарсы шықты. Бірақ Әбу Суфиян бетпе-бет шайқасуға жүрегі дауламай, Меккеге кері қайтқан болатын. Қашқан кезде көлікке жүк болмасын деп қапқа артылған талқандарын тастай қашқан. Сондықтан, бұл «талқан шайқасы» деп аталып кетті.

Бәдір шайқасынан, Бани Қайнуқаның қаладан қуылғаннан және Әбу суфиян әскерін қуғындағаннан соң мұсылмандардың абыройы шар тарапқа жайлы бастады. Онымен соғысуға ешкімнің жүрегі даулай бермейтін. Сауда-саттықпен күн көретін меккеліктердің Сирияға баратын Қызыл теңіз жағалауындағы жолы жабылды. Сондықтан олар Сирияға керуенді Ирак арқылы жіберуді жөн деп біліп, Сафуан бин Умаййа бастаған керуенді Сирияға Ирак арқылы аттандарды. Меккеге кездейсоқ барған бір мұсылманнан бұл хабарды естіген мединеліктер Зайд бин Хариса басшылығындағы жүз аттылы әскерді керуенге жібереді. Мұсылмандардың атты әскері керуенді қып жетіп, оны тартып алады. Осыған орай Құрайш мүшіріктері Бәдір жеңілісінен кек алу және сауда керуен жолын ашу мақсатында соғысқа дайындалды.

Ухуд шайқасы. Бәдір шайқасындағы жеңілістен, Әбу Суфиянның жасаған жорығының сәтсіздігінен және Ирак арқылы Сирияға жіберілген керуеннің Неждте тоналуынан соң Құрайштардың мұсылмандарға деген өшпендігі одан ары арта түсті. Бәдір соғысы қарсаңында Әбу Суфиянның алып келген керуен заттары Дару-н-Надуада сақталған болатын. Сол кезде болған Бәдір шайқасы әлгі заттарға қарауға мұрша бермеген. Жубайр бин Мутим, Сафуан бин Умаййа, Икрима бин Әбу Жаһил, Харис бин Хишам, Хуайтиб бин Абду-л-Узза сияқты Меккенің ендігі көсемдері бүкіл Құрайштың басты көсемі болып табылатын Әбу Суфиянға келіп, мұсылмандардан өш алу уақыты келгендігін, оған әлгі Дару-н-Надуадағы затты иелеріне қайтарып, одан түскен табыспен мұсылмандармен соғысу ұсынысын тастады. Олардың ұсыныстары қабылданды. Түскен елу мың динар табыстың жиырма бес мыңы көршілес тайпаларлан әскер жинауға бөлінді. Осы жолы Құрайш мүшіріктері мықтап дайындалды. Құрайштың шақыруына қосылған көршілес аймақтағы тайпалар саудаға шығатын Құрайш керуенінен пайда табатын болғандықтан, меккеліктер әскер қатарына қосылды. Меккеліктердің әскері үш мыңға жетті, әскердің құрамында жеті жүз сауытты жауынгерекі жүз атты әскер және үш мың түйе болды. Бұл жлрыққа Құрайш әйелдері де қатысты, оның ішінде Әбу Суфиянның әйелі Һинд те болатын.

Пайғамбардың немере ағасы Аббас әлі ислам дінін қабылдамағанмен Пайғамбарды іштей қолдайтын. Ол Құрайштардың жорыққа шыққандығын ескерту үшін Пайғамбарға суыт хат жолдады.

Құрайш армиясы Медине маңайына келгенде Пайғамбар мұсылмандармен кеңес құрды. Мұсылмандардың кейбірі қала ішіне бекініп соғысайық деп шешсе, енді бірі сыртқа шығып, жаумен бетпе-бет соғысайық деген ұсыныс тастады. Соңында соңғы ұсыныс қабылданып, мұсылман әскері Ухуд тауына қарай мың адамдық әскермен беттеді. Бірақ, мұнафықтар басшысы Абдуллаһ бин Убай Мединені іштен қорғау керек деген сылтаумен үш жүз адамымен кері қайтты. Сонда мұсылман әкері жеті жүз сарбазды құрады, оның жүзі сауытты болатын.

Сенбі күні таңертең мұсылман әскері Ухуд тауына жетті де Құрайш армиясына қарсы бетте сап түзеді. Пайғамбар туы мусаб бин Умайрға берілді. Сауытты әскерге Зубайр бин Аууам, сауытсыз әскерге Хамза басшылық жасайтын болып шешілді. Жау әскерінің артқы жақтан соққы жасамауы үшін сол жақ тау беткейіне Абдуллаһ бин Жубайр бастаған елу жасақшыны қарауылға қойды. Оларға Пайғамбар біз жеңсек те, жеңілсек те менің бұйрығымсыз орындарыңнан қосғалмаңдар деп тапсырма берді. Егер жау атты әскері келсе оларға оқ атыңдар, оқ тиген ат алға баспайды деп ескертті.

Құрайштар да бұл жолы өте қырағылықпен әскердің оң қанатына Халид бин Уалидті, сол қанатына Икрима бин Әбу Жаһилді, атты әскерге Сауан бин Умаййаны, садақшыларға Абдуллаһ Әбу Рабияны басшы етіп қойды. Құрайштар туын Адлу-л-Узза Талха ұстады.

Екі жақ та бетпе-бет келді. Осы сәтте Пайғамбар Мединеге көшкенде Мединеден Меккеге көшкен Әус тайпасының өкілі - Әбу Амр он бес адаммен өзінің үндеуімен руластары, яғни, әустіктер Пайғамбарды тастап маған ілеседі, Құрайштар жағына өтеді деп Құрайштарды сендіріп, ортаға шықты да: «Ей әустер! Ей ансарлар! Мені танисыңдар ма? Мен Амрмын», - деп айқай салды. Әустер оған: «Лағнет атсын, ей пасық!», - деп жауап берді.

Одан соң Құрайштар туын ұстаған Талха шығып: «Ей мұсылмандар, іштеріңнен мені өлтіріп, мені тозаққа жібергісі келген немесе менің қолымнан өліп жұмаққа барғысы келген ешкім жоқ па? – деп айқай салды. Сонда Али оған атылып, Талханы жер жастандырды. Осы сәтте Талханың туын бауыры Осман алды. Оған Хамза ұмтылып оны да жер жастандырды. Осы әрекеттен соң екі жақтың әскерлері бір-бірімен қоян қолтық аралып кетті. Осы шайқаста Али, Әбу Дужана және Хамза ерекше ерлік көрсетті. Хамза бәдір шайқасында Әбу Суфиянның әйелі Һиндтің әкесін өлтірген болатын. Сондықтан Һинд Жубайрдың құлы Уахшиге егер Хамзаны өлтірсең үлкен сый берем деп алдын ала дайындаған болатын. Ол Һиндтің сыйын алу және азаттық жету үмітімен шайқаста жасырын келіп, сүңгісін Хамзаға лақтырды да оны шаһид етті.

Бастыпқыда жеңіс мұсылмандар жағында сияқты көрінді. Себебі, мұсылмандар бұл шайқаста да жанкештілік көрсетті.

Құрайш жақ кері шегіне бастағанмен мұсылмандардың кейбірі біз деңдік деген сеніммен жаумен жағаласуды қоып олжа жинай бастады. Пайғамбардың тау беткейіне қойған садақшылары олжа жинап жүрген өз сарбаздарын көргенде біз жеңдік енді мұна тұрудың қажеті жоқ десіп олжа жинауға алаңға қарай беттеді. Оларға Абдуллаһ бин Жубайр Пайғамбар бұйрығын қанша ескертсе де олар құлақ аспады. Садақшылар орнынан кетіп алғанын бақылап тұрған Халид бин Уалид таудың арты бетінен шабуылға көшті аз санды Аббдуллаһ бин Жубайр атты әскердің шабуыла тойтарыс бере алмады. Халид бин Уалид олжа жинап жүрген мұсылман әскеріне шабуылға шықты, мұны көрген Құрайш әскері де қайта соққы шасауға көшті. Олжа жинағанда қаруларынан айрылып есі шыққан мұсылман әскері қайта қаруларына ұмтылып соғыса бастады. Бірақ олардың қатары бұзылған болатын. Осы сәтте мұсылмандар туын ұстаған Мусаб бин Умайр мерт болды. Мусабты сауыт ішінде Пайғамбарға ұқсатқан Абдуллаһ Қамия «мен Мұхаммедті өлтірдім деп айқай салды. Бұл қауесет мұсылмандардың арасына таралғанда мұсылман әскерінің одан ары есі шықты.

Осы бір қарбаласта Пайғамбар маңайында он шақты адам-ақ қалды. Ал қалғандары оның қайда екенін білмей қатты састы. Олар пағамбарды соғыс алаңында шайқаса жүріп іздеді. Она әуелі Қаб бин Мәлік көріп ей мұсылмандар Пайғамбар мұнда деп айқай салды. Мұсылмандар Пайғамбар жаққа жүгірісті. Мүшіріктер Пайғамбардың орнын білім барлығы соған қарай ұмтылды. Мұсылман сарбаздар оны барынша қорғап бақты. Утба атты мұшіріктің лақтырған тасы Пайғамбар ернін жаралады. Құрайш әскері Абдуллаһ Пайғамбарға жақындап келіп семсерімен Пайғамбардың жүзін жаралады. Басына Пайғамбарды қорғай отырып, мұсылмандар тау басына қарай шегінді. Ал Әбу Суфиян оларды өкшелемекші болғанымен сахабалардың атқан жебелерінен ол кері шегінді.

Құрайш әйелдері өлген мұсылман әскерлерінің мәйіттерін қорлады. Оларлың құлақтарын, мұрындарын кесіп алып мазақ етісті. Һинд өлгендердің дене мұшелерінен тізбелеп өзіне алқа істеп таққан. Ол мұнымен де шектелмей, Хамзаның ішін жарып бауырын шайнаған, бірақ оны жұта алмаған. Ал мұсылман әйелдері әскерлерге су тасумн айналысты.

Құрайш әскері өлілерін жерлеп соғыс алаңынан кері шегінді. Осыған орай мұсылмандар да өлілерін жинау үшін алаңға келгенде адамгершілікке жат Құрайш әрекеттерін көрді. Олар мұсылман мәйіттерін қорлап, ішін жарған, құлақ мұрындарын кесіп алған екен.

Ухуд соғысында мұсылмандардан жетпіс шақты адам құрбан болды.

Пайғамбар Мединеге жеңіліспен оралғанда мұнафықтар мен яһудилер шексіз қуанышта еді. Бұл Пайғамбарға ауыр тиді. Егер осылай тыныш қала берсе Құрайштар мен басқа да мұсылман жаулары одан ары мұсылмандарға қыр көрсетуін тоқтатпас еді. Осыған орай, мұсылмандар өздерінің еңсесі түспегендігін дәлелдеу керек. Таңертең мұсылмандар Пайғамбардың үндедеуімен оның маңайына жиналды.

Пайғамбар бір мұсылманды барлауға жібереді. Ол мүшірік әскерлерінің түйеге мінгендігін айтып келеді.

Құрайштардың мұсылмандармен қайта соғысу, Мединеге шабуыл жасау ниеті болды. Мабад деген адам Меккеге сапарға шығып жолда Пайғамбар мен әскеріне жолықты. Одан соң жолда Құрайштарға жолығып, мединеліктер соғысқа дайын сап түзеп келе жатқандығын ескертеді. Бұдан қатты сескенген Әбу Суфиян осы жеңіске қанағат деген оймен Меккеге кері шегінеді.

Һижреттің үшінші жылындағы оқиғалар:

1. Пайғамбарымыздың жиен немересі – Хасан бин Али дүниеге келді;

2. Пайғамбар Хафсамен үйленді;

3. Осман пайғамбардың қызы Умму Кульсуммен үйленді;

4. Мұсылмандардың мүшірік әйелмен үйленуіне тиым салынды

5. Пайғамбар Зейнеп бинт Хузаймаға үйленді

Не нашли, что искали? Воспользуйтесь поиском: